Wednesday, April 6, 2016

Ο Παναγιώτης Νέλλας γιὰ τὴν ἀναρχία

Συμπλήρωθηκαν 30 χρόνια από το θάνατο του Παναγιώτη Νέλλα. Το δημιουργημά του το περιοδικό Σύναξη συνεχίζει τη προσφορά της στην ελληνική κοινωνία. Η Κόκκινη Πιπεριά αναδημοσιεύει το κείμενο του αείμνηστου Παναγιώτη Νέλλα για την αναρχία.  

Του Παναγιώτη Νέλλα

[…] στὸ μικρὸ μέτρο ποὺ διαθέτω «ὦτα ἀκούειν», ἀκούω τὴν κραυγὴ ποὺ βγάζουν τόσοι νέοι στὶς μέρες μας, ἀλλὰ καὶ τὴν κραυγὴ ποὺ βγαίνει μέσα ἀπὸ τὸν ὀνομαζόμενο «χῶρο τοῦ ἀναρχισμοῦ». Βέβαια, πρέπει νὰ ὁμολογήσω ὅτι ἐλάχιστα γνωρίζω γιὰ τὸ χῶρο αὐτὸ καὶ ὄχι συχνά, ὅπως στὸ μεγάλο κοινό, ἡ φωνή του φθάνει καὶ σὲ μένα μέσα ἀπὸ ἐνέργειες βίαιες, πρᾶγμα ποὺ δημιουργεῖ τὴν αἴσθηση μιᾶς θεμελιακῆς ἀντίφασης: πῶς εἶναι δυνατὸν ἡ ἐλευθερία (ὄχι ἁπλῶς ἡ ἐθνικὴ ἢ κοινωνικὴ ἀλλὰ ἡ ριζική, ἡ ἐλευθερία ἐκείνη ποὺ συνιστᾶ τὸν ἄνθρωπο) νὰ ἐνεργεῖ μὲ βία; Ἡ ἐλευθερία δὲν πραγματώνεται παρὰ μέσα στὴν ἀγάπη,εἶναι ἡ ἀγάπη.
Σκεφτεῖτε: ὅταν ἀγαπήσω κάτι, αὐτό, ὁτιδήποτε καὶ νά ’ναι, γίνεται δικό μου, δηλαδὴ χῶρος στὸν ὁποῖο μ’ ἀρέσει, θέλω, ἐπιθυμῶ νὰ εἶμαι, χῶρος ἐλεύθερος, ἐλευθερία.
Οἱ μαθητὲς τοῦ Σωκράτη τὸν ἔβλεπαν στὸ κελλὶ καὶ ἤθελαν νὰ τὸν ἀπελευθερώσουν. Αὐτὸς ὅμως ἦταν ἐλεύθερος. Τὸ ἴδιο καὶ ὁ Παῦλος.

Δὲν κερδίζεται ἡ ἐλευθερία μὲ τὴν ἀπελευθέρωση. Εἶναι διαφορετικῆς τάξεως πρᾶγμα ἀπο τὴν ἀπελευθέρωση, ὅπως καὶ ἀπὸ τὴν ἀνεξαρτησία. Οἱ τελευταῖες αὐτὲς πραγματικότητες ἀνήκουν στὸ ἐπίπεδο τοῦ κράτους, τῆς ἐξουσίας, τῶν δομῶν ὀργάνωσης τῆς κοινωνίας.Ἀλλὰ ἡ ἐλευθερία δεν ἀνήκει σ’ αὐτὸ τὸ ἐπίπεδο. Ἡ ἀφετηριακὴ θέση σας νομίζω ὅτι εἶναι πολὺ ὀρθή. Ἔχετε καταφέρει νὰ διατυπώσετε μιὰ πολὺ μεγάλη ἀλήθεια: στὸ ἐπίπεδο τοῦ Κράτους, τῆς ἐξουσίας, τῶν ὁποιωνδήποτε δομῶν ὀργάνωσης τῆς κοινωνίας ὄντως καὶ πολὺ ἁπλὰ δὲν ὑπάρχει ἐλευθερία. Καμμιὰ δόμηση τῆς κοινωνίας δὲν μπορεῖ νὰ παρέξει ἐλευθερία. Κι ἂν καταλυθεῖ τὸ κράτος καὶ ὑπάρξει ὁποιαδήποτε ἄλλη δόμηση τῆς κοινωνίας, καὶ αὐτὴ ἀπὸ τὴν ἴδια της τὴ φύση θὰ στερεῖ τὴν ἐλευθερία. Κι ἐσεῖς οἱ ἴδιοι ἂν πετύχετε αὐτὸ ποὺ θέλετε, μόλις τὸ πετύχετε μὲ τὸ ποὺ θὰ τὸ πετύχετε φανερά, κοινωνικά, θὰ τὸ καταστρέψετε. Γιατὶ ἀπὸ τὴ στιγμὴ ποὺ ἐπιχειρήσει κάποιος νὰ κάνει τὴν ἐλευθερία κατάσταση, ἡ ἐλευθερία αἴρεται. Ἡ μόνη διάρκεια τῆς ἐλευθερίας εἶναι ἡ ἀγάπη. […]

