Saturday, October 31, 2015

Ο ουρανός κατακούτελα

Του Δημήτρη Μαγριπλή

Επιτέλους αποκαταστάθηκα. Ήταν τόση η ανακούφιση ώστε παρήγγειλα καφέ και κουλούρι. Μπήκα στα έξοδα, αλλά άξιζε. Αυτή την στιγμή την περίμενα χρόνια. Μισθοσυντήρητος και κρατικοδίαιτος σε χρόνια κρίσης. Ένα όνειρο.
Μια δικαίωση των κόπων και των θυσιών μου. Δεκαπέντε χρόνια. Ίσως και παραπάνω άμα προσθέσει κανείς τα ένσημα, από την εποχή της ενηλικίωσής μου. Είχε έρθει το πλήρωμα του χρόνου.
Με ταλαιπώρησαν όμως. Ακόμη και την τελευταία στιγμή. «Φέρε χαρτιά, ξαναφέρε χαρτιά, αυτό δεν κάνει, ετούτο είναι άκυρο…». Ευτυχώς δεν ξέφυγα. Ήμουν αποφασισμένος. Όσο και να με προκαλούσαν δεν τσίμπησα. Ήξερα που στόχευαν. Στην αδυναμία μου και στην στιγμή που θα φώναζα με θυμό. Θα με απέβαλλαν για άλλη μια φορά και θα έχανα την ευκαιρία. Έπαιξε θετικό ρόλο και η σύζυγος.
- Πρόσεχε, μου τόνιζε κάθε πρωί που έτρεχα για τις βεβαιώσεις. Έχουμε τρία παιδιά.
Το εμπέδωσα. Αυτή τη φορά είπα μέσα μου δεν θα πιαστώ κορόιδο. Άλλωστε ήταν και μια απόλυτα αξιοκρατική διαδικασία. Εδώ δεν υπήρχαν πονηρά προαπαιτούμενα. Κανείς δεν σου έκλεινε το μάτι και δεν χρειαζόταν να δείξεις κομματική ταυτότητα. Κατέθετες τα πιστοποιητικά και ύστερα από ένα τυπικό έλεγχο είχες το ποθούμενο. Σίγουρο μισθό, καταβολή των δεδουλευμένων κάθε πρώτη του μηνός και απασχόληση με βάση τα μεράκια και τις ορέξεις σου. Παράδεισος για ένα χρόνο. Ας είναι, θα με πληρώνουν για να κάνω τέχνη. Άρχισα να πιστεύω στην αναγκαιότητα του μνημονίου. Προς στιγμή άγγελος και Αγγέλα ήταν το ίδιο. Δίπλα ο Γιώργος να κάνει ποδήλατο, ο Αντώνης μαγκιές στο γήπεδο και εγώ να φωνάζω στην εξέδρα: «έχω μισθό, έχω μισθό …».
Πάνω στην χαρά πήγα λίγο να φύγω. Στην τελευταία συνέντευξη. Εκεί που ο υπάλληλος με ρώταγε για προσόντα. Δεν μπορούσε να καταλάβει με τίποτα την ειδικότητά μου: «Επίκουρος καθηγητής – συνεργάτης».
- Τι είναι αυτό; με ρώτησε.
- Γράψε εκπαιδευτικός, του απάντησα σε έντονο ύφος.
Δυσκολεύτηκε αλλά το πέρασε. Ο δρόμος είχε ανοίξει. Κράτησα σφιχτά το ποτηράκι του καφέ. Θα μου χρειαζόταν. Είχα φτάσει στην πηγή. Με την καρτούλα μου και φυσικά την έντυπη βεβαίωση για τις απολαβές και τον ακριβή χρόνο των εκταμιεύσεών τους. Που τόσα χρόνια; πληρωμές κάθε εξάμηνο, παρακάλια και προσοχή στους μόνιμους για ανανέωση της σύμβασης, χαμόγελα και υποκύψεις στους αιρετούς. Και η ανταμοιβή, αν αφαιρέσεις βενζίνες, καφέδες, κανένα σάντουιτς, μια η άλλη.
Βγήκα χαρούμενος και έτρεξα στον σταθμό.
- Πρώτη εγγραφή; Με ρώτησε ο σταθμάρχης.
- Μάλιστα, απάντησα με χαμόγελο.
Μου έδωσε τα απαραίτητα. Ένα κατουρογιάλι, ένα πιρούνι, μια πετσέτα προσώπου και ένα μπουκάλι μπύρα.
- Θα τα χρειαστείτε, μου είπε με ευγένεια. Καλή συνέχεια.
- Και στα δικά σου, του αντέτεινα με διάθεση.
Μας έβαλαν στην σκευοφόρο. Προς έκπληξη συνάντησα αρκετούς γνωστούς. Άλλος δέκα, άλλος είκοσι, ακόμη και τριάντα συναπτά έτη εργασιακής προσφοράς. Όλοι δικαιωμένοι. Τραγουδήσαμε, κάναμε πλακίτσες και κάποτε αποβιβαστήκαμε.
«Η εργασία απελευθερώνει», έγραφε στην είσοδο του εργοταξίου. Μας οδήγησαν σε κάτι μεγάλους θαλάμους. Έπιασα πάνω κρεβάτι και γρήγορα έκανα χρήση του γιογιο. Με την πετσέτα σκεπάστηκα το πρώτο βράδυ. Έκανε κρύο. Την άλλη μέρα μας μοίρασαν φωτογραφίες της νέας κυβέρνησης. Χρησιμοποίησα το πιρούνι. Τους έβγαλα τα μάτια αργά, κάνοντας τέχνη. Την μπύρα την έχυσα. Δεν είχα κέφι να πιω. Κράτησα όμως το μπουκάλι. Δεν ξέρεις είπα και το έκρυψα. Θα μάθαινα να φτιάχνω μολότοφ. Στις γραμμές, όλη τη μέρα επίκυψη. Για να περάσει το σύγχρονο τραίνο. Νύχτα γυρίσαμε πτώματα. Λιποθυμήσαμε κάμποσες ώρες.
- Ξύπνα τεμπέλη, άκουσα δυνατά στον ύπνο μου.
Πετάχτηκα. Πρώτη του μήνα. Θα αργήσω σκέφτηκα και βγήκα στους δρόμους. Στον οργανισμό είχαν απεργία. Μου ήρθε ο ουρανός κατακούτελα.
- Πως θα πληρώσω το χαράτσι ρε όρνεα; Ούρλιαξα κάπως πιο πρόστυχα και όρμησα στην τζαμαρία του ταμείου φωνάζοντας: «Τον μισθό μου ρε, τον μισθό μου».΄

Monday, October 26, 2015

Ανεκτίμητος θησαυρός τα αρχαία ελληνικά χειρόγραφα του Αγίου Όρους!

Αν σήμερα μπορούμε ν’ απολαύσουμε Πλάτωνα, Αριστοτέλη, Όμηρο, Θουκυδίδη το χρωστάμε σε μια χούφτα μοναχών. Σε μια εποχή που η τυπογραφία άνηκε ακόμη στο μακρινό μέλλον, τα χειρόγραφα αποτελούσαν το μοναδικό τρόπο για να διασωθούν οι αρχαίες γνώσεις στο διηνεκές.
Στο Μεσαίωνα, ορισμένα μοναστήρια λειτούργησαν και ως «κιβωτοί γνώσεων» διαφυλάσσοντας τα αρχαία κείμενα με τη μορφή χειρογράφων. Τα χειρόγραφα αυτά αντιγράφονταν από μοναχούς μέσα στο ημίφως των μοναστηριακών εργαστηρίων, στα περίφημα καλλιγραφεία. Τα περισσότερα αρχαιοελληνικά κείμενα που διασώθηκαν ως τις μέρες μας, είναι αποτέλεσμα των ακατάπαυστων αντιγραφών, που γίνονταν σ’ αυτά τα εργαστήρια από ορισμένους γενναίους μοναχούς.

Μοναχούς που έβαζαν σε κίνδυνο ακόμη και τη ζωή τους προκειμένου να διαφυλάξουν τις αρχαίες γνώσεις, που για κάποιους φανατικούς χριστιανούς θεωρούνταν «αιρετικές». Κι όμως, αυτές οι «αιρετικές» γνώσεις ήταν εκείνες που οδήγησαν στην αναγέννηση του Δυτικού πολιτισμού…

Ακόμη και στα χρόνια του Μεσαίωνα, σε μια εποχή που κυριαρχούσε η αγραμματοσύνη, οι αγιορείτες μοναχοί έδιναν έμφαση στο γραπτό λόγο, θεωρώντας ότι συμβάλει στην πνευματική αναβάθμιση των ανθρώπων. Γι’ αυτό και έγραφαν, αντέγραφαν και διαφύλατταν χιλιάδες χειρόγραφα, όχι μόνο θεολογικού ή λειτουργικού χαρακτήρα, αλλά και «κοσμικών γνώσεων», οι οποίες κληροδοτήθηκαν από τους αρχαίους Έλληνες σοφούς.

Τα χειρόγραφα αυτά, πέρα από το περιεχόμενο τους, ήταν και διακοσμημένα με καλλιγραφίες, πράγμα που τα καθιστούσε αληθινά μνημεία τέχνης. Παρά τις καταστροφές και τις αφαιμάξεις που υπέστησαν, οι βιβλιοθήκες των μοναστηριών του Άθω κρύβουν έναν πραγματικό θησαυρό αρχαιοελληνικών γνώσεων. Σήμερα, στις μοναστηριακές βιβλιοθήκες του Αγίου Όρους φυλάσσονται περίπου 20.000 πολύτιμα χειρόγραφα, που περιμένουν υπομονετικά τους ειδικούς για να τα μελετήσουν…

ΟΙ ΠΡΩΤΟΙ ΚΑΛΛΙΓΡΑΦΟΙ-ΜΟΝΑΧΟΙ ΤΟΥ ΑΘΩΝΑ

Η χερσόνησος του Άθω άρχισε να αναδύεται ως μοναστικό κέντρο της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας προς τα τέλη του 10ου μ.Χ. αιώνα, όταν κατέφθασε εκεί κρυφά ο μοναχός Αθανάσιος, ο οποίος ίδρυσε στο νοτιοανατολικό άκρο της χερσονήσου τη μονή Μεγίστης Λαύρας(963μ.Χ.). Ο Αθανάσιος, ο ιδρυτής του αγιορείτικου κοινοβιακού μοναχισμού, ήταν προσωπικός φίλος του Ιωάννη Τσιμισκή καθώς και διακεκριμένος καλλιγράφος και ταχυγράφος.

Επέλεξε τη χερσόνησο του Άθω ως τόπο μοναστικής ζωής εξ αιτίας της απαράμιλλης φυσικής της ομορφιάς, της φυσικής της προστασίας από τις εχθρικές επιδρομές, του γεγονότος ότι ήταν ουσιαστικά ακατοίκητη από ανθρώπους, καθώς και εξ’ αιτίας της γεωγραφικής της εγγύτητας με τη συμβασιλεύουσα πόλη της αυτοκρατορίας, τη Θεσσαλονίκη. Εξαιτίας αυτών των πλεονεκτημάτων ο Άθως εξελίχθηκε σύντομα στο σημαντικότερο μοναστηριακό κέντρο του ορθόδοξου χριστιανισμού, με πολυάριθμα μοναστήρια και χιλιάδες μοναχούς.

Ο Αθανάσιος ο Αθωνίτης ήταν ένας άνθρωπος ασκητικός, που όμως αγαπούσε υπερβολικά τα βιβλία. Όταν από την Κωνσταντινούπολη κατέφθασε στον Άθω, εκτός από το καλογερικό του κουκούλι κουβάλησε μαζί του και δύο βιβλία. Αυτή η αγάπη του για τα βιβλία τον οδήγησε να ιδρύσει στην νεοσύστατη ακόμη Μεγίστη Λαύρα ένα εργαστήριο αντιγραφής χειρογράφων (Scriptorium) και μια οργανωμένη βιβλιοθήκη. Όρισε μάλιστα υπεύθυνο για το εργαστήριο τον πρωτοκαλλίγραφο Ιωάννη και βιβλιοφύλακα τον μοναχό Μιχαήλ.

Το παράδειγμα του μιμήθηκαν και οι κτήτορες των άλλων μοναστηριών (Βατοπαιδίου 985μ.Χ. και Ιβήρων 980μ.χ.), που φρόντισαν προσωπικά για την παραγωγή, την αντιγραφή και τη διαφύλαξη βιβλίων, με περιεχόμενο όχι μόνον θεολογικό και λειτουργικό αλλά και «κοσμικών γνώσεων», δηλαδή φιλοσοφικό, ιατρικό, νομικό, μουσικό κι εκπαιδευτικό.

Πολλοί μοναχοί έμειναν γνωστοί και ως γραφείς χειρόγραφων κωδίκων με πλούσια δράση και παραγωγή (Αθανάσιος ο Αθωνίτης, Ιωάννης Λαυριώτης, Ευθύμιος ο Ιβηρ, Διονύσιος Στουδίτης, Νείλος ο Μυροβλήτης, Ιωάννης ο Κουκουζέλης κ.α.). Συνολικά μνημονεύονται πάνω από 40 επώνυμοι βυζαντινοί καλλίγραφοι-μοναχοί, που συνέγραψαν χειρόγραφα στις αγιορείτικες μονές.

ΜΟΝΑΣΤΗΡΙΑΚΕΣ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΕΣ ΚΑΙ SCRIPTORIUM

Το σίγουρο είναι πως οι μοναχοί του Αγίου Όρους δεν περιφρονούσαν τα βιβλία. Μόλις ιδρύονταν ένα μοναστήρι μια από τις πρώτες ενέργειες των κτητόρων του ήταν η δημιουργία μιας βιβλιοθήκης, που αποσκοπούσε στην κάλυψη των πνευματικών αναγκών των μοναχών και πρωτίστως στην κάλυψη των λειτουργικών αναγκών της μοναστικής αδελφότητας. Ο ηγούμενος όριζε πάντα έναν βιβλιοθηκάριο, υπεύθυνο για τη διαφύλαξη και συντήρηση των χειρογράφων.

Μια βιβλιοθήκη άρχιζε πάντα την πορεία της μ’ ένα πυρήνα βιβλίων, που αφιέρωνε σε αυτήν ο ιδρυτής της. Ως χώρος για τη διαφύλαξη των πολύτιμων χειρογράφων επιλέγονταν κατά παράδοση το υπερώο, πάνω από τον εξωνάρθηκα του καθολικού (π.χ. στη Μονή Εσφιγμένου). Σε άλλες ωστόσο περιπτώσεις, όταν ο χώρος του υπερώου δεν επαρκούσε, χρησιμοποιούνταν και ορισμένα απομονωμένα και πυρασφαλή κτίσματα, όπως στην περίπτωση της Μεγίστης Λαύρας.

Προτού ωστόσο τα χειρόγραφα τοποθετηθούν στη βιβλιοθήκη σημειώνονταν συνήθως πάνω τους η χαρακτηριστική κτητορική επιγραφή, που καταριόταν τον επίδοξο καταστροφέα τους: «Αυτή η βίβλος υπάρχει της θειας και ιεράς μονής… και όποιος την αφαιρέση να έχει τας άρας των τριακοσίων δέκα οκτώ…». Για προστατευτικούς πάλι λόγους, γράφτηκαν ανά τους αιώνες πάνω στα ίδια βιβλία, απαγορευτικές φράσεις όπως: «Μηδείς τεμνέτω τα φύλλα..» ή «Μηδείς αποξενώση την Βίβλο ταύτην…».

Μια βιβλιοθήκη φιλοδοξούσε πάντα να περιλάβει όσο το δυνατόν περισσότερες γνώσεις, όχι μόνον θεολογικού αλλά και κοσμικού περιεχομένου. Βασικές πηγές εμπλουτισμού μιας μοναστηριακής βιβλιοθήκης υπήρξαν η παραγωγή χειρογράφων στο ίδιο το μοναστήρι, η αγορά και η παραγγελία βιβλίων για την κάλυψη μιας συγκεκριμένης ανάγκης ή έλλειψης και βεβαίως οι μεγάλες και εντυπωσιακές δωρεές αυτοκρατόρων, ηγεμόνων, πατριαρχών, αρχιερέων, μοναχών αλλά και ιδιωτών, που χάριζαν τις προσωπικές τους συλλογές (τον 16ο αιώνα ο καθηγητής της πατριαρχικής σχολής Θεοφάνης Ε. Νοταράς, χάρισε όλα του τα βιβλία στην Ι. Μ. Ιβήρων).

