Tuesday, June 23, 2020

Ο Γολγοθάς των Αθηναίων στο κέντρο της πόλης


Του Αντώνη Ρέλλα*

Ο αποκλεισμός από τον σχεδιασμό του «Μεγάλου Περίπατου της Αθήνας» για την πολυπληθή κοινωνική ομάδα των αναπήρων και των εμποδιζόμενων προσώπων (50% του πληθυσμού) αποτελούν άλλη μια τρανή απόδειξη της εξιδανίκευσης της κανονικότητας και των θεσμοποιημένων μορφών διάκρισης.
Στο σχετικό ΦΕΚ δεν γίνεται αναφορά για την άδεια εισόδου αναπηρικών οχημάτων.
ΔΕΝ υπάρχουν οριοθετημένες θέσεις στάθμευσης για οχήματα αναπήρων.

(4067/12, άρθρο 26, επιβάλλεται να εξασφαλίζεται ποσοστό 5% των χώρων στάθμευσης για χρήση αναπηρικών αυτοκινήτων).
Τα μέσα μαζικής μεταφοράς πραγματοποιούν επιβίβαση/αποβίβασή στο οδόστρωμα και όχι από τις προβλεπόμενες πλατφόρμες και αυτό έχει ως συνέπεια την ουσιαστική ακύρωση της προσβασιμότητας των λεωφορείων.

Νέες διαδρομές πεζών στο οδόστρωμα
Οι διαδρομές πεζών στην άσφαλτο (πράσινο και κόκκινο χρώμα συνήθως) π.χ. στην Πανεπιστημίου δεν έχουν σταθερό πλάτος, πολλές φορές «σβήνουν» τυχαία πάνω στο κράσπεδο των πεζοδρομίων. Κανονικά το ελάχιστο πλάτος της ελεύθερης ζώνης όδευσης πεζών είναι 1.50μ (Υ.Α. 52907/2009, άρθρο 2).
Ο ασφαλτοτάπητας είναι από τις πλέον κατάλληλες επιφάνειες για την κίνηση αμαξιδίων και εμποδιζομένων ατόμων, όμως δεν έχει μελετηθεί π.χ. στην Πανεπιστημίου η μετακίνηση από και προς το πεζοδρόμιο (π.χ. με ράμπες η με υποβίβαση τοπικά του πεζοδρομίου). Επίσης υπάρχουν κακοτεχνίες που μπορούν να προκαλέσουν ανατροπή.
Δεν υπάρχει διαχωρισμός άλλος πλην του χρωματισμού, από τον γειτνιάζοντα ποδηλατόδρομο, ώστε να γίνεται αντιληπτή η ύπαρξή του από τους τυφλούς.

(Από σχόλια χρηστών διαπιστώθηκε ότι το βαμμένο οδόστρωμα γίνεται ολισθηρό όταν βραχεί και δεν προσφέρει σταθερότητα μετακίνησης). Οι ορθογώνιες ζαρντινιέρες έχουν αιχμηρές ακμές και γωνίες και μπορούν να προκαλέσουν τραυματισμούς.

Υφιστάμενα πεζοδρόμια
Τα μεγαλύτερα προβλήματα εντοπίζονται στη συμβολή οδοστρώματος και πεζοδρομίου όπου λόγω κακοτεχνιών και/ή φθορών «μπλοκάρουν» οι μικρές ρόδες των αναπηρικών αμαξιδίων. Επίσης συχνά συμβαίνει να μην υπάρχει απορροή των ομβρίων με αποτέλεσμα να δημιουργούνται τοπικά «λιμνούλες» νερού. Τα σημεία αυτά είναι αιτία και ανατροπής εμποδιζομένων και τυφλών.
Σε μεγάλα πεζοδρόμια κεντρικών αρτηριών δεν υπάρχει οδηγός όδευσης τυφλών.
Έχουν δημιουργηθεί εσοχές στα πεζοδρόμια για την τοποθέτηση κάδων απορριμμάτων , επικίνδυνες, ιδιαίτερα όταν δεν υπάρχει στη θέση του ο κάδος. Να μπει περιμετρικά κιγκλίδωμα σε ύψος ~ 90 εκ.

Ποδηλατόδρομοι
Στα σημεία όπου «σβήνει» η ζώνη κίνησης των πεζών, να επιτρέπεται η κίνηση των Αναπήρων και εμποδιζόμενων στον ποδηλατόδρομο.

(Από σχόλια χρηστών διαπιστώθηκε ότι το βαμμένο οδόστρωμα γίνεται ολισθηρό όταν βραχεί).
Οι ορθογώνιες ζαρντινιέρες έχουν αιχμηρές ακμές και γωνίες και μπορούν να προκαλέσουν τραυματισμούς.
Πρόβλημα με την διέλευση των τυφλών και των ανθρώπων με προβλήματα όρασης. (έχει καταγραφεί τραυματισμός τυφλού ατόμου με λευκό μπαστούνι όταν παρασύρθηκε από διερχόμενο ποδηλάτη. Τα ποδήλατα δεν παράγουν θόρυβο και δεν γίνονται αντιληπτά από τους τυφλούς)

Στάσεις ΜΜΜ
Η μεταφορά των στάσεων και η στερέωσή τους στη νέα τους θέση είναι λανθασμένη και επικίνδυνη. Λανθασμένη επειδή τοποθετήθηκαν επάνω στο οδόστρωμα ενώ έπρεπε να τοποθετηθούν σε υπερυψωμένη πλατφόρμα και επικίνδυνη γιατί οι αντιρρίδες στερέωσής των είναι σίγουρο ότι θα προκαλέσουν ατυχήματα και τραυματισμούς.

Επιπρόσθετα είναι επικίνδυνη διότι αν ένα όχημα παρεκκλίνει έστω και ελάχιστα από την πορεία του, δεν υπάρχει κράσπεδο να το ανακόψει. Επίσης δεν υπάρχει σήμανση των στάσεων.
Οι ζαρντινιέρες κοντά στις στάσεις, εμποδίζουν την αποβίβαση και επιβίβαση των επιβατών και αποτελούν κίνδυνο για τα τυφλά άτομα.
Η πρόσβαση στα οχήματα είναι σχεδόν αδύνατη για τους χρήστες αμαξιδίων και πολύ δύσκολη για τους εμποδιζόμενους.
Σε πολλές στάσεις δεν υπάρχουν καθίσματα τα οποία είναι χρήσιμα για τα εμποδιζόμενα άτομα.

Στάση οχήματος για επιβίβαση – αποβίβαση
Δεν προβλέπονται εσοχές για επιβίβαση – αποβίβαση από τα οχήματα, απαραίτητες ιδιαίτερα για εμποδιζόμενους και Ανάπηρους.
Δεν προβλέπονται εσοχές για αποβίβαση – επιβίβαση ομάδων ατόμων από τουριστικά λεωφορεία μπροστά σε σημαντικά κτίρια όπως στο Νομισματικό Μουσείο και τα κτίρια της Αθηναϊκής Τριλογίας.

Κίνηση και στάθμευση αναπηρικών οχημάτων
Δεν προβλέπονται θέσεις στάθμευσης αναπηρικών αυτοκινήτων στη μελέτη.
Δεν προβλέπονται στις εξαιρέσεις της Υ.Α. Αριθμ. Δ1α/ΓΠ.οικ. 31688/ 21.05.2020, τα Ι.Χ. αυτοκίνητα των ΑμεΑ, εκεί όπου απαγορεύεται η κίνηση αυτοκινήτων Ι.Χ.

Διασταυρώσεις – Σήμανση
Με εξαίρεση τις λωρίδες διαφορετικού χρώματος στις διασταυρώσεις ποδηλάτων και πεζών, δεν υπάρχει άλλου είδους σήμανση, έλλειψη πολύ σημαντική ιδιαίτερα εκεί όπου οι διασταυρώσεις οδηγούν στις στάσεις που έχουν μετακινηθεί. Οι τυφλοί ιδιαίτερα κινδυνεύουν γιατί δεν υπάρχει ηχητική προειδοποίηση του επερχόμενου ποδηλάτου ή πατινιού.

