Tuesday, November 24, 2015

Στην Ορθοδοξία δεν χωράει ο φυλετισμός

Του π. Γεώργιου Δ. Μεταλληνού

Η εορτή των Εισοδίων της Θεοτόκου επιτρέπει την αναφορά σε μια νεότερη «αιρετική» άποψη για την Παναγία, που προέρχεται από κύκλους υπερεθνικιστών Ελλήνων. Αυτοί, θέλοντας να χρησιμοποιήσουν τη χριστιανική παράδοσή μας για τους σκοπούς τους, προσπαθούν να επιβάλουν την αντίληψη ότι η Παναγία ήταν Ελληνίδα, ώστε έμμεσα ο Χριστός να παρουσιάζεται και αυτός ως Ελληνας! Το επιχείρημά τους, αστήρικτο οπωσδήποτε, βασίζεται στην ανατροφή της Παναγίας στη Ναζαρέτ, τη «Γαλιλαία των Εθνών», με τον έντονο ελληνιστικό χαρακτήρα. Βέβαια, όλα αυτά δεν αποδεικνύονται ιστορικά και προπάντων συνιστούν άρνηση της παγκοσμιότητας του Χριστού, ο Οποίος κατά σάρκα μεν είναι Ιουδαίος, ως Μεσσίας όμως ανήκει σε όλη την ανθρωπότητα και δεν μπορεί να κλεισθεί σε στενά εθνικά πλαίσια. Εξάλλου, με τη σάρκωσή Του προσέλαβε ανθρώπινη φύση («σάρκα»), που Τον κάνει «ομοούσιον ημίν κατά την ανθρωπότητα», δηλαδή συγγενή με κάθε άνθρωπο. Γι’ αυτό ο πατερικός λόγος κηρύσσει ότι με τη σάρκωση ο θείος λόγος «πάντας πεφόρηκεν».
Ως προς την καταγωγή της Παναγίας: Η Υπεραγία Θεοτόκος δεν μπορεί να είναι τίποτε άλλο από Εβραία -στην πίστη- και Ισραηλίτισσα -στην καταγωγή-, έστω και αν γεννήθηκε στη «Γαλιλαία των Εθνών». Και τούτο διότι:
1) Το όνομά της (Μαρία - Μαριάμ - Μύριαμ) είναι καθαρά εβραϊκό και δεν μπορούσαν να το έχουν Ελληνίδες, όσο και αν άλλα υποστηρίζονται.
2) Στο Λουκ. 1, 27 αναφέρεται ρητά ότι κατήγετο «εξ οίκου Δαβίδ», δηλαδή εκ της φυλής Ιούδα (πρβλ. Λουκ. 1, 32, 69 και Ρωμ. 1, 3). Εως σήμερα στους Εβραίους η μητέρα ορίζει την καταγωγή, ο πατέρας ορίζει το όνομα (ben=υιός του τάδε).
3) Οι γονείς της Ιωακείμ και Αννα είχαν καθαρά εβραϊκά ονόματα και μάλλον ήταν Ιεροσολυμίτες. Τα ονόματά τους, βέβαια, παρεδόθησαν από το μη κανονικό Ευαγγέλιο (Πρωτευαγγέλιο) του Ιακώβου, αλλά δεν αμφισβητήθηκαν ή απορρίφθηκαν από την αρχαία Εκκλησία, διότι και άλλα ιστορικά στοιχεία των Αποκρύφων, μη γνήσιων δηλαδή Ευαγγελίων, έγιναν δεκτά ως ορθά.
4) Ανετράφη σε χώρο του ναού (εβραϊκός), όπου την είχαν τάξει οι ηλικιωμένοι γονείς της, οι οποίοι, όπως φαίνεται, κατοικούσαν κοντά στον ναό.
5) Εξαδέλφη της ήταν η Ελισάβετ, μητέρα του Προδρόμου και καθαρά Εβραία, «εξ οίκου Ααρών» (βλ. Λουκ. 1, 5).
6) Ισχυε, εξάλλου, καθαρά ο κανόνας ότι οι πιστοί Ιουδαίοι «ου συγχρώνται τοις εθνικοίς». Ο Ιωσήφ δε, ως πιστός Ιουδαίος, εξ οίκου Δαβίδ/Ιούδα, δεν μπορούσε να μνηστευθεί ή νυμφευθεί μη Εβραία, δηλαδή εθνική. Στους γενεαλογικούς καταλόγους της φυλής Ιούδα/Δαβίδ ανήκαν και η Μαρία και ο Ιωσήφ, και γι’ αυτό πήγαν να απογραφούν στη Βηθλεέμ.
7) Η Σαλώμη, εξαδέλφη της Παναγίας (σαλώμ=ειρήνη) ήταν σύζυγος του Ζεβεδαίου, δηλαδή Εβραία.
8) Αν ήταν Ελληνίδα και εθνική, δεν θα μπορούσε να πει το «ιδού η δούλη Κυρίου», δηλαδή του Ιεχωβά (Γιαχβέ), που είναι το όνομα του Θεού στην Παλαιά Διαθήκη.
9) Ο ύμνος της Θεοτόκου στο Λουκ. 1, 46 κ. εξ. (Μεγαλυνάριον) πηγάζει από την Παλαιά Διαθήκη.
10) Ως γνήσια Εβραία, η Παναγία «καθαρίζεται» στον ναό (Λουκ. 2, 22 κ.εξ.).
11) Το ίδιο επιβεβαιώνουν οι επισκέψεις της Μαρίας στον ναό (Λουκ. 2, 40 κ.εξ.) και στα Ιεροσόλυμα (εορτασμός του Πάσχα). Τον δωδεκαετή Χριστό αναζητεί, εξάλλου, στον ναό (2, 40 κ.εξ.).
12) Αν δεν ήταν εκ γονέων Εβραία αλλά προσήλυτη, θα είχε ελληνικό όνομα.
13) Παρευρίσκεται στον εν Κανά γάμο, σε περιβάλλον γνωστών και ομοπίστων της. Το όνομα Κανά είναι εβραϊκό.
14) Εβραϊκό είναι και το όνομα Ναζαρέτ. Οι Εβραίοι ήταν μεν μειονότητα στη Γαλιλαία, αλλά αυτή ήταν συμπαγής και πολύ δυναμική. Ο «ζηλωτισμός» (κατά των εθνικών) ξεκίνησε από τη Γαλιλαία.
15) Ο Ιωσήφ και η Μαρία ήταν εσωτερικοί μετανάστες στη Γαλιλαία, η προέλευσή τους όμως ήταν από την Ιουδαία. Βρέθηκαν στη Γαλιλαία, διότι εκεί υπήρχε μεγαλύτερη δυνατότητα ευρέσεως εργασίας. Στην Ιερουσαλήμ υπήρχε πίεση υπερπληθυσμιακή αλλά και καταπίεση λόγω παρεμβάσεων του Ηρώδη και της εκπτώσεως του Ιερατείου.
16) Σημαντικό, εξάλλου, είναι το γεγονός ότι η ραβινική φιλολογία (Ταλμούδ), που εξέμεσε τις μεγαλύτερες ύβρεις κατά της Παναγίας και του Ιησού Χριστού, δέχεται την εβραϊκή καταγωγή της Μαρίας.
17) Το Κοράνι δέχεται την Παναγία (Μαριάμ) ως Εβραία. Ουδείς στους αρχαίους αιώνας διανοήθηκε ποτέ την ελληνική της καταγωγή.
Συμπερασματικά: Ο εθνικισμός ως φυλετισμός (ρατσισμός) δεν έχει θέση στην Ορθοδοξία. Η σωτηρία -ως δυνατότητα θεώσεως- είναι γεγονός υπεράνω καταγωγής, εθνότητας, πολιτισμού και γλώσσας. Ο Θεός μας «πάντας ανθρώπους θέλει σωθήναι και εις επίγνωσιν αληθείας ελθείν» (Α΄ Τιμ. 2, 4), διότι είναι «σωτήρ πάντων ανθρώπων, μάλιστα δε πιστών» (Α΄ Τιμ. 4, 10). Η αγάπη προς την πατρίδα (εθνισμός - πατριωτισμός) είναι καθαγιασμένη χριστιανικά - ορθόδοξα, αλλά ιεραρχείται στην πίστη, την Ορθοδοξία και την αιώνια διάστασή της.

Πηγή: Τρελο-Γιάννης

Monday, November 23, 2015

Ο πατήρ Χριστόφορος από την Καλιφόρνια

Ψηλός, ξερακιανός με φαγωμένα ράσα κι έναν μεγάλο ξύλινο σταυρό κρεμασμένο στο λαιμό του. Με τον αγέρα να παρασέρνει τα πιασμένα πίσω μακριά του μαλλιά, τα λιγοστά του γένια. Σαν από διήγημα του Στρατή Μυριβήλη βγαλμένος, ο παπά-Χριστόφορος, μοιάζει θαρρείς και με εκείνους τους ανθρώπου του Θεού που περιγράφει ένας άλλος πρόσφυγας ο Φώτης Κόντογλου.

Τεράστιος μοιάζει, λες στα μάτια των ανθρώπων που βρεμένοι και παγωμένοι, νηστικοί, πρόσφυγες φτάνουν στη Σκάλα Συκαμνιάς κι ανηφορίζουν στον καταυλισμό της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ, εκεί πάνω στη στροφή προς το χωριό. Έτσι νιώθεις πως τον βλέπουν όλοι ετούτοι που τον περιτριγυρίζουν αναζητώντας δυο σταγόνες ανθρωπιάς σε ετούτη τη θάλασσα της προσφυγιάς που ζουν.

Κυριακή ήταν, κι αναρωτήθηκες πως και δεν έχει λειτουργία ετούτος ο παπάς. «Ο Ιωάννης ο Χρυσόστομος, απαντά αμέσως, λέει πως η θεία λειτουργία στο θυσιαστήριο των ανθρώπων που έχουν ανάγκη είναι μεγαλύτερο από το θυσιαστήριο στο ναό. Λειτουργώ δε το βλέπεις;» Βλέπεις.. Άνθρωποι γύρω τριγύρω, παιδιά, γυναίκες, άνδρες που ζητούν και λαμβάνουν: Ανθρωπιά!

«Ποια είναι η ενορία του» τον ρωτάς. «Στη Νορβηγία, στην ορθόδοξη χριστιανική κοινότητα της Σκανδιναβικής χερσονήσου» σου απαντά. Πρεσβύτερος του Οικουμενικού Πατριαρχείου, έγγαμος ιερέας με οικογένεια, τρία παιδιά μάλιστα έχει, που ζουν στη Νορβηγία, με καταγωγή από την Καλιφόρνια, Αμερικανός όνομα και πράγμα, Χριστόφορος Σουφ ο ανάξιος συστήνεται, ένας νέος άνθρωπος που γνώρισε την ομορφιά της αγάπης που διαπερνά την Ορθοδοξία, την ασπάστηκε και την διακονεί αγόγγυστα. «Ο άνθρωπος είναι η εικόνα του Θεού. Αγαπάς και βοηθάς τον άνθρωπο, αγαπάς και προσφέρεις στο Θεό» λέει σκύβοντας να σηκώσει ένα παιδί που έπεσε. Σου χαμογελά. Χαμογελά πάντα. Ένα καλοκαίρι ολόκληρο μέσα από τον πόνο δεκάδων χιλιάδων ανθρώπων που στάθηκε δίπλα τους κι ο πατέρας Χριστόφορος χαμογελά. Συνέχεια χαμογελά. Και σαν τον ρωτάς για τις θρησκευτικές διαφορές, για το πώς τον βλέπουν οι πρόσφυγες που στη μεγάλη τους πλειοψηφία είναι μουσουλμάνοι, ότι του λες το αντιμετωπίζει με χαμόγελο. «Να βοηθήσουμε λέει, πρέπει. Να βοηθήσουμε τους ανθρώπους
που χρειάζονται αγάπη. Να έχουμε αγάπη για να δίνουμε».

Θα πάει λίγες μέρες να δει τα παιδιά του και τη γυναίκα του στη Νορβηγία και θα γυρίσει στη Συκαμνιά. Πόσο θα μείνει; «Όσο χρειαστεί» απαντά χαμογελώντας..

Στρατής Μπαλάσκας

Πηγή: Αθηναϊκό Πρακτορείο Ειδήσεων

Sunday, November 22, 2015

Με αφορμή τα χθεσινά...