Κατά κανόνα κάθε μοναστήρι κληρονομούσε και την προσωπική βιβλιοθήκη των μοναχών του. Ωστόσο, αρκετά χειρόγραφα προέρχονταν από παραγγελίες. Χαρακτηριστικό είναι το ακόλουθο σημείωμα για ένα χειρόγραφο, που παραγγέλθηκε με έξοδα μιας μονής: «Το παρόν Ωρολόγιον εγράφη παρά του οικτρού και αμαρτωλού Κύριλλου του Ναυπάκτιου δια συνδρομής και εξόδου της σεβάσμιας μονής…».

Στις περισσότερες μονές του Αγίου Όρους υπήρχαν λοιπόν συγκροτημένες συλλογές χειρογράφων και λειτουργούσαν βιβλιογραφικά εργαστήρια, όπου οι μοναχοί-γραφείς αντέγραφαν τα πρωτότυπα όχι αυθαίρετα αλλά βάσει αυστηρών κανόνων, που τους ακολουθούσαν πιστά. Τα ελληνικά χειρόγραφα γράφονταν μέχρι τον 9ο αιώνα σε μεγαλογράμματη γραφή, δηλαδή με κεφαλαία. Από τον 9ο αιώνα όμως και μετά επικρατεί σταδιακά η μικρογράμματη γραφή και όλα τα χειρόγραφα των προηγούμενων εποχών «μεταχαρακτηρίζονται» κατά τη διάρκεια της αντιγραφής τους.

Από την ίδρυση των πρώτων Scriptorium στις μονές υπήρχε μια σχετικά αξιόλογη παραγωγή χειρογράφων, ενώ η ακμή της βιβλιογραφικής δραστηριότητας εντοπίζεται τον 14ο και τον 15ο αιώνα. Η παραγωγή χειρογράφων συνεχίστηκε και μετά την ανακάλυψη της τυπογραφίας (άλλωστε το πρώτο τυπογραφείο στον ελλαδικό χώρο λειτούργησε το 1759 στη Μεγίστη Λαύρα) φθάνοντας στο σημείο να μιλάμε τον 17ο αιώνα για πραγματική άνθηση, με την εμφάνιση μιας ιδιότυπης μορφής γραφής, την «Ξηροποτάμινην γραφήν» ,που είναι γνωστή και ως «αγιορείτικη».

Η ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ ΤΩΝ ΧΕΙΡΟΓΡΑΦΩΝ

Τα χειρόγραφα, που βρίσκονται σήμερα στις μοναστηριακές βιβλιοθήκες του Αγίου Όρους υπολογίζονται επίσημα στις 15.000 ή, σύμφωνα με άλλους υπολογισμούς ξεπερνούν τις 20.000. Αυτά μπορούν να ταξινομηθούν με κριτήρια μορφολογικά, γλωσσολογικά αλλά κυρίως με βάση το περιεχόμενο τους. Με βάσει τη μορφή τους τα χειρόγραφα διακρίνονται σε ειλητάρια ή κοντάκια (ονομάζονται έτσι επειδή τυλίγονται γύρω από κοντό ξύλο) και σε κώδικες (βιβλία) διαφόρων σχημάτων.

Πρέπει να σημειωθεί πως από τον 2ο και 3ο μ.Χ. αιώνα, τα βιβλία με δεμένες σελίδες (κώδιξ, λατινικά codex) άρχισαν να αντικαθιστούν τον παραδοσιακό κύλινδρο από πάπυρο. Ήταν μια ανθεκτική και εύκολη στη χρήση γραφική ύλη, τόσο για το κείμενο όσο και για την εικονογράφηση τους. Σύντομα οι κώδικες έγιναν η κυρίαρχη μορφή των χειρογράφων.

Οι περισσότεροι κώδικες έχουν καλλιτεχνικές βιβλιοδεσίες και διακοσμημένα καλύμματα με βαρύτιμα επιθήματα, σκαλιστά μέταλλα και ημιπολύτιμους λίθους. Όσον αφορά το βιβλιακό υλικό με το οποίο είναι κατασκευασμένα διακρίνονται σε περγαμηνά (από δέρμα ζώου), χαρτώα και βομβύκινα (από βαμβάκι).

Από γλωσσική άποψη χωρίζονται σε ελληνικά (90% επί του συνόλου) και ξενόγλωσσα. Τα ξενόγλωσσα, που αποτελούν περίπου το ένα δέκατο, περιλαμβάνουν σλάβικα, λατινικά, ρουμάνικα και γεωργιανά χειρόγραφα, και χρησιμοποιούνταν από τους ξενόγλωσσους ορθόδοξους μοναχούς που παροικούν στο Άγιον Όρος κατά την τελευταία χιλιετηρίδα. Τα περισσότερα από αυτά δεν είναι παρά μεταφράσεις από τα ελληνικά θεολογικών και λειτουργικών κειμένων.

Τέλος, όσον αφορά την αρχαιότητα τους, το αρχαιότερο χειρόγραφο του Αγίου Όρους είναι ένα περγαμηνό σπάραγμα λατινικής γραφής του 4ου μ.Χ. αιώνα και οκτώ φύλλα του Ευθαλιανού Κώδικα (6ος μ.Χ. αιώνας), με αποσπάσματα από τις επιστολές του Αποστόλου Παύλου προς Γαλάτες και Κορινθίους.
287668

ΤΑ ΑΡΧΑΙΟΕΛΛΗΝΙΚΑ ΧΕΙΡΟΓΡΑΦΑ

Σχετικά με το περιεχόμενο τους, τα αγιορείτικα χειρόγραφα διακρίνονται σε αυτά που διασώζουν κείμενα αρχαίων κλασσικών συγγραφέων ή γενικότερα κοσμικών γνώσεων π.χ. αστρολογίας, βοτανικής, γεωγραφίας, ιατρικά, νομικά –και σε εκείνα που περιέχουν κείμενα χριστιανικού και λειτουργικού περιεχομένου.

Τα δεύτερα αποτελούν φυσικά και τη συντριπτική πλειοψηφία, επειδή όχι μόνον χρησιμοποιούνταν συχνά από τους μοναχούς αλλά κυρίως γιατί το βυζάντιο ήταν θεοκρατικής δομής. Πέρα από αυτό όμως, οποιοδήποτε είδος κοσμικής γνώσης, θεωρούνταν από τους μοναχούς δευτερευούσης σημασίας σε σχέση με τη θεολογία.

Παρόλα αυτά όμως υπήρχαν και μοναχοί, που με θάρρος και αποφασιστικότητα διακινδύνευαν ακόμη και τη ζωή τους προκειμένου να διαφυλάξουν τις αρχαίες γνώσεις και σ’ αυτούς ίσως οφείλεται ως ένα σημείο και η αναγέννηση της Δύσης από το μεσαιωνικό σκοταδισμό. Έτσι, αν σήμερα μπορούμε ν’ απολαύσουμε Πλάτωνα, Αριστοτέλη, Όμηρο, Θουκυδίδη κι ένα σωρό άλλους αρχαίους συγγραφείς, ίσως να το χρωστάμε σε μια χούφτα μοναχών, που στο ημίφως των εργαστηρίων τους αφιέρωναν ατέλειωτες ώρες στην αντιγραφή των αρχαιοελληνικών χειρογράφων…

Δυστυχώς δε διαθέτουμε έγκυρα στοιχεία για τον ακριβή αριθμό των αρχαιοελληνικών χειρογράφων, που βρίσκονται σήμερα στις μοναστηριακές βιβλιοθήκες του ΆΘωνα. Ενδεικτικά πρέπει να σώζονται γύρω στα 600 έργα κλασικών συγγραφέων. Ο αριθμός αυτός δεν πρέπει να θεωρείται μικρός, καθώς σ’ αυτά ακριβώς τα χειρόγραφα εστιάζονταν πάντα οι Ευρωπαίοι «προσκυνητές» που έκλεβαν ή αγόραζαν τους κώδικες για να εμπλουτίσουν τις Δυτικές βιβλιοθήκες. Ωστόσο, παρά τις σημαντικές κλοπές και αφαιμάξεις, στις βιβλιοθήκες του Αγίου Όρους συνεχίζουν ως σήμερα να υπάρχουν πολλοί και αξιόλογοι αρχαιοελληνικοί κώδικες.

Πιο παλιός και πιο σημαντικός απ’ όλους είναι η περίφημη Βοτανική του Διοσκουρίδου (Ω75), ένας κώδικας ηλικίας 1000 ετών, προσωπικό δώρο του Νικηφόρου Φωκά στον Αθανάσιο τον Αθωνίτη. Το βιβλίο, που φυλάσσεται στη βιβλιοθήκη της Μεγίστης Λαύρας (ο υπογράφων είχε τη μοναδική και συγκινητική ευκαιρία να το ξεφυλλίσει προσωπικά…), θεωρείται ιδανικό για την παρασκευή φαρμάκων από βότανα. Η Βοτανική του Διοσκουρίδη περιέχει αρκετές πληροφορίες ιατρικής και φαρμακολογίας και πολυάριθμες μικρογραφίες, κυρίως ολοσέλιδες εικονογραφήσεις φυτών με αλφαβητική σειρά καθώς και εικόνες φιδιών, εντόμων, ζώων και πτηνών.

Άλλοι σημαντικοί αρχαίοι έλληνες συγγραφείς, χειρόγραφα των οποίων διασώζονται ακόμη στο Άγιον Όρος, είναι ο Επίκτητος, ο Ερμογένης και ο Ευκλείδης στην μονή Εσφιγμένου, ο Ευριπίδης, ο Αισχύλος, ο Θεόκριτος, ο Σοφοκλής και ο Πίνδαρος στην Ιβήρων. Από αυτά που ξεχωρίζουν είναι και το φημισμένο χειρόγραφο των γεωγράφων Πτολεμαίου και Στράβωνα (αριθμός 655, του 13ου αιώνα), που βρίσκεται στο Βατοπαίδι.

Εκτός από τη Βοτανική του Διοσκουρίδη στην Ι. Μ. Μεγίστης Λαύρας σώζονται δύο χειρόγραφα του Θουκυδίδη και οι Βίοι Παράλληλοι του Πλούταρχου. Επίσης στην τελευταία σώζονται το μοναδικό νομικό χειρόγραφο με τις Νεαρές των Κομνηνών(13ος αι. Θ65), ένα σπάνιο ιατρικό χειρόγραφο του Αέτιου Αμηδινού, προσωπικού ιατρού του Ιουστινιανού, καθώς και χειρόγραφα του Γαληνού. Όπως προαναφέραμε, ο αριθμός των χειρογράφων των κλασσικών συγγραφέων θα πρέπει να θεωρείται μεγάλος, αν λάβουμε υπόψιν μας πως αυτά ακριβώς τα έργα ήταν ο κύριος στόχος των Ευρωπαίων «προσκυνητών» κατά τις αφαιμάξεις των μοναστηριακών βιβλιοθηκών.

ΚΛΟΠΕΣ ΚΑΙ ΑΦΑΙΜΑΞΕΙΣ ΤΩΝ ΑΡΧΑΙΟΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΧΕΙΡΟΓΡΑΦΩΝ ΑΠΟ ΕΥΡΩΠΑΙΟΥΣ «ΠΡΟΣΚΥΝΗΤΕΣ»

Οι μοναστηριακές βιβλιοθήκες του Άθωνα είχαν μεγάλη φήμη και ασκούσαν πάντα μεγάλη γοητεία στο λόγιο και βιβλιόφιλο κοινό της Δύσης, το οποίο εκφράζονταν με θαυμασμό για τις «εξαιρετικές βιβλιοθήκες… που βρίσκονται στο Όρος Άθως» (celebratisimas bibliotecas… qui in Ato Montesunt).

Τα πανεπιστήμια, οι ευγενείς, οι λόγιοι αλλά και οι τυπογράφοι της Δύσης, ανακαλύπτοντας τη δύναμη και τη γοητεία της αρχαιοελληνικής σκέψης, επιθυμούσαν διακαώς να αποκτήσουν και να μελετήσουν αρχαιοελληνικούς κώδικες, που για τους μοναχούς του Άθωνα θεωρούνταν συνήθως… δευτερευούσης σημασίας σε σχέση με τα λειτουργικά και θεολογικά κείμενα. Έτσι, με την πρωτοβουλία φιλότεχνων, ως επί το πλείστον, Ηγεμόνων οργανώθηκαν ολόκληρες αποστολές προς τα μοναστήρια του Αγίου Όρους, που είχαν ως επίκεντρο τους την αγορά κωδίκων με έργα αρχαίων ελλήνων συγγραφέων.

Στοχεύοντας σχεδόν αποκλειστικά στους αρχαιοελληνικούς κώδικες, οι Δυτικοί «συλλέκτες χειρογράφων» αφαίμαξαν σημαντικές ποσότητες κωδίκων, με αποτέλεσμα σήμερα να διασώζονται λιγότερα από 1000 χειρόγραφα κοσμικών γνώσεων στο Άγιον Όρος. Ωστόσο, χάρη σε αυτές τις αφαιμάξεις επιχειρήθηκαν και οι πρώτες τυπογραφικές εκδόσεις του 16ου,17ου και 18ου αιώνα, με κυριότερη εκείνη των Απάντων του Πλάτωνα από τον τυπογράφο Μανούτιο Αλδο (Βενετία 1513).

Εύκολα γίνεται κατανοητό τo πόσο βοήθησαν αυτού του είδους οι εκδόσεις στην Αναγέννηση της Δύσης, εφόσον όλα αυτά τα έργα έγιναν αντικείμενα προσεκτικής μελέτης από τους ιστορικούς, φιλόλογους και θεολόγους της Εσπερίας. Αυτή η αναβίωση του κλασικού πνεύματος πυροδότησε μια αλυσιδωτή αντίδραση αφυπνίσεων, που τελικά οδήγησε στη σταδιακή απελευθέρωση της Ευρώπης από τα δεσμά των προκαταλήψεων και της άγνοιας.

Σύμφωνα μάλιστα με τον ιερομόναχο Νικόδημο τον Λαυριώτη (Μεγίστη Λαύρα), υπεύθυνο για τη μεγαλύτερη συλλογή χειρογράφων του Αγίου Όρους: «Οι διαρροές των χειρογράφων από τις αγιορείτικες βιβλιοθήκες βοήθησαν στο να απαλλαγεί η Δύση από τον σκοταδισμό της παπικής αλαζονείας».

Ας κάνουμε ωστόσο μια μικρή παρένθεση σχετικά με τις σημαντικότερες περιπτώσεις αφαιμάξεων και απωλειών χειρογράφων από τις αγιορείτικες βιβλιοθήκες. Χάρη σ’ ένα ταξίδι, που απέβη ιδιαίτερο καρποφόρο, ο έλληνας λόγιος Ιανός Λάσκαρης(1445-1534) επισκέφτηκε το 1491-1492 τον Άθωνα και για λογαριασμό του ηγεμόνος της Φλωρεντίας Λαυρέντιου Μεδίκου, αφαίρεσε 200 περίπου ελληνικά χειρόγραφα, από τα οποία 80 περιείχαν έργα άγνωστα την εποχή εκείνη στη Δύση, μεταξύ των οποίων έργα του Γαληνού, του Θεόκριτου, του Αριστοτέλη, του Πτολεμαίου, του Καλλίμαχου…

Ο Kερκυραίος λόγιος Nικόλαος Σοφιανός ανάμεσα στα χρόνια 1540-1544 αντέγραψε και συνέλεξε στο Άγιον Όρος περίπου 300 χειρόγραφα για λογαριασμό του Hurtado de Mentoza, του βιβλιόφιλου πρέσβη του Kαρόλου E’ στη Bενετία. Στα μέσα περίπου του 17ου αιώνα ο Aθανάσιος ο Ρήτωρ, ο οποίος προσχώρησε στον καθολικισμό, κατ’ εντολή του καρδινάλιου Μαζαρίνου μετέφερε στη Γαλλία 109 χειρόγραφα, από τα οποία 74 προέρχονταν από τη Μεγίστη Λαύρα και σήμερα βρίσκονται στην Εθνική Βιβλιοθήκη των Παρισίων.