[…] Στὸν κόσμο στὸν ὁποῖο ζοῦμε δὲν ὑπάρχει ἐλευθερία, ἐπειδὴ ὁ κόσμος ἔχει ἀρχή. Καὶ κάθε τὶ ποὺ ἔχει ἀρχὴ φέρνει ἐξ ὁρισμοῦ μέσα στὴν ὕπαρξή του δεσμεύσεις. Ἡ ἐλευθερία πράγματι δὲν μπορεῖ νὰ ὑπάρξει παρὰ στὴν ἀναρχία, εἶναι ἄναρχη. Καὶ πῶς εἶναι ποτὲ δυνατὸ ὁ κόσμος ἢ ὁ ἄνθρωπος νὰ ξεπεράσει τὸ γεγονὸς ὅτι ἔχει ἀρχή;
Ὅμως αὐτὸ τὸ κατὰ φύση ἀδύνατο γίνεται δυνατὸ ἐπειδὴ μέσα στὸν κόσμο μας ἦρθε ὁ μοναδικὸς Ἄναρχος. Καὶ ἦρθε πραγματικά, ἔκανε τὸν κόσμο, τὴν ὑποκείμενη ὀντολογικὰ σὲ δεσμεύσεις φύση μας σάρκα του, χωρὶς νὰ λάβει ἀπὸ τὴ φύση μας σάρκα του, χωρὶς νὰ λάβει ἀπὸ τὴ φύση μας τὴν ἀρχή του.
Κι ἔτσι ἔδωσε τὴ δυνατότητα στὸν ἄνθρωπο νὰ ζήσει, ἀκόμη περισσότερο νὰ γίνει ἄναρχος. Ἂν δὲν μᾶς ἔδινε τέτοιας φύσεως πράγματα ὁ Χριστὸς δὲν θὰ τὸν χρειαζόμασταν. Θὰ ἦταν ἕνας ἁπλὸς κοινωνικὸς ἀναμορφωτής. Ἀλλὰ ὁ Χριστὸς δυναμιτίζει ριζικὰ τὴν καλοστεκούμενη κοινωνία μας. Καλεῖ καὶ ὁδηγεῖ τὸν ἄνθρωπο νὰ γίνει ἀληθινὰ καὶ πραγματικὰ ἄναρχος, πρᾶγμα πού, ἀπ’ ὅ,τι διαισθάνομαι, πρέπει μᾶλλον νὰ ἀποτελεῖ καὶ τὴν πιὸ μύχια ἀναζήτηση κάθε γνήσιου ἀναρχικοῦ.
Θὰ σταματήσω ἐδῶ ἀγαπητοὶ φίλοι. Σᾶς στέλνω αὐτὸ τὸ γρᾶμμα σὰν ἕνα πραγματικό, γνήσιο, εἰλικρινὰ ἐγκάρδιο χαιρετισμό.
Ἂν ἔχετε διαθέσιμο χρόνο, θὰ χαρῶ νὰ βρεθοῦμε νὰ κουβεντιάσουμε. Δὲν ξέρω ἐσεῖς, ἀλλὰ ἐγὼ σίγουρα ἔχω νὰ κερδίσω ἀπὸ μιὰ τέτοια συνάντηση. Ἡ ρωμαλαία ριζικὴ ἀναζήτηση ποὺ σᾶς χαρακτηρίζει μοῦ χρειάζεται και μένα. Γιατὶ χωρὶς αὐτὴ δὲν μποροῦν νὰ πραγματοποιηθοῦν αὐτὰ γιὰ τὰ ὁποῖα τόλμησα νὰ μιλήσω πιὸ πάνω.

