Thursday, May 20, 2021

Η απαρχαίωση του ανθρώπου


Του Günther Anders

«Για να καταπνιγεί κάθε εξέγερση πριν ακόμη προλάβει να εκδηλωθεί δεν απαιτούνται βίαια μέσα. Οι χιτλερικές μέθοδοι είναι ξεπερασμένες. Αρκεί να δημιουργηθούν εξαρτήσεις τόσο ισχυρές ώστε η ιδέα και μόνο της εξέγερσης να μην έρχεται στο μυαλό κανενός.Θα ήταν ιδανικό η διαμόρφωση των ατόμων να ξεκινάει από την ώρα που γεννιούνται, με τη συρρίκνωση των έμφυτων ικανοτήτων τους. Κατόπιν, η εξάρτηση θα θωρακιστεί με τον δραστικό περιορισμό της παιδείας, προσανατολισμένης στην επαγγελματική εκπαίδευση. Ένα ακαλλιέργητο άτομο έχει στενό ορίζοντα σκέψης και όσο η σκέψη του περιορίζεται σε ασήμαντες ασχολίες τόσο μειώνονται οι πιθανότητες να εξεγερθεί. Πρέπει να δημιουργηθούν προϋποθέσεις ώστε η πρόσβαση στην πραγματική γνώση να γίνει ολοένα δυσκολότερη για τους πολλούς. […]

Θα χρησιμοποιείται η πειθώ και όχι η ωμή βία.

Θα προβάλλονται μαζικά, μέσω της τηλεόρασης, «ψυχαγωγικά» προγράμματα που θα κολακεύουν πρωτίστως το συναίσθημα και τα ένστικτα. Το πνεύμα θα απασχολείται με ό,τι ελαφρύ, ασήμαντο, παιδαριώδες. Σε ένα περιβάλλον ακατάσχετης φλυαρίας με αδιάκοπη μουσική υπόκρουση η ανάπτυξη της σκέψης θα παρεμποδίζεται. Το σεξ θα τεθεί στην πρώτη γραμμή των ανθρωπίνων ενδιαφερόντων — δεν υπάρχει καλύτερο κοινωνικό ηρεμιστικό!Γενικά, θα κάνουν ό,τι περνάει από το χέρι τους για να αποβάλουν τη σοβαρότητα από την ύπαρξη, να γελοιοποιήσουν τα υψηλά ιδανικά, να καλλιεργήσουν μια διαρκή απολογία της ελαφρότητας, έτσι ώστε η διαφημιστική ευφορία να γίνει το μοντέλο της ανθρώπινης ευτυχίας και υπόδειγμα της ελευθερίας. […] Ό,τι αποκοιμίζει τη διαύγεια του μαζικού ανθρώπου είναι κοινωνικά ωφέλιμο, ό,τι απειλεί να τον αφυπνίσει πρέπει να διακωμωδηθεί, να καταπνιγεί, να καταπολεμηθεί. Κάθε θεωρία που θα αμφισβητεί το σύστημα πρέπει να καταδικάζεται ως ανατρεπτική και τρομοκρατική, το ίδιο κι εκείνοι που την υποστηρίζουν.»

Το παρακάτω κείμενο είναι απόσπασμα από το «Die Antiquiertheit des Menschen» («Η απαρχαίωση του ανθρώπου»), opus magnum του Γερμανού φιλοσόφου Γκύντερ Άντερς. Γραμμένο το 1956 περιγράφει με ανατριχιαστική ακρίβεια ένα μέλλον που ταυτίζεται με τις πιο ζοφερές στιγμές του δικού μας παρόντος.

[Μετάφραση του Αντώνη Καραβασίλη από τη γαλλική έκδοση: «L’obsolescence de l’homme», εκδ. IVREA, Παρίσι 2002.]»

Tuesday, May 18, 2021

Συμφέρει τον Νετανιάχου η σύγκρουση με τη Χαμάς;

Οι συγκρούσεις με τη Χαμάς υπονομεύουν την ανάδειξη
μιας νέας κυβέρνησηςπου θα αντικαταστήσει τον Νετανιάχου