Δρόμοι μικτής κίνησης οχημάτων, ποδηλατών και πεζών
Παρόλο που η νομοθεσία για τους ποδηλατόδρομους το επιτρέπει, πρέπει να ληφθούν μέτρα για την αποφυγή ατυχημάτων, όπως μικρές ταχύτητες ποδηλάτων και πατινιών, καλός φωτισμός, καλή σήμανση. Τα Ανάπηρα και τα εμποδιζόμενα άτομα κινδυνεύουν πολύ περισσότερο, αν δεν ληφθούν τα σωστά μέτρα.

Κίνηση των ΑμεΑ στους υφιστάμενους πεζόδρομους
Παρόλο που οι πεζοδρομήσεις της Ερμού, της Διονυσίου Αρεοπαγίτου και της Αποστόλου Παύλου έχουν πολύ-διαφημισθεί ως επιτυχημένες, έχουν δημιουργήσει τεράστια προβλήματα στην κίνηση των Αναπήρων, χρηστών αμαξιδίων και των εμποδιζομένων ατόμων (ηλικιωμένοι, βρεφικά καροτσάκια, θηλυκότητες με τακούνια) εξ αιτίας της διάστρωσής τους με σκαπιτσαριστούς κυβόλιθους, που προκαλούν συνεχές τράνταγμα και δεν προσφέρονται για αυτόνομη και ανεμπόδιστη μετακίνηση.

(Θα μπορούσε να μελετηθεί ζώνη όδευσης πλάτους τουλάχιστον 1.70μ που θα επιστρωθεί με κατάλληλο υλικό, ώστε να δημιουργηθεί μια ομαλή και αντιολισθητική επιφάνεια).

Ενημέρωση στο site του Δήμου (City of Athehs)
Το https://www.cityofathens.gr/ δεν είναι σύμφωνο με τις προδιαγραφές W3C

(https://www.w3.org/ και https://www.w3.org/WAI/ )και δεν είναι προσβάσιμο στα άτομα με αισθητηριακές βλάβες.
Δεν υπάρχει σχετική ενημέρωση για ανάπηρα και εμποδιζόμενα άτομα.

Μετά από έρευνα στο :

http://megalosperipatos.cityofathens.gr/ti_allazei_episkeptes διαβάζω:

«Η πόλη ανοίγει επιτέλους την αγκαλιά της σε ΑμεΑ».

ΔΕΝ χρειαζόμαστε αγκαλιές αλλά δικαιώματα, συμπερίληψη και υπηρεσίες που να μας συμπεριλαμβάνουν.

Γενικά σχόλια για την προσβασιμότητα στο Δήμο
Στο City of Athens, σε καμία από τις εκδηλώσεις – δράσεις – λειτουργίες σε κτίρια και χώρους του Δήμου δεν αναφέρεται εάν πληροί προδιάγραφες προσβασιμότητας ή όχι και ποιες είναι αυτές.
Πολλά πάρκα και πλατείες είναι μη προσβάσιμες και δίχως παιχνίδια και για τα ανάπηρα παιδιά.
Στις θέσεις στάθμευσης αυτοκινήτων στο κέντρο δεν προβλέπονται 5% θέσεις στάθμευσης αυτοκινήτων Αναπηρικών, κατά παράβαση της σχετικής νομοθεσίας.
Δεν υπάρχουν θέσεις στάθμευσης αυτοκινήτων Αναπηρικών στα κτίρια που στεγάζουν υπηρεσίες ή άλλες λειτουργίες του Δήμου.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα σημαντικού έργου που δεν λαμβάνεται υπόψη η πρόσβαση είναι στο έργο «Αναβάθμιση υποδομών Εθνικού Κήπου» του οποίου τη μελέτη συνέταξε η ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΚΑΙ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΗΣ ΠΡΟΒΟΛΗΣ ΑΘΗΝΩΝ, ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΗ Α.Ε

Από την δημοσιοποιημένη μελέτη του Εθνικού Κήπου φαίνεται ότι δεν προβλέπεται πρόσβαση αμαξιδίων από την Βασιλίσσης Σοφίας και σύνδεση του Εθνικού Κήπου με το Ζάππειο μέσω κεκλιμένου επιπέδου. Ακόμη δεν προβλέπεται χώρος υγιεινής Αναπήρων. Εδώ διαπιστώνεται ένα σοβαρό πρόβλημα αδυναμίας των τεχνικών υπηρεσιών να τηρήσουν τα στοιχειώδη, ιδιαίτερα όσον αφορά την πρόσβαση και εξυπηρέτηση των εμποδιζομένων ατόμων και μάλιστα των κινητικά αναπήρων. Επίσης δεν τηρείται ο κανονισμός του ΕΣΠΑ που θέτει ως προϋπόθεση για την συγχρηματοδότηση, την ύπαρξη καθολικού σχεδιασμού.

Πρόσβαση στα κτίρια του Δήμου
Υπάρχουν διαφορετικοί βαθμοί πρόσβασης ή μη στα κτίρια που στεγάζουν υπηρεσίες του Δήμου, τα ΚΕΠ ή έχουν άλλες χρήσεις ή είναι πολιτιστικά κτίρια, βιβλιοθήκες και μουσεία.

Παραδείγματα:

1. Το κτίριο της πλατείας Καραμάνου που στεγάζει τις Τεχνικές Υπηρεσίες του Δήμου δεν είναι προσβάσιμο. Θα μπορούσε να δημιουργηθεί χώρος για την εξυπηρέτηση των Αναπήρων στο ισόγειο (one shop stop).

2. Το κτίριο της οδού Αγ. Κωνσταντίνου που στεγάζει την Δημοτική Αστυνομία και τις Κοινωνικές Υπηρεσίες έχει καλή πρόσβαση στην είσοδο και ανελκυστήρες ικανοποιητικών διαστάσεων, δεν έχει όμως θέσεις στάθμευσης αυτοκινήτων Αναπηρικών.

3. Το Δημαρχείο της οδού Λιοσίων έχει καλή πρόσβαση στην είσοδο και ανελκυστήρες ικανοποιητικών διαστάσεων, δεν έχει όμως χώρους υγιεινής Αναπήρων και θέσεις στάθμευσης αυτοκινήτων.

4. Το Δημαρχιακό Μέγαρο στην οδό Αθηνάς, είναι προσβάσιμο από την πίσω είσοδο και διαθέτει ανελκυστήρα για τους ορόφους. Δεν διαθέτει χώρους υγιεινής και θέσεις στάθμευσης αναπηρικών.

5. Κάποια ΚΕΠ είναι προσβάσιμα (όπως του Συντάγματος), άλλα όχι (όπως στην Αγίας Λαύρας στα Πατήσια).

6. Το Γκάζι είναι μερικώς προσβάσιμο, άλλα πολιτιστικά κτίρια και χώροι πρέπει να ελεγχθούν.

7. Καμία υπηρεσία του δήμου δεν είναι συνδεδεμένη με την Υπηρεσία Εξ’ Αποστάσεως Διερμηνείας Relay Service του Εθνικού Ιδρύματος Κωφων. ( https://idrimakofon.gr/relay/)

– Το πρόβλημα γενικότερα με τα κτίρια του Δήμου έγκειται στο γεγονός ότι δεν υπάρχει καμμία πληροφορία στον ιστοχώρο του για την πρόσβαση και εξυπηρέτηση σε αυτά. Πάντως είναι σχεδόν βέβαιο ότι όλα δεν έχουν θέσεις στάθμευσης και χώρους υγιεινής Αναπήρων. Επισημαίνεται ότι η πρόσβαση δεν περιορίζεται μόνον στη ύπαρξη προσβάσιμης εισόδου, κεκλιμένων επιπέδων και ανελκυστήρων, αλλά απαιτούνται και θέσεις στάθμευσης, κατάλληλη σήμανση, έπιπλα και εξοπλισμός, χώροι υγιεινής, εκπαιδευμένο προσωπικό, relay service κ.λπ.

Ενημέρωση – εξυπηρέτηση Αναπήρων και εμποδιζόμενων επισκεπτών – τουριστών σχετικά με την πρόσβαση στην Αθήνα.