Παναγιώτης Νέλλας*, Ἐλευθερία καὶ ἀρχή, περ. Ὁράματα Κοινοτισμοῦ, τ. 2, Φθινόπωρο 1990

* Δρ. Θεολογίας-ἱδρυτὴς τοῦ περιοδικοῦ Σύναξη †1986

Δημοσιεύθηκε στο blog Αδράχτι

Tuesday, April 5, 2016

Αντίο Σάββα Παύλου...

Ο Σάββας Παύλου, δάσκαλος, συγγραφέας, μη μέλος του Πανεπιστημίου Κύπρου, πριν απ’ όλα αγωνιστής για τα δίκαια του Κυπριακού ελληνισμού, για την Αυτοδιάθεση-Ένωση, φίλος και σύντροφος για πολλές δεκαετίες δεν είναι πια μαζί μας. Όπως ο ίδιος επιθυμούσε, θα ταφεί στην αγαπημένη του Κοκκινοτριμιθιά της Κύπρου και της Ελλάδας, στις 6η Απριλίου. Σεβόμενοι τη μνήμη του δεν θα πούμε περισσότερα σήμερα. Θα δημοσιεύσουμε μόνο ένα δικό του κείμενο, γραμμένο σε ανύποπτο χρόνο. Ας είναι ελαφρύ το χώμα που σε σκεπάζει αδελφέ!

Η κηδεία μου

Του Σάββα Παύλου, Λευκωσία 2010

Όντως φοβερώτατον το του θανάτου μυστήριον
εις το καθ’ ομείωσιν επανάγαγε, το αρχαίο κάλλος αναμορφώσασθαι
και την ποθεινήν πατρίδα παράσχου μοι, παραδείσου πάλιν ποιών πολίτην με

Όπως παρατήρησε, παλαιότερα, ευαίσθητος διανοούμενος, στους γάμους οι φωτογράφοι και οι χειριστές των βίντεο έχουν μετατρέψει την τελετή και την εκκλησία σε ένα στούντιο φωτογράφησης και βιντεογράφησης. Η λειτουργία, οι ύμνοι, οι ψάλτες, ο παπάς, εκμηδενίζονται και εξαφανίζονται, υπάρχουν μόνον οι φωτογράφοι και οι βιντεογράφοι. Δίνουν εντολές και κανονίζουν πως θα εξελιχθεί η τελετή, που θα σταθούν και πως θα κινηθούν οι νεόνυμφοι, δίνουν διαταγές ακόμη και στον ιερέα πως θα δράσει και θα πορευτεί. Κι αυτός, άρχων του μυστηρίου και του χώρου, αντί να τους εξαποστείλει δυστυχώς τους υπακούει.

Άρχισε να χαλά και η ακολουθία για την κηδεία, η υπέρτατη τελετή, όταν ο άνθρωπος αποχαιρετά τον κόσμο αυτό. Και εκεί τα πράγματα έχουν φτάσει σε σημείο εξευτελισμού και εξανδραποδισμού. Εκτός από τους φωτογράφους και τους βιντεοφόρους, έχουμε την κατάθεση στεφάνων, τους αλλεπάλληλους επικηδείους, σε μερικές περιπτώσεις έχουμε φτάσει σε διψήφιο αριθμό. Η κηδεία γίνεται πια ένα κοσμικό γεγονός στο οποίο ο νεκρός εξαφανίζεται. Αρχίζουν οι καταθέσεις στεφάνων που αναγγέλλονται, ακόμη κάποιος διαβάζει τον κατάλογο των ανθρώπων που κατέθεσαν προηγουμένως στεφάνι, αρχίζουν οι επικήδειοι. Αναγγέλλονται τα ονόματα, οι τίτλοι και οι ιδιότητες των ομιλητών, αυτοί πλησιάζουν στο μικρόφωνο και αρχίζουν, ο νεκρός ανυπεράσπιστος στο φέρετρο υφίσταται κοινοτοπίες και τυπικότητες και μεγάλα λόγια. Είναι χαρακτηριστική η περίπτωση με τις κηδείες των αγνοουμένων, που τα λείψανά τους βρέθηκαν και ταυτοποιήθηκαν με τη μέθοδο DNA. Οι άνθρωποι αυτοί σκοτώθηκαν πολεμώντας τον Τούρκο κατακτητή, άλλοι εκτελέστηκαν εν ψυχρώ από το αδίστακτο τέρας του τουρκικού τακτικού στρατού. Κι όμως στις κηδείες τους, σε ένα αλαλούμ μικροπολιτικής, δεν τονίζεται τίποτε από όλα αυτά, η εξόδιος ακολουθία τους αποτελεί προπαγανδιστικό εφαλτήριο της τρέχουσας πολιτικής πρακτικής και του κομματικού καιροσκοπισμού, πολέμησαν τον Τούρκο, σκοτώθηκαν στη μάχη ή δολοφονήθηκαν και ακούουν συμβιβαστικές κορώνες, επαναπροσεγγιστικές αφέλειες, ισοπεδωτικές ειρηνοφιλίες, σιροπιαστά ιδεολογήματα και νεοκυπριακά πιλάφια. Ό,τι σκηνοθετεί και υποβάλλει η μικροκομματική τακτική και οι μικρόνοες ηγήτορες.

