Της Ρένας ΔούρουΟ τίτλος της συζήτησης υπονοεί ότι υπάρχουν όρια στον πολιτικό ακτιβισμό, ο οποίος όμως για μας ταυτίζεται με την πολιτική δράση. Με αυτή την έννοια, θα πρέπει να δηλώσω εξ αρχής ότι για μας δεν υπάρχουν όρια στον πολιτική ακτιβισμό. Ξέρω, ότι αυτό ακούγεται πολύ βολονταριστικό. Όμως, μέσα στην ιστορία, δεν υπάρχουν μορφές πάλης που να αποκλείονται εξ αρχής. Ποιος θα τις αποκλείσει; Με τι κριτήριο; Με ποιους μηχανισμούς; Το μόνο κριτήριο είναι αν αυτές οι μορφές πάλης έχουν την κοινωνική νομιμοποίηση. Εδώ όμως ανακύπτει ένα άλλο, κρίσιμο θέμα.
Πώς διαπιστώνεται αλλά και πώς δημιουργείται η κοινωνική νομιμοποίηση;
Πάντως, σε καμιά περίπτωση η κοινωνική νομιμοποίηση δεν προηγείται του κοινωνικού ακτιβισμού. Γιατί, έτσι, θα οδηγούμαστε στην τραγελαφική κατάσταση, όπου θα χρειαζόταν μια δημοσκόπηση πριν από κάθε διαδήλωση, και ανάλογα με το αποτέλεσμα θα έπρεπε να αποφασιστεί αν θα γίνει ή όχι... Αλλά, όμως, αν η δημοσκόπηση δείξει ότι όντως υπάρχει νομιμοποίηση, γιατί να γίνει και η διαδήλωση; Δεν αρκεί να δημοσιοποιηθούν τα αποτελέσματα της δημοσκόπησης; Όχι, δεν αρκεί, γιατί δεν είναι το ίδιο πράγμα η κοινωνική συναίνεση σε μια πιθανή διαδήλωση, με το ίδιο το γεγονός της διαδήλωσης.
Ο πολιτικός ακτιβισμός δεν προϋποθέτει αλλά προσβλέπει στην κοινωνική νομιμοποίηση, την δημιουργεί. Και πάλι όμως δεν προσβλέπει στην εκ των υστέρων δημοσκοπική νομιμοποίησή του. Η ίδια η πολιτική πράξη αλλάζει τα δεδομένα της κοινωνικής νομιμοποίησης, αλλά και της κοινωνικής αντίδρασης. Τουλάχιστον ο αριστερός πολιτικός ακτιβισμός, δεν προσβλέπει στη νομιμοποίησή του από τους πολίτες ως θεατές, αλλά τους εγκαλεί ως υποκείμενα, τους εγκαλεί ως την ουσία που νοηματοδοτεί τη δημοκρατία, δηλαδή τους εγκαλεί ως λαό.
Αλλά ακόμα κι εδώ, μπορεί να υπάρξει ο αντίλογος, ότι μια σειρά από ακτιβιστικές ενέργειες δεν δείχνουν να ενδιαφέρονται για την κοινωνική συμμετοχή, δηλαδή πως οι πολιτικοί ακτιβιστές λειτουργούν ερήμην του κοινωνικού συνόλου, κάποτε μάλιστα επ’ ονόματί του αλλά ερήμην του, δηλαδή λειτουργούν σαν Ζορό.
Ας πάρουμε μια ακραία εκδοχή. Όταν ο Μανόλης Γλέζος και ο Λάκης Σάντας κατέβαζαν τη γερμανική σημαία από την Ακρόπολη, δεν είχαν δεδομένη καμιά κοινωνική νομιμοποίηση. Αν μάλιστα την επομένη οι Γερμανοί εκτελούσαν 2000 Αθηναίους ως αντίποινα, είναι πολύ πιθανό πως μια δημοσκόπηση θα έδειχνε ότι δεν υπήρχε κοινωνική νομιμοποίηση. Όμως, αυτή η πράξη εγκαλούσε τον λαό, όχι ως πληθυσμιακό άθροισμα αλλά ως «υποκείμενο δ’ εαυτό», δηλαδή τον εγκαλούσε να αντισταθεί. Και επειδή αυτό συνέβη τα αμέσως επόμενα χρόνια, δηλαδή ο λαός αντιστάθηκε, ο ηρωϊκός ακτιβισμός των δύο νεαρών απέκτησε εθνική νομιμοποίηση, ακόμα και πανευρωπαϊκό συμβολικό χαρακτήρα. Δηλαδή, αυτός ο πολιτικός ακτιβισμός δικαιώθηκε ιστορικά.