Πέραν της παραπομπής στον «Οδηγό προσβάσιμων ψυχαγωγικών δραστηριοτήτων στην Ελλάδα» της ΕΣΑμεΑ του 2008, δεν γίνεται καμμία άλλη μνεία για την πρόσβαση. Πουθενά δεν αναφέρεται ότι σημαντικά κτίρια και χώροι είναι προσβάσιμοι όπως η Ακρόπολη, το Ηρώδειο, το Μουσείο Ακροπόλεως, η Αρχαία Αγορά και το Μουσείο της, το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο, το Νομισματικό Μουσείο κ.λπ. Επομένως δεν έχει νόημα να αναφερθεί ότι προς το παρόν η πρόσβαση προς την Ακρόπολη για τα ανάπηρα και εμποδιζόμενα άτομα δεν είναι εφικτή επειδή ξηλώθηκε το παλιό αναβατόριο και το καινούργιο δεν έχει ακόμη εγκατασταθεί.

Επίσης δεν δίνονται πληροφορίες για την πρόσβαση στις συγκοινωνίες , τα ξενοδοχεία, τα καταστήματα, τους δημόσιους χώρους υγιεινής, δηλαδή δεν δίνονται πληροφορίες που είναι εξαιρετικά σημαντικές για να αποφασίσει κάποιο Ανάπηρο ή εμποδιζόμενο πρόσωπο να έλθει στην Αθήνα. Μάλιστα το κριτήριο της πρόσβασης είναι πολύ σημαντικό και για την οικογένειά του ή την παρέα του, γιατί σε αυτές τις περιπτώσεις συνήθως ταξιδεύουν ομαδικά. Για την στρατηγική ανάπτυξη του προσβάσιμου τουρισμού η διεθνής τουριστική αγορά που απευθύνεται στα εμποδιζόμενα και ανάπηρα άτομα αφορά άμεσα και το Δήμο της Αθήνας. Μόνο στην Ευρώπη ζουν περισσότερα από 120.000.000 ανάπηρα άτομα και αν συνυπολογίσουμε τις οικογένειες τους καθώς και τα εμποδιζόμενα άτομα ο αριθμός των τουριστών που χρειάζονται υπηρεσίες καθολικού σχεδιασμού και προσβασιμότητας είναι μεγάλος. Τα χαρακτηριστικά της υψηλής εποχικότητας στους μετα-θερινούς μήνες καθώς η αναπτυσσόμενη ζήτηση του «εναλλακτικού» τουρισμού δεν προσφέρει μόνο στην τοπική οικονομία αλλά κυρίως αποδίδει στην κοινωνία των αναπήρων ένα αναφαίρετο δικαίωμα.

Ο Δήμος Αθηναίων οφείλει να προχωρήσει άμεσα σε όλες τις απαιτούμενες ενέργειες ώστε ως το τέλος του 2020 όλες οι υποδομές του να είναι φιλικές και προσβάσιμες.

ΠΡΟΤΑΣΗ στην Γενική Διεύθυνση Τεχνικών Υπηρεσιών και Έργων να συσταθεί «Γραφείο Μελετών και Εφαρμογών για την Πρόσβαση» με στόχο να αποτελέσει σημείο αναφοράς συνέργειας και γνωμοδότησης για την πρόσβαση των αναπήρων και εμποδιζόμενων. Σε περίπτωση που δεν είναι δυνατή η σύσταση του Γραφείου τα καθήκοντα για την πρόσβαση να ανατεθούν στο Τμήμα Βιώσιμης Κινητικότητας της Διεύθυνσης Σχεδίου Πόλεως και Αστικού Περιβάλλοντος, δεδομένου ότι έχει παραπλήσια αντικείμενα , όπως: Επεξεργάζεται, εισηγείται μελέτες και δράσεις που προωθούν τη Βιώσιμη Κινητικότητα στον Δήμο Αθηναίων και μεριμνά για την υλοποίησή τους.

Εκπονεί μελέτες κυκλοφοριακών ρυθμίσεων (μονοδρομήσεων, ρυθμίσεων στάθμευσης οχημάτων, αλλαγών διατομής οδοστρώματος, διαδρόμων για ποδήλατα, ποδηλατοδρόμων, θέσεων στάθμευσης δίκυκλων και ποδηλάτων, οδών ήπιας κυκλοφορίας κ.λπ.) και τηρεί τη διαδικασία για τη θεσμοθέτησή τους (εισήγηση στο Δημοτικό Συμβούλιο, εξασφάλιση απαραίτητων εγκρίσεων κλπ.). Εννοείται ότι κάθε σχέδιο βιώσιμης κινητικότητας (ΣΒΑΚ) εμπεριέχει και την έννοια της προσβασιμότητας των Αναπήρων και εμποδιζόμενων.

Κάθε έργο και δραστηριότητα που αναπτύσσεται στην Αθήνα από τον Δήμο, να εμπεριέχει και την πρόσβαση των Αναπήρων και εμποδιζομένων προσώπων.
Οι άδειες που δίνονται στα καταστήματα να είναι σύμφωνες με το άρθρο 26 του Νέου Οικοδομικού Κανονισμού (Ν. 4067/2012) και ιδιαίτερα να ελέγχεται για τα άνω των 100τ.μ. ή ύπαρξη προσβάσιμου χώρου υγιεινής Αναπήρων.
Όσοι ασχολούνται με τον σχεδιασμό και την εφαρμογή υποδομών που εξυπηρετούν ανάπηρα και εμποδιζόμενα άτομα, πρέπει να γνωρίζουν και τα χαρακτηριστικά κάθε βλάβης. Π.χ. είναι πολύ διαφορετικές οι ανάγκες ενός χρήστη αμαξιδίου από ένα περιπατητικό ανάπηρο ή ενός τυφλού ατόμου, ενός Κ(κ)ωφού κλπ.
Στα κτίρια με υπηρεσίες του Δήμου, τα πολιτιστικά κτίρια, τους αθλητικούς χώρους κ.λπ. να αναφέρονται οι συνθήκες πρόσβασης. Επισημαίνεται ότι κάποιο κτίριο ή υπηρεσία μπορεί να μην είναι προσβάσιμο για όλα το φάσμα των αναπήρων. Π.χ. μπορεί να μην είναι προσβάσιμο σε κινητικά ανάπηρους, αλλά να είναι προσβάσιμο σε τυφλά άτομα αν και σκοπός είναι η εφαρμογή του καθολικού σχεδιασμού.
Σε περίπτωση που είναι τεχνικά αδύνατη η δημιουργία πρόσβασης σε υφιστάμενο κτίριο που στεγάζει υπηρεσίες του Δήμου, να δημιουργηθεί χώρος για την εξυπηρέτηση των Αναπήρων στο ισόγειο (one shop stop).
Όποιες εκδηλώσεις γίνονται από τον Δήμο ή από άλλους φορείς εποπτευόμενους από το Δήμο, να εμπεριέχουν και την πρόσβαση στο δομημένο περιβάλλον και στο περιεχόμενο της εκδήλωσης (ταυτόχρονη διερμηνεία στην Ελληνική Νοηματική Γλώσσα, υπερτιτλισμό, ακουστική περιγραφή, προγράμματα σε Braille κλπ) . Αυτό να αναφέρεται στις αναρτήσεις στον ιστοχώρο του και στα ενημερωτικά φυλλάδια που εκδίδει σχετικά με τις εκδηλώσεις ή τις προσφερόμενες υπηρεσίες,

Να γίνει κατανοητό σε όλες και όλους ότι όταν συμπεριλαμβάνουμε στο σχεδιασμό τα ανάπηρα και εμποδιζόμενα άτομα, δημιουργούμε ένα περιβάλλον ασφαλές και φιλικό για ΟΛΟΥΣ και ΟΛΕΣ, δημότες και επισκέπτες.

Ενδεχομένως, μια στοχευμένη εκστρατεία/ καμπάνια υπό την αιγίδα του Δήμου για την πρόσβαση, το σεβασμό στη πολυπληθή κοινωνική ομάδα των αναπήρων να συντελούσε στην ανατροπή των καθημερινών πράξεων από τους σωματικά ικανούς (μέσω των εχθρικών κοινωνικών συμπεριφορών) με την προϋπόθεση ότι οι θεσμοποιημένες μορφές διάκρισης θα εκλείψουν.