Ακόμη: Στο «δεύτε τελευταίον ασπασμόν» οι δικοί του νεκρού στέκονται δίπλα στο φέρετρο και περνούν οι παρόντες για τα συλλυπητήρια και τα λόγια παρηγοριάς. Ο αποχαιρετισμός για τον νεκρό υποτονίζεται, μπαίνει σε τριτεύουσα μοίρα, αυτό το μέρος της νεκρώσιμης ακολουθίας δεν είναι πια μια ανεπανάληπτη στιγμή της σχέσης μας με τον μεταστάντα (τον βλέπουμε και τον αποχαιρετούμε για τελευταία φορά και τόσες ποικίλες σκέψεις αναδύονται στο μυαλό, για τον μακαρίτη, για το αιώνιο θέμα της ζωής και του θανάτου). Αντίθετα γίνεται μια κοινωνική εκδήλωση όπως τόσες άλλες. Στη γενέτειρά μου, την ανεπανάληπτη Ερυθροτερμινθία, στις κηδείες της, που μικρό παιδί τις παρακολούθησα σχεδόν όλες, δεν γίνονταν τέτοια πράγματα. Το «δεύτε τελευταίον ασπασμόν» ήταν αφιερωμένο στον νεκρό, και μόνο σ’ αυτόν. Το εκκλησίασμα πλησίαζε το φέρετρο προσκυνούσε και αποχαιρετούσε τον μεταστάντα. Τα συλλυπητήρια και τα λόγια της παρηγοριάς δίνονταν στους οικείους του νεκρού μετά την κηδεία, στην έξοδο του κοιμητηρίου, όταν έπαιρναν εκεί μια ελιά, ένα κομμάτι ψωμί και λίγο κρασί για το «Θεός μακαρίσει τον» και «αιωνία η μνήμη του». Τώρα όμως, ίσως μέσα στην οικονομία των ρυθμών της τρέχουσας ζωής, όταν πολλοί πάνε μόνον στην εκκλησία για την τελετή και αποχωρούν χωρίς να μεταβούν και στο κοιμητήριο για την ταφή, διευθετήθηκε μέσα στη νεκρώσιμο ακολουθία να δίδονται και τα συλλυπητήρια προς τους οικείους. Αποτέλεσμα: Χάλασε η σωστή ατμόσφαιρα της κηδείας, πήρε πιο εκκοσμικευμένο χαρακτήρα.

Υπάρχει λοιπόν άμεση ανάγκη να συζητήσουμε το θέμα της κηδείας στην Κύπρο και να σώσουμε την αξιοπρέπεια των νεκρών μας. Ο σεβασμός και η εν αξιοπρεπεία φροντίδα των πεθαμένων μας, η αφοσίωση στην τελετή της κηδείας τους, η εν ειλικρινεία σοβαρότητα κατά τη διάρκειά της, η φροντίδα για τη μνήμη τους, αποτελούν θεμελιώδη και ωραία συστατικά της ελληνικής κοινωνίας. Φαίνεται ότι αρχίσαμε να χαλούμε και σ ‘ αυτό. Το πιο σημαντικό: Η νεκρώσιμος ακολουθία της Ορθοδόξου ημών Εκκλησίας είναι αρκετή και δεν χρειάζεται τίποτε άλλο. Η νεκρώσιμος ακολουθία, αυτό το ποίημα του θανάτου, το άσμα ασμάτων για το θέμα της ζωής και της αναχώρησής μας από τον κόσμο τούτο, ένα αριστούργημα λόγου και φιλοσοφικής ενατένισης, συμπυκνωμένη και κάποτε ευφρόσυνα παρηγορητική, δεν χρειάζεται συμπληρώματα και φτιασίδια άλλα.

Μα απλά λόγια: Όταν πεθάνω δεν θέλω κανένα τηλεοπτικό συνεργείο και φωτογράφο, δεν θέλω καταθέσεις στεφάνων ή αναγγελία ποιοι κατέθεσαν στεφάνι.