Του Μπεν Κάσπιτ*

O εν εξελίξει κύκλος της βίας μεταξύ του Ισραήλ και της Χαμάς έχει δυο παραμέτρους που ξεχωρίζουν. Η μια αφορά κάτι το πρωτοφανές: Για πρώτη φορά, μια σχετικά μικρή τρομοκρατική οργάνωση, όπως είναι η Χαμάς, απέστειλε τελεσίγραφο σε μια μεγάλη στρατιωτική δύναμη –το Ισραήλ– απαιτώντας την αποχώρηση των στρατευμάτων του από δυο περιοχές της Ιερουσαλήμ όπου οι συγκρούσεις μαίνονταν: Εκείνη του τεμένους του Αλ Άκσα και τη γειτονιά του σεΐχη Jarrah. Η Χαμάς όρισε και ώρα για τη λήξη του τελεσιγράφου της, στις 6 μ.μ.
Το Ισραήλ αγνόησε τις απειλές και προχώρησε κανονικά στους ετήσιους εορτασμούς της Ημέρας της Ιερουσαλήμ, αλλά ακριβώς στις 6 μ.μ. η Χαμάς εκτόξευσε έξι ρουκέτες προς την πόλη. Μία από αυτές χτύπησε τα περίχωρά της προκαλώντας ζημιές, αλλά όχι θύματα. Οι σειρήνες που ήχησαν προειδοποιητικά διέκοψαν την ετήσια παρέλαση της ισραηλινής σημαίας στην Ανατολική Ιερουσαλήμ, αναγκάζοντας τους συμμετέχοντες να ψάχνουν για καταφύγιο, ενώ οι βουλευτές διέκοψαν τις εργασίες της Κνεσέτ, όπου πραγματοποιούνταν μια ειδική συνεδρίαση αφιερωμένη στη νίκη των Συμμάχων εναντίον του ναζισμού. Οι σκηνές, που μεταδόθηκαν ζωντανά, έδωσαν τη δυνατότητα στη Χαμάς να μιλήσει για επιτυχία, δείχνοντας ότι το Ισραήλ πιάστηκε απροετοίμαστο.
Η δεύτερη διάσταση αυτού του κύκλου βίας μεταξύ του Ισραήλ και της Λωρίδας της Γάζας είναι ίσως πιο ενδιαφέρουσα: Στις δυσκολότερες στιγμές του, καθώς μάχεται για την πολιτική επιβίωση και την προσωπική του ελευθερία, ο Μπεντζαμίν Νιετανιάχου θα λάβει μια απροσδόκητη βοήθεια από τον παλιό του σύμμαχο, την Χαμάς.
Αναστολή των πολιτικών εξελίξεων
Η πυραυλική επίθεση ξέσπασε την ημέρα οι Ναφταλί Μπένετ και Γιάιρ Λαπίντ, επικεφαλής των κομμάτων Γιάμινα και Γιές Ατίντ, ήταν έτοιμοι να ενημερώσουν τον πρόεδρο Ρεουβέν Ριβλίν ότι κατάφεραν να συγκροτήσουν μια νέα κυβέρνηση. Τα έξι κόμματα του λεγόμενου «μπλοκ για την αλλαγή» πραγματοποιούσαν εντατικές διαπραγματεύσεις τις τελευταίες μέρες, καταλήγοντας σε συμφωνία για την σύμπηξη μιας συμμαχίας. Μερικά ζητήματα έμεναν ακόμα εκκρεμή προκειμένου το μπλοκ να καταφέρει τον σχεδόν αδιανόητο άθλο υποκατάστασης του Νιετανιάχου. Λίγο μετά ξέσπασε η κόλαση, με ρουκέτες να εκτοξεύονται, τα ισραηλινά μαχητικά να σφυροκοπούν τη Γάζα και τις συγκρούσεις να μαίνονται μεταξύ της ισραηλινής αστυνομίας και των Αράβων πολιτών, μέσα στις μεικτές αραβοϊσραηλινές πόλεις.
Οι εξελίξεις αυτές ανάγκασαν τον Μανσούρ Αμπάς, επικεφαλής του ισλαμικού κόμματος Rα’αμ, να ζητήσει διακοπή των διαπραγματεύσεων, μέσω των οποίων έθετε σοβαρή υποψηφιότητα, ώστε το κόμμα του να καταστεί το πρώτο αραβικό κόμμα που θα συμμετείχε σε ισραηλινή κυβέρνηση. Το Rα’αμ συνδέεται ιδεολογικά με τη Χαμάς και ο Αμπάς δεν μπορούσε να υπογράψει συμφωνίες συνεργασίας με τα ισραηλινά κόμματα την ίδια στιγμή που οι κυβερνητικές δυνάμεις σφυροκοπούσαν τους αδελφούς του στη Γάζα. Εν τέλει, η Χαμάς μπορεί και να προσφέρει στον Νετανιάχου μια τελευταία σανίδα σωτηρίας, επιβραβεύοντας την πολιτική και στρατιωτική στάση που κρατά απέναντί της εδώ και δέκα χρόνια. Υπό την οπτική της Χαμάς, ο Νετανιάχου στην πραγματικότητα την ευνόησαν.
Οι θεωρίες συνωμοσίας δίνουν και παίρνουν. Μερικοί υποστηρίζουν ότι ο Νετανιάχου σχεδίασε σκόπιμα την κλιμάκωση των εντάσεων στην Ιερουσαλήμ, χρησιμοποιώντας τον στενό του συνεργάτη και πιστό ακόλουθο, υπουργό Δημόσιας Ασφάλειας Αμίρ Οχάνα, που, με τη σειρά του, ενεργοποίησε τον νεοδιορισμένο επικεφαλής της αστυνομίας Γιαακόβ Σαμπτάι.
Οι εντάσεις ξεκίνησαν τον προηγούμενο μήνα στην παλαιστινιακή γειτονιά του σεΐχη Γιάρα, και πυροδοτήθηκαν γύρω από τον μακροχρόνιο δικαστικό αγώνα Εβραίων για την έξωση Παλαιστινίων -κίνηση που βρήκε υποστήριξη σε μια πρόσφατη απόφαση δικαστηρίου. Η ένταση εξαπλώθηκε από εκεί στο σημείο που είναι το πιο εύφλεκτο στον πλανήτη, το τέμενος του Αλ Άκσα. Η περίεργη απόφαση της αστυνομίας, κατά τον προηγούμενο μήνα, να τοποθετήσει μεταλλικά οδοφράγματα κοντά στην Πύλη της Δαμασκού, στην παλαιά πόλη, προκειμένου να παρενοχλήσει τις παραδοσιακές συνάξεις των μουσουλμάνων κατά το Ραμαζάνι, πυροδότησε νυχτερινές συγκρούσεις, αρχικώς στην περιοχή της Πύλης και έπειτα γύρω από το Αλ Άκσα. Μετά, ήρθε το τελεσίγραφο της Χαμάς.
Στις 10 Μαΐου, την Ημέρα της Ιερουσαλήμ, οι Ισραηλινοί γιορτάζουν την ένωση της πόλης έπειτα από την κατάληψη του ανατολικού της κομματιού κατά τον Πόλεμο των Έξι Ημερών (1967). Για πρώτη φορά στην ιστορία, μια εξωτερική δύναμη -η Χαμάς- κατάφερε να ματαιώσει τους εορτασμούς, και την παρέλαση της σημαίας στην Ανατολική Ιερουσαλήμ.

