Μια εκδοχή του Homo Metapoliteuticus

Του Γιώργου Μπιλίνη

Στα μέσα της δεκαετίας του 1970, μετά την επαναφορά της δημοκρατίας, είδα το παλιόφιλο το Μάκη να σουλατσάρει από καφενείο σε καφενείο με δυο τρεις εφημερίδες υπό μάλης. Όλες στο πρωτοσέλιδο είχαν τη φωτογραφία του '"εθνάρχη" με τα ιδιόμορφα φρύδια. Η αμφίεση χαρακτηριστική: Κοτλέ καμπάνα παντελόνι, πουκαμισάκι ξεκούμπωτο με τη τρίχα κάγκελο βιτρίνα και το παχύ βαφτιστικό σταυρό του να παριστάνει το εκκρεμές, παπούτσι με εξάποντο τακούνι. Έλεγε ιστορίες στους θαμώνες για την εξορία που τον έστειλε η χούντα. "'Αυτοεξόριστος" κι αυτός στη Σουηδία. Δεν ήταν κι άσχημα τελικά. Έλεγε και ξανάλεγε την ιστορία για τα κορόιδα τους Σουηδούς, που του αγοράσανε και αμάξι επειδή είχε κάνει δήλωση πως το δικό του κάηκε. Κρατική ασφάλεια, κοινωνικό κράτος εκεί. Ένα πλαστό χαρτί απώλειας και να σου ο Πόντιος με το καινούριο volvo.

Mε το volvo ήρθε οδικώς στην Ελλάδα αρχές του 1975 με την ιδιότητα του αντιστασιακού, αυτοεξόριστου, κατατρεγμένου αντιφρονούντα, κι αμέσως έπιασε δουλειά. Ένας κολλητός του δούλευε στη νομαρχία. τμήμα πολεοδομίας. Κάτι μαγειρέψανε με ένα οικόπεδο, κάτι άδειες πλαστογραφήσανε και, από εκεί που γύρισε άφραγκος, με μια αντιπαροχή βρέθηκε με τρία διαμερίσματα στη κατοχή του. Τα νοίκιασε σε φοιτητές της σχολής, που άνοιξε στη πόλη του και κάαααθονταν. Τώρα είχε χρόνο να σώσει τους συμπολίτες του από την κατάρα της αντιπαροχής που τσιμέντωσε τα πάντα!

Στις αρχές του '80 το... σχέδιο αστικοποίησης, που εφάρμοσε από τις αρχές της δεκαετίας του '60 ο εθνάρχης, είχε ολοκληρωθεί. Το Μάκη τον συνάντησα τότε πάλι στην Αθήνα. Δεν κρατούσε πια δεξιές εφημερίδες, αλλά κάτι αφίσες με το πράσινο ήλιο. Μόλις είχε κερδίσει τις εκλογές εκείνος ο κύριος με το ζιβάγκο και την ιδιαίτερη πειστικότητα στη φωνή και η χώρα έμπαινε στη νέα εποχή. Ο Μάκης ήταν πια πρόεδρος πολιτιστικού συλλόγου στα Πατήσια, αλλά και παράγοντας σε ποδοσφαιρική ομάδα. Έδωσε το volvo και πήρε μια 318, Μπεμβέ με καθίσματα από δερματίνη και ξύλινη επένδυση στο ταμπλώ. Τα λεφτά έρχονταν μόνα τους από τότε που οργανώθηκε στο κόμμα. Τον χώσανε οι κολητοί σε κάτι επιτροπές, και ρούφαγε το μερίδιό του από τα πακέτα που έρχονταν από την Ευρώπη. Έτσι και δεν τά σκαγες στο Μάκη, δεν έπεφταν οι επιδοτήσεις. Ο "μεγάλος", ο Ανδρέας, δεν γούσταρε την Ευρώπη, αλλά μια χαρά τα πήγε μαζί της τελικά. Το σύνθημα "ΕΟΚ και ΝΑΤΟ, το ίδιο συνδικάτο" ήταν καλή ατάκα για τα αντανακλαστικά του λαού, αλλά μέχρι εκεί. Τα λεφτά ήσαν πολλά για να το παρακάνε και να σπάσει το σχοινί. Όσο ο λαός στην Ελλάδα είχε δικτατορία, αυτοί και οι κουστωδία τους ήταν "εξορία". Όχι. όχι Μακρόνησο. πιο δύσκολη, στη ξενητιά. Παρίσια, Στοκχόλμες, Τορόντα, Μανχάταν. Όπου υπήρχαν αμερικάνικες και αγγλικές πρεσβείες, ακριβώς δίπλα διάλεγαν τα σπίτια τους. Μακριά, δυστυχώς, από τον αγαπημένο τους τόπο, που πάντα ήθελαν να υπηρετήσουν.