Επίσης ο Mηνάς Mινωΐδης στα 1840-1855, κατ’ εντολή του γαλλικού Υπουργείου Παιδείας μετέφερε κι αυτός στη Γαλλία πολλά ελληνικά χειρόγραφα, τόσο από άλλες Μονές (π.χ. από τη Ι. Μ.Tιμίου Προδρόμου Σερρών), αλλά κυρίως από τις μοναστηριακές βιβλιοθήκες του Άγίου Όρους.

Το 1516 ο Μάξιμος Γραικός (Μιχαήλ Τριβώλης), ο περίφημος «φωτιστής των Ρώσων», μετέφερε στη Ρωσία δεκάδες κώδικες για να τον βοηθήσουν στο μεταφραστικό του έργο. Το 1654,ο Ρώσος μοναχός Αρσένιος Σουχάνωφ, ενεργώντας με εντολή του Τσάρου Αλέξιου και του Πατριάρχη της Μόσχας Νίκωνος, μετέφερε στην «3η Ρώμη» πάνω από 500 αγιορείτικα χειρόγραφα! Συγκεκριμένα απογύμνωσε πολλές μονές από αξιόλογα χειρόγραφα, πολλά από τα οποία περιείχαν κλασικά κείμενα.

Τέλος,ο γνωστός Ρώσος επιστήμονας Πορφύριος Oυσπένσκυ, αρχιμανδρίτης και κατόπιν αρχιεπίσκοπος Kιέβου, περιήλθε τις Mονές του Σινά, των Mετεώρων και του Αγίου Όρους και δεν δίστασε να αφαιρέσει από αυτές όσα χειρόγραφα ή και μεμονωμένα ακόμη φύλλα του φαίνονταν να έχουν κάποια αξία. Το μόνο θετικό πάντως απ’ όλες αυτές τις αφαιμάξεις είναι ότι φωτίστηκε από την ελληνική γνώση, τόσο η παπική Δύση, όσο και οι σλαβικοί λαοί του βορρά.
Screenshot_14_65


Η ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΗ ΣΥΛΛΟΓΗ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΧΕΙΡΟΓΡΑΦΩΝ ΣΤΟΝ ΚΟΣΜΟ


Σήμερα στις μοναστηριακές βιβλιοθήκες του Αγίου Όρους σώζονται 16.000-20.000 χειρόγραφα! Αυτή η ποσότητα θεωρείται ότι αποτελεί το 50% των ελληνόγλωσων χειρογράφων, που υπάρχουν σήμερα σε ολόκληρο τον κόσμο. Από αυτά πάνω από τα μισά βρίσκονται στις βιβλιοθήκες τριών μόνον μοναστηριών (Μεγίστη Λαύρα, Ιβήρων και Βατοπαίδι). Ειδικότερα η βιβλιοθήκη της Μεγίστης Λαύρας είναι η μεγαλύτερη συλλογή χειρογράφων (2242 χειρόγραφα) στο Άγιο Όρος και η 3η παγκοσμίως, ύστερα από εκείνη της Αγίας Αικατερίνης του Σινά (4.500 χειρόγραφα εκ των οποίων το 75% είναι ελληνόγλωσσα) και του Βατικανού(3.500 χειρόγραφα).

Στις 20 μονές του Άθωνα σώζεται το μοναδικό διαχρονικό σύνολο ελληνικών χειρογράφων όχι μόνο στο χώρο της ελληνικής επικράτειας, αλλά και σ’ ολόκληρο τον κόσμο. Τα ελληνικά χειρόγραφα του Αγίου Όρους συγκροτούν τη μεγαλύτερη συλλογή ελληνικών χειρογράφων στον κόσμο, αφού ο αριθμός τους ξεπερνά κατά πολύ το σύνολο των δύο μεγαλύτερων συλλογών της Ευρώπης, του Βατικανού και της Εθνικής Βιβλιοθήκης του Παρισιού, που και οι δύο μαζί δεν υπερβαίνουν τις 10.000.

ΔΙΑΣΩΣΗ ΣΕ ΜΙΚΡΟΦΙΛΜΣ ΚΑΙ ΣΥΝΤΗΡΗΣΗ ΤΩΝ ΧΕΙΡΟΓΡΑΦΩΝ

Η μελέτη της ιστορίας των αγιορείτικων χειρογράφων δεν είναι εύκολη υπόθεση, εφόσον ποτέ δεν υπήρξαν μεσαιωνικοί κατάλογοι βιβλιοθηκών, όπως στις περιπτώσεις των μεσαιωνικών μοναστηριών της Δύσης. Οι προσπάθειες για την καταγραφή και τη συστηματική μελέτη των χειρογράφων του Άθωνα ξεκίνησαν μόλις στα τέλη του 19ου αιώνα και συνεχίζονται. Πρώτος ο Σπυρίδων Λάμπρου εξέδωσε έναν δίτομο κατάλογο κωδίκων του Όρους(πλην Βατοπαιδίου και Μεγίστης Λαύρας),που περιελάμβανε 6.619 χειρόγραφα. Στη συνέχεια, το 1925, ο καθηγητής Σωφρόνιος Ευστρατιάδης εξέδωσε στο Παρίσι έναν κατάλογο με τους κώδικες των μονών Βατοπαιδίου και Μεγίστης Λαύρας. Πλήρης πάντως κατάλογος δεν υπάρχει ακόμη.

Ωστόσο το Πατριαρχικό Ίδρυμα Πατερικών Μελετών(ΠΙΠΜ) της Ι.Μ. Βλατάδων (Θεσσαλονίκη) έχει αναλάβει τη κατάρτιση ενός λεπτομερούς καταλόγου, όπως επίσης και τη μικροφωτογράφιση όλων των χειρογράφων. Έτσι το περιεχόμενο των χειρογράφων όχι μόνον θα διασωθεί, αλλά θα είναι εύκολη και η μελέτη τους από τους ειδικούς, που δεν χρειάζονται πλέον να επισκεφτούν τις μοναστηριακές βιβλιοθήκες για να τα μελετήσουν. Το ΠΙΜΠ, που υπάγεται στο Οικουμενικό Πατριαρχείο, είναι ένα ιδιωτικό ίδρυμα που συντηρείται με επιχορηγήσεις και δωρεές. Ανάμεσα στ’ άλλα περιέχει ένα αρχείο μικροταινιών, ένα αρχείο διαφανειών (Slides) καθώς και ειδικές φωτοαναγνωριστικές συσκευές.

Η συντήρηση των αρχαίων χειρογράφων βασίζεται σ’ ένα πρόγραμμα, που περιλαμβάνει την τοποθέτησή τους σε ειδικές θήκες, για καλύτερη φύλαξη και μεταφορά. Την αποκατάσταση των διαλυμένων εξώφυλλων και εσώφυλλων και την τοποθέτηση φαρμάκων ενάντια στα φθοροποιά μικρόβια. Τέλος, σε συνεργασία και με ξένα πανεπιστήμια, εφαρμόζεται ένα πρόγραμμα συντήρησης και απολύμανσης των χειρογράφων από καταστροφικά μικρόβια.

Η προσφορά των χειρογράφων του Αγίου Όρους στην πολιτιστική εξέλιξη της Ευρώπης είναι ανεκτίμητη. Όπως άλλωστε λέει χαρακτηριστικά και ο βιβλιοθηκάριος της μονής Μεγίστης Λαύρας, Ιερομοναχός Νικόδημος: «Κανείς δεν μπορεί να πει με σιγουριά, που ακριβώς θα βρισκόταν σήμερα η ανθρωπότητα, χωρίς τις αρχαίες γνώσεις που διεσώθησαν με τα χειρόγραφα των βυζαντινών μοναστηριών και ιδιαίτερα του Αγίου Όρους. Κατά πάσα πιθανότητα η Αναγέννηση της Δύσης θ’ αργούσε μερικούς αιώνες…».

Πηγή: Διακόνημα

Οι Σύροι πρόσφυγες στη Θεσσαλονίκη και ο άγιος Δημήτριος

Στον Ιερό Ναό του πολιούχου της Θεσσαλονίκης Αγίου Δημητρίου υπάρχει ένα ενδιαφέρον ψηφιδωτό, το οποίο βρίσκεται στην ανατολική πλευρά του νότιου πεσσού. Η εικόνα παριστά ολόσωμο το Μεγαλομάρτυρα να ακουμπά το χέρι του με προστατευτικό τρόπο στον ώμο ενός επίσης ολόσωμου διακόνου.

Κάτω από τα πόδια των δύο μορφών αναγράφεται το εξής: “Πανόλβιε, Χριστού μάρτυς, φιλόπολις/φροντίδα τίθη, και πολιτών και ξένων” (Μακάριε Μάρτυρα του Χριστού, εσύ που αγαπάς την πόλη σου, φρόντιζε και τους πολίτες της και τους ξένους). Η αναφορά στους “ξένους” εικάζεται πως οφείλεται στη φροντίδα του αγίου προς τους αλλοεθνείς, οι οποίοι βοήθησαν τους Θεσσαλονικείς στην ανοικοδόμηση του Ναού από την καταστροφή που υπέστη περί το 620 – προσπάθεια στην οποία φέρεται πως συνέβαλε και ο εικονιζόμενος διάκονος.

Δεν θα πρέπει να διαφύγει της προσοχής μας, ωστόσο, ότι η πόλη κατά την εποχή εκείνη, τον 7ο αι., υπήρξε τόπος υποδοχής προσφύγων από τη Συρία, οι οποίοι εγκατέλειψαν την πατρίδα τους λόγω αραβικής εισβολής. Συνέβη δηλαδή πριν από 14 περίπου αιώνες το ίδιο που συμβαίνει και στις μέρες μας…Μάλιστα, από τους κόλπους των προσφύγων αυτών προήλθε και ένας αρχιεπίσκοπος Θεσσαλονίκης, ο Σέργιος, περί το 700, ο οποίος και θεωρείται ως δεύτερος κτήτωρ του Ναού (Εδώ οι παρεμβάσεις της Εκκλησίας για τους πρόσφυγες στην Ειδομένη)

Sunday, October 25, 2015

Πρωτοβουλία των εργαζομένων της ΒΙΟ.ΜΕ. για το προσφυγικό ζήτημα

Πολύ σημαντική πρωτοβουλία των αγωνιζόμενων εργαζομένων της ΒΙΟΜΕ και της Πρωτοβουλίας Αγώνα και Έμπρακτης Αλληλεγγύης για τους Πρόσφυγες για το προσφυγικό ζήτημα.

Εκατοντάδες χιλιάδες οι νεκροί και οι εκτοπισμένοι, στα μέτωπα του πολέμου στην κοντινή μας Ανατολή. Εκατομμύρια οι άστεγοι, οι άνεργοι, οι φτωχοί στην "πολιτισμένη" Ευρώπη.
Δεν είναι δύο άσχετες εικόνες στις ειδήσεις των πληρωμένων ΜΜΕ. Είναι τα θύματα ενός κοινού πολέμου:

Του κοινωνικού πολέμου που κήρυξαν οι ελίτ, τα αφεντικά, το διεθνές κεφάλαιο ενάντια στις υποτελείς τάξεις. Ενός πολέμου που αφήνει ερείπια από τη Συρία και το Κομπάνι, μέχρι τις ζωές των ανθρώπων στην Ελλάδα, στην Ευρώπη και σε όλον τον κόσμο. Ενός πολέμου που συνεχίζεται με άλλα μέσα, με βόμβες και στρατούς, όταν δεν τους αρκεί ο οικονομικός στραγγαλισμός.

Ο κοινός αυτός πόλεμος έχει έναν κοινό στόχο: Την μεγιστοποίηση των κερδών τους και την ισοπέδωση των κοινωνικών αναγκών όπου γης.
Για να αντισταθούμε σε αυτόν τον πόλεμο που μας έχουν κηρύξει, οφείλουμε να διεξάγουμε κοινό αγώνα.

Με αυτό το συμπέρασμα κατά νου εργαζόμενοι/ες και αλληλέγγυοι/ες στη ΒΙΟΜΕ, πήραμε την απόφαση, σε συνεργασία με την Πρωτοβουλία Αγώνα και Έμπρακτης Αλληλεγγύης στους Πρόσφυγες που δραστηριοποιείται στην Ειδομένη και στην Θεσσαλονικη, να κάνουμε ένα πρώτο βήμα:

Να γίνει η ΒΙΟΜΕ, κεντρικός σταθμός φύλαξης και μεταφόρτωσης των υλικών και των προμηθειών που διανέμονται, κινηματικά και από τα κάτω, στους αδερφούς μας, πρόσφυγες και μετανάστες, αυτήν την ώρα της μεγαλύτερης τους ανάγκης. Όμως δεν μένουμε σε αυτό. Στόχος μας είναι, με τη βοήθεια του κινήματος και της κοινωνίας, να διαμορφωθεί, όταν και εάν χρειαστεί, ένας μόνιμος, ανοιχτός ξενώνας προσφύγων και μεταναστών στις εγκαταστάσεις του εργοστασίου της ΒΙΟΜΕ.
Οι εργάτες της ΒΙΟΜΕ έχουν διακηρύξει πολλές φορές πως: "Το κεφάλαιο είναι ίδιο, σε όλον τον κόσμο, έτσι και η εργατική τάξη και η κοινωνία είμαστε το ίδιο παντού: Το ίδιο ματώνουμε, το ίδιο πονάμε, κοινοί πρέπει να είναι και οι αγώνες μας".

Δίνουμε σήμερα το παράδειγμα προς όλα τα εργατικά σωματεία και τις συλλογικότητες που δραστηριοποιούνται στη βάση της κοινωνίας, για στήριξη των μεταναστών και των προσφύγων, για την ένταξη τους στην κοινωνία μας, όχι ως παρίες και φτηνό εργατικό δυναμικό, αλλά σαν ενεργά κομμάτια του αγώνα για να αλλάξουμε αυτήν την κοινωνία, για να αποτινάξουμε τον ζυγό της εκμετάλλευσης, της ανεργίας και της ανθρωποσφαγής των πολέμων. Αυτός ο κοινός αγώνας είναι το μόνο φάρμακο ενάντια στο δηλητήριο του ρατσισμού, της ξενοφοβίας και του κοινωνικού αποκλεισμού.

Καλούμε τις αντιρατσιστικές οργανώσεις και ομάδες του κινήματος, να συνδράμουν σε αυτή μας την προσπάθεια.

REFUGEES WELCOME HOME!

Σωματείο Εργατοϋπαλλήλων ΒΙΟΜΕ

Ανοιχτή Πρωτοβουλία Αλληλεγγύης στον αγώνα της ΒΙΟΜΕ
Πρωτοβουλία Αγώνα και Έμπρακτης Αλληλεγγύης για τους Πρόσφυγες

Monday, October 19, 2015

Ενιαίο σχολείο, ενιαία γνώση, ενιαία θρησκευτικά: 12 Σημεία


Κοινή Παρέμβαση επτά στελεχών των Παρεμβάσεων–Συσπειρώσεων Δ.Ε.*

α) Απέναντι στην πρόσδεση του σχολείου (δημόσιου και ιδιωτικού) με την εξελισσόμενη νεοελληνική ιδεολογία και τις διαδοχικές αφηγήσεις της αστικής τάξης, που ηγεμονεύει ακατάπαυστα από την ίδρυσή του, αναπτύχθηκε παράλληλα και ένα ριζοσπαστικό εκπαιδευτικό κίνημα που προσπάθησε να κάνει τομές, σε σχέση με την ιστορική και πολιτική συγκυρία και σε αντιστοιχία με τη στράτευση των ενεργών διανοητών και δασκάλων της χώρας. Επιτομή αυτής της ριζοσπαστικής διεκδίκησης ήταν το «όλη η γνώση, ενιαία και κριτική, για όλα τα παιδιά». Στην πράξη το κίνημα αυτό ακολούθησε μια δαιδαλώδη διαδρομή, ωστόσο κάποιες φορές συνδέθηκε και με τη ζώσα παράδοση του τόπου.