Η νεκρώσιμος ακολουθία της Ορθοδόξου ημών Εκκλησίας αρκεί.

Αν κάποιος αισθάνεται έντονα αυτή την ανάγκη για στεφάνι, ας βάλει διακριτικά ένα στο φέρετρο ή στον τάφο και ας αποχωρήσει ήρεμα.

Δεν θέλω επικήδειους λόγους. Ούτε έναν, είτε από φίλο, είτε από συγγενή ή (Θεός φυλάξοι) οποιοδήποτε κυβερνητικό αξιωματούχο.

Η νεκρώσιμος ακολουθία της Ορθοδόξου ημών Εκκλησίας αρκεί.

Στο «Δεύτε τελευταίον ασπασμόν» δεν θα δίδονται τα γνωστά συλληπητήρια στους οικείους.

Η νεκρώσιμος ακολουθία της Ορθοδόξου ημών Εκκλησίας αρκεί.

Όσοι αισθάνονται έντονα αυτήν την ανάγκη ας πάνε στο νεκροταφείο Κοκκινοτριμιθιάς και μετά την ταφή, στην έξοδο του κοιμητηρίου, με το κρασί, τις ελιές και το ψωμί ας πούνε την καλή τους κουβέντα στους συγγενείς.

Μόνο ένα πράγμα θα ζητήσω. Το φέρετρο να είναι καλυμμένο με την ελληνική σημαία. Παλιά, την εποχή των πολιτικών μου δραστηριοτήτων μιλούσα ότι μαζί με την ελληνική σημαία θα ήθελα και μια μαυροκόκκινη άλλη, ένδειξη των αντιεξουσιαστικών μου πεποιθήσεων και του πολιτικού μου ριζοσπαστισμού. Ανοησίες. Στην Κύπρο η ελληνική σημαία τα λέει όλα, είναι η πιο αντιεξουσιαστική και ριζοσπαστική πράξη. Στον θανατόπνοο τουρκικό επεκτατισμό, στη δουλοφροσύνη, στη μιζέρια και στην κακομοιριά, στην κουτοπονηριά των νεοκυπρίων και στην αλλοτρίωση πολλών Ελλαδιτών, στις πλεκτάνες των Άγγλων και του διεθνούς παράγοντα, η ελληνική σημαία συμπυκνώνει την έννοια της αντίστασης, της ελευθερίας και της αξιοπρέπειας. Μόνον, λοιπόν, αυτά. Η ελληνική σημαία και η νεκρώσιμος ακολουθία της Ορθοδόξου ημών Εκκλησίας.

Friday, April 1, 2016

Κύπριοι & Ιρλανδοί στις Αγγλικές φυλακές

Manus Canning (αριστερά) και Ρένος Κυριακίδης 49 χρόνια μετά...
Tου Βία Λειβαδά

Σχεδόν ένα χρόνο μετά την έναρξη του Ενωτικού-Εθνικοαπελευθεωρτικού αγώνα της ΕΟΚΑ, στις 27 Αυγούστου 1956, οι Αγγλοι μεταφέρουν τους έξι πρώτους αγωνιστές της ΕΟΚΑ στις Αγγλικές φυλακές Wormwood Scrubs, του Λονδίνου. Εκεί οι Κύπριοι βρίσκουν τέσσερις Ιρλανδούς πολιτικούς κατάδικους του IRA και έγιναν αμέσως μια ομάδα.

Πρώτη πράξη αλληλεγγύης Ιρλανδών και Κύπριων έγινε όταν οι κατάδικοι ποινικού δικαίου στις ίδιες φυλακές, οργανωμένοι από δεσμοφύλακες - χίλιοι περίπου - προσπάθησαν να επιτεθούν εναντίον των Κυπρίων, μπήκαν μπροστά οι Ιρλανδοί και τούς δήλωσαν «μόνο πάνω από τα πτώματά μας θα αγγίξετε τούς Κύπριους». Μόλις το αντελήφθησαν οι Κύπριοι αγωνιστές προχώρησαν μπροστά μαζί με τους Ιρλανδούς έτοιμοι για μάχη. Όταν οι άγγλοι κατάδικοι διαπίστωσαν ότι οι αγωνιστές ήταν έτοιμοι , άρχισαν να διαλύονται σιωπηρά.