Ο Ανδρέας λοιπόν έφερε λεφτά από την Ευρώπη με το σύνθημα "αλλαγή". ΜΟΠ, Πακέτα Ντελόρ. Λεφτά, πολλά λεφτά για τα δεδομένα της χώρας τότε. Από αυτά τα λεφτά ο Μάκης ζούσε καλά. Συνδικαλίζονταν στα πράσινα στέκια μαζεύοντας ψήφους για το κόμμα. Με το πακέτο μάλμπορο να εξέχει απ τη κωλότσεπη, τα κλειδιά της μπέμπας σε ρόλο κομπολογιού, το μαλλί μπούκλα μπριγιαντινομένο, έτρεχε όλη την ημέρα από σύναξη σε σύναξη πρασινίζοντας το τόπο. Τα βράδια συνήθως πήγαινε να "ανορθώσει" το κοινωνικό του προφίλ με κολλητούς από διάφοραι υπουργεία.

Παραλιακή, σκυλάδικο, πρώτο τραπέζι, άσπρη κάλτσα, καφέ λουστρίνι εισαγωγής. ΛεΠά, Χριστοδουλόπουλος, Ρίτα, ουίσκι και σαμπάνια μαζί, πιάτα και γαρύφαλα, γκόμενες να κωλοτρίβονται στις γραβάτες, τσιφτετέλια στην πίστα με το χέρι στον αέρα να μοστράρει το μακρύ νύχι του μικρού δάκτυλου με το δαχτυλίδι. Παχύς χρυσός με πράσινη πέτρα πάνω. Ξημερώματα για πατσά στη Συγγρού, κάπου εκεί που στεγάζεται τώρα το "Σαμαράδικο". Πότε πότε οι επαναστατικές ανάγκες επιτάσανε συναυλίες με Μπακαλάκο και Θεοδωράκη, έτσι, για να τονώνεται το ηθικό και να ξεχωρίζει από τους αλλουνούς, πως αυτός είναι σοσιαλιστής.

Αρχές δεκαετίας του 1990. Ο γιος του Μάκη μεγάλωσε και ήταν πια στο Λύκειο. Από το Γυμνάσιο όμως ήταν "ενεργός" πολίτης. Πρόεδρος του 15μελούς που κατέβαινε στις σχολικές εκλογές με το κόμμα. Το κόμμα ήταν παντού. Όχι στα νηπιαγωγεία ακόμα, αλλά από το γυμνάσιο μπορούσες να διαλέξεις το κοπάδι σου. Ο γιος ήταν άξιο τέκνο του Μάκη. Είχε μάθει τα κόλπα, πως να βγάζει λεφτά από τις μίζες στις εκδρομές, στήνοντας τη κατάσταση ανάμεσα στους οδηγούς των λεωφορείων και τους καθηγητές. Όλοι κάτι βάζανε στην τσεπούλα κι ήσαν μια χαρά.

Ο γιος είχε εξαντλήσει το όριο των απουσιών αλλά κανένα πρόβλημα, όλα με λίγο λάδωμα από τον μπαμπά κυλάνε καλύτερα. Ο διευθυντής του σχολείου άλλωστε είχε βλέψεις για προϊστάμενος δευτεροβάθμιας και χρειαζόταν πλάτες στο κόμμα. Ο Μάκης είχε καημό ο γιος του να πάει στο Κολέγιο Αθηνών, αλλά δεν τού βγήκε. Ήταν σημαντικό να είσαι συμμαθητής με το γόνο του εφοπλιστή, του εφημεριδά και του μεγαλέμπορου. αργότερα οι μπίζνες με ποιους θα γίνονταν άλλωστε. με αγνώστους; Με τους συμμαθητές φυσικά! Αλλά κι έτσι όλα τακτοποιήθηκαν.