Του Γιώργου Ρακκά

Το ποδόσφαιρο, ως γνωστόν, λειτουργεί κατά κάποιο τρόπο ως συμβολική υπεραναπλήρωση της πολιτικής. Ο Ντεμπρέ [άντε πάλι...] μιλάει για τις «δημοκρατίες της στρογγυλής θεάς». Άλλη μια απόδειξη για τούτο, είναι ότι στην χώρα μας, είναι τουλάχιστον εξίσου εκφυλισμένο με την πολιτική την οποία υποκαθιστά, ενώ --όπως κι αυτή-- τροφοδοτείται και περιστρέφεται γύρω από την εμφύλια αντιπαράθεση.

Κοινώς, αφού τα κάναμε σκατά, και έχουμε περιέλθει στην τελευταία βαθμίδα της ανυποληψίας ως λαός, ε δεν ρίχνουμε και έναν αλληλοσκοτωμό για να εκτονώσουμε αυτό το τρομακτικό αίσθημα μειονεξίας το οποίο μας έχει καταλάβει;

Οι περισσότεροι που αντικρίσαμε τα χτεσινά, αισθανθήκαμε την ανάγκη να φωνάξουμε δυνατά «πω! Μα τι κατάντια...». Άλλοι υψιπετείς, έσπευσαν αμέσως να τα φορτώσουν στην 'συγκινησιακή πανούκλα' του οπαδισμού. Υπεκφυγές. Κι αυτό κομμάτι του συλλογικού μας βίου είναι, και αντανακλά τα ευρύτερα ήθη και τις πρακτικές του: Γιατί, δηλαδή, τι διαφορετικό συμβαίνει στην κεντρική πολιτική σκηνή, τα συνδικάτα, τους πολιτιστικούς συλλόγους, στις «συνελεύσεις των κινημάτων» ή στις συνελεύσεις των πολυκατοικιών; Μόνο ο βαθμός και η ένταση διαφέρουν --τα καταστροφικά αποτελέσματα είναι τα ίδια.

Και ως προς αυτό έχει έναν ιδιαίτερο συμβολισμό, το γεγονός ότι το 'παιχνίδι' (δεν είναι πια παιχνίδι, δυστυχώς) διακόπηκε ή ότι κάθε δύο-τρείς μήνες όλοι οι 'ιθύνοντες' από τον υπουργό μέχρι τους παράγοντες [όλοι, μέρος του προβλήματος] βγαίνουν και λένε «μα δεν μπορεί να γίνει πρωτάθλημα έτσι...». Μα φυσικά και δεν μπορεί να γίνει, αφού ο εκφυλισμός της διαδικασίας πλέον υπονομεύει την ίδια την πρωταρχική της λειτουργία. Μήπως υπάρχει τίποτε άλλο «συλλογικό» που να λειτουργεί 'κανονικά' σε αυτήν την χώρα;

Εδώ η φετινή επέτειος του Πολυτεχνείου [δεν λειτουργεί πια σαν επέτειος, δυστυχώς], αμαυρώθηκε επειδή «κάποιοι, δείραν κάποιους άλλους, γιατί νόμιζαν ότι ήταν άλλοι, κι όταν το κατάλαβαν, γύρισαν πίσω και τους είπαν, να τους δείρουν κι αυτοί». Όσο νόημα βγαίνει από την παραπάνω πρόταση, άλλο τόσο νόημα βγαίνει και από την πραγματικότητα που καλείται να περιγράψει...

«...παράξενο πώς χαμηλώνουν/
όλα τριγύρω κάθε τόσο/
εδώ διαβαίνουν και θερίζουν/
χιλιάδες άρματα δρεπανηφόρα».

Monday, November 16, 2015

Ουαί υμίν, Γραμματείς, Φαρισαίοι, Υποκριτές.

Ανακοίνωση του Κινήματος Χριστιανική Δημοκρατία

Αλλοίμονό σας, Γραμματείς, Φαρισαίοι, υποκριτές, Αυτά τα λόγια του Ιησού Χριστού είχαν αναγράψει σε πανώ οι νέοι – νέοι στην ψυχή και στο σώμα- κατά την εξέγερση του Πολυτεχνείου του 1973. Τα αντέταξαν αυτά τα λόγια, θα λέγαμε, κατά του αοριστολογικού και κενόηχου συνθήματος και «ιδανικού» της παπαδοπουλικής Δικτατορίας που –αλλοίμονο- είχε γίνει και σύνθημα του υπερεθνικόφρονος κατηχητισμού της εποχής: «Ελλάς Ελλήνων Χριστιανών»!

Ο Χριστός επεφύλαξε άλλωστε τα πιο κοφτερά Του λόγια για τους διδασκάλους του Νόμου και την «ακριβέστατη αίρεση»(Πράξεις, 26:5) του Ιουδαϊσμού, τους Φαρισαίους:«φίδια, γεννήματα από οχιές, πώς θα ξεφύγετε από την κρίση της γέεννας;(…) Καθαρίζετε το εξωτερικό του ποτηριού και του πιατού° από μέσα όμως είναι γεμάτο με αρπαγή και αδικία»(Ματθ., ΚΓ, 25)!

Αδικία και αρπαγή του «απεστερημένου μισθού»(Ιακ. 5, 4) είναι και τα κύρια στοιχεία του Αστικού Συστήματος, το οποίο «διέσωσε» η «μικρή χούντα» των Συνταγματαρχών. Τούτα ήταν που καθιέρωσαν μάλιστα ως απαραβίαστα και απαρασάλευτα στο νέο Σύνταγμα του 1968, κατάσχοντας το βιβλίο του προέδρου της Χ.Δ. Νίκου Ψαρουδάκη που ασκούσε κριτική σε αυτό!

Ιδιαίτερα όμως κίβδηλο ήταν και το «ελληνοχριστιανικό ιδεώδες» των πραξικοπηματιών. Σε ό,τι αφορά την Χριστιανική Ορθοδοξία, με αρχή τα λόγια της Θεοτόκου για την ανατροπή των δυναστών από τους θρόνους τους και την τιμωρία των «πλουτούντων»(Λκ., 1:52), υπάρχει σειρά από αναφορές των μεγάλων Πατέρων της Εκκλησίας. Ο Φώτιος ο Μέγας γράφει χαρακτηριστικά τα ακόλουθα στον Ιωάννη Πατρίκιο για το γκρέμισμα των τυράννων:«… Ανέβησαν μεν ήδη πολλοί επί το δέντρον τούτο, ο καλούμενόν εστι τυραννίς° κατέβη δε ουδείς πάλιν, αλλά καταπίπτουσιν άπαντες«.

Αλλά και η ελληνική παράδοση είναι πλούσια σε αντιτυραννικό πνεύμα χωρίς διάκριση εθνικότητας του τυράννου. Ο κορυφαίος Έλληνας φιλόσοφος Πυθαγόρας, έχοντας ζήσει την τυραννία του Πολυκράτη στην πατρίδα του Σάμο, αυτή των Περσών στην Αίγυπτο και τις τυραννίες στην Κάτω Ιταλία, όπου και αναγκάστηκε να μεταβεί εξαιτίας των δύο πρώτων, καταδίκαζε έντονα την καταστολή και παρακινούσε τις βίαιες ολιγαρχίες και τους παντοειδείς τυράννους «σε πιο αγαθοεργούς τρόπους διακυβέρνησης».

Αυτήν την γνήσια παράδοση ακολουθώντας και η «Χριστιανική Δημοκρατία» και οι κοινωνικά ευαισθητοποιημένοι Χριστιανοί με τον αείμνηστο τότε πρόεδρο και ιδρυτή της Νίκο Ψαρουδάκη, γράφει μετά την πτώση του δικτάτορα Γ. Παπαδόπουλου το παροιμιώδες: «Έπεσε ο τύραννος. Να πέσει και η τυραννία».Τα γραφεία της εφημ. «Χριστιανικής» έκλεισαν από την Στρατιωτική Αστυνομία του Ιωαννίδη και ο Ψαρουδάκης εξορίστηκε «ως περικάθαρμα του κόσμου», «διωκόμενος ένεκεν δικαιοσύνης» και «εν Χριστώ δέσμιος» στην Γυάρο ως την πτώση του καθεστώτος. Μετά την πτώση της Δικτατορίας, η «Χριστιανική» ξανακυκλοφόρησε και συνεχίζει να κυκλοφορεί μέχρι σήμερα.

Η Δικτατορία και το Πολυτεχνείο ’73

Η Δικτατορία εξ αρχής έχει επιβάλει δικτατορία και στην Διοικούσα Εκκλησία, αξιοποιώντας προεξέχοντα μέλη των Θρησκευτικών Αδελφοτήτων, όπως τον πρωθιερέα των Ανακτόρων Ιερώνυμο Κοτσώνη που γίνεται, φυσικά κατά παράβαση όλου του Κανονικού Δικαίου της Εκκλησίας και του πνεύματός του, «αριστίνδην» (διορισμένος ἀντὶ να εκλεγεί) Αρχιεπίσκοπος. Ο τελευταίος «ανταποδίδει» τις χάριτες, απονέμοντας, πρώτη φορά σε αρχηγό Κράτους, την μεγαλύτερη εκκλησιαστική τιμητική διάκριση, τον «Χρυσό Σταυρό του Αποστόλου Παύλου», στον Παπαδόπουλο, στις 3/05/1968!

Για τον λόγο αυτό και άλλους, ο πρόεδρος της Χ.Δ. κατά την κατάθεσή του στις Δίκες της Χούντας επισημαίνει πως η «21η Απριλίου καταρράκωσε την έννοια της θρησκείας».

Σύμφωνα με τον Ρωμαιοκαθολικό ιερέα και συγγραφέα Λαυρέντιο Γκεμερέυ, ο ελληνικός λαός, από το 1969 και έπειτα, μεταξύ αυτού και ο συντηρητικός πρωθυπουργός Παναγιώτης Κανελλόπουλος, φαίνεται πως είναι ομοθυμαδόν κατά της δικτατορίας. Ακόμη και ο Ιερώνυμος Α’ την ίδια εποχή σε ιδιωτικές του επιστολές προς τους δικτάτορες εμφανίζεται να επικρίνει ενέργειές τους και το «αστυνομικό Κράτος» τους.

Μολαταύτα, όλα αυτά γίνονται εν κρυπτώ. Φανερά παντού στην χώρα δείχνει μάλλον να επικρατεί ένας νεοφανής συνειδησιακός εκμαυλισμός που συνεχίζεται, με τα τραγικότερα των αποτελεσμάτων, μέχρι και την ειρηνική εξέγερση του Ε.Μ. Πολυτεχνείου που πραγματοποιείται τον Νοέμβρη του 1973 ως κλιμάκωση περιορισμένης κλίμακας αναταραχών πολιτών με την Αστυνομία.

Τις μέρες εκείνες πριν 42 έτη, η νεολαία και άλλες άγρυπνες συνειδήσεις, δεν κατέλαβαν απλώς τον χώρο εκείνο, αλλά ζήτησαν από τον ελληνικό λαό να συνδράμει, να εκδηλώσει την δυσαρέσκειά του ακυρώνοντας έμπρακτα το λατινικό «ο σιωπών δοκεί συναινείν». Η θηριώδης συνέχεια είναι γνωστή και επαλήθευσε στο ακέραιο πλέον την ρήση του Νίκου Ψαρουδάκη από τις στήλες της «Χ: «η 21η Απριλίου δεν μπορεί να σταθεί Χριστιανικά».

Ουαί υμίν, Γραμματείς, Φαρισαίοι, Υποκριτές.

Την «μοιραία» υπό το βάρος των φοβερών αμαρτημάτων της πτώση της Δικτατορίας του Ιωαννίδη τον Ιούλιο του 1974 ακολούθησε πρωτοφανής έκπτωση της Εκκλησίας και του Χριστιανισμού στα μάτια των απλών ανθρώπων και της Νεολαίας. Επαλήθευτηκε πλήρως αυτό που έγραψε ο γηραιός πλέον Γ. Σεφέρης το 1968:

«Ελλάς· πυρ! Ελλήνων· πυρ! Χριστιανών· πυρ!

Τρεις λέξεις νεκρές. Γιατί τις σκοτώσατε;»

Η Εκκλησία θεωρήθηκε άνδρο υποκριτών, φασιστών, σαδιστών και εν γένει βαθύτατα προβληματικών και αφιλάνθρωπων προσώπων, ενώ η κοσμοθεωρία και φιλοσοφία ενός κακοχωνεμένου και απλοϊκού μαρξιστικού υλισμού βασίλευσε ανά την επικράτεια.