*Σκηνοθέτης – ανάπηρος ακτιβιστής

Της Ντίνας Ρέππα*

Η πόλη της Αθήνας και οι κάτοικοί της, από την περασμένη εβδομάδα, ανεβαίνουν καθημερινά ένα Γολγοθά, αφού η δημαρχία Μπακογιάννη έβαλε σε εφαρμογή τον «Μεγάλο Περίπατο». Στην ολοκλήρωσή του πρόκειται να περιλάβει την πεζοδρόμηση δρόμων (Αθηνάς, Ερμού, Μητροπόλεως, Ηρώδου Αττικού, Βασιλίσσης Όλγας), τη διαπλάτυνση πεζοδρομίων σε άλλους (Πανεπιστημίου, Φιλελλήνων), τον ποδηλατόδρομο της Πανεπιστημίου.

Η απόφαση πάρθηκε με fast track διαδικασίες, σε έκτακτη συνεδρίαση του δημοτικού συμβουλίου χρησιμοποιώντας τις αντίστοιχες δυνατότητες που δίνουν οι ΠΝΠ. Σ’ αυτό το δημοτικό συμβούλιο η παράταξη της ΝΔ (Μπακογιάννης) βρήκε συμμάχους στις παρατάξεις του ΣΥΡΙΖΑ (Ηλιόπουλος), του ΚΙΝΑΛ (Γερουλάνος), του Βουλγαράκη και του Καπερνάρου οι οποίες συναίνεσαν και υπερψήφισαν το σχέδιο που έφερε. Αντίθετα, αποχώρησαν από το δημοτικό συμβούλιο καταγγέλλοντας τη διαδικασία και το ίδιο το σχέδιο, η Αντικαπιταλιστική Ανατροπή στην Αθήνα, η Λαϊκή Συσπείρωση, η Ανταρσία στις γειτονιές και η παράταξη του Καραμπελιά.

Οι εξελίξεις αποδεικνύουν ότι κυκλοφοριακές παρεμβάσεις, έστω και προσωρινές, χωρίς χωρικό-πολεοδομικό σχεδιασμό και, κυρίως, χωρίς Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΜΠΕ), οδηγούν σε πολύ δυσάρεστες εξελίξεις και καταπονούν τους κατοίκους της.

Η σχεδιαζόμενη ανάπλαση είναι αποκλειστικά προσανατολισμένη στον τουρισμό, την αναψυχή και τις χρήσεις που συνοδεύουν τα παραπάνω. Όλες οι προτάσεις αφορούν το ιστορικό κέντρο της πόλης και μια διεύρυνσή του μέχρι το Αρχαιολογικό Μουσείο που τουριστικοποιείται με ιδιαίτερη ένταση από την περίοδο πριν την πανδημία. Είναι ένα έργο βιτρίνας, το οποίο, όπως αποδείχτηκε άλλωστε από τις πρώτες μέρες, εντείνει τα κυκλοφοριακά προβλήματα και επιβαρύνει τις γύρω περιοχές. Γι’ αυτό, άλλωστε, οι προβλεπόμενες διαδικασίες και τα στάδια του σχεδιασμού θα περιλαμβάνουν «μελέτη επιχειρηματικότητας και μελέτη marketing-τουρισμού».

Οι επιδιώξεις είναι να οριοθετηθεί το κέντρο της πόλης στα πλαίσια της Αθήνας – τουριστικόύ πυλώνα για επενδύσεις μεγάλης κερδοφορίας από στρατηγικούς επενδυτές. Γι’ αυτό, στην εισήγηση στο δημοτικό συμβούλιο υπήρχαν πολλές φορές εκφράσεις όπως «η ανάπτυξη των επιχειρήσεων και του τουρισμού», ενώ έλαμπαν δια της απουσίας τους οι αναφορές στους κατοίκους. Σε αυτό το πλαίσιο, η αξιοποίηση των πεζοδρομήσεων για την επέκταση των τραπεζοκαθισμάτων είναι πολύ ορατός κίνδυνος. Είναι φανερό, δεν τους ενδιαφέρουν οι κάτοικοι και η ζωή τους. Γι’ αυτό και στρέφουν συνεχώς τα φώτα στο κέντρο της πόλης και όχι στις γειτονιές, όπου πραγματικά υπάρχει το πρόβλημα της ελεύθερης και ασφαλούς κίνησης των πεζών, στις γειτονιές με τα ανύπαρκτα πεζοδρόμια και τα παρκαρισμένα αυτοκίνητα πάνω τους.

Φυσικά, ούτε σε αυτό το σχέδιο δεν έλειψαν τα οικονομικά σκάνδαλα. Τα εκατομμύρια, οι απευθείας αναθέσεις, οι εξωφρενικές τιμές, οι συνεχείς τροποποιήσεις του προϋπολογισμού και οι υπερκοστολογήσεις δίνουν και παίρνουν.

Λίγες μόλις μέρες από την έναρξη αυτού του σχεδίου και ο Γολγοθάς για τον πληθυσμό της πόλης, η λεηλασία του ιστορικού κέντρου από το τουριστικό κεφάλαιο, οι διευκολύνσεις στους ημέτερους και τα σκάνδαλα είναι αυτό που συζητάει όλος ο κόσμος. Η βιτρίνα έχει ήδη ραγίσει!

*Δημοτική σύμβουλος με την Αντικαπιταλιστική Ανατροπή στην Αθήνα


Saturday, June 13, 2020

Η Ευχαριστία, τα φυσικά στοιχεία της και η μοριακή βιολογία

Της Ερμίνα Νεντελέσκου

Η Ορθόδοξη Εκκλησία και οι επιστημονικές γνώσεις γενικά κινούνται παράλληλα. Αν η συμφωνία μεταξύ της Εκκλησίας και της επιστήμης μοιάζει ανέφικτη, αυτό σημαίνει πως είναι καιρός να επανεξετάσουμε τις παλαιότερες παραδόσεις υπό το φως των σημερινών επιστημονικών δεδομένων. Η επιστήμη δεν μπορεί με κανέναν τρόπο να υπαγορεύσει την ορθόδοξη θεολογία, αλλά παρέχει κυρίως συμβολές στις θεολογικές απόψεις της Εκκλησίας και στην κοινωνία γενικότερα.

Η πανδημία του κορωνοϊού (Covid-19) αποκάλυψε ένα πλήθος ευπαθειών σε πολλά επίπεδα της κοινωνίας. Για παράδειγμα, παρά τις χιλιάδες επιστημονικές αναφορές που δημοσιεύθηκαν μετά την πρώτη εμφάνιση του σοβαρού οξέος αναπνευστικού συνδρόμου (SARS) το 2003, σχετιζόμενου με κορωνοϊό, πολλοί άνθρωποι αλλά και κοινότητες εξακολουθούν να εκπλήσσονται από την «ξαφνική» εμφάνιση της τρέχουσας πανδημίας. Επειδή θα έχουμε και άλλες εξάρσεις επιδημιών στο μέλλον, δυστυχώς, είναι σημαντικό να λάβουμε υπόψη τα επιστημονικά στοιχεία.

Όσον αφορά την Ορθόδοξη Εκκλησία, υπάρχουν θέματα που αφορούν παραδοσιακές πρακτικές, συμπεριλαμβανομένης της χρήσης κοινής λαβίδας για την θεία κοινωνία [1], πρακτική για την οποία υπάρχουν επιστημονικές ενδείξεις που υποστηρίζουν ότι αποτελεί καθοριστική οδό εισόδου ιογενούς λοίμωξης. Αυτός ο τρόπος διανομής της θείας κοινωνίας, με χρήση κοινού κουταλιού το οποίο χρησιμοποιούν όλοι οι κοινωνούντες μέσα σε κάθε εκκλησία, αποτελεί ιδιαιτερότητα των Ορθόδοξων Χριστιανών. Η κοινή χρήση κουταλιού ή οποιουδήποτε αντικειμένου μεταξύ διαφορετικών ατόμων αποτελεί κρίσιμο ζήτημα, καθώς η στοματική κοιλότητα είναι επενδεδυμένη με επιθηλιακά κύτταρα εφοδιασμένα με έναν υποδοχέα (Ένζυμο Μετατροπής Αγγειοτενσίνης 2 – ACE2) που επιτρέπει την είσοδο του ιού στα ανθρώπινα κύτταρα [2],[3]. Τέτοια κύτταρα που παράγουν το ACE2 υπάρχουν επίσης στην ανθρώπινη ρινική κοιλότητα [4], τον βλεννογόνο ιστό των ματιών μας, τον πνευμονικό ιστό και άλλα όργανα· γι αυτό είναι αναμενόμενη η συμμετοχή πολλών οργάνων στη λοίμωξη του κορωνοϊού σε όλες τις ηλικιακές ομάδες [5],[6],[7].