Νετανιάχου & Χαμάς: Βίοι παράλληλοι

Αφήνοντας παράμερα τις πολιτικές επιπτώσεις αυτού του ξεσπάσματος, ο Νετανιάχου τώρα θερίζει ό,τι έσπειρε από τη στιγμή που επέστρεψε στην εξουσία, το 2009, με την υπόσχεση να καταστρέψει τη Χαμάς. Στα χρόνια που ακολούθησαν, σύμφωνα με αναλυτές, είχε στην πραγματικότητα συμπήξει μια συμμαχία με την οργάνωση αυτή. Με το να αποφεύγει να συγκρούεται μαζί της κατά μέτωπο, συνέβαλε στην επιβίωσή της. Η έγκριση παροχής εξωτερικής βοήθειας, επίσης, τη βοηθούσε στο να συντηρεί τη χρηματοδότησή της. Όλα αυτά έγιναν ξεκάθαρα κατά τον πόλεμο του 2014 με τη Γάζα. Ο Νετανιάχου δεν ενδιαφέρθηκε κατά τη διάρκειά του να τελειώνει με τη Χαμάς, κάθε άλλο· επιδίωκε μια δυνατή Χαμάς και μια αδύναμη, κλυδωνιζόμενη, Παλαιστινιακή Αρχή. Το αποτέλεσμα είναι να ισχυροποιηθεί η οργάνωση και να αποκτήσει αυτοπεποίθηση, κάτι που τώρα ο Νετανιάχου καλείται να αντιμετωπίσει. Την ίδια στιγμή όμως, η δράση της του προσφέρει μεγάλες υπηρεσίες.
Παρ’ όλη την πολεμοχαρή ρητορική του, ο Νετανιάχου κινείται με προσοχή, πραγματισμό και μια έντονη απέχθεια προς τις στρατιωτικές περιπέτειες. Στις μέρες που έρχονται θα ανακαλύψουμε αν οι πολιτικές και δικαστικές του περιπέτειες έχουν μεταβάλει αυτά τα πάγια γνωρίσματα της πολιτικής του. Παραδόξως, οι συνεχιζόμενες συγκρούσεις με τη Χαμάς υπονομεύουν την προοπτική ανάδειξης μιας νέας κυβέρνησης που θα τον αντικαταστήσει. Ο νόμος δίνει στον Λαπίντ τη δυνατότητα να συγκροτήσει κυβέρνηση μόνο μέσα σε τρεις εβδομάδες, ενώ υπάρχουν φήμες ότι η στρατιωτική αντιπαράθεση με τη Χαμάς θα έχει ακριβώς τόση διάρκεια. Οι Ισραηλινές Ένοπλες Δυνάμεις (IDF) διατάχθηκαν να απαντήσουν σκληρά στις πυραυλικές επιθέσεις της Χαμάς εναντίον της Ιερουσαλήμ και η αεροπορία βομβάρδισε στη Γάζα διάφορους στόχους κατά τις βραδινές ώρες μεταξύ 10ης και 11ης Μαΐου. Θα συνεχίσει ο Νετανιάχου σε αυτήν την τακτική, ή θα επιστρέψει στη συνηθισμένη, αποζητώντας μια γρήγορη λήξη των στρατιωτικών εχθροπραξιών;