Από τότε κανένας δεν τόλμησε να απειλήσει κανένα από την ομάδα των αγωνιστών. Από τις 7 του Φεβράρη του 1957 τις 13 Νοεμβρίου , μεταφέρθηκαν συνολικά 20 αγωνιστές. Στις 14 Δεκεμβρίου μας χώρισαν σε δύο ομάδες των δέκα, η μια μεταφέρθηκε στις φυλακές του Kent και η άλλη στις φυλακές Wakefield του Yorkshire. Στην συνέχεια μεταφέρθηκαν άλλοι δέκα αγωνιστές στις φυλακές του Perth, Σκωτίας και ένας στις φυλακές Parkhurst, στην Island of Wight. Αυτός άρχισε απεργία πείνας ζητώντας να μεταφερθεί σε φυλακές όπου υπήρχαν άλλοι συναγωνιστές του και κατέληξε στις φυλακές Maidstone. Πρώτη σκέψη όλων των αγωνιστών ήταν η απόδραση και επιστροφή στην Κύπρο για συνέχιση του αγώνα. Εκ μέρους της κυπριακής εθναρχίας ανέλαβε να προωθήσει το σχέδιο, σε συνεργασία με τον IRA , ο φοιτητής Νικόλας Ιωάννου του οποίου ο αδελφός βρισκόταν στις φυλακές Wormwood Scrubs. Μετά την μεταφορά των Κυπριών σε άλλες φυλακές το σχέδιο σταμάτησε. Συνεχίστηκε όμως στις φυλακές Wakefield όπου υπήρχαν άλλοι τρεις αγωνιστές του IRA.

Ο Νικόλας Ιωάννου ανέλαβε και πάλιν τις επαφές με τους Ιρλανδούς αγωνιστές του IRA , αλλά κατά την δεύτερη επιστροφή του από το Δουβλίνο για τη διευθέτηση των λεπτομερειών τής απόδρασης , καθ’ οδό προς το Λονδίνο με μοτοσυκλέτα ένα φορτηγό αυτοκίνητο του ανέκοψε το δρόμο και τον σκότωσε, στις 17 Ιουλίου 1958. Δεν επρόκειτο για ατύχημα αλλά για δολοφονία αφού ο οδηγός του φορτηγού ήταν δεσμοφύλακας στις φυλακές που βρισκόμαστε τότε. Ακόμη ένας αγωνιστής της ΕΟΚΑ έδινε τη ζωή του για τον αγώνα ελευθερίας , αυτή τη φορά μέσα στην ίδια την αποικιοκρατία.

Ο θάνατος του Νικόλα δεν ανέκοψε τις προσπάθειες μας για απόδραση. Αποκαταστήσαμε επαφή με ένα παρακλάδι του IRA, που δέχτηκε να μας βοηθήσει. Επειδή ως πολιτικοί κατάδικοι βρισκόμαστε διαρκώς υπό ειδική επίβλεψη, ενώ κατά τις επισκέψεις από δικούς μας γινόταν πολύ αυστηρός έλεγχος , έπρεπε να αναζητήσουμε σύνδεσμο ανάμεσα στους κατάδικους κοινού δικαίου , οι οποίοι είχαν μεγαλύτερες ελευθερίες. Δεχόντουσαν τους δικούς τους σε μεγάλη αίθουσα σε χωριστό τραπεζάκι με την παρουσία ενός μόνο δεσμοφύλακα , που δεν μπορούσε να ακούσει τις συνομιλίες.

Η οργάνωση των Ιρλανδών μας εξασφάλισαν τον Pat O’Donovan , ένα Ιρλανδό αγωνιστή που διέπραξε μια φανερή ληστεία τράπεζας στην παρουσία αστυνομικών. Παραδέχτηκε το αδίκημα και καταδικάστηκε σε φυλάκιση επτά χρόνων και στάλθηκε στις κοντινότερες φυλακές, στο Wakefield. Από την είσοδό του στις φυλακές η διαδικασία οργάνωσης της απόδρασης κινήθηκε με γρήγορους ρυθμούς. Τελικά ορίστηκε για τις 12 Φεβρουαρίου 1959. Στις 11 Φεβρουαρίου είχαν υπογραφεί οι συμφωνίες Ζυρίχης.