O κορωνοϊός SARS-CoV2 έχει μέγεθος 120 νανομέτρων και έχει επιτύχει ένα σημαντικό εξελικτικό κατόρθωμα· δεσμεύει τον ανθρώπινο υποδοχέα ACE2 με υψηλή συγγένεια, διασφαλίζοντας την είσοδό του στα κύτταρα-ξενιστές με σκοπό τη δική του αναπαραγωγή. Όλοι οι ιοί σε αυτήν τη γη έχουν ως μοναδικό σκοπό την αναπαραγωγή του γονιδιώματός τους. Αυτή είναι η μόνη εξελικτική τους πίεση. Είναι αβλαβείς από μόνοι τους και είναι εύκολο να απενεργοποιηθούν στις περισσότερες περιπτώσεις. Επιπλέον, ορισμένοι ιοί ανοίγουν το δρόμο για την κατανόηση των εγκεφαλικών νευρωνικών κυκλωμάτων συμπεριφοράς, ενώ άλλοι τύποι ιών χρησιμοποιούνται ως θεραπείες για ασθένειες, συμπεριλαμβανομένων και εμβολίων [8].

Τα συμπτώματα που σχετίζονται με το Covid-19 προκαλούνται από την αντίδραση του ανοσοποιητικού συστήματος και όχι άμεσα από τον ίδιο τον ιό. Ο ιός μειώνεται σημαντικά τη δεύτερη εβδομάδα της μόλυνσης, αλλά αυτό είναι το χρονικό σημείο κατά το οποίο αρχίζουν να εμφανίζονται τα σοβαρά συμπτώματα. Επομένως, είναι οι περιορισμοί του ανθρώπινου ανοσοποιητικού συστήματος που επιτρέπουν την εξέλιξη της νόσου και όχι ο ίδιος ο ιός. Η παρουσία του υποδοχέα ACE2 (και άλλων παραγόντων δέσμευσης ιών) στα κύτταρα-ξενιστές είναι αυτό που κάνει τους ανθρώπους ευάλωτους, επειδή αυτός ο υποδοχέας, εν μέρει, επιτρέπει την είσοδο αυτού του κορωνοϊού σε κύτταρα· προκαλώντας μια καταρρακτώδη ακολουθία γεγονότων στο ανοσοποιητικό σύστημα.

Ενώ τα επιστημονικά εργαλεία είναι ανεπαρκή για να εξηγήσουν μυστηριακές αλλαγές που προκαλούνται από τη δράση του Αγίου Πνεύματος, η Ορθόδοξη θεολογία αντισταθμίζει αυτόν τον περιορισμό, (1) επιβεβαιώνοντας ότι ο μετασχηματισμός των ευχαριστιακών Δώρων συμβαίνει μέσω ενός βαθειά μυστηριακού τρόπου και (2) κάνοντας διάκριση μεταξύ της μυστικής δράσης και των φυσικών στοιχείων, δηλαδή τον άρτο και τον οίνο. Συμβάλλοντας στο τελευταίο σημείο με τη διάκριση μεταξύ μυστικού και φυσικού, τα πεδία της βιοχημείας και της μοριακής βιολογίας παρέχουν διευκρινίσεις σχετικά με τα πραγματικά φυσικά στοιχεία των καθαγιασμένων δώρων. Για παράδειγμα, ο καθαγιασμένος οίνος αποτελείται από (1) μαγιά, δηλαδή έναν μονοκύτταρο οργανισμό που έχει γενετικό υλικό, (2) σάκχαρα από το χυμό των σταφυλιών και (3) μεταδιθειώδες κάλιο ή άλλα θειώδη που ενεργούν ως συντηρητικά για να κρατούν μακριά τα βακτήρια και την ωμή ​​μαγιά, εμποδίζοντας το κρασί να μετατραπεί σε ξίδι. Ομοίως, ο άρτος περιέχει μαγιά, ζάχαρη και αλεύρι και έχει υποστεί ζύμωση για να φουσκώσει και να ψηθεί στο φούρνο. Αυτά τα συστατικά είναι φυσικά στοιχεία, που τα γνωρίζουμε λεπτομερώς σε βιοχημικό και μοριακό επίπεδο. Με παρόμοιο τρόπο, τα βακτήρια, τα μούχλα και οι ιοί είναι επίσης φυσικοί παράγοντες που είναι γνωστοί με λεπτομέρειες, μέσω πειραματικών μελετών στο εργαστήριο. Αν και προσωπικά δεν συνιστώ τη διεξαγωγή τέτοιων πειραμάτων στην Ορθόδοξη Εκκλησία, κάποιοι ερευνητές έχουν δείξει πειραματικά ότι το ποτήριο της μετάληψης περιέχει βακτήρια τα οποία μεταφέρονται ακούσια σ’ αυτό κατά τη διανομή της μετάληψης [9]. Δεν υπάρχει, επομένως, κανένας λόγος να πιστεύουμε ότι το SARS-CoV2, ένας κορωνοϊός με υψηλό δείκτη μολυσματικότητας, δεν μπορεί να μεταφερθεί τυχαία στο ποτήριο της θείας μετάληψης από την κοινή λαβίδα (από το σάλιο ενός μολυσμένου πιστού που μεταλαμβάνει) και να μεταδοθεί από πιστό σε πιστό κατά τη διανομή του μυστηρίου.

Κατά τη διάρκεια πανδημιών, οι επιστήμονες και οι γιατροί έχουν τεράστια ευθύνη να ενημερώνουν το κοινό, συμπεριλαμβανομένων και των κληρικών, με ακριβείς πληροφορίες σχετικά με τον τρόπο της μετάδοσης της παθογόνων. Επομένως, δεδομένου ότι πρόκειται για βιοϊατρικά θέματα, είναι εξαιρετικά σημαντικό να διορθωθεί η επικίνδυνη και εσφαλμένη αντίληψη ότι ασθένειες και ιοί δεν μπορούν να μεταδοθούν μέσω της διανομής της θείας κοινωνίας. Η πρώτη εσφαλμένη αντίληψη είναι ότι αυτό που μεταδίδεται είναι μια ασθένεια, ενώ στην πραγματικότητα είναι ένας ιός. Το SARS-CoV2 είναι ένας ιός: μια συλλογή γενετικού κώδικα που περιβάλλεται από ένα κέλυφος πρωτεΐνης, που αναζητά ένα κύτταρο-ξενιστή για να πολλαπλασιαστεί. Ασθένεια είναι η εκδήλωση διαταραχής στο ανθρώπινο σώμα. Επομένως, είναι επιστημονικά αδύνατο να μεταδοθεί μια ασθένεια μέσω της διανομής της θείας κοινωνίας. Η δεύτερη εσφαλμένη αντίληψη είναι ότι οι ίδιοι οι ιοί δεν μπορούν να μεταδοθούν μέσω της διανομής της θείας κοινωνίας, η οποία είναι επιστημονικά λανθασμένη.