Αλλά ακόμα και στο πλαίσιο μια συγκεκριμένης κοινωνικής ομάδας, ο κινηματικός ακτιβισμός ποτέ δεν είναι ταυτόσημος με ολόκληρη την κοινωνική ομάδα στην οποία ανήκει. Οι αγρότες που έκλεισαν τις εθνικές οδούς ήσαν μερικές χιλιάδες, όμως οι αγρότες στην Ελλάδα είναι εκατοντάδες χιλιάδες, ίσως κι ένα εκατομμύριο. Τι θα πούμε εδώ; Πως μια μειοψηφία έκλεισε τους δρόμους, ενώ η περιβόητη σιωπηρή πλειοψηφία διαφωνούσε;
Θέλω να πω, ότι δεν πρέπει να ταυτίζουμε ένα κοινωνικό κίνημα με μια κοινωνική τάξη ή ένα κοινωνικό στρώμα. Παντού και πάντα, τα κοινωνικά κινήματα αποτελούσαν ένα μέρος, δηλαδή το ενεργό μέρος μιας κοινωνικής κατηγορίας. Το ερώτημα, κάθε φορά, είναι αν εκφράζουν και το υπόλοιπο τμήμα αυτής της κοινωνικής κατηγορίας ή τουλάχιστον ένα μεγάλο μέρος της. Ναι, αλλά δεν θα πρέπει να εκφράζουν την πλειοψηφία; Και πώς διαπιστώνεται αυτό; Πάλι με δημοψήφισμα; Εδώ θα πρέπει να δούμε αν μια κινητοποίηση μπορεί να καταστεί πλειοψηφική μέσα στην εν λόγω κοινωνική κατηγορία. Πώς γίνεται αυτό; Μα μόνο μέσα από την κινηματική πράξη. Ας μη φοβόμαστε λοιπόν τα κοινωνικά κινήματα και ας μην τα καταγγέλλουμε ελαφρά τη καρδία. Αν δεν εκφράζουν ένα πλειοψηφικό ρεύμα, θα ατονήσουν και θα εκφυλιστούν. Αν όμως εκφράζουν ένα πλειοψηφικό ρεύμα, και αν με τα αιτήματά τους μπορούν να αποκτήσουν μια εν δυνάμει πλειοψηφική κοινωνική συναίνεση, τότε βλέπουμε να έχουν εντυπωσιακά αποτελέσματα.
Στις διαδηλώσεις για το άρθρο 16, παρά τη μαζικότητά τους, δεν συμμετείχε η πλειοψηφία των εγγεγραμμένων φοιτητών. Αυτό επαναλάμβαναν κάποιοι και μάλιστα μονότονα. Ναι, έτσι ήταν. Επειδή όμως εκείνο το φοιτητικό κίνημα εξέφραζε ένα πλειοψηφικό ρεύμα εντός του φοιτητικού σώματος, αλλά και εντός της κοινωνίας, κατάφερε το μέγιστο αποτέλεσμα, θα έλεγα ένα πρωτοφανές αποτέλεσμα, δηλαδή την παρέμβαση επί του συνταγματικού πλαισίου.
Ας μη δαιμονοποιούμε, αλλά και ας μην φετιχοποιούμε τον πολιτικό και κοινωνικό ακτιβισμό. Είναι η διαδικασία όπου κρίνονται οι βεβαιότητές μας, όπου εμείς οι ίδιοι αλλάζουμε. Είναι η διαδικασία όπου αποκτούμε την ταυτότητα του πολίτη.
* Ομιλία σε συνέλευση φίλων, συνδρομητών, μελών της Ένωσης Πολιτών για την Παρέμβαση την Πέμπτη 19 Φεβρουαρίου 2009.
4 comments:
Ενδιαφέρον άλμα αλλά με πολύ ενδιαφέροντα... χάσματα.
Ακτιβιστές οι 5-6 εθελοντές της ΓκρινΠις λχ που κρεμιούνται σε μια καμινάδα.
Ακτιβιστές οι τύποι που κατεβάζουν μια κάμερα παρακολούθησης. Επειδή το αποφάσισαν μόνοι τους, επειδή εκπροσωπούσαν τη ΓΕΝΟΠ ΔΕΗ που οργανωμένα κατέβηκε σε συγκέντρωση της ΓΣΕΕ, επειδή ανέλαβαν το τεχνικό μέρος μιας συγκέντρωσης που οργάνωσε ο δήμος Νίκαιας.