Παιχνίδια εξουσίας

Εδώ ακριβώς, όμως, υπάρχει και μια άλλη ανησυχητική διάσταση που δημιουργεί εκπλήξεις. Οι αναφορές των υπηρεσιών πληροφοριών του ισραηλινού στρατού, κατά τις προηγούμενες εβδομάδες, υποστήριζαν ότι η Χαμάς δεν αποζητά την αντιπαράθεση με το Ισραήλ. Η ανάλυσή τους αυτή στηριζόταν στην εκτίμηση του χαρακτήρα και των κινήσεων του Γιάχια Σινουάρ, ισχυρού ανθρώπου της Χαμάς στη Λωρίδα της Γάζας, ο οποίος εστιάζει στην αντιμετώπιση της ανθρωπιστικής κρίσης, καθώς και στην ενίσχυση της δικής του εξουσίας. Ωστόσο, οι ισραηλινές υπηρεσίες δεν κατάφεραν να αξιολογήσουν σωστά τις απειλές που εκτόξευσε ο Μοχάμεντ Ντεΐφ, ηγέτης του στρατιωτικού σκέλους της Χαμάς, ο οποίος κρυβόταν επί χρόνια και επανεμφανίστηκε ξαφνικά την προηγούμενη εβδομάδα.
Ο Ντεΐφ ήταν εκείνος που έσυρε τον χορό των απειλών εναντίον του Ισραήλ, και η ξαφνική του επανεμφάνιση (της φωνής του μόνον) φαίνεται να μετέβαλε άρδην τις ισορροπίες ισχύος στη Γάζα. Το Ισραήλ πιστεύει ότι ο Σινουάρ δεν είχε καμία άλλη επιλογή πέρα του να ακολουθήσει τη στρατιωτική ηγεσία. Η Χαμάς σπαράσσεται από έναν εσωτερικό ανταγωνισμό ανάμεσα στην ηγεσία της, που βρίσκεται έξω από τη Γάζα (Χαλέντ Μεσάαλ και Σαλάχ αλ-Αρούρι) και σε εκείνην που βρίσκεται μέσα στη Γάζα (Ισμαήλ Χανίγιε, και Σινουάρ), με την ομάδα του εξωτερικού να πιέζει για κλιμάκωση της αντιπαράθεσης με το Ισραήλ και τον Σινουάρ να αντιτείνει ότι η ηρεμία τούς βοηθάει ώστε να εστιάσουν στους καλύτερους όρους διαβίωσης του πληθυσμού.
Και το 2014, λίγο πριν ξεσπάσει ο πόλεμος της Γάζας, οι υπηρεσίες πληροφοριών του στρατού διαβεβαίωναν ότι Χαμάς δεν επιδιώκει την αντιπαράθεση. Οι συγκρούσεις, όμως, κράτησαν 51 ημέρες. Αυτήν τη φορά, όλοι -πιθανώς με την εξαίρεση του Νετανιάχου- ελπίζουν ότι θα κρατήσουν λιγότερο.

Πηγή: al-monitor.com (Τρίτη 11 Μαΐου 2021)