Αυτό που απομένει είναι ο ηρωισμός των αγνών παιδιών του Πολυτεχνείου. Έγιναν κι αυτοί η «συνείδηση» μιας κοινωνίας. Το αίμα τους και τα σημάδια της κακοποίησής τους πότισαν και στήριξαν τον εύθραυστο νέο βλαστό της ελευθερίας και δημοκρατίας, που διαχρονικά ήταν η διακαής θέληση των ευγενικών ψυχών στον τόπο αυτό.

Οι κακοί κύριοι, οι τύραννοι, είναι για εμάς τους Χριστιανούς, από αρχής και για πάντα, ενσάρκωση του παραδείγματος του διαβόλου και προτύπωση του τελικού τυράννου, του λεγόμενου Αντιχρίστου.

Ως Χριστιανοί και ως Έλληνες, λοιπόν, πρέπει να μαθητεύσουμε ταπεινά, αν είμαστε άξιοι, στο παράδειγμα των νέων αυτών και στο παράδειγμα των αντιδικτατορικών Χριστιανών. Με χαλύβδινη αποφασιστικότητα, να αποτρέψουμε νέες πλαστογραφήσεις της πίστης μας ή της ελληνικότητάς μας, και νέους επίδοξους τυράννους.

Η (άγνωστη...) ιστορία του Ιάκωβου Κουμή

Ιάκωβος Κουμή, απόφοιτος της Τεχνικής Σχολής Αμμοχώστου, 1974
Της Θέκλας Κίττου

Αν δεν σηκώσουμε ξανά
το λασποκυλισμένο γαλανόλευκο
δε θα μπορέσουμε ποτές!
να δούμε το κόκκινο χρώμα του ήλιου

ΙΑΚΩΒΟΣ ΚΟΥΜΗΣ, Λάρνακα, Δευτέρα 29. 1.‘79

Η πρωτοβουλία που πήραμε απόψε, σαν Κέντρο Λόγου και Τέχνης ΑΕΙΠΟΛΙΣ, ανταποκρίνεται σε μια εσωτερική ανάγκη της δικής μου γενηάς, της γενηάς που συνηθίσαμε να ονομάζουμε: γενηά του Πολυτεχνείου. Αυτή η ίδια γενηά υπήρξε και η γενηά της τουρκικής εισβολής στην Κύπρο. Είναι, επίσης η γενιά, που ενώ ώφειλε, δεν μπόρεσε να ανακόψει για την πατρίδα μας τον όλεθρο, αντίθετα βυθίστηκε η ίδια στην παρακμή και την φθορά. Η αποψινή βραδυά ξεχρεώνει τρία χρέη:

Α: Το χρέος προς εκείνους απ” τη γενηά μας, Κυπρίους και Ελλαδίτες, που έδωσαν τη ζωή τους στην αντίσταση κατά της Χούντας του 1967
Β: Το χρέος προς εκείνους από τη γενηά μας, Κυπρίους και Ελλαδίτες, που έπεσαν στον αγώνα για την υπεράσπιση της Κυπριακής Ελευθερίας το 1974
Γ: Το χρέος προς τον Κύπριο πατριώτη Ιάκωβο Κουμή που συνεχίζοντας μια αρχαία παράδοση, έδωσε τη ζωή του στον κοινό αγώνα Ελλάδας-Κύπρου


Είμασταν πολλοί οι Κύπριοι που σαν νέοι, κυρίως φοιτητές, βρεθήκαμε στην Ελλάδα των συνταγματαρχών. Ωριμάσαμε μέσα στη δικτατορία και μάθαμε τί σημαίνει ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ και ο καθένας μας πρόσφερε στον αγώνα, σύμφωνα με τις ψυχικές και πνευματικές του δυνάμεις. Την ώρα της Λαϊκής Εξέγερσης, που έμελλε να συνδυασθεί με την προδοσία της Κύπρου, της Εξέγερσης του Πολυτεχνείου, είμασταν πάλι εκεί. Πολλοί, πάρα πολλοί ήταν οι Κύπριοι που συμμετείχαν στην κατάληψη και οι ψυχικοί δεσμοί που αναπτύχθηκαν εκείνες τις μέρες μάς κράτησαν ζωντανούς, όταν γέμισαν ξανά οι φυλακές κι όταν σε λίγο η Χούντα επετέλεσε το έσχατο και πλέον μακάβριο έργο της: να παραδώσει την Κύπρο στους Τούρκους.

Είναι πολύ δύσκολο για την σημερινή νέα γενιά των Κυπρίων, να αντιληφθεί το ψυχικό τραύμα, το συναισθηματικό κενό και το πνευματικό χάος, στο οποίο μας είχε σπρώξει η ιστορική μοίρα. Μπροστά στα άπειρα μάτια μας γκρεμίστηκε το νεαρό μας κράτος, μόλις δεκατεσσάρων ετών. Είμασταν νέοι. Αριστεροί ή δεξιοί, γριβικοί ή μακαριακοί, εθνικιστές ή διεθνιστές. Η εθνική ταπείνωση και η αγωνία εγκαταστάθηκαν στην ψυχή μας. Η ζωή μας έγινε φτωχή και μίζερη μέσα σε μιά νύχτα.

Τότε, φθινόπωρο του 1974, μέσα στην εκρηκτική ατμόσφαιρα της αιμάσσουσας Κύπρου, κι ενώ η Αθήνα χαιρόταν την απελευθέρωσή της χωρίς να αντιλαμβάνεται το βάρος του τιμήματος που καταβάλαμε οι Κύπριοι, καμμιά πενηνταριά νέοι, συναγωνιστές κυρίως από το Πολυτεχνείο, ιδρύσαμε την ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΑΥΤΟΔΙΑΘΕΣΗΣ ΚΥΠΡΟΥ. Βρεθήκαμε τότε, με τον εκ των τριών εκφωνητών του Πολυτεχνείου Λάμπρο Παπαδημητράκη, στη Γερμανία για να κάνουμε διαφώτιση για το Κυπριακό. Φοιτητικές συγκεντρώσεις, χιλιάδες οι συμμετέχοντες. Έλληνες και Κύπριοι φοιτητές, αγωνία και μία πνιγηρή ατμόσφαιρα. Διακηρύξεις, καταγγελίες, διαμαρτυρίες. Εκεί στο Μόναχο, γνωρίσαμε τον Αδάμο Καϊκκη από την Σωτήρα Αμμοχώστου. Μυημένο στην Αντίσταση.

Με ένα βρέφος τριών μηνών στην αγκαλιά, με την κάμερα στον ώμο πατήσαμε στην Κύπρο που σπαρταρούσε. Τρέχαμε παντού. Χιλιάδες μέτρα φιλμ. Ήταν για την ταινία ΚΥΠΡΟΣ Η ΑΛΛΗ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ. Πολιτικές συγκεντρώσεις. Κάθε μέρα. Συναντούσαμε κόσμο, πολύ κόσμο, κυρίως νέους. Στη Σωτήρα, μας είχε πει ο Αδάμος, να βρείτε την αδελφή μου την Μαρία.

Η Μαρία είναι πολύ νέα. Μιά όμορφη μελαχροινή ψηλή κοπέλα γεμάτη σφρίγος. Μας γνωρίζει το αγόρι της, τον Ιάκωβο. Ένα ωραίο αγόρι, με υπέροχα μάτια. Διδάσκει ελληνικούς χορούς. Μπήκανε στην παρέα μας. Μαζί ιδρύσαμε ΤΑ ΟΚΤΩΒΡΙΑΝΑ, το ιστορικό βιβλιοπωλείο που βαφτίσαμε τιμώντας την αντιαποικιακή εξέγερση της γενιάς του ’31. Ξεχωριστοί σύντροφοι και οι δύο. Στο γάμο τους, έναν υπέροχο κυπριακό γάμο, πήγαμε όλη η παρέα.

Αργότερα το νιόπαντρο ζευγάρι έφυγε για την Αθήνα για Σπουδές, Σεπτέμβρη του 1980. Τους αποχαιρετήσαμε στο χορό της ΕΛΔΥΚ, δίπλα στο βιβλιοπωλείο. Ο Ιάκωβος, το βράδυ εκείνο χόρεψε σαν “ένας αετός χωρίς φτερά”. Ποτέ κανένας δε χόρεψε το ζεϊμπέκικο, όπως εκείνος. Ο αρχαίος αυτός ελληνικός ρυθμός συγκλόνιζε όλο του το είναι …..

…. Στην Αθήνα ο Ιάκωβος συμμετέχει ενεργά στις αντιϊμπεριαλιστικές κινητοποιήσεις. Είναι μόλις 6 χρόνια από την εισβολή στην Κύπρο και η τότε Ελληνική Κυβέρνηση του Γεωργίου Ράλλη, αποφασίζει να επανεντάξει την Ελλάδα στο ΝΑΤΟ. Η χώρα συγκλονίζεται από μαζικές κινητοποιήσεις και συγκρούσεις με τις δυνάμεις καταστολής. Στις 16 Νοεμβρίου, ημέρα Κυριακή, παραμονή της Επετείου της Λαϊκής Εξέγερσης του Πολυτεχνείου, η Αθήνα δονείται από την μεγάλη αντινατοϊκή Πορεία προς την Αμερικανική Πρεσβεία, με κύρια συνθήματα εναντίον της επανένταξης της Ελλάδας στο ΝΑΤΟ και κατά της Τουρκικής κατοχής της Κύπρου. Ο Ιάκωβος Κουμής συμμετέχει στην πορεία. Στην Πλατεία Συντάγματος γίνεται θύμα άγριας επίθεσης των ΜΑΤ, η οποία τον αφήνει επί τόπου βαρειά τραυματισμένο. Τα όργανα της ΜΑΤ, λίγα λεπτά αργότερα, αφήνουν επί τόπου νεκρή την εργάτρια Σταματίνα Κανελλοπούλου. Ο Ιάκωβος μεταφέρεται στο Λαϊκό Νοσοκομείο και το βράδυ της Κυριακής είναι ήδη κλινικά νεκρός.

Εδώ στην Κύπρο μάθαμε πως υπήρχαν τραυματίες. Δεν φανταστήκαμε, ούτε καν μια υποψία. Πρωί-πρωί της Δευτέρας, βρίσκομαι στο περίπτερο της Πλατείας για να μάθω περισσότερα νέα. Στην εφημερίδα, πάνω δεξιά, μια φωτογραφία ανθρώπινου κεφαλιού σχεδόν λυωμένου. ΄Αγνωστος. Και ξαφνικά από κάτω το όνομα του συντρόφου μας: ΙΑΚΩΒΟΣ ΚΟΥΜΗΣ από την Κύπρο… Την Κυριακή 23 Νοεμβρίου αφήνει την τελευταία του πνοή στο Λαϊκό.

Την Πέμπτη 27 Νοεμβρίου, η σωρός του μεταφέρεται στην γενέτειρά του, τη Σωτήρα, για λαϊκό προσκύνημα. Την Παρασκευή το πρωί 28 Νοεμβρίου κηδεύεται. Την επομένη, μέσα σε μια φορτισμένη ατμόσφαιρα, τελείται τρισάγιο στον Ιερό Ναό Φανερωμένης στη Λευκωσία και ακολουθεί πορεία στην Ελληνική Πρεσβεία.

Ο Ιάκωβος Κουμής, κατά το σύντομο πέρασμά του από το εθνικοαπελευθερωτικό κίνημα, μας έχει αφήσει σαν παρακαταθήκη δύο πράγματα: το αγωνιστικό ήθος μιας αθώας νεότητας και αξιόλογα γραπτά ψυχής από τα προσωπικά του τετράδια. Τα κείμενά του είναι δύο ειδών: ημερολόγιο και ποιήματα. Και τα μέν και τα δε χαρακτηρίζει μια εδραία πνευματική κατεύθυνση, της οποίας η απελευθερωτική ιδεολογία, κοινωνική και εθνική, αποτελεί την πηγή. Έκπληξη προκαλεί το γεγονός, πως ο έντονος προσωπικός του λυρισμός παραμένει πάντα κριτικός και πολιτικός. Από τα κείμενα αυτά, μια ανθολόγηση έκανε ο Λουκάς Αξελός στο τεύχος 5 του περιοδικού ΤΕΤΡΑΔΙΑ ΠΟΛΙΤΙΚΟΥ ΔΙΑΛΟΓΟΥ ΕΡΕΥΝΑΣ ΚΑΙ ΚΡΙΤΙΚΗΣ, τον Ιούλιο του 1982.