Διαβάζοντάς της διαφωνήσαμε με το περιεχόμενο και αποφασίσαμε να πραγματοποιηθεί η απόδραση. Σημαντική υπήρξε η βοήθεια του Tony Martin, ενός Άγγλου που υπηρετούσε στην Κύπρο και αναγνώρισε το δίκαιο του αγώνα μας, παρέδωσε τον οπλισμό του στην ΕΟΚΑ και προσπάθησε να φύγει, αλλά συνελήφθη από τους στρατιώτες και καταδικάστηκε σε φυλάκιση επτά χρόνων. Έγινε μέλος της ομάδας μας από την άφιξή του στις φυλακές. Σ΄ αυτόν οφείλεται σε μεγάλο βαθμό η απόδραση αφού ο ίδιος έκοψε τα σίδερα του παραθύρου της τραπεζαρίας του, από την οποία έγινε η απόδραση. Έτσι την καθορισμένη ώρα, στις 7.15 μμ άρχισε η εφαρμογή του σχεδίου.

Πρώτοι έφυγαν ο Tony και ένας Ιρλανδός , πήγαν στον τοίχο όπου κρεμόταν το σχοινί , και άρχισε η αναρρίχηση. Πρόλαβε να βγει στον τοίχο μόνο ο Ιρλανδός με την βοήθεια του Tony. Εκείνη την ώρα φάνηκε η περίπολος των φυλακών και ο Tony έτρεξε προς την αντίθετη κατεύθυνση για να τούς παραπλανήσει. Οι Ιρλανδοί που περίμεναν απέξω , είδαν τι έγινε και έφυγαν παίρνοντας μαζί τους ένα μόνο δραπέτη. Όταν οι άλλοι βγήκαν για να πάνε στον τοίχο , το σχοινί δεν το κρατούσε κανένας, έτσι επέστρεψαν πίσω από όπου μπήκαν και οδηγήθηκαν στην απομόνωση.

Σε λίγες μέρες οι Κύπριοι κατάδικοι μεταφέρθηκαν στην Κύπρο, ενώ εκείνοι που μας βοήθησαν πέρασαν αρκετό ακόμη χρόνο με πρόσθετες κατηγορίες, μέχρι την ώρα της δικής τους απόλυσης μετά την έκτιση των ποινών τους. Μετά την αποφυλάκισή τους διατηρήσαμε επαφή με αλληλογραφία. Κάποια μέρα, μετά από 27 χρόνια , ο Ιρλανδός δραπέτης ήλθε στην Κύπρο και έγινε η πρώτη συνάντηση.

Τον Απρίλη του 2007 οι Κύπριοι Πολιτικοί Κατάδικοι των φυλακών Αγγλίας πραγματοποίησαν κοινή εκδήλωση με τους Ιρλανδούς του IRA κατάδικους στις ίδιες φυλακές με τους αγωνιστές της ΕΟΚΑ. Ενα χρόνο μετά στις 10 Μαΐου 2008 , πραγματοποιήθηκε επίσκεψη ανταπόδοσης από αγωνιστές της ΕΟΚΑ των Αγγλικών φυλακών, σε μια εκδήλωση στο Δουβλίνο. Η επίσκεψη ήταν από μακρού οφειλόμενη, αλλά έστω και μετά από 49 χρόνια είναι επιβαλλόμενη και πολύ χρήσιμη. Ήδη από τους 31 κύπριους αγωνιστές που μεταφέρθηκαν στις αγγλικές φυλακές, οι 9 έχουν πεθάνει και από τούς 8 Ιρλανδούς οι πέντε έχουν πεθάνει, με τελευταίο τον Seamus MacCallum, που πέθανε τρεις βδομάδες πριν τη συνάντηση. Τρεις επιζώντες Ιρλανδοί μαχητές του IRA μαζί με τους μαχητές της ΕΟΚΑ κατέθεσαν στεφάνια στους τάφους αυτών που έφυγαν.

Βίας Λειβαδάς (1934-2009) 

Βιβλιογραφία: 1.‘‘Λεύκωμα Πολιτικών Καταδίκων’’, Σύνδεσμος Πολιτικών Καταδίκων. 1997.

2. ‘‘Στρατηγός Γεώργιος Γρίβας Διγενής’’, Λεωνίδα Φ. Λεωνίδου. Τόμος Β’. 1997. 
3. ‘‘Πορεία προς Αμμόχωστο’’ Βία Λειβαδά. 2001.
4. ‘‘Η εξέγερση του Οκτώβρη 1931’’ Βία Λειβαδά. 2004. 
5. ‘‘Μητρώον Αγωνιστών ΕΟΚΑ 1955-59’’, Σ.Ι.Μ.Α.Ε. 2004. 
6. ‘‘Δικαίωμα στ’ όνειρο’’, Βία Λειβαδά. 2006. 
7. ‘‘Κύπριοι και Ιρλανδοί Πολιτικοί Κατάδικοι’’, Βία Λειβα δά. 2007. 
8. ‘‘Κακοπετριά’’, Χαράλαμπου Αρ. Χαραλαμπίδη. 2007. 
9. ‘‘Πόθος Ελευθερίας’’, Θάσου Σοφοκλέους. 1986.