Με τον ίδιο τρόπο που οι επιστήμονες και οι γιατροί καλούνται να ανταποκριθούν σε ιατρικές κρίσεις, οι κληρικοί, ως ορθόδοξοι χριστιανοί, έχουν την πρωταρχική ευθύνη να διδάξουν τους πιστούς. Σε σχέση με τη μετάδοση του SARS-CoV2, ως Εκκλησία, προκαλούμεθα να ρωτήσουμε πόσο μακριά πρέπει να πάμε στη χρησιμοποίηση της ευλάβειας, ως δικαιολογίας για να αγνοήσουμε τα επιστημονικά στοιχεία; Η πρακτική της χρήσης της κοινής λαβίδας αποτελεί σοβαρό και εν δυνάμει θανατηφόρο κίνδυνο για την υγεία όχι μόνο των ορθοδόξων χριστιανών, αλλά και του ευρύτερου κοινού. Η Hermina Nedelescu είναι νευροεπιστήμονας που χρησιμοποιεί ιούς για να μελετήσει εγκεφαλικά νευρικά κυκλώματα εμπρόθετης συμπεριφοράς. Είναι πτυχιούχος βιολογικών επιστημών από το Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια (Ίρβιν), έχει μεταπτυχιακό στη Βιολογία από το Πανεπιστήμιο της Νέας Υόρκης και διδακτορικό. στις βιοϊατρικές επιστήμες από το Πανεπιστήμιο της Αμβέρσας στο Βέλγιο.

Η Hermina Nedelescu είναι νευροεπιστήμονας που χρησιμοποιεί ιούς για να μελετήσει εγκεφαλικά νευρικά κυκλώματα εμπρόθετης συμπεριφοράς. Είναι πτυχιούχος βιολογικών επιστημών από το Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια (Ίρβιν), έχει μεταπτυχιακό στη Βιολογία από το Πανεπιστήμιο της Νέας Υόρκης και διδακτορικό. στις βιοϊατρικές επιστήμες από το Πανεπιστήμιο της Αμβέρσας στο Βέλγιο.

Πηγή: Public Orthodoxy

Παραπομπές

[1] Robert F. Taft, Byzantine Communion Spoons: A Review of the Evidence, Vol 50, 1996. Dumbarton Oaks, Trustees for Harvard University

[2] Xu H, Zhong L, Deng J, Peng J, Dan H, Zeng X, Li T, Chen Q. High expression of ACE2 receptor of 2019-nCoV on the epithelial cells of oral mucosa, Int J Oral Sci. 2020 Feb 24;12(1):8.

[3] Hoffmann M, Kleine-Weber H, Schroeder S, Krüger N, Herrler T, Erichsen S, Schiergens TS, Herrler G, Wu NH, Nitsche A, Müller MA, Drosten C, Pöhlmann S. SARS-CoV-2 Cell Entry Depends on ACE2 and TMPRSS2 and Is Blocked by a Clinically Proven Protease Inhibitor. Cell. 2020 Apr 16; 181(2):271-280.e8.

[4] Sungnak W, Huang N, Bécavin C, Berg M, Queen R, Litvinukova M, Talavera-López C, Maatz H, Reichart D, Sampaziotis F, Worlock KB, Yoshida M, Barnes JL; HCA Lung Biological Network. SARS-CoV-2 entry factors are highly expressed in nasal epithelial cells together with innate immune genes. Nat Med. 2020 May;26(5):681-687.

[5] Zaim S, Chong JH, Sankaranarayanan V, Harky A. COVID-19 and Multiorgan Response. Curr Probl Cardiol. 2020 Apr 28:100618.

[6] Belhadjer Z, Méot M, Bajolle F, Khraiche D, Legendre A, Abakka S, Auriau J, Grimaud M, Oualha M, Beghetti M, Wacker J, Ovaert C, Hascoet S, Selegny M, Malekzadeh-Milani S, Maltret A, Bosser G, Giroux N, Bonnemains L, Bordet J, Di Filippo S, Mauran P, Falcon-Eicher S, Thambo JB, Lefort B, Moceri P, Houyel L, Renolleau S, Bonnet D. Acute heart failure in multisystem inflammatory syndrome in children (MIS-C) in the context of global SARS-CoV-2 pandemic. Circulation. 2020 May 17.

[7] Latimer G, Corriveau C, DeBiasi RL, Jantausch B, Delaney M, Jacquot C, Bell M, Dean T.Lancet Child Adolesc Health. Cardiac Dysfunction and Thrombocytopenia-Associated Multiple Organ Failure Inflammation Phenotype in a Severe Paediatric Case of COVID-19. 2020 May 18:S2352-4642(20)30163-2.

[8] Zhu FC, Li YH, Guan XH, Hou LH, Wang WJ, Li JX, Wu SP, Wang BS, Wang Z, Wang L, Jia SY, Jiang HD, Wang L, Jiang T, Hu Y, Gou JB, Xu SB, Xu JJ, Wang XW, Wang W, Chen W. Safety, tolerability, and immunogenicity of a recombinant adenovirus type-5 vectored COVID-19 vaccine: a dose-escalation, open-label, non-randomised, first-in-human trial. Lancet. 2020 May 22: S0140-6736(20)31208-3.

[9] Burrows, W and Hemmes, S.E, Survival of Bacteria on the Silver Communion Cup, Journal of Infectious Diseases. 1943, 73:180-190

To ιστολόγιο Δημόσια Ορθοδοξία (Public Orthodoxy) επιδιώκει να προωθήσει συζήτηση και συνδιάλεξη, παρέχοντας ένα φόρουμ για διαφορετικές απόψεις σε σχέση με σύγχρονα ζητήματα που αφορούν τον Ορθόδοξο Χριστιανισμό. Οι απόψεις που εκφράζονται σ’ αυτό το άρθρο είναι αποκλειστικά του συγγραφέως και δεν αντιπροσωπεύουν τις απόψεις των εκδοτών,των μεταφραστών, ή του Κέντρου Ορθοδόξων Χριστιανικών Σπουδών.

Tuesday, June 2, 2020

Ντίνα Βαΐου: Ποιος φοβάται το δημόσιο χώρο;

Τη συνέντευξη πήρε η Ζωή Γεωργούλα

Ο δημόσιος χώρος, ως ελεύθερα κοινόχρηστο αγαθό, δέχεται μια διαρκή και μια επικαιρική επίθεση, με πολλές και σκληρές πλευρές.
Διαπιστώνουμε μια πολύ μεγάλη επίθεση στην υλική υπόσταση του δημόσιου χώρου. Είναι μια πλευρά που χρειάζεται καταρχάς να προστατεύσουμε ενάντια στη συρρίκνωση και το σφετερισμό, ώστε να μπορέσουμε ύστερα να μιλήσουμε για όλες τις άυλες πλευρές του που αφορούν τα δικαιώματα, την ελευθερία πρόσβασης, την ορατότητα. Στο σχετικό αφιέρωμα της προηγούμενης εβδομάδας τέθηκαν πλευρές που βρίσκονται εν κινδύνω και αφορούν δρόμους, πλατείες, πεζοδρόμια, παραλίες. Κινδυνεύουν επίσης πάρκα, λόφοι εντός πόλεων, βουνά που βρίσκονται κοντά σε μεγάλες πόλεις. Για όλα αυτά χρειάζεται αγώνας, για να μην παραβιάζονται όχι μόνο η γη αλλά και οι κανόνες που διέπουν τη χρήση της και, κατά διαστήματα, υφίστανται σκληρές επιθέσεις.