Ο πρόωρος χαμός του ενέπνευσε ποιητές, τόσο στην Κύπρο όσο και την Ελλάδα, οι οποίοι μας άφησαν εξαίρετους στίχους. Αναφέρουμε τον Λεύκιο Ζαφειρίου, τον Κώστα Μακρίδη, την Αρετή Αθανασίου. Πρέπει τέλος να κάνουμε αναφορά στο, εξαιρετικής ευαισθησίας και ευφυούς σύλληψης πεζό, της γυναίκας του Μαρίας με τίτλο: ΣΗΜΕΡΑ ΕΙΜΑΙ ΕΓΩ ΚΑΙ Η ΣΤΑΜΑΤΙΝΑ, που δημοσιεύθηκε στην αθηναϊκή ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ στις 15 Νοεμβρίου 1981.

Η θυσία του Ιάκωβου αποτελεί θυσία ενός ακόμη Κύπριου, στην εκατόμβη των θυσιασθέντων που ο κυπριακός ελληνισμός έδωσε για την εθνική και κοινωνική απελευθέρωση της κοινής πατρίδας. Ο Ιάκωβος υπήρξε, στη σύγχρονη εποχή, ο μόνος Κύπριος αγωνιστής που έπεσε στον αγώνα κατά του καθεστώτος της ξένης εξάρτησης του Ελληνικού Έθνους. Πλάι στον ΛΑΜΠΡΑΚΗ, τον ΠΕΤΡΟΥΛΑ, τον ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ, τον ΤΣΑΡΟΥΧΑ, τον ΠΑΝΑΓΟΥΛΗ, την ΚΑΝΕΛΛΟΠΟΥΛΟΥ.

Ο ΙΑΚΩΒΟΣ ΚΟΥΜΗΣ είναι ο τελευταίος Κύπριος πατριώτης που προσέφερε τη ζωή του στον κοινό αγώνα Ελλάδας-Κύπρου.

Στις 15 Νοεμβρίου 2008, ο Δήμος Αγλαντζιάς, από τους μεγαλύτερους Δήμους της επαρχίας Λευκωσίας, τέλεσε Πολιτικό Μνημόσυνο στην Μνήμη ΙΑΚΩΒΟΥ ΚΟΥΜΗ. Από την εκδήλωση εκείνη αντλούμε σήμερα την ομιλία της ΘΕΚΛΑΣ ΚΙΤΤΟΥ, στην οποίαν η Κυπρία σκηνοθέτις δίνει το μήνυμα της μεγάλης θυσίας, αλλά και καταθέτει την τραγωδία μιας γενιάς …

Σοῦ στέλ­νω γράμ­μα νὰ ξέ­ρεις τὴν τύ­χη μου

Του Δημήτρη Μαγριπλή

KΑΘΟΜΑΙ ΔΙΠΛΑ στὴν τρύ­πα στὸν τοῖ­χο καὶ κοι­τά­ζω τὸ δρό­μο. Δὲν ὑ­πάρ­χει κα­νείς. Ἔ­φυ­γαν ὅ­λοι. Ἄλ­λος γιὰ τὰ ξέ­να, ἄλ­λος γιὰ πάν­τα, οἱ πε­ρισ­σό­τε­ροι ἁ­πλὰ μέ­χρι νὰ ἡ­συ­χά­σει ἡ κα­τά­στα­ση. Ἐ­γὼ τὸ ἀρ­νή­θη­κα. Ἀ­κό­μη καὶ ὅ­ταν ἦρ­θαν νὰ μοῦ ποῦν γιὰ­ ἐκ­κέ­νω­ση.

Ἐ­δῶ θὰ μεί­νω, ἀ­πάν­τη­σα καὶ ζή­τη­σα σφαῖ­ρες. Ἄ­φη­σαν μπό­λι­κες.

Θὰ σοῦ χρεια­στοῦν, εἶ­παν καὶ ἀ­νέ­βη­καν στὴν κα­ρό­τσα τοῦ ἀ­γρο­τι­κοῦ.

Τοὺς εἶ­δα ποὺ ἔ­στρι­βαν τὴν γω­νί­α. Ἀ­πὸ τό­τε ἔ­χω νὰ μι­λή­σω σὲ φί­λο. Ἀ­κού­ω φω­νὲς μὰ δὲν ξε­χω­ρί­ζω τί λέ­νε. Νο­μί­ζω μὲ ἀ­πο­κα­λοῦν τρο­μο­κρά­τη. Δὲν εἶ­μαι σί­γου­ρος, μὰ τὸ ὕ­φος τοῦ λό­γου τους δεί­χνει πὼς στὰ χέ­ρια τους θὰ κα­τα­λή­ξω ἀ­κέ­φα­λο σῶ­μα. Δὲν τὸ ρι­σκά­ρω νὰ ἀ­πο­κρι­θῶ. Τοὺς στέλ­νω κά­πο­τε κα­νέ­να βό­λι. Ἔ­τσι γιὰ νὰ ἀ­να­γνω­ρί­σω τὴν θέ­ση τους. Εἶ­ναι παν­τοῦ. Τὶς προ­άλ­λες ἕ­να μαῦ­ρο ἁ­μά­ξι πέ­ρα­σε μὲ ἰ­λιγ­γι­ώ­δη τα­χύ­τη­τα ἔ­ξω ἀ­πὸ τὸ σπί­τι. Ὅ­πλι­σα μὰ δὲν πρό­λα­βα νὰ ρί­ξω. Εἶ­δα μό­νο σκό­νη καὶ ρι­πὲς στὸν ἀ­έ­ρα. Με­τὰ τὴν γω­νί­α κά­ποι­οι ἀ­λά­λα­ζαν στὸ ρυθ­μὸ τοῦ θα­νά­του. Πά­γω­σα. Λὲς νὰ ἔ­μει­να μό­νος στὴν κό­λα­ση;

Ἐ­κεῖ­νο τὸ βρά­δυ σὲ σκέ­φτη­κα. Νὰ εἶ­σαι κα­λά; Σᾶς δῶ­σαν τρο­φὴ καὶ νε­ρό; Πῶς σᾶς φέρ­θη­καν; Ὅ­πως καὶ νὰ ἔ­χει, φύ­γα­τε. Ὁ ἥ­λιος ἐ­κεῖ συ­νε­χί­ζει νὰ βγαί­νει μὲ δύ­να­μη καὶ τὸ φεγ­γά­ρι στρώ­νει στὴν θά­λασ­σα δρό­μους. Κα­ΐ­κια μὲ ἀ­νοιγ­μέ­να πα­νιὰ τα­ξι­δεύ­ουν στὸ πέ­λα­γο. Παι­διὰ χτί­ζου­νε κά­στρα στὴν ἄμ­μο. Ἐ­σὺ μὲ τὸ γα­λά­ζιο σου φό­ρε­μα νὰ περ­πα­τᾶς σὰν δορ­κά­δα καὶ πί­σω σου τρί­α κου­τσού­βε­λα νὰ φω­νά­ζουν: «μα­μά».

Πά­λι ἄ­να­ψαν φω­τι­ὲς στὸν λό­φο. Καῖ­νε τὰ πάν­τα. Στά­χτες καὶ ἐ­κεί­νη ἡ μυ­ρω­διὰ τοῦ κα­μέ­νου κρέ­α­τος. Δὲν ἔ­χου­νε ἔ­λε­ος. Φο­βᾶ­μαι νὰ δῶ. Ὁ τοῖ­χος ἀ­πέ­ναν­τι εἶ­ναι γε­μά­τος εἰ­κό­νες. Τὶς ἔ­χω καρ­φώ­σει στὰ πρό­χει­ρα μὰ στέ­κον­ται ὄρ­θι­ες πα­ρὰ τὶς ἐ­κρή­ξεις. Κά­νουν τὸν νοῦ μου νὰ φεύ­γει…

Ἀ­κού­γον­ται πά­λι κραυ­γές. Σκυ­λιὰ τοῦ πο­λέ­μου. Κά­ποι­ον θὰ βρή­κα­νε πά­λι. Καὶ νὰ φαν­τα­στεῖς ἦρ­θαν σὰν ἄγ­γε­λοι. Εἴ­χα­νε λύ­σεις γιὰ ὅ­λα. Στὴν ἀρ­χὴ τοὺς πι­στέ­ψα­με. Δί­ναν πρά­μα­τα καὶ ὑ­πο­σχέ­σεις. Ποι­ός δὲν τὰ θέ­λει; Τὰ πή­ρα­με. Τὸ σπί­τι ἄλ­λα­ξε, ἡ γει­το­νιά, ἀ­κό­μη καὶ ὁ τρε­λὸς στὴν γω­νί­α ἐν­τύ­θη­κε. Με­τά…

Ἄρ­χι­σε ἐ­κεῖ­νος ὁ πό­λε­μος. Ὁ ἕ­νας ἐ­ναν­τί­oν τοῦ ἄλ­λου. Πό­νος ἀ­φό­ρη­τος καὶ ὁ κό­σμος συν­νέ­φια­σε. Οἱ γρι­ὲς βά­λα­νε μαῦ­ρα μαν­τή­λια καὶ κου­ρέ­ψα­νε σύν­τρι­χα τὰ παι­διά. Τὰ πρά­μα­τα γί­ναν δε­σμὰ καὶ οἱ ὑ­πο­σχέ­σεις δα­νει­κά. Τὰ ἤ­θε­λαν πί­σω. Μᾶς κλέ­ψαν τὰ πάν­τα. Δη­μεύ­σα­νε σπί­τια καὶ ὀρ­γώ­σα­νε ξέ­να χω­ρά­φια. Σφά­ξαν τὰ ζῶ­α μας καὶ πῆ­ραν μα­κριὰ τὴν σο­δειά μας. Κλεῖ­σαν σχο­λειὰ καὶ ἱ­δρύ­μα­τα. Πῆ­ραν ἀ­κό­μη καὶ τὰ παι­χνί­δια τῶν παι­δι­ῶν. Μᾶς ἄ­φη­σαν μό­νο, χω­ρὶς νὰ τὸ θέ­λουν, ἐλ­πί­δα. «Ἔ­τσι­ ὅ­πως ἦρ­θαν θὰ φύ­γουν», μο­νο­λο­γού­σα­με. Τί­πο­τα δὲν εἶ­ναι ἄλ­λω­στε αἰ­ώ­νιο. Μό­νο τὸ χα­μό­γε­λό σου. Ἀ­πο­τύ­πω­μα πά­νω στὰ ἀ­στέ­ρια. Ἔ­τσι δὲν εἶ­ναι;

Ἦρ­θαν γιὰ μέ­να. Ἀ­κού­ω τὶς μη­χα­νές τους νὰ μουγ­κρί­ζουν καὶ βλέ­πω φι­γοῦ­ρες νὰ κά­νουν πα­ρέ­λα­ση. Με­τρά­ω τὸ χρό­νο, σφίγ­γω τὰ δόν­τια, σέρ­νο­μαι δί­πλα στὴν τρύ­πα. Ἀ­πέ­ναν­τι εἶ­ναι ὁ δρά­κος. Μὲ κοι­τᾶ καὶ οὐρ­λιά­ζει: «ἐ­κεῖ – ἐ­κεῖ».

Ἀ­κού­ω το μπὰ­μ καὶ τρα­βι­έ­μαι. Νοι­ώ­θω τὸ κά­ψι­μο πά­νω ἀ­πὸ τὸ γό­να­το. Ξυ­στὰ εὐ­τυ­χῶς. Πιά­νω τὸ αἷ­μα. Ζε­στό. Μὲ τὸ δά­χτυ­λο παίρ­νω τὸ κόκ­κι­νο καὶ τὸ ἀ­φή­νω­ πά­νω στὸ κά­τα­σπρο πά­τω­μα: «θέ­λω νὰ ξέ­ρεις ὅ­τι ἔ­κα­να τὰ πάν­τα γιὰ νὰ μεί­νω ἐ­δῶ».