Στα μέσα της δεκαετίας του 1990 ο γιος του Μάκη, αφού πήγε δυο χρόνια διακοπές στην Αμερική, γύρισε με πτυχίο μάρκετινγκ. Έμαθε απ' έξω όλα τα καφέ του Γιέιλ και την Αμερικάνικη by night, αλλά τα αγγλικούλια του ήταν επιπέδου Κωστάκη Καραμανλή του νεώτερου, που κι αυτός στο Αμέρικα έφαγε τα νιάτα του, σπουδάζοντας ,λέει, πρωθυπουργός. Γύρισε λοιπόν στην Ελλάδα ο μικρός, πτυχιούχος πιά, κι άνοιξε με κάτι μαγειρεμένες επιδοτήσεις διαφημιστική εταιρία, επιτυχία του μπαμπά. Το μαγαζί πήγε καλά από την αρχή, καθώς έπαιρνε αβέρτα αναθέσεις. Τουριστική προβολή Νομού τάδε 150.000, οργάνωση εκθέσεως Υπ. Τουρισμού 900.000, έντυπα Περιφέρειας 1.200.000, κονκάρδες για το Δήμο 500.000 ... και πάει λέγοντας. Πουλούσε και διαφήμιση στα κανάλια που γέμισαν τον τόπο, ελεύθερη τηλεόραση γαρ. Είχε κάνει κολλητούς μερικούς Νομάρχες και Δημάρχους και έπαιρνε τη δουλειά. Με διαγωνισμό πάντα. Διαφανέστατα. Ήξερε καλά πως αν δεν χώσεις μαύρα, δεν θα πάρεις τη δουλειά. Έτσι, ένας δούλευε, δέκα πληρώνονταν. Ένας έσκαβε (κι αυτός με stage επιδοτήσεις) και δέκα κονομάγανε. Η πιο κερδοφόρα δουλειά στην Ελλάδα έγινε ο αέρας. Χρυσοπληρωμένοι αεριτζήδες, πετυχημένοι και κονομημένοι. Έτσι κι ο γιος του Μάκη. Άλλαξε το φοιτητικό κόκκινο celica με το μπουρί από πίσω και πήρε μια καγιέν μαύρη τούρμπο με φιμέ τζάμια. Αριθμός κυκλοφορίας ΑΜΡ-7777. Ήθελε να δείχνει ξεχωριστός και ένας κολλητός στο συγκοινωνιών του έδωσε το νούμερο. Δεν ήθελε όμως να φαίνεται στην εφορία, γι αυτό και το καγιέν το "αγόρασε" η υπεράκτια εταιρεία του, που είχε έδρα τα νησιά Μάν. Εταιρικό το αμάξι, όπως και η γκαρσονιέρα που αγόρασε στο Κολωνάκ, κοντά στου Σημίτη, για να τον χαιρετάνε οι αστυνομικοί της φρουράς. Στις γκόμενες που ξεμονάχιαζε εκεί έλεγε πως ήταν σύμβουλος του ΥΠ.ΠΟ, έτσι για φιγούρα. Ψέματα βεβαίως, δεν ήταν σύμβουλος, πελάτη το είχε το υπουργείο.

Ο Μάκης ήταν περήφανος για το βλαστάρι του. Εκείνος είχε βγει στη σύνταξη από τα πενήντα του, "δουλεύοντας" το ΤΕΒΕ με πλαστά παραστατικά εργασίας από τη Σουηδία, αλλά έβγαζε χοντρά φράγκα από τότε που το κόμμα τον έβαλε σύμβουλο στό κρατικό κανάλι. Πολλά λεφτά! Και δεν πατούσε και το πόδι του εκεί. Από τη Μύκονο τηλεφωνικώς οι πολύτιμες συμβουλές του, μέσα από την πισίνα ή το τζακούζι, που τό' φερε απ΄ τη Σουηδία να του θυμίζει την ξενητιά και την εξορία. Έφερε και μια σάουνα αλλά την πήγε στο άλλο εξοχικό στην Αράχωβα. Από τη Μύκονο ερχόταν στην Αθήνα μόνο για τα συμβούλια με Υπουργούς, για να ζεσταθεί το κονέ. Έτσι κι αλλιώς με το σκάφος μια ώρα ήταν η Γλυφάδα από τη Μύκονο και τρως και καμιά αστακομακαρονάδα στο ενδιάμεσο να διαπιστευτεί το στάτους. Και τα σκυλάδικα κοντά, λίγο αλλάξαν από το ηρωικό '80. Η φούσκα του χρηματιστηρίου τους άφησε πολλλλλλλά κέρδη. Ήταν μέσα στις περισσότερες μεγάλες κομπίνες. Φούσκωναν ανύπαρκτες εταιρίες πιο γρήγορα κι από φαρίνα Γιώτης. Μετά τις φόρτωναν στους επόμενους, αφού στο μεταξύ τα παπαγαλάκια είχαν στρώσει το έδαφος περί των λαμπρών προοπτικών της ανύπαρκτης.Όταν δόθηκε το σύνθημα, τα φράγκα μεταφέρθηκαν στην Ελβετία με τσουβάλια και είναι εκεί για τα γεράματα. Ο μπάρμπα Μάκης έμαθε πως ο καλύτερος φίλος του, δίπλα στο πατρικό του, αυτοκτόνησε από την απόγνωση. Έχασε τα πάντα. Ο Σημίτης, που είχε ψηφίσει, τον είχε διαβεβαιώσει πως το χρηματιστήριο θα τον κάνει πλούσιο και εκσυγχρονισμένο. Ο Μάκης έστειλε στεφάνι, μιας και δεν μπόρεσε να πάει στην κηδεία, είχε επιτροπή.