Ωστόσο η διαχρονική επίθεση που δέχεται το περιβάλλον και ο δημόσιος χώρος από τους κυβερνώντες φαίνεται να μην βρίσκει αντιστάσεις καλά εδραιωμένες.
Δεν είναι μόνο θέμα κυβερνώντων. Δεν είναι εδραιωμένη μέσα στην κοινωνία η αντίληψη ότι ο δημόσιος χώρος είναι υπό προστασία και δεν επιτρέπουμε να καταπατηθεί ούτε τετραγωνικό εκατοστό. Οι νεότερες γενιές είναι μεν πιο ευαισθητοποιημένες, αλλά η στάση του νεοέλληνα απέναντι σε ό,τι δεν είναι ιδιωτικό μάλλον συνοψίζεται στην αντίληψη: να γίνει, αλλά στην αυλή του γείτονα. Υπάρχουν πολλές ερμηνείες, αλλά νομίζω ότι μεγάλο μέρος αυτής της στάσης εκκινεί από το γεγονός ότι η αξιοποίηση των ακινήτων και η ιδιοκτησία, έστω και ενός πολύ μικρού αυθαίρετου που μετά νομιμοποιείται, ήταν ένας από τους κυρίαρχους τρόπους με τους οποίους επιχειρήθηκε να γεφυρωθεί το χάσμα του εμφυλίου και η κοινωνική ένταξη ανθρώπων που είχαν αποκλειστεί για τα πολιτικά τους φρονήματα. Αυτό είχε συνέπειες σε διάφορα επίπεδα, ένα από τα οποία είναι ότι δεν υπήρξε πουθενά και ποτέ καμία πρόνοια να διατηρηθεί άκτιστος χώρος παραπάνω από αυτόν που απαιτείται για να περπατήσεις μέχρι το σπίτι σου, να προβλεφθεί χώρος για πλατεία, σχολείο κ.λπ. Όταν λοιπόν στη συνέχεια αυτά τα τμήματα χώρου έγιναν μέρη της επίσημης πόλης, δηλαδή εντάχθηκαν στο σχέδιο πόλης, το Δημόσιο υποχρεώθηκε να κάνει απαλλοτριώσεις με ψηλό κόστος. Αν κάνεις μια βόλτα σε οποιαδήποτε γειτονιά της δυτικής Αθήνας, αλλά και στα περίχωρα της Θεσσαλονίκης, του Βόλου, του Ηρακλείου, βλέπεις πολύ στενούς δρόμους που πλέον είναι αδιάβατοι, μια αδιαφορία για το δημόσιο χώρο, για τον οποίο διαμαρτυρόμαστε όταν δεν υπάρχει αλλά δεν είμαστε διατεθειμένοι να κάνουμε καμιά θυσία για να τον αποκτήσουμε. Όσες φορές έγινε νομοθετική ρύθμιση για να εξασφαλίζονται κοινόχρηστοι χώροι κατά την ένταξη περιοχών στο σχέδιο πόλης, για παράδειγμα μέσω της εισφοράς σε γη, η περισσότεροι ιδιοκτήτες ακινήτων έκαναν τα πάντα για να μην την δώσουν.

Αν θέλουμε να εξηγήσουμε γιατί είναι σημαντικό αγαθό ο δημόσιος ελεύθερος χώρος, τι χρειάζεται να επισημαίνουμε;
Ο χώρος γίνεται δημόσιος –για να θυμηθούμε τη Χάνα Άρεντ– όταν σε αυτόν βρεθούν μαζί άνθρωποι οι οποίοι με τις πρακτικές, με την παρουσία και την ορατότητά τους διεκδικούν κάτι. Ακόμα και το δικαίωμα να μην αποκλείονται, να μην εκδιώκονται από αυτό το χώρο. Αυτό καταρχήν είναι πολύ σημαντικό για τη λειτουργία μιας δημοκρατίας. Ωστόσο, έχουν προστεθεί και πολλές άλλες παράμετροι στην ανάγκη να υπάρχουν μικρότεροι και μεγαλύτεροι κοινόχρηστοι χώροι, οι οποίοι με την παρουσία των ανθρώπων για μικρότερο ή μεγαλύτερο χρονικό διάστημα αποκτούν δημόσιο χαρακτήρα, και στη γειτονιά καί στο κέντρο της πόλης και γύρω από την πόλη. Λόγοι που έχουν να κάνουν με πολύ επείγουσες ανάγκες όπως αυτές που θέτει, για παράδειγμα, η κλιματική αλλαγή, μια φυσική καταστροφή (π.χ. σεισμός) ή μια συγκυρία σαν αυτή που ζούμε, όπου η πανδημία μάς υποχρεώνει για την ασφάλειά μας να κρατάμε αποστάσεις. Ποιες αποστάσεις μπορούμε να κρατήσουμε όταν δεν υπάρχει η υλική δυνατότητα, όταν τα περισσότερα πεζοδρόμια είναι ενός μέτρου και οι πλατείες κατειλημμένες;

Ψηλαφώντας ξανά, λοιπόν, σημασίες και όρια, αγγίζουμε την καρδιά του λόγου για τον οποίο ο νεοφιλελευθερισμός επιμένει να βάλλει συστηματικά και με ένταση το δημόσιο χώρο.
Οι παράμετροι που θέσαμε αποτελούν τη μια –πάρα πολύ σημαντική – πλευρά της απάντησης. Υπάρχει και η άλλη πλευρά που αφορά την αντιμετώπιση του δημόσιου χώρου ως οικονομικού πόρου, με στόχο παρόμοιο με αυτόν που θέτει η νεοφιλελεύθερη αντίληψη απέναντι σε οτιδήποτε δημόσιο: την ιδιωτικοποίηση. Μόλις την περασμένη Δευτέρα, ο πρωθυπουργός μας ξαναείπε, μετά από ό,τι ζήσαμε τους τελευταίους μήνες, ότι θα φτιάξει ένα καινούργιο ΕΣΥ με τη συνεργασία ιδιωτών. Αν και σε άλλες, επίσης νεοφιλελεύθερες χώρες, επιλέχθηκε η προστασία και ενίσχυση του δημόσιου χαρακτήρα του εθνικού συστήματος υγείας. Η αντιμετώπιση, λοιπόν, του δημόσιου χώρου ως αντικειμένου με σκοπό το κέρδος, προτάσσει το επιχείρημα ότι είναι συμφερότερο να βρίσκεται στα χέρια ιδιωτών που γνωρίζουν καλύτερα τα θέματα εκμετάλλευσης. Γιατί να τον αφήσουμε στη διάθεση του πολίτη όταν μπορούμε να βγάλουμε χρήματα από την ύπαρξή του; Οι παλιότεροι δεν άφηναν παραπάνω χώρο από ένα μονοπάτι ανάμεσα στα σπίτια, οι νεότεροι επιδιώκουν να βγάλουν κέρδος από τις υπάρχουσες πλατείες, τις στοές, τους πεζοδρόμους. Σήμερα, αν και είμαστε πιο εύποροι ως κοινωνία συνολικά, επιδιώκεται και αυτός ο χώρος που έχει εξασφαλιστεί ως κοινόχρηστος, να ξαναγίνει ιδιωτικός.

Η ριζοσπαστική αριστερά, στον αντίποδα, έχει εμπεδώσει αποτελεσματικά την προστασία του δημόσιου χώρου και του περιβάλλοντος;
Ένα κόμμα που προσβλέπει στην εξουσία πολύ δύσκολα μπορεί να αντιταχθεί σε κάτι τόσο ευρέως αποδεκτό κοινωνικά, θα ήταν περίπου εκλογικός αυτοχειριασμός. Αυτό είναι προφανές και ιστορικά αλλά και σήμερα που ο ΣΥΡΙΖΑ διεκδικεί την εξουσία. Είναι δύσκολο να πάει κόντρα, όχι στους μεγάλους γιατί δεν είναι με το μέρος του, αλλά στους πολύ μικρούς και τους μικρομεσαίους. Γιατί σίγουρα ο δημόσιος χώρος δεν έχει εδραιωθεί ως αυταξία. Δεν είναι μόνο οι «μεγάλοι» που προσβλέπουν στην εκμετάλλευση, είναι και ο κάθε «μικρός». Δεν είναι μόνο τα τραπεζοκαθίσματα μεγάλων καταστημάτων που επεκτείνονται σε πλατείες, αλλά και μικρά μαγαζάκια που βγάζουν το τραπεζάκι τους στο πεζοδρόμιο. Δεν είναι μόνο οι μεγάλες ξενοδοχειακές μονάδες που εξαπλώνονται κάτω από τα αρμυρίκια στις παραλίες, είναι και ο κάθε μικρός που, με την ίδια λογική, ιδιοποιείται ό,τι μπορεί και δεν προβάλλει αντίσταση όταν δεν βρίσκει ούτε καν δίοδο για να βγει στη θάλασσα. Από την άλλη, όλες οι τωρινές επεκτάσεις γίνονται μεν στο όνομα της αντιμετώπισης της κρίσης που προήλθε από τη διαχείριση της πανδημίας, αλλά έρχονται και επικάθονται πάνω σε δέκα χρόνια λιτότητας που δεν έχουν επιτρέψει την επιστροφή σε μια «κανονική» λειτουργία. Διαβάζουμε ότι ένα στα τέσσερα καταστήματα δεν μπορούν να ξανανοίξουν λόγω έλλειψης στοιχειώδους ρευστότητας, αλλά και τα άλλα φαίνεται να επιχειρούν να εξασφαλίσουν εισοδήματα μιας χρονιάς σε πολύ μικρότερο χρόνο, οπότε καθίστανται ακόμα λιγότερο έτοιμα να δεχτούν οποιοδήποτε μέτρο προστασίας.