Ὁ­μο­βρον­τί­ες. Βάλ­θη­καν νὰ μὲ ξε­κά­νουν. Κα­θάρ­μα­τα λέ­ω καὶ ἀρ­χί­ζω νὰ ρί­χνω. Μὲ ἀ­κοῦς;

Εἶ­μαι ἀ­κό­μη ζων­τα­νός. Μὲ τὸ κε­φά­λι ψη­λὰ ἀ­παν­τά­ω στὶς φλό­γες τους. Τὸ ξέ­ρω πὼς σὲ ἔ­χω πάν­τα κον­τά μου. Ὁ πα­τέ­ρας καὶ ἡ μάν­να, τὰ ἀ­δέλ­φια μου, οἱ μνῆ­μες ποὺ ἔ­χου­νε κά­νει γι­ορ­τές, πα­νη­γύ­ρια καὶ λύ­πες. Εἴ­μα­στε ὅ­λοι ἐ­δῶ καὶ γι’ αὐ­τὸ πο­λε­μά­ω τὸ ἔ­ρε­βος. Πό­σο λί­γοι μοῦ φαί­νον­ται πιά. Ση­κώ­νο­μαι ὄρ­θιος καὶ­ περ­πα­τά­ω στὸ δω­μά­τιο ποὺ χτί­σα­με μὲ ἀ­γά­πη. Εἶ­μαι ἀ­η­τὸς καὶ μπο­ρῶ νὰ πε­τά­ξω. Ἀ­φή­νω τὰ μαλ­λιά μου στὸ κύ­μα ποὺ ἔρ­χε­ται. Κοι­τά­ω τὴν πόρ­τα. Ἀ­κού­ω τὸν θό­ρυ­βο. Σπά­ει καὶ χύ­νον­ται. Τὸ δά­χτυ­λο γί­νε­ται σκαν­δά­λη ποὺ ρί­χνει. Νοι­ώ­θω παν­τοῦ ἕ­να τσού­ξι­μο.

Μεῖ­ναν ἐ­κεῖ. Νὰ ξέ­ρεις πὼς μέ­σα δὲν μπή­κα­νε. Στὸ λέ­ω για­τί προ­τοῦ ἀρ­χί­σω νὰ πε­τῶ ἀ­πὸ πά­νω τους, εἶ­δα. Δὲν τόλ­μη­σαν. Τὰ μά­ται­α κτή­νη. Κά­ναν στρο­φὴ καὶ χα­θῆ­καν, σκι­ὲς στὸ βά­θος τοῦ δρό­μου. Τώ­ρα πε­τῶ νὰ σᾶς βρῶ. Μὲ λο­γι­σμὸ καὶ ὕ­παρ­ξη ἐ­λεύ­θε­ρη. Πά­νω ἀ­πὸ κάμ­πους καὶ κά­τω ἀ­πὸ ἀ­στέ­ρια. Κρυμ­μέ­νος στὰ πιὸ γλυ­κὰ ὄ­νει­ρά σας. Σὲ βε­βαι­ῶ κα­νεὶ­ς δὲν μᾶς νί­κη­σε που­θε­νά. Τί ση­μα­σί­α ἔ­χει τὸ ὄ­νο­μα: «Κομ­πά­νι – Ἀ­θή­να – Βαρ­κε­λώ­νη», ἢ ὅ­πως ἀλ­λι­ῶς. Ὁ φα­σι­σμὸς δὲν ἔ­χει φτε­ρὰ νὰ πε­τά­ξει.

Στὸ φῶς τῆς αὐ­γῆς σκαρ­φα­λώ­νω στὸ σύν­νε­φο. Γί­νο­μαι ἕ­να μα­ζὶ μὲ χι­λιά­δες. Χέ­ρι μὲ χέ­ρι βου­τᾶ­με καὶ ρέ­ου­με. Σοῦ στέλ­νω γράμ­μα νὰ ξέ­ρεις τὴν τύ­χη μου. Δι­α­λέ­γω τὸ ρό­δο στὴν πόρ­τα σου. Ἐ­κεῖ θὰ εἶ­μαι ὅ­ταν ἀ­νοί­ξει­ καὶ βγοῦν τὰ παι­διά. Ἐ­κεῖ, στὸν χρό­νο ποὺ ἔρ­χε­ται.

Πηγή: Ιστορίες Μπονζάι

Sunday, November 15, 2015

Η πολιτική δράση χριστιανών τη περίοδο της δικτατορίας ('67-'74)

Ένα συγκλονιστικό βιβλίο, που έρχεται να καλύψει ένα κενό και να δείξει στον ελληνικό λαό και τη νέα γενιά ιδιαίτερα, ότι υπήρχαν χριστιανοί την περίοδο εκείνη, που αντιστάθηκαν στη δικτατορία, απολύθηκαν από την μόνιμη εργασία τους, διώχθηκαν, βασανίστηκαν, εξορίστηκαν στην Γυάρο.

Συγγραφέας του βιβλίου είναι ο θεολόγος καθηγητής Ανδρέας Αργυρόπουλος, που σημειώνει στον πρόλογό του: «Η χρεωκοπία των ιδεολογιών και η αποτυχία των κοινωνικών πολιτικών συστημάτων να δώσουν λύση στα κοινωνικά προβλήματα προκάλεσαν την στροφή των ανθρώπων στην μεταφυσική, παραμερίζοντας το ενδιαφέρον τους για την πολιτική και τις όποιες κοινωνικοπολιτικές εξελίξεις. Έτσι, μεγάλο κομμάτι του κόσμου στρέφεται στην παραθρησκεία, στις αιρέσεις, καθώς επίσης και στην Ορθοδοξία. Αρκετοί θριαμβολογούν μιλώντας για τη νίκη της πίστεως κατά της αθεΐας κάνοντας ταυτόχρονα μνεία στην κατάρρευση του ¨υπαρκτού¨ σοσιαλισμού. Δεν έχουν αντιληφθεί όμως ότι πολλοί από τους επανακάμψαντες στην Εκκλησία εκλαμβάνουν τον Χριστιανισμό σαν θρησκευτικό μέγεθος με πνευματικές ή ακόμη και μαγικές προεκτάσεις. Τα όρια της δεισιδαιμονίας, των προλήψεων και της αληθινής πίστης, στις μέρες μας είναι δυσδιάκριτα. Ο χώρος της εκκλησίας για αρκετούς είναι χώρος περισσότερο ψυχολογικής ασφάλειας και λιγότερο αγαπητικών σχέσεων. Ηθελημένα αγνοείται από πολλούς ο ιστορικός και κοινωνικός χαρακτήρας της Εκκλησίας και η παρουσία και ο ρόλος των χριστιανών σε κοινωνικούς και πολιτικούς αγώνες από παλαιότερα μέχρι τη σύγχρονη εποχή. Όποιος αναφέρεται σε τέτοια ζητήματα θεωρείται ¨εκτός εποχής¨, γίνεται αντικείμενο σαρκασμού και περιφρόνησης. Σ' αυτό, όπως προείπαμε, βοηθάει και η σημερινή συγκυρία. Όμως τέτοιες αντιλήψεις υπήρχαν δυστυχώς πάντοτε. Το συγκεκριμένο θέμα δεν επιλέχθηκε τυχαία, αλλά στο πλαίσιο των παραπάνω διαπιστώσεων. Αποτελεί μια απόπειρα διερεύνησης του ερωτήματος για τη σχέση μεταξύ Ορθοδόξου τρόπου ζωής και Πολιτικής, για τη σχέση μεταξύ Χριστιανισμού και Πολιτικής. Η επιλογή του έγινε από μια πλειάδα θεμάτων, που αφορούν την δραστηριοποίηση των χριστιανών σε κοινωνικό και πολιτικό επίπεδο. Τέτοια δραστηριοποίηση συναντάμε από τότε που η Εκκλησία εισέρχεται στο κεντρικό ιστορικό προσκήνιο. Παράδειγμα αποτελεί η κοινωνικοπολιτική δραστηριότητα πολλών Πατέρων της Εκκλησίας. Στον αιώνα μας γνωστή είναι η κριτική που άσκησαν χριστιανοί διανοούμενοι τόσο στον Μαρξισμό όσο και στον Καπιταλισμό, προβάλλοντας παράλληλα τις προϋποθέσεις για τη θεμελίωση μιας χριστιανικής κοινωνίας. Επίσης, ενώ είναι γνωστή η συνοδοιπορία πολλών χριστιανικών δυνάμεων με την άνοδο του Φασισμού και του Ναζισμού, υπάρχει περιορισμένη πληροφόρηση, δυστυχώς, για τους Χριστιανούς εκείνους, λαϊκούς και κληρικούς, στα μέσα του αιώνα που αντιστάθηκαν σ' αυτά τα καθεστώτα με τίμημα ακόμη και την ίδια τη ζωή τους. Λίγο γνωστή είναι επίσης και η συμμετοχή Χριστιανών στις παγκόσμιες κινητοποιήσεις του Μάη του 1968.

Η περίπτωση όμως της πολιτικής Θεολογίας σ' όλες τις μορφές της, όπως η λεγόμενη Θεολογία της Απελευθέρωσης, η Μαύρη Θεολογία, η Θεολογία της Επανάστασης, κλπ. είναι ίσως το πιο χαρακτηριστικό θέμα κοινωνικοπολιτικής παρέμβασης Χριστιανών που απασχόλησε τον αιώνα μας. Οι συνθήκες που επικράτησαν την τελευταία τριακονταετία στη Βόρεια και Νότια Αμερική, στην Ανατολική Ασία και Νότια Αφρική (ρατσισμός, στρατιωτικές δικτατορίες, φτώχεια, εξαθλίωση, τρομοκρατία από ακροδεξιές παραστρατιωτικές οργανώσεις, κλπ.) δεν οδήγησαν απλά στη θεωρητική διαμόρφωση των ρευμάτων της Πολιτικής Θεολογίας, αλλά είχαν και ως συνέπεια στην πράξη το μαρτυρικό θάνατο πολλών αγωνιστών Χριστιανών από τις τάξεις λαού και κλήρου. Σε ένα τελείως διαφορετικό πλαίσιο μπορούμε να διαπιστώσουμε απόπειρες ενός κριτικού πολιτικού λόγου και στοιχειώδους άρθρωσης ενός πολιτικού προτάγματος στις αγωνιστικές μορφές του Μακρυγιάννη, του Απόστολου Μακράκη για την ελληνική κοινωνία του 19ου αι. ή κατόπιν του Μαρίνου Αντύπα. Όσο κι αν συμφωνεί ή διαφωνεί κανείς με τις προθέσεις ή το τελικό αποτέλεσμα, τα πρόσωπα αυτά προσπάθησαν σε μια κριτική προοπτική να συγκεκριμενοποιήσουν μια χριστιανική κοινωνική πράξη. Περαιτέρω, πρέπει κανείς να αναφέρει τη συμμετοχή των μελών της Εκκλησίας στην Εθνική Αντίσταση, τους επίσκόπους Ηλείας Αντώνιο, Σάμου Ειρηναίο και Κοζάνης Ιωακείμ και τον ηγούμενο αντάρτη αρχιμανδρίτη Γερμανό Δημάκο - γνωστό και ως π. Ανυπόμονο - κατά την περίοδο της Εθνικής Αντίστασης
. Στη συνάφεια αυτή ανήκουν, όσον αφορά τον αντιδικτατορικό αγώνα, και οι πολιτικοποιημένοι χριστιανοί - μέλη κυρίως της ¨Χριστιανικής Δημοκρατίας¨ (Χ.Δ.) με πρόεδρο το Νίκο Ψαρουδάκη κατά τη διάρκεια της επταετίας (1967-1974) - τη στιγμή μάλιστα που το σύνολο σχεδόν της Διοίκησης της Εκκλησίας και των θρησκευτικών οργανώσεων είχαν ταυτιστεί ολοκληρωτικά με το δικτατορικό καθεστώς…»
Κεντρικό θέμα του βιβλίου είναι η έρευνα και παρουσίαση της δράσης των πολιτικοποιημένων χριστιανών ενάντια στο καθεστώς της επταετούς δικτατορίας. Το όλο ζήτημα συνιστά μια ειδικότερη πτυχή του ερωτήματος για τη σχέση Ορθοδοξίας και Πολιτικής, δηλαδή της σχέσης της Εκκλησίας μ' ένα δικτατορικό καθεστώς που παρουσιάστηκε περιβεβλημένο και με χριστιανικό ένδυμα.
Το βιβλίο έχει 154 σελίδες και χωρίζεται σε πέντε κεφάλαια. Στο πρώτο κεφάλαιο «Εκκλησία, οργανώσεις και έντυπα κατά τη δικτατορία», γίνεται μια παρουσίαση της στάσης της Διοίκησης της Εκκλησίας αλλά και των θρησκευτικών οργανώσεων κατά τη διάρκεια της δικτατορίας. Όπως σημειώνει ο συγγραφέας στην εισαγωγή, αυτό κρίθηκε απαραίτητο προκειμένου να βοηθήσει στην καλύτερη κατανόηση του εκκλησιαστικού κλίματος της εποχής, αλλά και του εκκλησιαστικού περιβάλλοντος, παρά την ύπαρξη του οποίου οι Χριστιανοσοσιαλιστές επέλεξαν να αντιταχθούν στη δικτατορία.
Στο δεύτερο κεφάλαιο « Η πρώτη φάση του αντιδικτατορικού αγώνα των πολιτικοποιημένων χριστιανών», παρουσιάζονται οι απέλπιδες προσπάθειες του Νίκου Ψαρουδάκη, αλλά και άλλων στελεχών του κινήματος, προκειμένου να ευαισθητοποιήσουν τον Αρχιεπίσκοπο Ιερώνυμο αλλά και άλλους Ιεράρχες για όσα συμβαίνουν και να τους θέσουν προ των ευθυνών τους, απόπειρα που απέτυχε. Επίσης, αναφέρεται η αντίθεση του Ν. Ψαρουδάκη και της Χ.Δ. στο Σύνταγμα που πρότεινε η Δικτατορία. Στο τρίτο και τέταρτο κεφάλαιο, «Δεύτερη φάση της αντιδικτατορικής δράσης των χριστιανών: Ιανουάριος 1970 - Μάρτιος 1972» και «Τρίτη φάση του αντιδικτατορικού αγώνα - η τελική ρήξη και ο καταλυτικός ρόλος της ¨ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗΣ¨», γίνεται η παρουσίαση των αγώνων και της δράσης των ελλήνων Χριστιανοκοινωνιστών καθώς και των διώξεων που υπέστησαν. Την εποχή αυτή αρχίζει να εκδηλώνεται στο θεολογικό χώρο της πατρίδας μας μια πρώτη αποδοχή των θέσεων της Χ.Δ. Παράλληλα, υπάρχει έντονο ενδιαφέρον για τη θεολογικοπολιτική παρουσία του Κινήματος από ομάδες, κινήσεις και προσωπικότητες του εξωτερικού, που ανήκουν σε όλα τα χριστιανικά δόγματα. Το πέμπτο κεφάλαιο, «Τέταρτη φάση του αντιδικτατορικού αγώνα των πολιτικοποιημένων χριστιανών - ο Ψαρουδάκης στη Γυάρο - πτώσης της Δικτατορίας», αναφέρεται στην οριστική ρήξη της Χ.Δ. με το καθεστώς. Η εφημερίδα ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗ κλείνει και ο ηγέτης του Κινήματος Νίκος Ψαρουδάκης φυλακίζεται και εξορίζεται στη Γυάρο.