β) Μέσα στο 2015 και την πολλαπλή κρίση στην Ε.Ε. και στην Ανατολική Μεσόγειο, στην Ελλάδα η παλιότερη νεοελληνική «ελληνοχριστιανική ιδεολογία» με τους στημένους βασιλιάδες και πολιτικούς έχει αντικατασταθεί από το νέο αφήγημα της «πάση θυσία» απόλυτης πρόσδεσης με τον φθαρμένο «ευρωπαϊσμό», τον καπιταλιστικό ολοκληρωτισμό και τον αμερικάνικο ιμπεριαλισμό. Και στις δυο ιστορικές φάσεις η χώρα ήταν βουτηγμένη στα χρέη, στα τοκοχρεολύσια, στην εξάρτηση, στη διαπλοκή, στην ανάθεση, στον νόθο κρατισμό, στο ψευτορωμέϊκο, στη λογική της ψωροκώσταινας, στην ψευτιά.

γ) Ο δυτικοερωπαϊκός διαφωτισμός ήλθε αποσπασματικά και νοθευμένα «από τα πάνω» ως κανόνας και εκτός μερικών εξαιρέσεων, δεν έκανε την αναγκαία σύνθεση με την παράδοσή μας. Στο πλαίσιο αυτό στήθηκε από τν εποχή της Βαυαροκρατίας μια ελλαδική Ορθόδοξη ιεραρχία, θεραπαινίδα της ντόπιας εθελόδουλης ψευτοαστικής τάξης. Η πρακτική αυτή είχε ως αποτελέσματα: Το σχίσμα με το Πατριαρχείο, την δημιουργία πέντε διαφορετικών εκκλησιαστικών καθεστώτων, την αναπαραγωγή της ιεραρχίας από τον εαυτό της, την ίδρυση θεολογικών σχολών, την εισαγωγή σ’ αυτές προτεσταντικών λογικών, μεταξύ άλλων τον κατακερματισμό της γνώσης, την δημιουργία μαθήματος «θρησκευτικών», και παράλληλα την εισαγωγή στο σχολείο και στο δημόσιο χώρο αντίστοιχων πρακτικών (όρκος, υποχρεωτικός εκκλησιασμός και προσευχή μαθητών, καρτεσιανή/γερμανική δομή της θεολογικής γνώσης, κλπ). Η αντίδραση σ’ αυτό το περίεργο μίγμα είναι διαχρονική και πολύπλευρη.

δ) Το εκπαιδευτικό κίνημα δυσκολεύεται στη μεταπολίτευση να θέσει με ενιαίο τρόπο ολόκληρο το ζήτημα του σχολείου, του περιεχομένου του, της δομής του και των αναγκαίων προωθητικών ριζοσπαστικών αλλαγών που να υπερβαίνουν όλες τις ιδεολογίες της ψευτοαστικής τάξης της χώρας. Οι λόγοι είναι πολλοί και κάποιοι εν μέρει κατανοητοί, αλλά όχι όλοι αποδεκτοί (όπως η έλλειψη αγνών λαϊκών διανοουμένων και ο τρόπος δόμησης των κομματικών συνδικαλιστικών παρατάξεων ή ο τρόπος δράσης μερικών συνδικαλιστών). Η παιδεία στο χώρο της εκπαίδευσης οφείλει να είναι προβολή των πραγματικών αναγκών της νέας γενιάς από τη σκοπιά του μέλλοντος και να μην παίζει το ρόλο του «Προκρούστη» της ολόπλευρης γνώσης, είτε για ταξικούς λόγους της ελίτ, είτε για ιδεολογικούς μικροπολιτικούς λόγους.

ε) Στην Ε.Ε. υποτίθεται ότι οι βασικότερες επιδιώξεις της εκπαίδευσης είναι να εφοδιάζονται «οι μαθητές με τα στοιχεία εκείνα που είναι απαραίτητα, ώστε να ζήσουν αρμονικά στις πολυπολιτισμικές κοινωνίες της Ευρώπης και του κόσμου». Έτσι ανάμεσα στα πολλά γνωστικά αντικείμενα γενικών, μορφωτικών, ανθρωπιστικών, θετικών και τεχνικών γνώσεων, οι μαθητές μπορούν να πλησιάσουν τόσο τη δική τους θρησκευτική, πολιτισμική, υπαρκτική και φιλοσοφική κληρονομιά, όσο και αυτή άλλων ανθρώπων. Ο στόχος αυτός οδηγεί στον σεβασμό και την αποδοχή της ετερότητας, αντιπαλεύει το ρατσισμό, τον κρυφό και φανερό νεοφασιμό, αλλά και «υλοποιεί παράλληλα και το δικαίωμα του παιδιού στη γνώση».

Όμως δεν υπάρχει ακόμα –και σωστά– ενιαίο πλαίσιο δομής και περιεχομένου της διδασκαλίας των θρησκευτικών των κρατών-μελών. Στις βόρειες χώρες, όπως π.χ. στη Γερμανία, δηλώνεται όχι μόνο στο σχολείο, αλλά και στην εφορία άμεσα το θρήσκευμα των γονέων και έτσι έχουμε σχολεία με θρησκευτικά «προτεσταντικού» και «ρωμαιοκαθολικού» τύπου κατά κύριο λόγο. Στη χώρα του διαφωτισμού, τη Γαλλία, έχουμε ουδετερόθρησκα σχολεία ενώ τα τελευταία χρόνια προσπαθούν δια της πλαγίας οδού να εισαγάγουν στοιχεία που να καλύπτει το κενό της απουσίας του μαθήματος των θρησκευτικών (βλ. Ρεζίς Ντεμπρέ, “Η διδασκαλία της θρησκείας στο ουδετερόθρησκο σχολείο”).

Στη χώρα μας, όλη η συζήτηση περιστρέφεται στο σχετικά ομολογιακό (π.χ. Δημοτικό σχολείο) και εν μέρει κατηχητικό (π.χ. Α΄ Λυκείου) μάθημα, αλλά καμία κουβέντα δεν γίνεται για τα λίγα σχολεία με ρωμαιοκαθολικούς μαθητές ή τα σχολεία της Θράκης που οι μουσουλμανόπαιδες δηλώνουν άμεσα το θρήσκευμα για να πάνε σε αμιγώς μουσουλμανικά σχολεία και μερικοί απ’ αυτούς να εισαχθούν εξ αυτού με ποσόστωση στα ΑΕΙ και ΤΕΙ. Και αυτό ανεξάρτητα του κατά πόσο η πολιτεία για πολιτικούς λόγους επιθυμεί να «αντισταθμίσει», είτε τη σχετική εγκατάλλειψη μια μερίδας των μειονοτήτων (τουρκογενών και πομάκων) στην περιοχή, είτε για άλλους λόγους.

στ) Στο ισχύον Σύνταγμα έχουν αποτυπωθεί κάποιες απελευθερωτικές κατακτήσεις στο επίπεδο της συνείδησης, της ελευθερίας και της αστικής δημοκρατίας στα 200 περίπου χρόνια ύπαρξης του νεοελληνικού κράτους. Όμως μαζί τους συνυπάρχει και μια σειρά συμβιβασμών ανάμεσα σε αντικρουόμενες κυρίαρχες απόψεις, αλλά και παραχωρήσεις στα παράκεντρα εξουσίας. Οι αντιφάσεις αυτές διαταράσσονται διότι η πορεία πρόσδεσης πάση θυσία στα ευρωπαϊκά κέντρα εξουσίας συνεχίζεται παρά τα έξι χρόνια μνημονίων και τον ρόλο των κέντρων εξουσίας Ε.Ε. και της παγκόσμιας ελίτ.

Έτσι το άρθρο 16 παρ. 2 (προβλέπει την καλλιέργεια και ανάπτυξη της θρησκευτικής συνείδησης των μαθητών στη δημόσια εκπαίδευση) συνυπάρχει με το άρθρο 13 παρ. 1, «Η ελευθερία της θρησκευτικής συνείδησης είναι απαραβίαστη», «κάθε γνωστή θρησκεία είναι ελεύθερη…». Η συνύπαρξη αυτή έχει δημιουργήσει κατά καιρούς και πλημμυρίδα και άμπωτη. Μια πρώτη άμπωτη δημιουργήθηκε με τον ν. 1566, ο οποίος από τη μια μετέτρεψε τον προτεσταντικό χαρακτήρα του θρησκευτικού μαθήματος και των συμπαρομαρτούντων (π.χ. εικόνες) από ελληνοχριστιανικό σε ελληνορθόδοξο.

Στο πλαίσιο αυτό, από τη μια μεριά, εισχώρησε δικαίως ο δυτικός διαφωτισμός και η λογική των δικαιωμάτων των «μειοψηφιών» στο σχολείο, αλλά από την άλλη δεν νίκησε το πνεύμα ελευθερίας της ορθόδοξης θεολογίας του φωτισμού…

Έτσι μέσω των «συνηγόρων του πολίτη», των «δικαστηρίων», των διαφορετικών απόψεων, των εναλλασσόμενων κομμάτων στη νομή της μικροεξουσίας, των συνδικαλιστικών παρατάξεων και της σταδιακής ιδεολογικής πολυδιάσπασης –ακόμη και αφασίας– της νεοελληνικής «κοινωνίας» παρενεβλήθη το θέμα των «απαλλαγών» ως μια προσπάθεια πρόχειρης και μερικής λύσης του ζητήματος.

ζ) Η λύση των «απαλλαγών» βεβαίως είναι πρόχειρη, αποσπασματική, συχνά προβληματική για τις πραγματικές προθέσεις των μαθητών και δημιουργεί επί πλέον και εκπαιδευτικά (διαφορετικός αριθμός μαθημάτων) και παιδαγωγικά ζητήματα (τι κάνουν για παράδειγμα οι ελάχιστοι, λίγοι ή και περισσότεροι απαλλασσόμενοι μαθητές/μαθήτριες την ώρα της απαλλαγής). Ταυτόχρονα εισάγει πλαγίως την πρακτική ενός «προαιρετικού» μαθήματος. Έτσι το μέτρο της απαλλαγής αν ισχύει για όλους τους μαθητές, δηλαδή και για τους θεολογικά, κριτικά, πολιτισμικά ορθοδόξους, αλλά και τους τυπικά «ορθοδόξους», τότε καθιστά το μάθημα de facto προαιρετικό.

η) «Η πρόσφατη δημόσια αντιπαράθεση για το ζήτημα των απαλλαγών από τα θρησκευτικά είναι, για πολλοστή φορά, προσχηματική και αδιέξοδη. Μια αψιμαχία εντυπώσεων που ανακυκλώνει ανούσια όλες, σχεδόν, τις ιδεοληψίες, τις προκαταλήψεις και τα στερεότυπα της μεταπολίτευσης. Απουσιάζουν προκλητικά από τη «συζήτηση» τα παιδαγωγικά κριτήρια και υπερισχύουν οι σκοπιμότητες. Το επίδικο δεν είναι η διαχείριση του ζητήματος των απαλλαγών, αλλά ο ίδιος ο χαρακτήρας και η θέση του μαθήματος στο εκπαιδευτικό μας σύστημα. Συνιστούν τα θρησκευτικά σαφές και διακριτό μορφωτικό αγαθό (γνωστικό αντικείμενο) ναι ή όχι»;

θ) «Για λόγους κοινωνικούς, παιδαγωγικούς αλλά και θεολογικούς, επιβάλλεται η μετεξέλιξη των θρησκευτικών σε ενιαίο και καθολικό μάθημα που αφορά σε όλα τα παιδιά μας δίχως διακρίσεις και αποκλεισμούς. Σε ένα μάθημα που σέβεται την ιδιοπροσωπία και την ετερότητα κάθε μαθητή, που καλλιεργεί την καταλλαγή και την κατανόηση του «άλλου». Μια νησίδα ελευθερίας, έκφρασης και πνευματικότητας σε ένα σχολείο ακραίας εργαλειοποίησης της γνώσης και στείρου ακαδημαϊσμού. Μάθημα που θα δεξιώνεται τα ζόρια της εφηβείας για τα μικρά και τα μεγάλα της ύπαρξης, όλα αυτά που ασφυκτιούν σε φευγαλέες κουβέντες στα διαλείμματα και τις απόκρυφες γειτονιές του διαδικτύου. Σ’ αυτό το μάθημα η έννοια της απαλλαγής θα στερείται νοήματος γιατί κανένας μαθητής μας δεν θα περισσεύει!»

Θεωρούμε ότι εκείνο που ενδιαφέρει, στο πλαίσιο της ενιαίας γνώσης και επομένως και του ενιαίου σχολείου, είναι η δημιουργία ενός νέου μαθήματος ώστε, «…ρητά και εκπεφρασμένα, τυπικά και ουσιαστικά, να μην θεωρείται πλέον θρησκευτική κατήχηση ή ομολογιακό μάθημα, αλλά ένα μάθημα με σαφώς ανοικτό, πλουραλιστικό και μορφωτικό-γνωσιολογικό περιεχόμενο…».

ι) Το μάθημα πρέπει να αλλάξει οπωσδήποτε! Πρέπει να αποκτήσει ύλη που δεν θα δίνει δικαίωμα απαλλαγής σε κανέναν. Δεν μπορεί να είναι απολύτως θρησκειολογικό. Οφείλει να είναι γνωσιοκεντρικό, πολιτισμικό, υπαρξιακό, φιλοσοφικό, θρησκειολογικό. Μάθημα ελευθερίας, διαλόγου και κριτικής προσέγγισης του θρησκευτικού φαινομένου. Ως προς τη δομή του, ανάλογα με την ηλικία των μαθητών, να μελετηθεί η διδασκαλία του σε «ομόκεντρους κύκλους». Είναι αυτονόητο για μας ότι ο εσωτερικός κύκλος αφορά τα «καθ’ ημάς» και ο επόμενος το τι συμβαίνει και κυοφορείται στην Ευρώπη. Δεν μπορεί όμως από μια χώρα της ανατολικής Μεσογείου να απουσιάζει η γνώση για τον ιστορικό-πολυπολιτισμικό χαρακτήρα και τα φαινόμενα της Εγγύς Ανατολής. Ένας επόμενος κύκλος οφείλει να δώσει στοιχεία από την υπόλοιπη οικουμένη και ο τελευταίος να δώσει στοιχεία και αφορμές για τα φαινόμενα και τα ρεύματα αμφισβήτησης των θρησκειών, αλλά και τη θρησκειοποίηση πολλών ιδεολογιών, που άρρητα συνήθως καλλιεργείται…

ια) Να κάνουμε το μάθημα τρόπο κατανόησης του ιστορικού και πολιτισμικού περιβάλλοντος. Για τους ίδιους λόγους που δεν υπάρχει απαλλαγή από τη γλώσσα, την ιστορία, την κοινωνική και πολιτική αγωγή, να μην υπάρχει απαλλαγή από το μάθημα. Γι’ αυτό και συνυπογράφουμε την πρόταση του Δ.Σ. της Γ΄ΕΛΜΕ Θεσσαλονίκης: «Υποχρεωτικό μάθημα –και άρα η μη υποχρέωση του κράτους να δίνει το δικαίωμα απαλλαγής– θα μπορούσε να είναι ένα μάθημα που να προσεγγίζει το φαινόμενο της θρησκείας, στην κοινωνιολογική, ιστορική, φιλοσοφική, πολιτιστική και πολιτική του διάσταση» (6/10/2015). Όσον αφορά στα «καθ’ ημάς» δίνουμε ως παράδειγμα μια πρόταση που μπορεί να τέμνει το μάθημα με την ηλικία:


1) Να απεγκλωβιστεί το μάθημα από την παρωχημένη διάκριση αντικειμένων με προσανατολισμό την ανάγνωση των ορθόδοξων ερεισμάτων του πολιτισμού «στα καθ’ ημάς».