Αυτή η συγκυρία, που η διαχείριση της πανδημίας και ο εγκλεισμός ανάγκασε τους πολίτες, σε μικρότερο ή μεγαλύτερο βαθμό, να επαναπροσδιορίσουν τη σχέση τους με το δημόσιο χώρο, πώς θα μπορούσε να αποτελέσει αφορμή για την εμπέδωση αυτής της σχέσης και για την ενδυνάμωση κινημάτων που προστατεύουν το δημόσιο χώρο;
Δεν μπορώ να μιλήσω εξ ονόματος των κινημάτων. Να θυμίσω ωστόσο ότι από τη δεκαετία του ’90 είχε δημιουργηθεί ένα παρατηρητήριο ελεύθερων χώρων, που είχε καταγεγραμμένα, στην Αθήνα αλλά και σε άλλα μέρη της Ελλάδας, κάθε κενό μικρό ή μεγάλο χώρο, που θα μπορούσε να γίνει χώρος διεξόδου από το ασφυκτικό μας διαμέρισμα. Αυτό δεν νομίζω ότι λειτουργεί πια, αλλά υπάρχουν πυρήνες σε γειτονιές που είναι ευαισθητοποιημένοι, ιδιαίτερα όπου υπάρχουν συγκεκριμένα επίδικα. Ωστόσο, τα χρόνια ύφεσης που βιώσαμε και η συγκυρία της πανδημίας με την απώλεια εισοδήματος, δυσχεραίνουν το συντονισμό τους σε κάτι λίγο μεγαλύτερης κλίμακας. Για να αλλάξει η νοοτροπία ευρύτερα απαιτεί μεγαλύτερο χρονικό διάστημα. Χρειάζεται να ανατραπεί η αντίληψη επί πραγμάτων που έχουν εμπεδωθεί ως κάτι γενικώς καλό. Για παράδειγμα, στην Αθήνα, ο δήμαρχος πρότεινε τον Μεγάλο Περίπατο με πεζοδρομήσεις κ.λπ. Είναι λόγια που στα αυτιά των συμπολιτών μας ακούγονται σαν κάτι καλό. Είναι δύσκολο να βγει μια δημοτική παράταξη και να πει ότι αυτό το σχέδιο δεν στέκει, είναι κακό. Χρειάζεται να αναπτύξει μια διατριβή για να πείσει για κάτι για το οποίο ο άλλος πείθει με μια φράση. Ο πεζόδρομος είναι πολύ καλό πράγμα, αλλά αν τον προχωράς μόνο του, επιφέρει αλλαγές χρήσεων και τιμών γης. Αυτό έχει συμβεί πάρα πολλές φορές και μας έχει πείσει ότι, για να μην υπάρξει μια τέτοια «παράπλευρη απώλεια», χρειάζονται συνοδά μέτρα, όπως ο περιορισμός στα καταστήματα υγειονομικού ενδιαφέροντος που μπορούν να λειτουργούν κατά μήκος ενός πεζοδρόμου, όπως πολιτικές για τη διατήρηση της κατοικίας, με ελέγχους των ενοικίων κ.λπ. Όλα αυτά είναι πολύ αντιδημοφιλή μέτρα.

Η μονοκαλλιέργεια του τουρισμού απειλεί επίσης το αγαθό του δημόσιου χώρου και τη ζωντάνια των ελληνικών χωριών και πόλεων. Με ποιες δικλείδες, ο τουρισμός μπορεί να ενταχθεί σε μια ισόρροπη πολιτική θεώρηση;
Ο τουρισμός αποτελεί μεγάλο και σύνθετο πεδίο οικονομικής δραστηριότητας που δεν μπορούμε να αναλύσουμε εδώ. Όμως, σε σχέση με τη συζήτησή μας, η μονοκαλλιέργεια του τουρισμού και το να επιτρέπεται η ασύδοτη επέκταση εξυπηρετήσεων για ένα κοινό που βρίσκεται στην πόλη ή την παραλία μας τρεις μήνες το χρόνο, δεν αποτελεί συνετή οικονομική στάση – αλλά αυτό είναι πλέον έως και λίγο αργά για να το πούμε. Ο τουρισμός, όταν βρίσκεται σε άνοδο, δίνει τόσο πιο γρήγορα και πιο εύκολα ένα αξιοπρεπές εισόδημα, που δεν μπορείς με μεγάλη πειστικότητα να υποστηρίξεις την επιστροφή π.χ. σε αγροτικές δραστηριότητες. Προϋποθέτει πολλά στάδια συνειδητοποίησης.
Η Αριστερά τι επιχειρήματα μπορεί να προτάξει σε αυτές τις κατευθύνσεις που θίξαμε, για έναν εναλλακτικό τρόπο προσέγγισης του τουρισμού, της αντιμετώπισης του δημόσιου χώρου, της προστασίας του περιβάλλοντος, απέναντι σε μια κυβέρνηση που επιδεικνύει μένος και εμμονή απέναντι σε ό,τι δημόσιο;
Ως αξιωματική αντιπολίτευση, που αύριο θα την στήσουμε στα πέντε μέτρα για να εφαρμόσει αυτά που λέει εάν επανέλθει στην κυβέρνηση, δεν μπορεί να πει πολλά. Αλλά και αρκετά από τα ζητήματα που εμπίπτουν στους τομείς που ανέφερες, τα έχει υπονομεύσει η ίδια με κυβερνητικές πολιτικές που εφάρμοσε. Από τη μία, αλλαγές, σε τομείς όπως το περιβάλλον, η πολεοδομία και η περιφερειακή ανάπτυξη, προσκρούουν σε πλέγμα μεγάλων και μικρότερων συμφερόντων. Δεν αρκεί η πεποίθηση και η πολιτική βούληση. Υπήρξαν πολλά νομοσχέδια που χρειάστηκε πάρα πολύς χρόνος για να περάσουν, ακόμα και απομειωμένα. Από την άλλη, όπως και παραπάνω θίξαμε, και η Αριστερά ίσως δεν έχει πειστεί για τη σημασία κάποιων πραγμάτων.

Σε τι μπορεί κάποιος να προσβλέπει με αισιοδοξία;
Στα μικρά και καθημερινά που αναφέρονται στον περίγυρο του καθενός μας, στις συμπεριφορές και τις αντιστάσεις που αναπτύσσονται εκεί.

Νομίζω ότι τελικά, ως επίλογος στην κουβέντα μας, το σημείο που συναντιούνται οι αγωνίες και οι αγώνες, εκφράστηκε με μια φράση του Αλέξη Τσίπρα από την παρουσίαση του Μένουμε Όρθιοι ΙΙ, την περασμένη Δευτέρα, ότι δεν μπορούμε να επιτρέψουμε μια ακόμα γενιά νέων να ενηλικιωθεί σε συνθήκες διαρκούς ύφεσης, υψηλής ανεργίας και κραυγαλέων κοινωνικών ανισοτήτων. Αυτό –αντίστροφα– έχει αφομοιωθεί και από τη ΝΔ που φαίνεται να χρησιμοποιεί την πανδημία ως νέο πρόσχημα για εμπέδωση του νεοφιλελευθερισμού.
Η Νέα Δημοκρατία, όμως, έχει ως αυτοσκοπό την επανεκλογή της στην κυβέρνηση για νι τετραετίες. Για αυτό ελέγχει τα ΜΜΕ, παραποιεί ό,τι δεν την εξυπηρετεί και βασίζεται σε μια ακριβή και διαρκή επικοινωνιακή εκστρατεία. Όμως ας τελειώσουμε αισιόδοξα, στην ανάγκη να διασφαλίσουμε ότι η νέα γενιά θα ενηλικιωθεί σε συνθήκες αγωνιστικές.

Η Ντίνα Βαϊου είναι ομότιμη καθηγήτρια ΕΜΠ (Τομέας Πολεοδομίας και Χωροταξίας)

Πηγή: Εφημερίδα Η Εποχή