Εκδόσεις: ΨΗΦΙΔΑ (εκδόσεις - βιβλιοπωλείο ΑΡΜΟΣ), Μαυροκορδάτου 7, Τ. Κ. 10678 ΑΘΗΝΑ, τηλ.: 2103304196, φαξ: 2103819439

Friday, November 13, 2015

Ο Ιωάννης ο Χρυσόστομος για τους φτωχούς

Ξέρω ὅτι πολλοὶ ἀπὸ τοὺς συγκεντρωμένους πάλι θὰ μᾶς κατηγορήσουν, ὅταν μιλοῦμε γι᾿ αὐτά, καὶ θὰ ποῦν «Μή, σὲ παρακαλῶ, μὴ γίνεσαι φορτικὸς καὶ βαρετὸς στοὺς ἀκροατές· ἄφησέ το στὴ συνείδηση τοῦ καθενός, ἄφησέ το στὴν κρίση τῶν ἀκροατῶν· ἔτσι τώρα μᾶς ντροπιάζεις, μᾶς κάνεις νὰ κοκκινίζουμε!...».

Ἀλλ᾿ ὄχι! Αὐτὰ τὰ λόγια δὲν τὰ ἀνέχομαι! Γιατί οὔτε ὁ Παῦλος ντρεπόταν νὰ ἐνοχλῇ συνέχεια γιὰ τέτοια πράγματα καὶ νὰ ζητᾶ σὰν ζητιάνος. Ἐὰν ἔλεγα τοῦτο, δηλαδὴ δός μου, φέρε γιὰ τὸ σπίτι μου, ἴσως νά ῾ταν ντροπή. Ἂν καὶ οὔτε τότε θά ῾ταν ντροπή. «Οἱ γὰρ τῷ θυσιαστηρίῳ», λέγει, «προσεδρεύοντες, τῷ θυσιαστηρίῳ συμμερίζονται» (Α´ Κορ. 9,13). Πλὴν ὅμως πιθανὸν νὰ μὲ κατηγοροῦσε κάποιος, ὅτι μιλῶ γιὰ τὸν ἑαυτὸ μου· τώρα ὅμως παρακαλῶ γι᾿ αὐτοὺς ποὺ στεροῦνται, μᾶλλον ὄχι γι᾿ αὐτοὺς ποὺ στεροῦνται, ἀλλὰ γιὰ σᾶς ποὺ δίνετε· γι᾿ αὐτὸ καὶ μιλῶ χωρὶς νὰ ντρέπομαι.

Γιατί ποῦ εἶναι ἡ ντροπὴ σὰν πῶ, δῶσε στὸν Κύριο ποῦ πεινᾷ, ντῦσε τον ποὺ γυρίζει γυμνός, φιλοξένησέ τον ποὺ εἶναι ξένος; Ὁ Δεσπότης σου δὲν ντρέπεται μπροστὰ σ᾿ ὅλη τὴν οἰκουμένη νὰ λέγῃ «ἐπείνασα καὶ οὐκ ἐδώκατέ μοι φαγεῖν» (Ματθ. 25, 42), ὁ ἀνενδεής, ἐκεῖνος ποὺ δὲν ἔχει ἀνάγκη ἀπὸ τίποτε· καὶ ἐγὼ θὰ ντραπῶ καὶ θὰ διστάσω; Σὲ παρακαλῶ, μακριὰ τέτοια πράγματα! Τοῦ διαβόλου εἶναι αὐτὴ ἡ ντροπή!

Δὲν θὰ ντραπῶ, λοιπόν. Ἀντίθετα μάλιστα καὶ μὲ παρρησία θὰ πῶ· δῶστε σ᾿ ὅσους ἔχουν ἀνάγκη, καὶ θὰ φωνάζω πιὸ δυνατὰ ἀπ᾿ αὐτούς. Γιατί ἐὰν κάποιος ἔχῃ στοιχεῖα καὶ μπορεῖ νὰ μᾶς κατηγορήσῃ, ὅτι αὐτὰ τὰ λέμε γιὰ νὰ σᾶς παρασύρουμε πρὸς ὄφελός μας, καὶ μὲ τὸ πρόσχημα τῶν φτωχῶν κερδίζουμε ἐμεῖς, τότε πράγματι αὐτὰ δὲν εἶναι μονάχα ἄξια ντροπῆς, ἀλλὰ καὶ μυρίων κεραυνῶν, καὶ οὔτε ἀξίζει νὰ ζοῦν ὅσοι κάνουν παρόμοια.

Ἀλλὰ ἐάν, μὲ τὴ χάρη τοῦ Θεοῦ, καθόλου δὲν σᾶς ἐνοχλοῦμε γιὰ τὸν ἑαυτό μας καὶ κηρύττουμε ἀδάπανο τὸ εὐαγγέλιο, χωρὶς βέβαια νὰ κοπιάζουμε ὅπως ὁ Παῦλος, ἀρκούμενοι πάντως στὰ δικά μας, μὲ ὅλο τὸ θάρρος θὰ σᾶς λέγω, δῶστε στοὺς φτωχούς· καὶ δὲν θὰ σταματήσω νὰ τὸ λέγω, καὶ ὅταν δὲν δίνετε θὰ σᾶς εἶμαι σκληρὸς κατήγορος!

Friday, November 6, 2015

Η εμφάνιση του τουρκικού εθνικισμού και η απόφαση για τις γενοκτονίες των χριστιανικών λαών

Ο Γερμανός στρατηγός Λίμαν φον Σάντερ (στη μέση)  ανώτατος στρατιωτικός διοικητής του στρατού της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας κατά τον Α' Παγκόσμο Πόλεμο.
Του Βλάση Αγτζίδη

Η εμφάνιση του επαναστατικού κινήματος στην Κρήτη απ’ τα τέλη του 19ου αιώνα και η αυτονόμηση του νησιού, όπως επίσης οι ελληνικές και βουλγαρικές επαναστάσεις στη Μακεδονία, θα ευνοήσουν την ισχυροποίηση των εθνικιστικών απόψεων στο εσωτερικό του οθωμανικού στρατού.

Παράλληλα, η κοινωνική θέση των αστών των ραγιάδων στο εσωτερικό της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, θα τροφοδοτήσει με ανασφάλεια και μίσος τα παραδοσιακά μουσουλμανικά κυρίαρχα στρώματα της. Έτσι θα εμφανιστεί ο ακραίος τουρκικός εθνικισμός στο πρόσωπο των Νεότουρκων στρατιωτικών. Το ενδιαφέρον στην τουρκική περίπτωση είναι ότι εξ αιτίας της απουσίας μουσουλμανικών αστικών στρωμάτων, οι στρατιωτικοί επιφορτίστηκαν το ρόλο της αστικής τάξης. Η διεκδίκηση της οικονομικής ισχύος από τους αστούς των ραγιάδων ήταν μια από τις βασικές αιτίες της στρατιωτικής παρέμβασης στην πολιτική ζωή της Αυτοκρατορίας.

Ο τουρκικός εθνικισμός υπήρξε ο καταλύτης των εξελίξεων στην ευρύτερη περιοχή της Εγγύς Ανατολής. Ήταν ο κύριος παράγοντας που εμπόδισε την πραγματοποίηση μεταρρυθμίσεων στην Οθωμανική Αυτοκρατορία και απόδοσης ίσων δικαιωμάτων σ’ όλους τους πολίτες, ανεξαρτήτως θρησκεύματος και εθνικής καταγωγής.[1] Με την εμφάνισή του ο όρος «Τούρκος» άρχισε να αποκτά θετική σήμανση, ενώ για πρώτη φορά ο χώρος που καταλάμβανε η Οθωμανική Αυτοκρατορία αρχίζει να περιγράφεται ώς «Τουρκία». Ο νέες εθνικιστικές απόψεις που εμφανίζονται καθορίζουν ως εθνικό χώρο των Τούρκων μια εκτεταμένη περιοχή από το Αιγαίο έως τη θάλασσα της Κίνας. Το παντουρκιστικό κίνημα στοχεύει ακριβώς στη δημιουργία αυτής της νέας τουρκικής αυτοκρατορίας, όπου δεν θα υπάρχει θέση για κανένα άλλο έθνος, εκτός απ’ αυτό των Τούρκων.

Ζιγιά Γκιοκάλπ 
Ένας από τους πατέρες του παντουρκισμού, ο Ζιγιά Γκιοκάλπ (Ziya Gökalp) πρότεινε ανοιχτά την υπέρβαση της χαλαρής, πολυεθνικής και θρησκευτικής Οθωμανικής Αυτοκρατορίας με τη μετατροπή των ομάδων που ζούσαν σ’ αυτήν σ’ ένα συμπαγές ομοιόμορφο τουρκικό σώμα (compact body).[2] Ο Τούρκος ιστορικός Taner Aksam στο βιβλίο του A Shameful Act, υποστηρίζει ότι ο Gökalp, επηρεασμένος από τον γερμανικό εθνικισμό, διαμόρφωσε ένα θεωρητικό πλαίσιο, το οποίο παρείχε την ιδεολογική βάση για την επίδειξη της συγκεκριμένης βίαιης πολιτικής συμπεριφοράς. Στόχος του Gökalp ήταν η διαμόρφωση «εθνικής οικονομίας», η οποία θα μπορούσε να δημιουργηθεί μόνο με την «εθνική ομοιογένεια».