2) Να ερευνώνται τα πολιτισμικά νήματα που συνδέεουν τον Καζαντζάκη, τον Ρίτσο, τον Καρούζο, τον Μοσκώφ, τον Θεοδωράκη, τον Λειβαδίτη, τον Λεοντή και τόσους άλλους νεοέλληνες δημιουργούς με την αριστερά και την ορθόδοξη παράδοση. Να μελετώνται επίσης οι υπαρξιακές αφετηρίες της σύγχρονης τέχνης.

3) Να αναδειχθούν τα κοινωνικοαπελευθερωτικά στοιχεία των βιβλικών κειμένων.

4) Να εντοπιστεί στην ιστορία η «ανταρσία» του μοναχισμού απέναντι στην επίσημη θρησκεία και των λαϊκών ρευμάτων συλλογικής ριζοσπαστικής δράσης (αλληλεγγύης, αντίστασης, κοινωνικών ανατροπών). Προβληματισμός δηλαδή για τις πολιτικές συνέπειες της εκκλησιαστικής βιοτής.

5) Να καλλιεργείται ο διάλογος με τη φιλοσοφία και τις φυσικές επιστήμες.

6) Να διερευνάται το γεγονός ότι το υπαρξιακό και κοσμολογικό ερώτημα των αρχαίων Ελλήνων προωθήθηκε από τους Πατέρες της Εκκλησίας σε όρια που δεν μπορούσε να φτάσει ο προχριστιανικός φιλοσοφικός στοχασμός.

7) Να προβληματίζει το μάθημα σε σχέση με τις προκλήσεις της βιοηθικής.

ιβ) Όλη η προοδευτική και «προοδευτική» ευαισθησία εξαντλείται συνήθως στις προϋποθέσεις γιὰ τη θεσμική απαλλαγή από ένα συγκεκριμένο μάθημα. Κάποιοι ομιλούν χωρίς κόπο για κατάργηση, ενώ κάποιοι άλλοι υποκρίνονται πίσω από την πρόταση για προαιρετικό μάθημα. Η άλλη πλευρά, η συντηρητική και δήθεν παραδοσιακή φωνασκεί, αλλά στο μυαλό της έχει ένα μάθημα παρωχημένης και ακίνδυνης προτεσταντικής ηθικολογίας, ρωμαιοκαθολικού προτύπου και τζιχαντιστικής μισαλλοδοξίας. Εάν όμως οι ευρισκόμενοι στα κέντρα λήψης των αποφάσεων της ανερχόμενης νεοαποικίας κάνουν «πολιτικά παχνίδια» για να αποπροσανατολίσουν την εκπαιδευτική κοινότητα και όχι μόνο, εάν η ελλαδική Ιεραρχία βαυκαλίζεται ότι με ένα μάθημα «προαιρετικό» βγάζει ένα μέρος της δικής της δουλειάς και οι θεολόγοι παριστάνουν τους ιεραπόστολους τότε:

«Εφεξής, από τους γονείς ή κηδεμόνες που επιθυμούν τα παιδιά τους να απαλλαγούν από το μάθημα των θρησκευτικών να μην ζητείται να δηλώνουν αν είναι άθρησκοι, ετερόδοξοι ή ετερόθρησκοι, αλλά να ασκούν το δικαίωμά τους αυτό, κατ’ επίκληση των πεποιθήσεών τους και της θρησκευτικής τους συνείδησης». (Ελάχιστο αίτημα της ΟΛΜΕ, 29-09-2015). Αν δεν ισχύσουν τα παραπάνω, μοιραία οδηγούμαστε σε «… μια αρνητική δήλωση πίστης η οποία και θα κρινόταν σκανδαλωδώς μετέωρη και χριστιανικώς αδικαίωτη…».

* 1) Ασμής Λάζαρος (ΠΕ13/ΠΕ01), πρόεδρος ΕΛΜΕ Ηλείας. (lazarosasmis@yahoo.gr)

2) Βασιλειάδης Βασίλης (ΠΕ19/ΠΕ70), Γραμμ. ΕΛΜΕ Ηλείας, πρώην τακτ. αιρετός ΠΥΣΔΕ ΕΛΜΕ Ηλείας. (vasilvasi@gmail.com)

3) Βιτούλας Ανδρέας (ΠΕ01), Γραμματέας ΕΛΜΕ Καστοριάς. (issopos@yahoo.gr)

4) Κουρνιώτης Χρήστος (ΠΕ02), μέλος ΔΣ ΕΛΜΕ Άνω Λιοσίων, σύνεδρος σύνεδρος 17ουσυνεδρίου ΟΛΜΕ (ilion19@yahoo.gr)

5) Μάλφας Γιώργος (ΠΕ01/ΠΕ13), σύνεδρος 16ου συνεδρίου ΟΛΜΕ. (malfasg@gmail.com)

6) Μπούρδαλας Παναγώτης (ΠΕ04.01/πτ. θεολ.), μέλος Δ.Σ. ΚΕΜΕΤΕ/ΟΛΜΕ, σύνεδρος 17ουσυνεδρίου ΟΛΜΕ (pmkas2004@yahoo.gr).

7) Ναξάκης Αντώνης (ΠΕ03), πρ. τακτ. αιρετός ΠΥΣΔΕ Χανίων, σύνεδρος 16ου συνεδρίου ΟΛΜΕ (antonisnaxakis@gmail.com).

18 Οκτώβρη 2015

Thursday, October 15, 2015

Αναρχία και βία

Του Errico Malatesta

ΑΝΑΡΧΙΑ ΣΗΜΑΙΝΕΙ ΜΗ ΒΙΑ, μη κυριαρχία ανθρώπου σε άνθρωπο, μη επιβολή βιαίως της βούλησης ενός ή περισσοτέρων στους υπόλοιπους. Είναι μόνο μέσω της εναρμόνισης των συμφερόντων, μέσω της εθελούσιας συνεργασίας, της αγάπης, του σεβασμού, της αμοιβαίας ανοχής, είναι μόνο με την πειθώ, το παράδειγμα, την μεταδοτικότητα και το αμοιβαίο όφελος από την επιείκεια που μπορεί και πρέπει να θριαμβεύσει η αναρχία, δηλαδή μια κοινωνία αδελφών ελευθέρως αλληλέγγυων, η οποία θα εξασφαλίζει στους πάντες την μέγιστη ελευθερία, τη μέγιστη ανάπτυξη, τη μέγιστη δυνατή ευημερία.

Υπάρχουν σίγουρα άλλοι άνθρωποι, άλλες παρατάξεις, άλλες σχολές τόσο ειλικρινώς αφιερωμένες στο γενικό καλό, όσο μπορούν να είναι οι καλύτεροι ανάμεσά μας. Αλλά αυτό που διακρίνει τους αναρχικούς απ’ όλους τους άλλους, είναι ακριβώς ο φόβος της βίας, η επιθυμία και η πρόθεση να εξαλειφθεί η βία, δηλαδή η υλική δύναμη από την ανθρώπινη άμιλλα. Θα μπορούσαμε ως εκ τούτου να πούμε ότι η ιδιαίτερη ιδέα που διακρίνει τους αναρχικούς, είναι η κατάργηση του χωροφύλακα, ο αποκλεισμός από τους κοινωνικούς συντελεστές του κανόνα που επιβάλλεται μέσω της κτηνώδους, είτε νόμιμης, είτε παράνομης, δύναμης.
Αλλά τότε, θα μπορούσε να ρωτήσει κανείς, γιατί στον σημερινό αγώνα, εναντίον των κοινωνικο-πολιτικών θεσμών που θεωρούν καταπιεστικούς, οι αναρχικοί έχουν κηρύξει και ασκήσει, κηρύττουν και ασκούν, όταν μπορούν, την χρήση βίαιων μέσων, κάτι το οποίο προφανώς αντιφάσκει με τους σκοπούς τους; Κι αυτό σε βαθμό που, κάποιες φορές, πολλοί καλόπιστοι, όπως και όλοι οι κακόπιστοι αντίπαλοί τους, να πιστεύουν ότι το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό του αναρχισμού ίσως να είναι ακριβώς η βία;

Το ερώτημα μπορεί να φαίνεται ότι προκαλεί αμηχανία, αλλά μπορώ να το απαντήσω με λίγα λόγια. Για να ζήσουν δύο εν ειρήνει πρέπει να το θέλουν αμφότεροι• αν ένας από τους δύο είναι ισχυρογνώμων και θέλει με τη βία να επιβάλλει στον άλλο να δουλεύει για λογαριασμό του και να τον υπηρετεί, αυτός ο άλλος, αν θέλει να διατηρήσει την ανθρώπινη αξιοπρέπειά του και να μην περιπέσει στην πλέον ταπεινή δουλεία, παρόλη την αγάπη του για την ειρήνη και την ομόνοια, είναι υποχρεωμένος ν’ αντισταθεί στη δύναμη μ’ όλα τα πρόσφορα μέσα.
Η ρίζα των κακών που ταλαιπώρησαν και ταλαιπωρούν την ανθρωπότητα, εκτός εκείνων εννοείται που εξαρτώνται από τις αντίξοες δυνάμεις της φύσης, βρίσκεται στο ότι οι άνθρωποι δεν έχουν κατανοήσει πως η συμφωνία και αδελφική συνεργασία είναι το καλύτερο μέσο για την εξασφάλιση στους πάντες του μέγιστου δυνατού καλού, με αποτέλεσμα οι πιο δυνατοί και πιο πανούργοι να θέλουν να υποτάξουν και να εκμεταλλεύονται τους υπόλοιπους. Κι όταν καταφέρουν ν’ αποκτήσουν κάποιο πλεονέκτημα, θέλουν να το εξασφαλίσουν και να το διαιωνίσουν, δημιουργώντας για την υπεράσπισή του κάθε μορφής όργανα συνεχούς καταναγκασμού. Εξ αυτού ολόκληρη η ιστορία είναι γεμάτη αιματηρές συγκρούσεις: αυταρχικές ενέργειες, αδικίες, άγρια καταπίεση από τη μια πλευρά, εξεγέρσεις από την άλλη.
Δεν προτίθεμαι να κάνω διακρίσεις μεταξύ των παρατάξεων: οποιοσδήποτε θέλει να χειραφετηθεί, ή να προσπαθήσει να χειραφετηθεί, οφείλει να αντιπαρατάξει τη δύναμη στη δύναμη, τα όπλα στα όπλα.

Όμως ο καθένας, ενώ βρίσκει αναγκαίο και δίκαιο να χρησιμοποιεί τη δύναμη για να υπερασπίσει την ελευθερία του, τα συμφέροντά του, την τάξη του, τη χώρα του, καταδικάζει, στο όνομα μιας ιδιαίτερης ηθικής που τον διακρίνει, τη βία, όταν αυτή στρέφεται εναντίον του για την ελευθερία, τα συμφέροντα, την τάξη, τη χώρα κάποιων άλλων.
Έτσι, αυτοί οι ίδιοι που, παραδείγματος χάριν εδώ στην Ιταλία, εξυμνούν ευλόγως τους πολέμους για την ανεξαρτησία, αναγείρουν αγάλματα και αδριάντες προς τιμήν του Αγησίλαου Μιλάνο, του Φελίτσε Ορσίνι, του Γουλιέλμου Ομπερντάν και γράφουν παθιασμένους ύμνους στην Σοφία Περόφσκαγια και τους άλλους μάρτυρες μακρινών χωρών, θεωρούν εγκληματίες τους αναρχικούς όταν αυτοί διεκδικούν την πλήρη ελευθερία και την ίση δικαιοσύνη για όλες τις ανθρώπινες υπάρξεις και δηλώνουν με ειλικρίνεια ότι, σήμερα όπως χθες, στο βαθμό που η κτηνώδης δύναμη της ξιφολόγχης θα υπερασπίζει την καταπίεση και τα προνόμια, η λαϊκή εξέγερση, η ατομική και μαζική επανάσταση, είναι τα αναγκαία μέσα για την επίτευξη της χειραφέτησης.

Θυμίζω ότι επ’ ευκαιρία μιας πολύκροτης αναρχικής απόπειρας, κάποιος που φιγουράριζε τότε στις πρώτες γραμμές του σοσιαλιστικού κόμματος και είχε επιστρέψει φρέσκος-φρέσκος από τον ελληνοτουρκικό πόλεμο, κραύγαζε δυνατά, με την έγκριση των συντρόφων του, ότι η ανθρώπινη ζωή είναι ιερή και δεν πρέπει να αφαιρείται ούτε για την υπόθεση της ελευθερίας. Φαίνεται ότι εξαιρείται η ζωή των Τούρκων και η υπόθεση της ελληνικής ανεξαρτησίας. Παραλογισμός ή υποκρισία;

Ωστόσο η αναρχική βία είναι η μοναδική που δικαιολογείται, η μοναδική που δεν είναι εγκληματική.
Μιλώ φυσικά για τη βία που έχει όντως αναρχικά χαρακτηριστικά, και όχι για κάποια τυφλή ή παράλογη βίαιη ενέργεια η οποία αποδίδεται στους αναρχικούς, ή για εκείνη που πιθανώς διαπράττεται από πραγματικούς αναρχικούς, ωθούμενους στην παραφορά από άδικες καταδιώξεις, ή τυφλωμένους, λόγω υπερβολικής ευαισθησίας που δεν μετριάζει η λογική, από τη θέα των κοινωνικών αδικιών, από τη λύπη για τη λύπη των άλλων. Η πραγματική αναρχική βία είναι αυτή που σταματά όταν σταματά η ανάγκη υπεράσπισης της ελευθερίας. Αυτή μετριάζεται από τη γνώση ότι τα άτομα ξεχωριστά, λόγω κληρονομικότητας και περιβάλλοντος, είναι ελάχιστα υπεύθυνα για τη θέση που βρέθηκαν• αυτή δεν την εμπνέει το μίσος αλλά η αγάπη και είναι ιερή εφόσον σκοπεύει στην απελευθέρωση των πάντων και όχι στην αντικατάσταση της κυριαρχίας των άλλων με τη δική τους.

Υπήρξε στην Ιταλία ένα κόμμα που, με σκοπούς ανωτέρου επιπέδου, προσπάθησε να σβήσει από τις μάζες κάθε εμπιστοσύνη στη βία… και κατάφερε να τις καταστήσει ανίκανες για οποιαδήποτε αντίσταση όταν ήρθε ο φασισμός. Μου φαίνεται ότι ο ίδιος ο Τουράτι λίγο-πολύ το αναγνώρισε ξεκάθαρα και θρήνησε γι’ αυτό στην ομιλία του στο Παρίσι στη μνήμη του Ζωρές.
Οι αναρχικοί δεν είναι υποκριτές. Η δύναμη χρειάζεται να αποκρούεται με τη δύναμη: σήμερα εναντίον της καταπίεσης του σήμερα• αύριο εναντίον της καταπίεσης που ίσως αντικαταστήσει αυτή του σήμερα.

Εμείς θέλουμε την ελευθερία για όλους, για μας και για τους φίλους μας, όπως για τους αντιπάλους και τους εχθρούς μας. Ελευθερία στοχασμού και προπαγάνδισης της σκέψης μας, ελευθερία εργασίας και οργάνωσης της ζωής μας όπως μας ευχαριστεί• όχι ελευθερία, εννοείται – και παρακαλούνται οι κομμουνιστές να μην παρερμηνεύουν – για την κατάργηση της ελευθερίας και εκμετάλλευση της εργασίας των άλλων.

«Pensiero e Volontà», 1η Σεπτέμβρη 1924

Από το βιβλίο "Περί Αναρχισμού και βίας", Εκδόσεις Ελευθεριακή Κουλτούρα

Wednesday, October 14, 2015

Γιατί η Αριστερά δεν είναι η πρώτη δύναμη κοινωνικής χειραφέτησης στην Ιστορία*

*Το παρόν σημείωμα είναι απάντηση στο άρθρο Χριστός, ο “πρώτος αριστερός”; που δημοσιεύτηκε στις 4/10/2015 στο Rproject.