Ακτιβιστές εγώ και 5 φίλοι μου που καταλαμβάνουμε κάτι στο όνομα οποιουδήποτε.
ποιο κριτήριο μας κάνει όλους ίδιους;
Δεν μπορεί να είναι βέβαια ο... ΣΥΝ, η ευαρέσκεια ή απαρέσκεια των στελεχών του.
ΠΟΙΟ ΕΙΝΑΙ ΤΟΤΕ;
Στο κείμενο της κυρίας στελέχους του ΣΥΝ οι συλλογικοί φορείς των πολιτών, οι μαζικές διαδικασίες, οι συνελεύσεις μάλλον "εξαφανίστηκαν".
Η λαθροχειρία -από τη μια οι φοιτητές που κινητοποιούνταν και απ' την άλλη οι "εγεγραμμένοι"- υποτίθεται ότι είναι υπέρ των εν εγρηγόρσει.
"Ξεχνώντας" όμως ότι κινητοποιούνταν με αποφάσεις των φοιτητικών συλλόγων και όσο τους επέτρεπαν αυτές οι αποφάσεις, υπό τον έλεγχο των οποίων κινητοποιούνταν (ή κάνω λάθος;) οδηγεί πολύ μακριά.
Μια ομάδα φοιτητών (που κανέναν δεν ρώτησε και από καμιά συλλογική διαδικασία δεν ελέγχεται) ενδύεται τον μανδύα του "ακτιβισμού" και κλανει αυτό που γουστάρει. Μια άλλη κάνει το αντίθετο. Μια τρίτη ένα τρίτο. Τι γίνεται τότε στο πανεπιστήμιο;
Με αυτή τη λογική οι κανόνες του κινήματος δεν υπάρχουν. Οι κανόνες του κράτους έχουν αφεθεί στο χθες. Ποιος είναι ο κανόνας; Ποιο είναι το πλαίσιο συνύπαρξης με άλλους;
ΔΥΟ ΔΡΟΜΟΙ μποροπύν να υπάρξουν με αυτή τη λογική:
1.δεν υπάρχει οποιοσδήποτε κανόνας. Τότε ραντεβού στα... γουναράδικα.
Και τα "γουναράδικα" θα είναι διαφορετικά από... σχολή σε σχολή γιατί άλλος θα έχει εδώ την πλειοψηφία και άλλος εκεί, γιατί άλλος θα έχει εδώ τους... μπρατσαράδες και άλλος εκεί.
2.Υπάρχει μια (αόρατη;) αρχή που καθορίζει το "ωφέλιμον" του ενός ή του άλλου "ακτιβισμού".
Μια αρχή που θα εγκαλεί λχ εμένα για τον ακτιβισμό μου που "δεν λαμβάνει υπόψη τις αποφάσεις της σχολής" αλλά θα επικροτεί τον ακτιβισμό κάποιου άλλου γιατί "ορθά ξεπέρασε τα πλαίσια των αποφάσεων της σχολής του".
Αυτά για μια συζήτηση που θα έπρεπε να έχει ανοίξει εδώ και καιρό...
WOR
@ Wor
Πιστεύω ότι το κείμενο της Ρένας αποτελεί μια πολύ καλή ευκαιρία για συζήτηση.
Μπάζει από κάποιες πλευρές.
Και υπόρρητα διαφαίνεται μία "λογική των σταδίων", νομίζω.
Με την λογική των σταδίων δεν συμφωνώ. Τ'άλλα θέλουν οριοθετήσεις ενοιών και διευκρινήσεις
Εκεί που έχουμε φτάσει με το συνασπισμό που δικαιλογεί κάθε βία αυτοί που την πληρώνουν είναι όσοι δεν μπορούν να την αποφύγουν. Αυτό έκαναν και οι Ναζί στη Γερμανία του μεσοπολέμου καιγοντας όποτε όποτε έπαιρναν απόφαση ότι δεν τους άρεσε. Αν η εν λόγω κυρία αποφασίσει να κλείσει το σχολείο η το πανεπιστήμιο φτάνει να μας πει ότι είναι ακτιβίστρια και είναι εντάξει το παιδί της μπορει να το στείλει σε ιδιωτικό σχολείο η στο εξωτερικό οι άλλοι ας πάνε να πνιγούνε.
Post a Comment