Tις απόψεις αυτές υλοποίησαν οι Οθωμανοί αξιωματικοί που είχαν βρεθεί στη Γαλλία, και προσπάθησαν να ντύσουν με τις αξίες του διαφωτισμού τις ρατσιστικές επιδιώξεις του παντουρκισμού.[3] Ο Τζελάλ Μπαγιάρ (Celal Bayar) αναφέρει ότι οι Νεότουρκοι αντιμετώπιζαν τους Έλληνες της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας ως «εσωτερικά καρκινώματα».[4] Το αντιχριστιανικό κλίμα και η τάση για ισλαμικό Τζιχάντ (Ιερό πόλεμο κατά των μη μουσουλμάνων) που είχε αρχίσει να διαμορφώνεται, επηρεάζει και τις συνθήκες στον Πόντο. Στο άρθρο με τίτλο «Οθωμανοί εις τα όπλα» που δημοσιεύτηκε στις 13 Οκτωβρίου 1911 στην τουρκική εφημερίδα της Σαμψούντας Ηχώ διακηρύσσεται : «Ο ιερός πόλεμος είναι θεία εντολή, της οποίας η εγκατάλειψις εις τοιαύτην εποχήν είναι αδύνατος… Εμπρός αδελφοί, ας ετοιμασθώμεν από σήμερον να συγκρουσθώμεν μετά των εχθρών, να πίωμεν το αίμα των.»[5]
Στην φωτογραφία απεικονίζεται ένας από τους φανατικούς Νεότουρκους: LE DOCTEUR NAZIM 
Τον Οκτώβριο του 1911 αποφασίστηκε και επισήμως, σε συνέδριο των Νεότουρκων που έγινε στην οθωμανική Θεσσαλονίκη, η εξόντωση των μη τουρκικών εθνοτήτων. Σε μια ανταπόκριση του περιοδικού «The Times of London»με τίτλο «Οι Νεότουρκοι και το πρόγραμμά τους», παρακολουθούμε την επικράτηση των ακραίων σωβινιστικών επιλογών στο συνέδριο του κομιτάτου «Ένωση και Πρόοδος» που βρισκόταν ήδη στην εξουσία. Η αφομοίωση δια της βίας όλων των κατοίκων, αποφασίζεται τελεσίδικα. Το μέσο θα ήταν οι εξοπλισμένοι Μουσουλμάνοι.[6] Την κατάσταση που επικρατούσε στη Μικρά Ασία περιγράφει γλαφυρά το 1909 η σοσιαλιστική εφημερίδα «Ο Λαός», που εκδιδόταν στην Κωνσταντινούπολη.[7]

Λούξεμπουργκ VS Λένιν
Εξαιρετικό ενδιαφέρον παρουσιάζει η αντιμετώπιση του τουρκικού εθνικισμού από το σοσιαλδημοκρατικό (κομμουνιστικό) κίνημα και τους πολιτικούς του ηγέτες. Η Ρόζα Λούξεμπουργκ υποστήριζε ότι η «Τουρκία» δεν μπορούσε να αναγεννηθεί σαν σύνολο γιατί αποτελούνταν από διαφορετικές χώρες. Η Λούξεμπουργκ κατέληγε με τη διαπίστωση: «Η κρίση της ιστορίας για την Τουρκία είχε βγει: βάδιζε πια προς τη διάλυση…»[8] Καλούσε τους σοσιαλιστές να υποστηρίξουν τα χριστιανικά κινήματα που διεκδικούσαν την πολιτική τους χειραφέτηση με την αποτίναξη του τουρκικού ζυγού. Όσον αφορά τους Νεότουρκους, η Λούξεμπουργκ -σε αντίθεση με τον Βλαδίμηρο Ίλιτς Λένιν που τους θεωρούσε υπόδειγμα επαναστατών[9]– είχε καταγγείλει «την εσωτερική κοινωνική ανωριμότητα της νεοτουρκικής κυβέρνησης και τον αντεπαναστατικό της χαρακτήρα.»[10] Αλλά και οι σοβιετικοί θα αλλάξουν αργότερα άποψη. Στη Μεγάλη Σοβιετική Εγκυκλοπαίδεια θα καταχωρηθούν, μερικές δεκαετίες αργότερα, ως«πλαστογράφοι της ιστορίας» και εμπνευστές του «σωβινιστικού δόγματος» του παντουρκισμού.

Η σκλήρυνση της πολιτικής των Νεοτούρκων εξαφάνισε κάθε αυταπάτη για δυνατότητα ειρηνικής μετεξέλιξης σ’ ένα νέο δημοκρατικό κράτος. Η συνεννόηση των βαλκανικών λαών και η καλή πολεμική προετοιμασία της Ελλάδας -λόγω της ανάληψης της εξουσίας από τον Βενιζέλο, που ερχόταν από τον επαναστατημένο εξωελλαδικό ελληνισμό- θα οδηγήσει στη συντριπτική ήττα των Νεοτούρκων, οι οποίοι θα επιχειρήσουν να πάρουν τη ρεβάνς με τη συμμετοχή τους στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο στο πλευρό των Κεντρικών Δυνάμεων. Πίστεψαν ότι με την τουρκογερμανική συμμαχία ήρθε η ώρα για την υλοποίηση των παντουρανικών τους σχεδίων. Ενδιαφέρον έχουν οι γαλλικές εκτιμήσεις για τη συμμαχία αυτή και για τις αιτίες της γενοκτονίας: «…το κυριότερο κίνητρο που η Τουρκία βγήκε στον πόλεμο είναι ότι η Γερμανία της υποσχέθηκε να επανακτήσει Αίγυπτο, Λιβύη και Σουδάν. Όταν οι πολεμικές επιχειρήσεις δεν ήταν ευνοϊκές, κυρίως λόγω της ρωσικής προέλασης στην Τουρκία, τότε οι Γερμανοί, για να συγκρατήσουν την τουρκική αγανάκτηση, τους έστρεψαν εναντίον των Αρμενίων και Ελλήνων, των οποίων άρχισαν τη συστηματική εξόντωση με κατασχέσεις, βιασμούς, εξορίες, σφαγές…»[11].
Τουρκική εθνικιστικη αφίσα. Σας θυμίζει κάτι;
Εσωτερική καταστολή και εθνικές εκκαθαρίσεις
Mετά τους Βαλκανικούς Πολέμους η γραμμή του 1911 εκφράστηκε με τη δημιουργία συγκεκριμένων θεσμών, όπως το Γραφείο Εγκατάστασης Φυλών και Μεταναστών. Ο Taner Aksam γράφει: «Υπάρχουν αποδείξεις ότι ο Gökalp συνέταξε ειδικές μελέτες για τις μειονότητες της αυτοκρατορίας, συμπεριλαμβανομένων και των Αρμενίων. Αυτές ήταν μέρος ενός ευρύτερου σχεδίου να συγκεντρωθεί λεπτομερής γνώση για την εθνικοθρησκευτική δομή της Ανατολίας. Ενα ειδικό τμήμα, το Γραφείο Εγκατάστασης Φυλών και Μεταναστών, το οποίο συστάθηκε το 1913, ασχολούνταν ειδικά με ζητήματα διασκορπισμού και επανεγκατάστασης πληθυσμών».[12]

Για την υλοποίηση των σχεδιασμών είχε δημιουργηθεί μια παρακρατική οργάνωση με την επονομασία Ειδική Επιτροπή (Teskilat i Mahsusa), για να φέρει εις πέρας τις εκτοπίσεις. Η δράση της Επιτροπής θα ξεκινήσει τη δράση της με τους Ελληνες της Ιωνίας. Ο Taner Aksam γράφει: «Η δράση της εναντίον του “εσωτερικού εχθρού” είχε αρχίσει πριν από τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Η εκτόπιση του ελληνικού πληθυσμού του Αιγαίου, μέσω τρομοκρατίας και απαλλοτρίωσης των ιδιοκτησιών του, είχε πραγματοποιηθεί ως μέρος του σχεδίου για την ομογενοποίηση της Ανατολίας».
Ο Μουσταφα Κεμάλ (δεξια)
Με την έναρξη του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου άρχισε η «εκκαθάριση θυλάκων μη τουρκικών πληθυσμών που είχαν συγκεντρωθεί σε στρατηγικά σημεία» (Celal Bayar, “Ben Yazdim”). Το σχέδιο είχε την απόλυτη υποστήριξη των Γερμανών συμμάχων των Νεότουρκων και κάποια σημεία του υλοποιήθηκαν από κοινού. O Taner Aksam αναφέρει: «Συντάχθηκαν λεπτομερή σχέδια για τον εκτουρκισμό της Ανατολίας μέσω της εκκαθάρισης των χριστιανικών πληθυσμών. Τα ίδια μέτρα εφαρμόστηκαν στην περιοχή του Αιγαίου από την άνοιξη του 1914. Η Επιτροπή Ενωση και Πρόοδος πήρε μια ξεκάθαρη απόφαση. Η πηγή των προβλημάτων στη δυτική Ανατολία θα απομακρυνόταν, οι Ελληνες θα εκδιώκονταν με πολιτικά και οικονομικά μέτρα. Πριν από οτιδήποτε άλλο ήταν ανάγκη να αποδυναμωθούν οι οικονομικά ισχυροί Ελληνες…. Αποφασίστηκε να επικεντρωθούν οι δραστηριότητες γύρω από τη Σμύρνη που θεωρείτο κέντρο της υπονομευτικής δραστηριότητας».

Από το 1916 η πολιτική αυτή θα εφαρμοστεί με ιδιαίτερη ένταση στον Δυτικό Πόντο.[13] Ήταν τέτοια η ένταση και η έκταση των διωγμών, ώστε ακόμη και οι σύμμαχοι των Τούρκων διατύπωσαν εγγράφως τις αντιρρήσεις τους. Ο μαρκήσιος Pallavicini (Παλαβιτσίνι) έγραφε τον Ιανουάριο του 1918: «Είναι σαφές ότι οι εκτοπισμοί του ελληνικού στοιχείου δεν υπαγορεύονται ουδαμώς από στρατιωτικούς λόγους και επιδιώκουν κακώς εννοουμένως πολιτικούς σκοπούς.»[14] Την ίδια άποψη εξέφραζαν και σώφρονες Τούρκοι, όπως ο Βεχίπ πασά (Vehib pacha), ο οποίος υποστήριζε ότι ο εκτοπισμός των Ελλήνων ήταν περιττός από στρατιωτικής άποψης.[15] Σχεδόν συγχρόνως ο Αυστριακός πρόξενος της Αμισού Κβιατόφσκι (Kwiatkowski) ανέφερε σε υπηρεσιακή επιστολή του ότι ο εκτοπισμός των Ελλήνων της ποντιακής παραλίας βρισκόταν στο πλαίσιο του προγράμματος των Νεοτούρκων, με το οποίο επιδιωκόταν η εξασθέ­νηση του χριστιανικού στοιχείου. Θεωρούσε ο ίδιος ότι η καταστροφή αυτή θα είχε μεγαλύτερη απήχηση στην Ευρώπη απ’ ότι οι σφαγές που είχαν διαπράξει κατά των Αρμενίων.[16]

Oι φόβοι του Κβιατόφσκι εδράζονταν στη διαπίστωσή του ότι η καθολική εξόντωση του ελληνικού στοιχείου ήταν επιθυμία του τουρκικού λαού.[17]Εξάλλου του είχε ειπωθεί από υψηλόβαθμους αξιωματούχους ότι: «Τελικά πρέπει να κάνουμε με τους Έλληνες ό,τι κάναμε με τους Αρμένιους… Πρέπει με τους Έλληνες, τώρα να τελειώνουμε.»[18] Και ο ίδιος ο Tαλαάτ (ο οποίος είχε λάβει τους τίτλους του πασά και του μεγάλου βεζύρη) είχε αναφέρει ότι: «βλέπει να πλησιάζει η αναγκαιότητα, να ξοφλήσει με τους Έλληνες, ακριβώς όπως παλαιότερα και με τους Αρμένιους.»[19] Οι Αυστρογερμανοί διαπίστωναν ότι η πολιτική της γενικευμένης εθνικής εκκαθάρισης υπαγορεύτηκε από την παντουρκιστική ιδεολογία που τότε κυριαρχούσε στους τουρκικούς πληθυσμούς, καθώς και από «… τη βουλιμία των Τούρκων για την πλούσια ελληνική περιουσία.»[20]

Έτσι θα πραγματοποιηθεί η πρώτη φάση της γενοκτονίας. Στο τέλος του Πολέμου θα επιχειρηθεί η καταγραφή των αποτελεσμάτων αυτής της πολιτικής. Το Οικουμενικό Πατριαρχείο θα εκδώσει το 1919 τον απολογισμό με τίτλο «Μαύρη Βίβλος διωγμών και μαρτυριών του εν Τουρκία Ελληνισμού (1914-1918)». Η«Μαύρη Βίβλος», συντάχθηκε από την Κεντρική Επιτροπή υπέρ των Μετατοπισθέντων Ελληνικών Πληθυσμών. Εκδόθηκε στα ελληνικά και στα γαλλικά. [21]

Η συνέχεια θα καθοριστεί στα Συνέδρια Ειρήνης των νικητών του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου, αλλά και στις εσωτερικές αντιδικίες της Αθήνας. Η εμπλοκή της Ελλάδας με την Μικρασιατική Εκστρατεία θα διαμορφώσει ένα νέο πλαίσιο. Με τη Συνθήκη των Σεβρών στους Έλληνες -που το 1914 το ποσοστό τους με τις διάφορες εκτιμήσεις κυμαινόταν από το 13% έως 25% – θα αποδοθεί το 6% περίπου του πάλαι ποτέ κοινού οθωμανικού εδάφους. Σημαντικά εδάφη της Ανατολίας θα αποδοθούν στους Αρμένιους, ενώ θα υπάρξει και κουρδική αυτονομία. Οι Τούρκοι διατηρούσαν την κυριαρχία τους στο μεγαλύτερο μέρος του παλιού οθωμανικού εδάφους, καθώς και στην έδρα του ισλαμικού Χαλιφάτου, την Κωσταντινούπολη. Με τον τρόπο αυτό διαμορφωνόταν ο γεωπολιτικός χάρης της επόμενης μέρας και στη θέση της πολυεθνικής Οθωμανικής Αυτοκρατορίας που πλέον διαλυόταν οριστικά, δημιουργούνταν εθνικά κράτη με τη γνωστή επώδυνη διαδικασία που είχε γνωρίσει η Ανατολή από το 1821 και εντεύθεν.