Από τα τέλη της δεκαετίας του ’60, όταν ο καπιταλισμός είχε δείξει όλη την παντοδυναμία του μετά τον Β’ Π.Π και με τα πρώτα σημάδια της ερχόμενης -τότε- καπιταλιστικής κρίσης που έκαναν την εμφάνισή τους, σε όλο το σύγχρονο δυτικό κόσμο άνθησε μια συζήτηση που, με εντάσεις και υφέσεις, συνεχίζεται ως τις ημέρες μας. Είναι η συζήτηση της συνάντησης του ρεύματος διάφορων όψεων της πολιτικής Αριστεράς (παραδοσιακά ΚΚ, κινήματα/οργανώσεις της Νέας Αριστεράς, Αναρχικές συλλογικότητες κοκ) με Χριστιανούς πολιτικοποιημένους, είτε αυτοί είναι κληρικοί είτε λαϊκοί.

Στην Αγγλία, για παράδειγμα, που το φαινόμενο είναι πιο εδραιωμένο, υπάρχει το λεγόμενο κίνημα του “Μπλε Σοσιαλισμού”, στο οποίο στρατεύεται η πολιτική τάση Radical Orthodoxy του John Milbank, ο οποίος υποστηρίζει έναν μη-κρατιστικό Χριστιανικό Σοσιαλισμό. Για λόγους οικονομίας της συζήτησης δεν θα αναφερθούμε στο “παράδοξο” (για τα στερεότυπά μας) γεγονός ότι το Ισλάμ υπήρξε πιο πρωτοπόρο στον διάλογο Αριστεράς-οργανωμένων θρησκευόμενων, καθώς τον ξεκίνησε περί τα 40 χρόνια νωρίτερα, απλά θα αρκεστούμε στην απλή αναφορά του.

Τι οδηγεί όμως την ανάγκη ενός αριστερού το 2015 να οριοθετηθεί από το (σαφώς ανιστορικό) επιχείρημα για τον Χριστό ως τον “πρώτο αριστερό” και μάλιστα με τόσο επιπόλαιο τρόπο, όπως πράττει στο άρθρο του ο Ραφαήλ Παπαδόπουλος;

Υπάρχει ένας -όντως- ορατός κίνδυνος ή είναι μια εγγενής ανάγκη υπεράσπισης ενός “χώρου” μόνο μέσα στον οποίο, πραγματώνεται με κάποιο τρόπο η κοινωνική χειραφέτηση και έξω από αυτόν δεν υπάρχει σωτηρία; Επειδή μάλλον αυτό συμβαίνει, να επισημάνω στον αγαπητό Ρ.Π., ότι τον έχει προλάβει ήδη -από τον 3ο μ.Χ. αιώνα- ο Άγιος Κυπριανός από την Καρχηδόνα που είπε το περίφημο “extra Ecclesiam nulla salus” (“έξω από την Εκκλησία δεν υπάρχει σωτηρία”).

Αν θέλουμε λοιπόν να εξετάσουμε σοβαρά όντως το στερεότυπο, αυτό έχει δύο όψεις: Η μία είναι ότι ο Χριστός ήταν ο “πρώτος αριστερός”, η άλλη είναι ότι η Αριστερά είναι η “πρώτη ή μόνη δύναμη χειραφέτησης” στο σύγχρονο κόσμο. Αυτό συμβαίνει για έναν και μόνο βασικό λόγο. Γιατί το στερεότυπο λειτουργεί πολλαπλά, ως μια αντικειµενοποιηµένη γνωστική και συναισθηματική “πραγματικότητα” η οποία κινητοποιείται με το ανάλογο ερέθισμα. Γι’ αυτό πολύ εύκολα ο Ρ.Π επισημαίνει ότι η Αριστερά είναι εξ αντικειμένου “δύναμη ριζοσπαστικής κοινωνικής αλλαγής”, παρόλο που η ελληνική (τουλάχιστον) πραγματικότητα απέχει παρασάγγας από το να δικαιώσει αυτόν τον ορισμό της Αριστεράς: Ο ΣΥΡΙΖΑ ψηφίζει Μνημόνια, το ΚΚΕ καταγγελιολογεί εκ του ασφαλούς και οι εξωκοινοβουλευτικές δυνάμεις ασκούν στείρο βερμπαλισμό και τίμια (αλλά ατελέσφορη στο δια ταύτα) αγωνιστική στάση ή προσπαθούν να πείσουν με λογικές ακροβασίες του “ναι μεν αλλά”.

Άρα νομίζω, για έναν άνθρωπο που καίγεται να μιλήσει για την Αριστερά, όπως καταλαβαίνω ότι θέλει να κάνει ο Ρ.Π στο άρθρο του, οφείλει πλέον να ξεκινάει από έναν επιστημονικά (με τη μαρξιστική έννοια) στιβαρό ορισμό. Είναι αδιανόητο σήμερα λχ, να προσπαθιέται να αναδυθεί ένα παλιό σχήμα, που θέλει μια Αριστερά που θα συνέχεται από τη Γαλλική Επανάσταση ως τα σύγχρονα πειράματα της Λ.Αμερικής και θα βάλει σημαία της “τον ανθρωποκεντρισμό, τον ορθολογισμό, την ανθρωπολογική αισιοδοξία, την ηθική αυτονομία του ατόμου, και την ανοχή στη διαφορετικότητα, πολιτισμική και κοινωνική.” Αν συμβεί αυτό, τότε θα βρεθεί να μοιράζεται περισσότερα πράγματα με τον παραδοσιακό Φιλελευθερισμό που σήμερα -επίσης- βάλλεται, παρά με την εικόνα του μέλλοντος που θέλει να είναι. Με αυτό και μόνο τον ορισμό του Ρ.Π, η Αριστερά καταλήγει να είναι ένα νεκροταφείο ιδεών και σε καμιά περίπτωση “δεν αντλεί την ποίησή της από το μέλλον” για να θυμηθούμε τον Μάρξ. Βέβαια για να αντλήσει κανείς την ποίησή του από το μέλλον πρέπει να τα έχει καλά με το παρελθόν του.

Έτσι, πρέπει να θυμίσω, ότι η πρώτη (κατά Μαρξ) αντίσταση του ελεύθερου Ανθρώπου ενάντια στην Εξουσία φαίνεται στο αγαπημένο παράδειγμα του ίδιου από την αρχαία ελληνική τραγωδία: τον Προμηθέα Δεσμώτη. Αντίστοιχα, ο Ένγκελς, τόλμησε να κάνει τον παραλληλισμό του Χριστιανισμού με το εργατικό κίνημα. Γράφει στο πασίγνωστο άρθρο του στη Neue Zeit “Σχετικά με την ιστορία του πρώτου Χριστιανισμού”: “Τόσο ο Χριστιανισμός όσο και ο εργατικός σοσιαλισμός κηρύσσουν την προσεχή σωτηρία από τη δουλεία και την αθλιότητα” για να ακολουθήσει πιο κάτω το πιο γνωστό του απόσπασμα “Οι εξεγέρσεις του Μεσαίωνα ήταν υποχρεωμένες να φορούν το προσωπείο της θρησκείας αλλά πίσω από τη θρησκευτική έξαρση υπήρχε πάντα ένα πολύ χειροπιαστό κοσμικό συμφέρον.”

Συνεπώς το παράδειγμα του Χριστού ως “αριστερού” είναι μεν ανιστορικό, όμως ένας γενικότερος παραλληλισμός Χριστιανισμού-Αριστεράς στη βάση αρχών είναι ομολογουμένως οικείο πράγμα στη μαρξιστική οπτική, που δεν κομίζει και τίποτα καινούριο για να δέχεται τέτοια κριτική. Με αυτό τον τρόπο οφείλουμε να δούμε και τις αρχές που αφενός ο Ρ.Π θέλει να υπερασπιστεί και -κυρίως- τις αρχές τις οποίες προσδίδει στο στερεότυπο που έχει ο ίδιος για τον Χριστιανισμό. Δεν αρκεί, με λίγα λόγια, ότι ο Ρ.Π εμφάνισε μια καρικατούρα της Αριστεράς που είναι με την “ανθρωπολογική αισιοδοξία”, του γνωστού… κομμουνιστή Ζαν Ζακ Ρουσσώ. Επιλέγει να εμφανίσει και τον Χριστιανισμό ως κατοπτρικό είδωλο της ίδιας του της καρικατούρας! Θεωρητικές μουτζούρες το δίχως άλλο!

Με λίγα λόγια, για να καταλήγουμε και κάπου. Όσο η Αριστερά είναι “ανθρωπιστική”, τόσο ο Χριστιανισμός είναι όντως “αντι-ανθρωπιστικός”! Ο Χριστιανισμός είναι βαθιά ενάντιος στον ανθρωπισμό, όπως αυτός εμφανίστηκε στην αστική πολιτική σκέψη και επηρέασε και πολύ σημαντικά (αρνητικά φυσικά) την Αριστερά. Ο Χριστιανισμός δεν είναι με τον Άνθρωπο (γενικά κι απροσδιόριστα). Είναι με τον άνθρωπο ως αυτό που μπορεί να γίνει, το “κατ’ εικόνα και καθ’ ομοίωση” και δείχνει το δρόμο γι’ αυτό. Και αυτός ο δρόμος δεν περιλαμβάνει τον Άνθρωπο στο κέντρο του, αλλά τη σχέση Ανθρώπου-Θεού. Αυτή η σχέση είναι που έχει χαθεί και κάνει τον άνθρωπο μια φύση σε πτώση και όχι η κληρονομιά και η συνενοχή του προπατορικού αμαρτήματος, όπως διατείνεται ο Ρ.Π και οι ακραιφνείς παλαιοί Προτεστάντες. Για τον Χριστιανισμό δεν υπάρχει καμία ενοχή, αλλά η αναγκαστική “κληρονομιά” της θνητότητας. Με τα λόγια του Αγ. Ιωάννη του Χρυσόστομου: “Φύσεως γαρ ου προαιρέσεως το πράγμα εστι. Γέγονεν μεν γαρ από της του πρωτοπλάστου παραβάσεως, λοιπόν δε εις φύσιν το πράγμα εξέπεσε”.

Ότι η ιστορική μορφή του Χριστιανισμού (οι κατά τόπους Εκκλησίες και Δόγματα) σε κάθε εποχή παρουσιάζει σφάλματα κι αδυναμίες είναι προφανές (όπως και οι ιστορικές μορφές της Αριστεράς εξάλλου) ακριβώς γιατί αν ήταν εγγενώς τέλειες μορφές θα είχαμε πετύχει το στόχο μας και δεν θα μας απασχολούσε τίποτα! Ένας αγώνας συνεχής με πτώσεις και αναστάσεις είναι, και σε αυτό ομοιάζει και ο στόχος της κοινωνικής χειραφέτησης και ο στόχος του Χριστιανισμού ακόμα.

Συμπερασματικά, μια Αριστερά που θέλει να πετύχει πράγματα, δεν πρέπει να αντισταθεί σε ένα σκιάχτρο. Πρέπει να διώξει από πάνω της το αστικό βάρος του ανθρωπισμού και να ξανασυναντήσει τον Χριστιανισμό στην εσχατολογική προοπτική και ενάντια στον αστικό ανθρωπισμό. Κλείνοντας μια θεωρητική υπενθύμιση. Δεν αρκεί να αναμασάει κανείς λέξεις γύρω από την Ιδεολογία και τους ΙΜΚ. Πρέπει να μπορεί να στηρίξει και τη βασική ορίζουσα του Αλτουσέρ, την οποία ο Ρ.Π. φαίνεται να ξεχνά εντελώς, ελπίζω από αμέλεια. Για το σκοπό αυτό, κλείνοντας, ένα απόσπασμα: “Στο Κεφάλαιο ο Μαρξ δείχνει ότι αυτό που καθορίζει σε τελευταία ανάλυση έναν κοινωνικό σχηματισμό, και μας επιτρέπει να τον γνωρίσουμε, δεν είναι το φάντασμα της ανθρώπινης ουσίας ή φύσης, δεν είναι ο άνθρωπος, ούτε οι “άνθρωποι”, αλλά μια σχέση, η σχέση παραγωγής, που σπονδυλώνεται σ’ ένα σώμα με τη βάση, την υποδομή”.

Πηγή: Blog Θρήσκευε και επαναστάτησε

Tuesday, October 13, 2015

Rojava, η "αναρχική Γη": Οι Κούρδοι παραδίδουν μαθήματα άμεσης δημοκρατίας


Του Χρήστου Δεμέτη

Αύγουστος του 2014, οι Κούρδοι ξεκινούσαν έναν άνισο και τίμιο αγώνα για την ανεξαρτησία τους. Τη δική τους αλλά και των λαών που ζουν στη γη τους.

"Εμείς, η Προεδρία των τριών καντονιών του Δυτικού Κουρδιστάν -Cizire, Kobane και Efrin, υποσχόμαστε ότι θα υπερασπιστούμε το λαό μας, ανεξάρτητα από το εθνικό ή θρησκευτικό του υπόβαθρο, καθώς και τη δημοκρατική μας Αυτοδιοίκηση, χρησιμοποιώντας όλα τα δυνατά μέσα. Θα κάνουμε ό,τι είναι δυνατόν για να διατηρήσουμε τη σταθερότητα, την ειρήνη και την ασφάλεια στην περιοχή μας".

Στα όρια της Συρίας, ανάμεσα σε Τουρκία και Βόρειο Ιράκ, εκτείνεται μια περιοχή που αριθμεί 4,5 εκατομμύρια Κούρδους χωρίς επίσημο κράτος, αλλά με την πατρίδα στην καρδιά τους.

Η περιοχή της Rojava, ή αλλιώς το άτυπο "Δυτικό Κουρδιστάν", βρίσκεται μεταξύ του εμφυλίου της Συρίας, της ηγεμονικής πίεσης της Τουρκίας προς τους Κούρδους που αναγκάζονται να ζουν μακριά από τα εδάφη στα οποία γεννήθηκαν στην Ανατολία, αλλά και της αδιαφορίας των Ηνωμένων Εθνών που ακόμη μέχρι σήμερα δεν έχουν καταφέρει να λύσουν το ζήτημα της αυτονομίας του πολύπαθου λαού.

Τους τελευταίους μήνες, οι Κούρδοι καλούνται να αντιμετωπίσουν τις βαρβαρικές επιθέσεις των τζιχαντιστών του ISIS πολεμώντας για την ανεξαρτησία των εδαφών τους και την ελευθερία τους.

Στο πλευρό τους βρήκαν τις δυτικές δυνάμεις οι οποίες κάτω από τη διεθνή πίεση αναγκάστηκαν να συνδράμουν με αεροπορικές επιδρομές εναντίον στόχων του ISIS. Το Κομπάνι βρέθηκε στην ατζέντα της δυτικής ειδησεογραφίας και ξαφνικά όλοι άρχισαν να στρέφουν το βλέμμα προς τον λαό που αντιστέκεται.

Οι θηριωδίες των τζιχαντιστών κυκλοφόρησαν στο διαδίκτυο την ώρα που πολλοί προσπάθησαν να μάθουν περισσότερα για την ταυτότητα του κουρδικού λαού που τοποθετήθηκε στο επίκεντρο των εξελίξεων και των μαχών.

Τι συνέβαινε μέχρι σήμερα όμως στην ευρύτερη κουρδική περιοχή της Rojava;

Το Κόμμα Δημοκρατικής Ένωσης των Κούρδων (PYD) και το Εθνικό Συμβούλιο (KNC) εγκαθίδρυσαν στην περιοχή από κοινού ένα καθεστώς αυτοοργάνωσης, αλληλεγγύης και ισότιμης ανάπτυξης εντός της κοινωνίας με τη γυναίκα να κατέχει κεντρικότατο ρόλο.

Φαινόμενο που φαντάζει παράδοξο για μια κοινωνία που προσπαθεί να εδραιωθεί στην καρδιά της Μέσης Ανατολής.