Τζι ας γίνει το γαίμαν μας αυλάτζιιν...

Του Αλέκου Μιχαηλίδη

Αν οι παππούδες μας επιχειρούσαν να μετρήσουν τις «συγκυρίες» και με «ρεαλισμό» να «επιβιώσουν» υπό το αποικιακό καθεστώς της Μ. Βρετανίας, προφανώς μακριά από τη μάνα μας, δεν θα είχαν εκραγεί οι πρώτοι μηχανισμοί τα ξημερώματα της 1ης Απριλίου 1955. Ο Μόδεστος Παντελή δεν θα ήταν ο πρώτος ήρωάς μας και το πανέμορφο εκείνο αντάρτικο, που απογείωσε τη βαθιά ψυχή των Κυπρίων, θα καρτερούσε υπομονετικά να «ωριμάσουν» οι καιροί.

Η ΕΟΚΑ ήταν κάτι πολύ μεγαλύτερο από ότι μπορούν να συλλάβουν εκείνοι που, κρυμμένοι στα κασμίρια τους, καταθέτουν στεφάνια στα αιώνια Φυλακισμένα Μνήματα, εκείνοι που τολμούν να εκφέρουν λόγους σε εκδηλώσεις μνήμης. Η ΕΟΚΑ ζει. Η ΕΟΚΑ είναι ζώσα πραγματικότητα του τόπου, η ΕΟΚΑ είναι η Κύπρος που αντιστέκεται, η ΕΟΚΑ είναι η Ελλάδα που αντιστέκεται. Η ΕΟΚΑ δεν είναι προϊόν βρώσης ούτε των ιστορικών, ούτε των μελετητών, ούτε βέβαια των πολιτικών ή των εν δυνάμει πολιτικών. Η ΕΟΚΑ καθορίζει την ημερήσια διάταξη, η ΕΟΚΑ μανιφεστοποιεί τη λευτεριά και την εθνική μας ολοκλήρωση.

Χωρίς την ΕΟΚΑ θα ήμασταν όντως «χρυσοπράσινο φύλλο ριγμένο στο πέλαγος». Χωρίς το χαμόγελο του Αυξεντίου, το «καλό βόλι» του Παπασταύρου, χωρίς το μάγκικο βάδισμα και τον έρωτα του Παλληκαρίδη θα ήμασταν αγροίκοι ήδη ηττημένοι και χαμένοι στον μαρασμό μας. Χωρίς την ΕΟΚΑ δεν θα χτυπούσαμε ποτέ το χέρι στο τραπέζι απαιτώντας το Κάρμι, την Τύμπου, το Πυρόι, τη Γιαλούσα, τον Λάρνακα Λαπήθου, τον Άγιο Αμβρόσιο, την Κώμα του Γιαλού, την Ακανθού, τη Λύση, το Δίκωμο, τον Καραβά.

Η ΕΟΚΑ είναι η φλεγόμενη καρδιά μας, είναι το όρθιο βλέμμα μας, είναι το μάτι που γυαλίζει κοιτώντας τον βορρά, είναι το εικοσιένα, το τριανταένα, το σαράντα. Η ΕΟΚΑ είναι η αρχή και το τέλος μας. Κι όποιος δεν καταλαβαίνει, να ρωτήσει τον ποιητή, αν δεν τον πείθουν τα κόκκινα μάτια μας:

«Η θάλασσ’ άλλαξεν ποττέ τον τόπον της, αλλάσσει;
Σιίλιοι ανέμοι τζι αν φυσούν τζι αν την ανακατώσουν
που τζειαχαμαί που πλάστηκεν ποττέ της εν ταράσσει.
Έτσι τζι εμείς το ίδιον τζι ακόμ’ αν μας σκοτώσουν,
το γαίμαν ποννά σιονωστεί τζι η γη να το ρουφήσει
εννά διψά την Μάναν του τζι ακόμ’ αν ποστραντζιίσει».

Τζι ας γίνει το γαίμαν μας αυλάτζιιν...

Ο πίνακας είναι των Γιάννη Γίγα και Πέγκυς Κούβαρη