Στα μέσα της δεκαετίας του 2000 πατέρας και γιος χώθηκαν στο μεγαλύτερο φαγοπότι όλων των εποχών. Αρμέγανε από παντού, ήταν πια κολλητοί με τους πάντες και διαχειρίζονταν μίζες και λάδια. Σι Φορ Άι, Ζήμενς, Ολυμπιακά Έργα, κατασκευές. ότι μπορεί και δεν μπορεί να φανταστεί κανείς. Η Ολυμπιακή φλόγα έφερε πολύ χρήμα. Ο Μάκης έχει ακόμα τη δάδα της φλόγας, τη μετέφερε κι αυτός για 50 μέτρα. Κάπου σ' αυτή την εποχή έχασα τα ίχνη του Μάκη και του γιου του. Είχα κι εγώ τα δικά μου προβλήματα επιβίωσης. Έμαθα πως αγόρασαν σπίτια στο Σαν Φραντζίσκο και στο Λονδίνο για τις δύσκολες ώρες. Μάλλον είχαν την πληροφορία πως η Ελλάδα θα γίνει επικίνδυνος τόπος για την κάστα τους και έφυγαν νωρίς. Όπως οι καλοί κλέφτες, μια καλή μπάζα και μια φιάλη εξαφανιζόλ.

Οι κολλητοί τους όμως είναι ακόμα εδώ, άπληστοι, αδίστακτοι, βολεμένοι σε μονοπωλιακές κρατικές εταιρείες δημοσίου, λέει, συμφέροντος, με απολαβές CEO πολυεθνικής. Το φθινόπωρο του 2009 ο τελευταίος της δυναστείας Παπανδρέου αποφάσισε να ποντάρει σε λάθος άλογο (λεφτά υπάρχουν) και να κερδίσει τις εκλογές πέφτοντας στη παγίδα που έστησε στον εαυτό του (θές από συνήθεια, θές από χαζωμάρα, θές από φιλοδοξία να ικανοποιήσει την επιθυμία της μάννας του). Η Ελλάδα χρεοκόπησε, δεν την άφησαν οι συνέταιροι στην ευρωζώνη να το ομολογήσει, και μπήκε μπροστά μια δανειακή σύμβαση, που θα βοηθούσε, λέει, να προσαρμοστεί σταδιακά και όχι ακαριαία, το βιοτικό επίπεδο των νεοελλήνων, για να γίνει ευκολοχώνευτη η προσαρμογή." Μάκης και υιός" ΑΕ τη γλυτώσανε, τη κάνανε νωρίς. Κάποιος κοινός γνωστός μου έλεγε πρόσφατα ότι ρευστοποιούν μανιωδώς τη περιουσία τους και αγοράζουν CDS, ασφάλιστρα δηλαδή ελληνικού χρέους. Θα γίνει, έμαθαν, αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους και θέλουν να ωφεληθούν, γιατί ως γνωστόν η επιχειρηματικότητα, οι επενδύσεις και η ανθρώπινη κατάπτωση δεν περιορίζονται από σύνορα. Μύχιος σκοπός τους είναι, μου είπε ο κοινός γνωστός, να υποχωρήσει στην Ελλάδα, μετά την ομολογία της χρεοκοπίας και την αναδιάρθρωση, ή αξία όλων των μορφών παγίων της χώρας, τα assets, όπως τα λένε αυτοί. Τότε θα κάνουν εισαγωγή τα κεφάλαια τους και θα αγοράζουν κοψοχρονιά ό,τι αξίζει. Ψάχνουν μάλιστα και συνεταίρους εκεί στο Αμέρικα, να φτιάξουν ένα επενδυτικό fund να κάνει τη μπίζνα. Για να μη φαίνονται και γίνει καμιά στραβή, αλλά και για μεγαλύτερο μπάτζετ και λεβερέϊτζ. Τελικά αυτή η γενιά της μεταπολίτευσης έβγαλε τους καλύτερους επιχειρηματίες. Άμα τα καταφέρνεις και κονομάς με αγοραπωλησίες αέρα, δεν θα τα καταφέρεις όταν κρατάς κάτι χειροπιαστό; Αστεία πράγματα.