Στα σχολεία διδάσκεται μάθημα γυναικείας ιστορίας, για τον ιστορικό ρόλο της γυναίκας από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα.
Η διοίκηση αποτελείται από εκπροσώπους των κουρδικών, αραβικών και ασσυριακών κοινοτήτων. Οι γυναίκες μάχονται στο πλευρό των ανδρών έχοντας συγκροτήσει μάλιστα τον στρατό του YPJ.

Κεντρική σημασία στην οικοδόμηση της νέας κοινωνίας έχει η στρατιωτική εκπαίδευση των πάντων για να ενδυναμωθεί η λαϊκή αυτοάμυνα. Την ίδια ώρα, στόχος είναι να οργανωθούν οι δομές "από κάτω προς τα πάνω" για να λάβει την εξουσία ο λαός.

Όταν, την άνοιξη του 2012, το Ισλαμικό Κράτος έφτασε τη Rojava οι κουρδικές δυνάμεις ζήτησαν την αποχώρηση των κρατικών Συριακών δυνάμεων από την περιοχή. Το καθεστώς του Άσαντ αποχώρησε και ελέγχει μόνο το κεντρικό αεροδρόμιο στο καντόνι του Cizire. Παράλληλα, το καθεστώς πληρώνει τους μισθούς των δημοσίων υπαλλήλων της περιοχής η οποία έχει αυτονομηθεί διοικητικά.
Οι Κούρδοι αλλά και οι Αραβες, οι Τουρκμένοι, οι Σύροι και οι χριστιανοί που ζουν στη Βόρεια Συρία αποφάσισαν να συνεννοηθούν μεταξύ τους και έστησαν τρία καντόνια με κοινή διοίκηση και ένα, ενιαίο, κοινωνικό συμβόλαιο

Θα μπορούσε λοιπόν να πει κανείς, πως οι δομές αυτοοργάνωσης ενδυναμώνονται ολοένα και περισσότερο.

Μέσα στη δύνη του πολέμου, τα τελευταία δύο χρόνια οι Κούρδοι αντάρτες μπόρεσαν και εγκατέστησαν ένα αυτοδιοίκητο στην περιοχή της Rojava, στα καντόνια Κομπάνι, Αφρίν και Αλ Ταζίρα (Καμισλί).

Από τον Ιανουάριο του 2012 έχουν αρχίσει να υλοποιούν ένα σχέδιο δημοκρατικής εναλλακτικής, βασιζόμενοι στην εμπειρία των Ζαπατίστας στο Μεξικό.

Φέτος ψήφισαν το Σύνταγμα των Καντονιών της Rojava, το οποίο ονομάζουν Χάρτα Κοινωνικού Συμβολαίου.

Η διακήρυξη τους αναφέρει: "Οι λαοί των δημοκρατικά αυτοδιοικούμενων περιοχών, Κούρδων, Αράβων, Ασσύριων (Ασσύριων Χαλδαίων, Αραμάνων), Τουρκμένων, Αρμενίων και Τσετσένων, με ελεύθερη θέληση, ανακοινώνουν τη διασφάλιση της δικαιοσύνης, της ελευθερίας, της δημοκρατίας, και των δικαιωμάτων των γυναικών και των παιδιών, σύμφωνα με τις αρχές της οικολογικής ισορροπίας, της ελευθερίας των θρησκευτικών πεποιθήσεων και της ισότητας χωρίς διακρίσεις βάσει φυλής, θρησκείας, φύλου. Προς επίτευξη της πολιτικής και ηθικής συνοχής μιας δημοκρατικής κοινωνίας, ώστε να λειτουργήσει με αμοιβαία κατανόηση, συνύπαρξη της διαφορετικότητας και σεβασμό της αρχής του αυτοπροσδιορισμού και της αυτοάμυνας των ανθρώπων. Οι περιοχές μας της αυτοδιαχειριζόμενης δημοκρατίας δεν αναγνωρίζουν την αντίληψη του έθνους-κράτους και του κράτους που βασίζεται στη στρατιωτική δύναμη, τη θρησκεία και τη συγκέντρωση εξουσιών κεντρικά".

Τα τρία καντόνια της Rojava οργανώθηκαν σε κομμούνες οι οποίες συγκροτούνται στην αρχή της άμεσης συμμετοχής των ανθρώπων στα χωριά, στους δρόμους, στις γειτονιές, στις πόλεις και αποτελούν το κύτταρο της κοινωνίας στη βάση της άμεσης δημοκρατίας.

Υπάρχουν συμβούλια με εβδομαδιαίες συνελεύσεις σε κάθε γειτονιά, αυτόνομες δυνάμεις αυτοάμυνας σε κάθε πόλη και αιρετοί αντιπρόσωποι για κάθε Δήμο που καλούνται να επιλύσουν καθημερινά ζητήματα. Οι κολεκτίβες τέχνης και προώθησης του πολιτισμού, ενισχύουν την ελευθεριακή πολιτική την ώρα που το αμεσοδημοκρατικό διοικητικό κέντρο πολλαπλασιάζει τα πολιτιστικά κέντρα και τις τοπικές ακαδημίες.

Η νέα διεύθυνση απαλλοτρίωσε τη γη και διένειμε κομμάτια της σε αυτοοργανωμένους συνεταιρισμούς που εργάζονται για να επεκτείνουν την αγροτική παραγωγή και την κτηνοτροφία μιας και παλαιότερα, ο κουρδικός πληθυσμός αποτελώντας την εργατική τάξη, εργαζόταν στα εργοστάσια της Συρίας.

Όσα παράγουν οι συνεταιρισμοί είτε πωλείται άμεσα στη διεύθυνση, είτε περνάει από ελέγχους τιμών της διεύθυνσης για να βρει αλλού αγοραστές. Η διεύθυνση αναλαμβάνει την παροχή σε κάθε νοικοκυριό μιας σταθερής ποσότητας άρτου.

Το ίδιο το PYD αναφέρει ότι κινείται ενάντια στο υποστηριζόμενο από την Τουρκία Ισλαμικό Κράτος κι ενάντια στον αμερικανικό και διεθνή καπιταλισμό.

Έχει δεχθεί τη βοήθεια των ΗΠΑ σαν "αναγκαίο κακό" για να διασωθεί η περιοχή, ωστόσο δεν τρέφουν αυταπάτες για την ηγεμονική παρουσία των δυτικών στη γη τους.

Ο αναρχικός καθηγητής ανθρωπολογίας του London School of Economics, David Graeber, έγραφε πρόσφατα σε άρθρο του στον Guardian: "Σε περίπτωση που είχε κανείς την αμφιβολία για το αν πρόκειται όντως για μια επανάσταση ή για κάποιου είδους "βιτρίνα", θα έλεγα ότι η επίσκεψη αυτή την εξαφάνισε για πάντα. Υπάρχουν ακόμα άνθρωποι που λένε: είναι απλώς ένα μέτωπο του PKK (Κόμμα Εργατών Κουρδιστάν), στην πραγματικότητα μια σταλινική αυταρχική οργάνωση που προσποιείται ότι υιοθέτησε την επαναστατική δημοκρατία. Όχι. Είναι απολύτως πραγματικό. Είναι μια γνήσια επανάσταση.

Αλλά κατά κάποιον τρόπο αυτό ακριβώς είναι το πρόβλημα. Οι μεγάλες δυνάμεις έχουν εγκλωβιστεί σε μια ιδεολογία που θεωρεί τις πραγματικές επαναστάσεις ανέφικτες.

Περιγράφοντας την εμπειρία του μετά από την επίσκεψη του στην περιοχή, αναφέρει σε συνέντευξη του στην αριστερή εφημερίδα της Τουρκίας Evrensel και τη δημοσιογράφο Pınar Öğünç (απόδοση: ToPeriodiko):

"Υπάρχει η "δημοκρατική αυτοοργάνωση", που έχει τη μορφή και τους θεσμούς ενός κράτους –κοινοβούλιο, υπουργεία κλπ- αλλά έχει δημιουργηθεί έτσι ώστε να είναι εντελώς διαφορετική από μηχανισμός εξουσίας. Υπάρχει επίσης το TEV-DEM (Δημοκρατικό Κοινωνικό Κίνημα), που λειτουργεί αμεσοδημοκρατικά από τα κάτω. Τελικά –και εδώ είναι η ουσία- οι δυνάμεις ασφαλείας ελέγχονται από τους "κάτω" και όχι από τους "πάνω". Επισκεφθήκαμε την ακαδημία της αστυνομίας. Όλοι έπαιρναν μαθήματα μη βίαιης επίλυσης διαφορών και φεμινιστικής θεωρίας πριν τους επιτραπεί να αγγίξουν όπλο. Οι οργανωτές της ακαδημίας μας εξήγησαν ότι στόχο έχουν να προσφέρουν σε όλους 6 εβδομάδες αστυνομικής εκπαίδευσης έτσι ώστε τελικά να καταργήσουν την αστυνομία".

"Ίσως το πιο δύσκολο εγχείρημα να ήταν η ελευθερία των γυναικών. Το PYD και το TEV-DEM (Δημοκρατικό Κοινωνικό Κίνημα), τη θεωρούν κομβικό σημείο της επανάστασης, αλλά έχουν επίσης δυσκολία να συμμαχήσουν με αραβικές κοινότητες που θεωρούν ότι παραβιάζονται βασικές θρησκευτικές αρχές. Για παράδειγμα, ενώ οι συριόφωνοι έχουν δική τους ένωση γυναικών, οι Άραβες δεν έχουν, με συνέπεια οι γυναίκες που ενδιαφέρονται να οργανωθούν γύρω από ζητήματα ισότητας των φύλων πρέπει να προσδεθούν στους Ασσύριους ή τους Κούρδους".

"Όλη μου τη ζωή σκέφτομαι πώς θα φτιάχναμε έτσι τη ζωή μας σε κάποια μακρινή στιγμή στο μέλλον και οι περισσότεροι άνθρωποι με θεωρούν τρελό και μόνο που το σκέφτομαι. Αυτοί οι άνθρωποι το κάνουν τώρα. Αν αποδείξουν ότι γίνεται, ότι μια πραγματική ισότιμη και δημοκρατική κοινωνία είναι εφικτή, θα αλλάξουν πλήρως την άποψη του κόσμου για τις ανθρώπινες δυνατότητες. Προσωπικά, νιώθω 10 χρόνια νεότερος έχοντας ζήσει 10 μέρες εκεί".

Όπως τονίζει ο καθηγητής, εμπνεόμενοι από τα ιδανικά του δημοκρατικού φεντεραλισμού (με την έννοια της υπερεθνικής Ομοσπονδιοποίησης), οι Κούρδοι υπερασπίζονται τις κοινωνίες τους απέναντι στον ολοκληρωτισμό και την κυριαρχία του κεφαλαίου ενώ, ταυτόχρονα, πολεμούν για μία δημοκρατία όπου οι πολίτες έχουν τον πρώτο λόγο και οι ομοσπονδίες αντικαθιστούν το κράτος.

Μετά από 134 ημέρες αντίστασης, οι κουρδικές δυνάμεις των YPG/YPJ έδιωξαν το ΙSIS από το Κομπάνι. Ενώ η μάχη κερδήθηκε, ο αγώνας συνεχίζεται.

Οι αντιστεκόμενοι Κούρδοι και οι σύντροφοί τους στο Κομπάνι πέτυχαν το αδιανόητο: κατάφεραν να εκδιώξουν τους ένοπλους του Ισλαμικού Κράτους (ISIS) από την πόλη πριν από δύο μόλις εβδομάδες. Οι τζιχαντιστές ωστόσο ελέγχουν πολλά χωριά και δεν έχουν υποχωρήσει οριστικά.

Η μάχη στο Κομπάνι αναδεικνύει την αποτελεσματικότητα των Κούρδων μαχητών ως μιας από τις λίγες ένοπλες δυνάμεις στην περιοχή που είναι σε θέση να αντιμετωπίσουν το ISIS.

Από την άλλη, και αυτό είναι το κυριότερο σημείο, η μάχη των Κούρδων έστρεψε την παγκόσμια προσοχή στα δεινά του λαού της Rojava και στην κοινωνική της επανάσταση που έχει ως άξονες την άμεση δημοκρατία, την ισότητα των φύλων και την περιβαλλοντική βιωσιμότητα.

Μαθήματα ζωής; Μαθήματα οργάνωσης; Σίγουρα, ναι. Και είναι αναγκαίο για όλο τον πλανήτη, αυτή η νέα κοινωνία να μπορέσει να ορθοποδήσει και να προχωρήσει σε βάθος χρόνου.

Πηγή: News247.gr

Friday, October 9, 2015

Κατάληψη Στέγης Προσφύγων/Μεταναστών Νοταρά 26.

Καθημερινά χιλιάδες άνθρωποι παλεύουν να περάσουν τα σύνορα αντιμέτωποι με τη θάλασσα, το φράχτη του Έβρου, τους εμπόρους των συνόρων, το Λιμενικό και την Frontex. Άνθρωποι κυνηγημένοι από τα όπλα ολοκληρωτικών καθεστώτων, βομβαρδισμών της Δύσης και της φονταμενταλιστικής φρίκης. Άνθρωποι που προσπαθούν να ξεφύγουν από συνθήκες ακραίας φτώχειας. Όσοι καταφέρουν να μπουν στην Ευρώπη-φρουριο, έχουν να αντιμετωπίσουν κράτη που ενδιαφέρονται μόνο για κερδοσκοπία στη διαχείριση των μεταναστευτικών ροών και για φτηνό εργατικό δυναμικό, αδιαφορώντας για την ανθρώπινη ζωή και αξιοπρέπεια. Έρχονται αντιμέτωποι με τη ξενοφοβία και ρατσισμό, θεσμικό ή μη.

Μέσα σε αυτό το ασφυκτικό πλαίσιο , προχωρήσαμε στην κατάληψη του εγκαταλειμμένου δημόσιου κτιρίου του ΕΤΕΑΜ της οδού Νοταρά 26 με σκοπό την εδαφικοποίηση της αλληλεγγύης μας προς τους πρόσφυγες/μετανάστες για την κάλυψη των άμεσων αναγκών τους (στέγαση, περίθαλψη, κάθε είδους στήριξη) . Δεν πρόκειται για μια κίνηση φιλανθρωπίας, κρατικής ή ιδιωτικής, αλλά για εγχείρημα αλληλεγγύης αυτοοργανωμένο, που οι αλληλέγγυοι και οι πρόσφυγες αποφασίζουν από κοινού. Αποφασιστικό όργανο μας είναι η ανοιχτή συνέλευση της κατάληψης όπου μπορούν να συμμετάσχουν όλοι κι όλες χωρίς αποκλεισμούς.

Έχοντας απόλυτη επίγνωση της δυσκολίας της προσπάθειάς μας, καλούμε συλλογικότητες και άτομα όχι μόνο σε συμμετοχή και στήριξη, αλλά και στη διεύρυνση και στη δημιουργία αντίστοιχων εγχειρημάτων. Στόχος μας η επικοινωνία και ο συντονισμός των δράσεων μας με τις εκατοντάδες ατομικές και συλλογικές πρωτοβουλίες σε όλη την Ελλάδα (σε αστικά κέντρα, σε νησιά και παραμεθόριο) για την αποτελεσματικότερη αλληλεγγύη σε πρόσφυγες και μετανάστες για να δομήσουμε μαζί το κοινό μας μέλλον. Για να γινει η Οδύσσεια των προσφύγων προς την επιβίωση ενα ταξίδι της ανθρωπότητας προς την ελευθερία!

Πληροφορίες: http://www.notara26.info/

Monday, October 5, 2015

ΜΑΝΑ: ένα ντοκιμαντέρ για 6 καλόγριες και 60 παιδιά που πρεπει να γίνει!



Της Βάλερυ Κοντάκου*

Τα τελευταία δύο χρόνια, γυρίζω πυρετωδώς ένα ντοκιμαντέρ με τίτλο “Μάνα” για μια χούφτα πολύ ξεχωριστές γυναίκες που έχουν ιδρύσει ένα ορφανοτροφείο 30 χιλιόμετρα έξω απ’ την Αθήνα. Μεταξύ μας, τις αποκαλώ “μοναχές με κότσια!”