Επίλογος
Η περίοδος που ακολούθησε την ήττα των Κεντρικών Δυνάμεων ήταν η πλέον αποφασιστική ιστορική στιγμή για τη διαμόρφωση του μεταοθωμανικού γεωπολιτικού κόσμου. Όμως ο ελληνικός Διχασμός, η αντίδραση και το αντιμικρασιατικό πνεύμα που κυριαρχούσαν στο Λαϊκό Κόμμα και τη φιλομοναρική παράταξη, μαζί με την ασυνέπεια του βενιζελισμού που προκήρυξε εκλογές εν μέσω του μικρασιατικού πολέμου και τη διαμόρφωσης μιας μικρής ντεφετιστικής Αριστεράς (ΣΕΚΕ) που συνεργάστηκε με τους μοναρχικούς σε μια αντιμικρασιατική πλατφόρμα, οδήγησε στη Μικρασιατική Καταστροφή και την κυριαρχία του τουρκικού εθνικισμού στο σύνολο των παλιών οθωμανικών πολυεθνικών εδαφών.

[1] Τα γεγονότα παρουσιάζονται αναλυτικά στο: Βλάσης Αγτζίδης, «Έλληνες του Πόντου. Η γενοκτονία απ’ τον τουρκικό εθνικισμό», Αθηνα, 2005 (επανεκδόθηκε το 2009 απ’ τον Σκάι)

[2] Dimitris A. Zeginis, Nationalism and the reality of the nation-state: The case of Greece and Turkey in relation to the european orientation in the two countries», Ph.D. Thesis, University of Essex, 1993, σελ. 195-203.

[3] Για τον παντουρκισμό δες το βιβλίο ενός από τους ιδεολογικούς εκπροσώπους του: Tekin Alp, Τhe turkish and pan–turkish ideal, επανέκδοση, Λονδίνο, εκδ. Liberty Press, χ.χ. Για την μελέτη του παντουρκιστικού φαινομένου δες: Jacob M. Landau, Ο παντουρκισμός. Το δόγμα του τουρκικού επεκτατισμού, Αθήνα, εκδ. Θετίλη, 1985.

[4] Celal Bayar, Ben de yazdim. Milli mucadeleye giris, τόμ. 5, Κωνσταντινούπολη, εκδ. Baha, 1967, σελ. 1572-82. Η εφημερίδα Ο Λαός της Πόλης προειδοποιούσε τους Τούρκους ηγέτες: «Σήμερα με το τουρκικό σύνταγμα, αν έχετε ακόμα τα ίδια μυαλά, αν προσπαθάτε με το φανατισμό και με τον τουρκισμό να πνίξετε κάθε ξέχωρη εθνική ζωή, θα χυθεί αίμα πολύ κι από τα δύο μέρη και η Ευρώπη θα σας καθήσει στο σβέρκο. Τούρκοι που τυραννάτε τους λαούς της Αυτοκρατορίας, να μάθετε πως κανένας λαός δεν είναι τόσο πρόστυχος, τόσο ελεεινός, που να δέχεται να τυραννιέται και να κυβερνιέται από τον τύραννό του, τον ξένο, τον αλλόφυλο. Και τότες πια, σα δε σωφρονιστείτε, θα διαλυθεί η Οθωμανική Αυτοκρατορία. Και η Τουρκία θα σβήσει.»( Κεντρικό άρθρο, Λαός, Κωνσταντινούπολη,18 Ιανουαρίου 1909.)

[5] AYE, 1911/Β/53, αριθ. 440.

[6] Στην απόφαση αναγραφόταν: «Οι Μουσουλμάνοι γενικά πρέπει να κρατήσουν τα όπλα τους και όπου υπήρχαν ως μειονότητα, οι αρχές πρέπει να τους εξοπλίσουν…. Η Τουρκία είναι πρωτίστως μια μουσουλμανική χώρα και οι ιδέες του μουσουλμανισμού και η επιρροή του πρέπει να κυριαρχούν. Κάθε άλλη θρησκευτική προπαγάνδα πρέπει να κατασταλεί αφού δεν μπορεί κανείς να εμπιστευτεί τους Χριστιανούς, οι οποίοι πάντα δούλευαν για την κατάρρευση του νέου καθεστώτος… Αργά ή γρήγορα η πλήρης οθωμανοποίηση πρέπει να επιτευχθεί αλλά είναι πλέον καθαρό ότι αυτό δε θα μπορούσε να γίνει με την πειθώ αλλά με τη δύναμη των όπλων. Η μουσουλμανική κυριαρχία είναι αναπόφευκτη και μόνο στους μουσουλμανικούς θεσμούς και παραδόσεις οφείλεται σεβασμός.Το δικαίωμα της οργάνωσης, αποκέντρωσης και αυτονομίας δεν υπάρχει για τις υπόλοιπες εθνικότητες, οι οποίες μπορούν να κρατήσουν τις θρησκείες τους αλλά όχι τις γλώσσες τους. Η επικράτηση της τουρκικής γλώσσας αποτελεί ένα από τα βασικά μέσα για τη διατήρηση της μουσουλμανικής κυριαρχίας» (“The Salonica Congress. Young Turks and their programme”, εφημ. The Times, Λονδίνο, 3 Οκτωβρίου 1911.)

[7] «Τουρκικός λαός λογιούνταν όλοι οι μουσουλμάνοι, δηλαδή οι πιστοί καθώς ονομαζόντουσαν μόνοι τους… Όλοι οι μουσουλμάνοι ήταν ίσοι αναμεταξύ τους. Όλοι μπορούσαν να γίνουν πασάδες ή στρατηγοί. Μα δεν παραδέχονταν για ίσους με τον εαυτό τους τους χριστιανούς και τους εβραίους παρά τους ονομάζανε γκιαούρηδες. Τους απογόνους των παλαιών κατοίκων τους ματαχειρίζονταν σαν ξένους. Δεν τους επέτρεπαν να γίνουν αξιωματικοί ή υπάλληλοι. Δεν τους δέχονταν για μάρτυρες στα τουρκικά δικαστήρια. Η τουρκική κυβέρνηση τους ανέχονταν μόνο, βάζοντάς τους να πληρώνουν ένα χωριστό φόρο, το χαράτσι. Τους ονόμαζαν ραγιάδες (κοπάδια) και δεν τους ήθελαν για άλλο τίποτα παρά για να τρέφουν το μουσουλμανικό λαό. Στις επαρχίες μόνο οι μουσουλ­μάνοι ήτανε γεωχτήμονες. Οι χριστιανοί ήταν αγρότες, απαράλ­λαχτα όπως οι δούλοι στο μεσαίωνα. Πριν την κατοχή, οι χριστιανοί αυτοί ήσαν έθνη ανεξάρτητα και πάντα είχαν βαστάξει τη γλώσσα, τη φορεσιά τους και τις συνήθειές τους…» (Κεντρικό άρθρο της εφημερίδας Ο Λαός, Κωνσταντινούπολη, 30 Νοεμβρίου 1908.)

[7α] http://www.imprescriptible.fr/ternon/3_chapitre3

[8] Ρόζα Λούξεμπουργκ, «Οι αγώνες στην Τουρκία και η σοσιαλδημοκρατία», περ.Οι λαοί, τεύχ. 1, Μάιος 1987, σελ. 44-49, Ρόζα Λούξεμπουργκ, «Η δραστηριότητα των Γερμανών Ιμπεριαλιστών στην Τουρκία», περ. Οι λαοί, τεύχ. 1, σελ. 61, Κώστας Παπαϊωάννου, Η ψυχρή ιδεολογία, Αθήνα, εκδ. Κομμούνα, σελ. 27.

[9] Ο Λένιν έγραφε ότι οι μπολσεβίκοι είναι «οι νεότουρκοι της σοβιετικής επανάστασης…» (Κώστας Παπαϊωάννου, Η ψυχρή ιδεολογία, χ.χ., σελ. 27.)

[10] Ρόζα Λούξεμπουργκ, «Η δραστηριότητα των Γερμανών Ιμπεριαλιστών στην Τουρκία», ό.π., σελ. 61.

[11] Γαλλικό Γενικό Επιτελείο/2ο επιτ. Γραφείο/1-10-1918, αναφ. Χ. Τσιρκινίδης, ό.π., σελ. 93.

[12] Taner Aksam, ό.π., σελ. 141.

[13] Ο Ανατολικός Πόντος από την Άνοιξη του 1916 καταλήφθηκε από το ρωσικό στρατό. Στην Τραπεζούντα δημιουργήθηκε η ελληνική Προσωρινή Κυβέρνηση.

[14] Πολυχρόνης Κ. Ενεπεκίδης, «Οι διωγμοί των Ελλήνων του Πόντου (1908-1918), βάσει των Ανεκδότων Εγγράφων και Κρατικών Αρχείων της Αυστροουγγαρίας», ό.π., σελ. 13.

[15] Πολυχρόνης Κ. Ενεπεκίδης, Γενοκτονία στον Εύξεινο Πόντο. Διπλωματικά Έγγραφα από τη Βιέννη (1909-1918), ό.π., σελ. 161.

[16] Πολυχρόνης Κ. Ενεπεκίδης, «Οι διωγμοί των Ελλήνων του Πόντου (1908-1918), βάσει των Ανεκδότων Εγγράφων και Κρατικών Αρχείων της Αυστροουγγαρίας», ό.π.

[17] Πολυχρόνης Κ. Ενεπεκίδης, Γενοκτονία στον Εύξεινο Πόντο. Διπλωματικά Έγγραφα από τη Βιέννη (1909-1918), ό.π., σελ. 158.

[18] Πολυχρόνης Κ. Ενεπεκίδης, ό.π., σελ. 139-140.

[19] Πολυχρόνης Κ. Ενεπεκίδης, ό.π., σελ. 115.

[20] Πολυχρόνης Κ. Ενεπεκίδης, ό.π., σελ. 140.

[21] Στον Πρόλογο αναφέρονται μεταξύ άλλων: «Το κακόν εκορυφώθη κατά τον παγκόσμιον πόλεμον, ότε πλείσται ελληνικαί επαρχίαι της αυτοκρατορίας εκλονίσθησαν εκ θεμελίων ή και εντελώς κατεστράφησαν. Είνε ανεκδιήγητα τα δεινοπαθήματα, τα οποία υπέστησαν οι εκδιωχθέντες εκ των εστιών αυτών Ελληνες. Διεσκορπίζοντο οι δυστυχείς ούτοι εις χωρία καθαρώς τουρκικά, ημποδίζετο εις αυτούς η εκ μέρους των Πατριαρχείων διανομή βοηθημάτων, εστερούντο εκκλησιών και ιερέων… και εξηναγκάζοντο διά τοιούτων και άλλων μέσων εις εξισλάμισιν. Τοιουτοτρόπως δε, πληθυσμός ομογενής εκ 490.063 ψυχών, διασπαρείς ανά τα όρη, τας χαράδρας και τα τουρκικά χωρία, υπέστη εν τοις πλείστοις τον εξ ασιτίας, του ψύχους και των στερήσεων θάνατον».

Το κείμενο δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα "Αγγελιοφόρος" στις 16 Μαϊου 2010