Η ταινία μου διηγείται την ιστορία έξι κοριτσιών που αποφάσισαν να πάρουν τη ζωή στα χέρια τους με το δικό τους μοναδικό τρόπο. Εν έτη 1962, το έσκασαν απ’ το σπίτι και έγιναν μοναχές με σκοπό να ιδρύσουν ένα ιδιότυπο ορφανοτροφείο για φτωχά και κακοποιημένα παιδιά, που θα τους επέτρεπε να γίνουν “ανύπαντρες μητέρες” παρακάμπτοντας τα ήθη της εποχής. Παρόλη την προχωρημένη πλέον ηλικία τους, τα 4 απ’ τα 6 μέλη της πιο ατρόμητης γυναικείας “συμμορίας” στην ιστορία της Ελληνορθόδοξης Εκκλησίας ζουν και βασιλεύουν μαζί με τα 60 παιδιά τους στην κορφή ενός ανεμοδαρμένου λόφου στη Νέα Μάκρη, στο Παιδικό Χωριό Λύρειο. Συνεχίζουν να δουλεύουν όσο πιο σκληρά μπορούν για να εξασφαλίσουν μια δεύτερη ευκαιρία σε όποιο παιδί βρεθεί στο δρόμο τους και το ντοκιμαντέρ μου θα είναι ένας φόρος τιμής στο κουράγιο και την εφευρετικότητά τους.

Βρισκόμαστε πλέον ελάχιστους μήνες μακριά απ’ την ολοκλήρωση των γυρισμάτων και χρειαζόμαστε τη βοήθειά σας για να μοντάρουμε το υλικό και να δημιουργήσουμε την κατάλληλη υποδομή ώστε η ταινία να βγει εκτός Ελλάδας και να βρει το κοινό που της αξίζει.

Ρίξτε λοιπόν μια ματιά στην καμπάνια μας στο Kickstarter, ενισχύστε την προσπάθειά μας και μοιραστείτε αυτό το όμορφο project με όσους ενδιαφέρονται για τα γυναικεία δικαιώματα, για τα παιδιά και για την “αόρατη” ζωή της Ελλάδας, αυτή που δεν φτάνει ποτέ στα πρωτοσέλιδα:www.kickstarter.com/…/mana-a-documentary-about-6-nuns-and-6…

Έχουμε λιγότερο από 30 μέρες για να φτάσουμε το στόχο μας – αν δεν συγκεντρώσουμε το ποσό, τα χρήματα θα επιστραφούν σε όσους τα έχουν δωρήσει, γι’ αυτό ας βάλουμε όλοι μαζί τα δυνατά μας!

*Σκηνοθέτης/παραγωγός

Saturday, October 3, 2015

Καφές σκέτος

Του Δημήτρη Γ. Μαγριπλή
Έβγαλε το μπρίκι του καφέ από την φωτιά, τον σέρβιρε τελετουργικά στο φλιτζάνι και κάθισε στo μπαλκόνι να απολαύσει το ρόφημα.
Κάθε μεσημέρι, μετά το γεύμα, ακολουθούσε με στρατιωτική ακρίβεια η τελετή του καφέ. Τον χειμώνα δίπλα στο τζάκι και όταν έφτιαχνε ο καιρός στο μπροστινό μπαλκόνι. Από εκεί κοιτούσε τον κεντρικό δρόμο. Έτσι έλεγχε αδιάκριτα τα νέα που περιδιάβαιναν αναγκαστικά μπροστά από το σπίτι του.
Εκείνη τη μέρα τον περίμενε μια έκπληξη. Κόσμος πολύς, σε στοίχιση διαδήλωσης, σαν να βάλθηκε όλο το χωριό να παρελάσει μπροστά από το ραχάτι του Σωτήρη. Τα έχασε και, έντονα κοινωνικός καθώς ήταν πάντοτε, κατέβηκε να ανταμώσει το πλήθος. Ήταν πρώτη του Μάη και όσο κι αν βρισκόμασταν στο νέο μεσαίωνα της παγκοσμιοποίησης, ο Σωτήρης, παλιός αριστερός, υπέθεσε σε ανάσταση του ταξικού φρονήματος. Άλλωστε ήταν ακόμη σαρακοστή και τα γεγονότα έχουν μια ιδιαίτερη μεταφυσική τάση, ίσως λόγω των ημερών. Σε αυτό τον διαβεβαίωσε και ο Παναγιώτης, παλιός σύντροφος στον Ρήγα και νυν ζηλωτής χριστιανός. Όχι ότι ο Σωτήρης δεν πίστευε. Με το δικό του όμως τρόπο. Πράγμα που ανησυχούσε το φίλο του, στον βαθμό που κάθε απόγευμα στο καφενείο του έλεγε με τόνο πατρικό:
-Η σωτηρία της ψυχής περνάει και μέσα από την πόρτα της εκκλησίας.
Είχε να τον δει μέρες. Ανέβηκε στην Αθήνα για δουλειές και έτσι ο Σωτήρης εκτός των πατρικών παραινέσεων έχασε και τη μοναδική του πύλη στα νέα της περιφέρειας. Το μυστήριο ήταν ότι πάλι δεν τον έβλεπε, ενώ περίμενε να τον ανταμώσει πρώτο και αγωνιστικό κάτω από το πλατύσκαλο του σπιτιού του.
-Α, ρε Παναγιώτη, σε έφαγαν οι μακριοί σταυροί και η συντήρηση, σκέφτηκε και έκανε να ανακατευτεί στον κόσμο.
-Γεια σου, συναγωνιστή Σωτήρη, άκουσε μια γνώριμη φωνή.
Γύρισε κατά το γυμνάσιο και είδε έναν κουστουμάτο τύπο, γύρω στα σαράντα, που του γελούσε όλο χαρά.
-Ο Γιάννης είμαι, ρε.
Ο Γιάννης ο αποστάτης που πήγε στο κυβερνητικό κόμμα και έγινε γενικός δερβέναγας στο υπουργείο. Ήταν όμως αργά για να κάνει ότι δεν τον είδε. Είχε χρόνια να του μιλήσει, αφού τα καλοκαίρια που ερχότανε στο χωριό για λίγες μέρες μόνο, ο Σωτήρης απέφευγε συστηματικά να τον απαντήσει. Ήταν όμως αναπόφευκτο.
-Τι κάνεις, ρε Γιαννάκη, πώς πάει η επανάσταση της τρίτης του Σεπτέμβρη;
-Πάντα είρωνας και ρομαντικός, Σωτηράκη. Ας είναι.
Διόρθωσε το ρόλεξ του και αποσπάστηκε στον χαιρετισμό κάποιου παρατρεχάμενού του. Ο Σωτήρης βρήκε την ευκαιρία να φύγει μπροστά. Περπατούσε με το κεφάλι σκυμμένο όχι από κατσουφιά αλλά από θαυμασμό στα υπέροχα πόδια της μπροστινής του. Εργένης όντας, ποτέ δεν άφηνε τον πειρασμό να φύγει άπραγος. Ήταν η Στέλλα. Πόσα χρόνια! Φιλήθηκαν. Μεγάλη κοπέλα πια, παντρεμένη με δύο παιδιά, υπάλληλος της ΔΕΗ, μόνιμος κάτοικος της πρωτεύουσας.
-Τι κάνεις μουσουδίτσα, πώς είναι η έντονη ζωή; της είπε πειραχτικά.
- Ποια ζωή, ρε Σωτήρη, δουλειά - σπίτι και το Θόδωρο τον βλέπω μόνο τα πρωινά, λίγο προτού φύγουμε για την δουλειά. Άστα, θυμάσαι τα κλάμπινγκ, τα μπανάκια στην παραλία του Ρωμανού, τα ατελείωτα φραπεδάκια στην πλατεία; Πάνε αυτά. Τώρα τρέχουμε και ελπίζουμε στην σύνταξη, αν καταφέρουμε να την πάρουμε και αυτή.
-Τι λες, μουσουδίτσα. Έχεις δύο παιδιά, έφυγες από το χωριό χωρίς μέλλον και αποκαταστάθηκες, έχεις την αξιοπρέπειά σου, έναν καλό άντρα. Γιατί τέτοια στενοχώρια;
-Πες τα, ρε Σωτήρη, έκανε ο Θόδωρος όλο χαρά.
-Γεια σου ρε στρατηλάτη, αναφώνησε ο Σωτήρης. Αλλά και πρωτομαγιά μεταμοντέρνα χωρίς ούτε ένα πανό ούτε ένα σύνθημα τι είναι και αυτό ;
-Οι καιροί, γίγαντα, πάνε αυτά, τώρα την πρωτομαγιά μόνο για στεφάνι πάνε οι εργάτες.
-Τι λέτε εκεί;
Ο Τάκης. Αγρότης από τα γεννοφάσκια του. Αν και λεφτάς πια λόγω καρπουζιών αμετανόητος κουκουές.
-Κου-κου-έ αλ-λα-γή δεύτερη κατανομή. Ο Κωστάκης ο έμπορας, με τόνο ρυθμικό, χαιρέτησε την παρέα.
-Άσε ρε καπιτάλα, του αντιφώνησε ο Τάκης.
-Κάτσε και θα δείτε, έρχεται ο συνονόματος στην εξουσία.
Ε, λίγο έλειψε να τον χαιρετήσουν θερμά οι υπόλοιποι. Έτσι ο Κώστας έτρεξε να προλάβει τη γυναίκα του, που αλλοδαπή ούσα δεν πολυκαταλάβαινε από ελληνικό χιούμορ. Η πομπή πέρασε το γήπεδο. Στην άκρη του δρόμου η κυρία Γεωργία η ανθοπώλης έλαμπε από ευτυχία.
-Ξεπούλησε σήμερα, ψιθύρισε η Μαρίκα στο αυτί του Σωτήρη συνωμοτικά.
-Φραγκοφονιάδες, Μαρίκα μου, της αντείπε και τη ρώτησε για τον άντρα της, που ήταν μήνες άρρωστος στο νοσοκομείο.
-Χάλια, Σωτήρη, από το κακό στο χειρότερο. Οι γιατροί τού είπαν να κανονίσει τα κληρονομικά του. Δάκρυσε.
Της χάιδεψε τα μαλλιά και της είπε υπομονή. Δεν ήξερε τι άλλο να πει, ώσπου σαν από μηχανής θεός ο Ανάργυρος τον τράβηξε ιδιαιτέρως.
-Τι έγινε με το λάδι, ρε Σωτηράκη;
-Στο έστειλα, Ανάργυρε, εχτές με των έντεκα. Αν ήξερα ότι θα σε έβλεπα σήμερα θα στο έδινα επιτόπου. Η Νίτσα καλά; Τα παιδιά; Ο θείος;
-Όλοι καλά. Εγώ δεν πάω καλά με την δουλειά.
-Γιατί;
-Μας έχουν απλήρωτους έξι μήνες από το πρόγραμμα. Δημόσιο σου λένε μετά. Δεν καθόμουνα στο χωριό με τα φροντιστήρια. Ήθελα επιστημονικές έρευνες και δημοσιότητα. Ας είναι καλά η γυναίκα με το μισθό της. Έτσι ζούμε.
-Κάνε υπομονή, ρε ανιψιέ. Κάτι θα γίνει, θα δικαιωθείς κάποια μέρα. Θα δεις.
-Όπως οι μεγάλοι ποιητές, Ανάργυρε, μετά θάνατον, είπε με συμπάθεια ο Αντρέας.
Σαρανταδύο χρονών, αναπληρωτής καθηγητής στη μέση εκπαίδευση. Και με το πόδι κουτσό μετά το ξύλο που έφαγε από τους αστυνομικούς στις διαδηλώσεις, όταν δίνανε τις εξετάσεις της ντροπής επί Αρσένη. Τον παράτησε και η Ελενίτσα, κουράστηκε η κοπέλα από την μιζέρια και παντρεύτηκε το Νίκο τον κρεοπώλη. Κανένα κοινό, αλλά δεν βαριέσαι, πολλά λεφτά και η εν λόγω ήθελε πια λεπτά αισθήματα.
Η πομπή πέρασε και τα τελευταία σπίτια του χωριού.
-Βρε, που πάμε; αναρωτήθηκε ο Σωτήρης.
-Ο Μάιος μας έφτασε, εμπρός βήμα ταχύ…. μια παρέα από πιτσιρίκια έδωσαν με αφέλεια την απάντηση.
Ο Λάμπης ίσα που δεν τα χαστούκισε.
-Άσε, ρε Λάμπη, τα παιδιά.
-Δεν σέβονται τίποτα, Σωτήρη.
-Παιδιά είναι, Λάμπη μου, παιδιά. Θυμάσαι τι κάναμε εμείς; Τότε με την Ακριβή και την αδελφή σου τη Μάρθα, που πετούσαμε πέτρες στις κοπέλες από την Αθήνα στο κτήμα του μπάρμπα Μήτσου; Πώς δεν τις σκοτώσαμε τις άμοιρες.
-Δίκιο έχεις Σωτήρη. Αλήθεια, χαιρετίσματα από την Αννούλα. Δεν μπόρεσε να κατέβει. Έχει μπλέξει με την εταιρεία που δουλεύει, ούτε οκτάωρο, ούτε αργία, ούτε άδεια. Εκσυγχρονισμός βλέπεις, προοδεύσαμε.
Ο Σωτήρης γέλασε και κοντοστάθηκε. Δεν είχε κουραστεί αλλά είχε θυμηθεί την Ακριβή. Ο μεγάλος έρωτας. Έφυγε όμως νωρίς από το χωριό. Πήγε στη Θεσσαλονίκη για σπουδές και έμεινε εκεί. Σπάνια ερχόταν και από επικοινωνία σαν να άνοιξε η γη και την κατάπιε. Μάθαινε βέβαια που και που νέα της από τον Λάμπη. Είχε πάψει όμως να τον ρωτάει γιατί, όποτε το έκανε, μετά ήταν μια μέρα άρρωστος από τη νοσταλγία. Αλήθεια πού να είναι τώρα; Αναρωτήθηκε. Κοίταξε μπροστά τον κόσμο. Είχαν στρίψει στο χωματόδρομο που πήγαινε προς το κοιμητήριο. Πάνε να καταθέσουν στεφάνι στο μνήμα του γνωστού αγωνιστή, είπε και κίνησε για να τους προλάβει. Έκανε το σταυρό του. Έμπαινε στον τόπο της μνήμης και των νεκρών. Εκεί ήταν η μάνα και ο πατέρας του. Εκεί μια μέρα θα ξαπόσταινε και αυτός. Ο κόσμος ήταν μπροστά . Ήταν πολύς, γι’ αυτό και κάθισε στη σκιά του μεγάλου πεύκου, δίπλα στο παρεκκλήσιο. Η καμπάνα κτύπαγε πένθιμα. Ανατρίχιασε. Μα γιατί; Ο ιερέας διάβασε τη δέηση για την σωτηρία της ψυχής της δούλης του Θεού Ακριβής. Ο Σωτήρης έγειρε στον κορμό του δένδρου. Η καρδιά του χτύπαγε γοργά και τα μάτια του βούρκωσαν.
Στο καφενείο όλο το χωριό ήπιε τον πιο πικρό καφέ. Ήταν εκεί και ο Παναγιώτης. Κοιτάχτηκε με τον Σωτήρη.
-Σκέτος καφές, σύντροφε.
Ο Σωτήρης απόσωσε και σηκώθηκε να φύγει. Κοίταξε τον Παναγιώτη και γνέφοντας του ευχήθηκε.
-Καλή ανάσταση να έχουμε, αδελφέ μου.
Εκείνο το βράδυ, μεγάλη Τρίτη, για πρώτη φορά μετά από πολλά χρόνια στεκόταν δίπλα στον Παναγιώτη στην ακολουθία του Νυμφίου, με τη γεύση του απογευματινού καφέ καρφωμένη ακόμη στον ουρανίσκο του.

Το διήγημα δημοσιεύτηκε στο βιβλίο: Φώτης Αδάμης (λογοτεχνικό ψευδώνυμο του Δ. Γ. Μαγριπλή) «Μαθήματα Κηπουρικής και άλλα διηγήματα», Σοκόλης, Αθήνα 2007.