Το πρώτο ΟΧΙ του Τάσσου

Η επιστολή Τάσσου προς Γρίβα της 26ης Φεβρουαρίου 1959

Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η ιστορία θα καταγράψει ως κορυφαία στιγμή της πολιτικής δράσης του Τάσσου Παπαδόπουλου την απόρριψη του σχεδίου Ανάν την Μεγάλη Τετάρτη, 7 Απριλίου 2004. Όμως, το ΟΧΙ του 2004 δεν ήταν το πρώτο για τον Τάσσο Παπαδόπουλο. Το πρώτο ήταν στις Συμφωνίες Ζυρίχης - Λονδίνου. Όταν νεαρός νομικός, αμέσως μετά τον αγώνα της ΕΟΚΑ, βρέθηκε στο Λονδίνο ανάμεσα στη μεγάλη αντιπροσωπεία, υπό τον Εθνάρχη Μακάριο, που θα αποφάσιζε την αποδοχή ή την απόρριψη των συμφωνιών, που είχαν ετοιμαστεί στη Ζυρίχη. Τότε, ο Τάσσος Παπαδόπουλος τάχθηκε με τη μειοψηφούσα άποψη, όχι του λαού αλλά της κυπριακής αντιπροσωπείας, μαζί με τον Βάσο Λυσσαρίδη, τον Γλαύκο Χρίστη και τους πέντε εκπροσώπους του ΑΚΕΛ, κόντρα στις πιέσεις, που αναλογικά δεν ήταν ηπιότερες από τις πιέσεις του 2004. Σύνολο, οκτώ με το Όχι και 27 με το ΝΑΙ.
Οι συμφωνίες εγκρίθηκαν και ο Τάσσος με επιστολή προς τον Γρίβα περιέγραφε πολύ αποκαλυπτικά το παρασκήνιο. Στα «απομνημονεύματά» του, ο Γρίβας αναφέρει ότι ο Τάσσος Παπαδόπουλος με την ιδιότητα του στελέχους της ΠΕΚΑ του απέστειλε σημείωμα την ημέρα που αναχωρούσε για τη Διάσκεψη του Λονδίνου, ζητώντας την έγκρισή του για μετάβαση στη Βρετανική πρωτεύουσα, όμως όπως σημειώνει ο αρχηγός της ΕΟΚΑ «δεν ήτο δυνατόν να λάβω εγκαίρως το σημείωμα και να απαντήσω».
Ο Τάσσος Παπαδόπουλος, όπως σημειώνει ο Γρίβας δεν είχε εξουσιοδότηση να εκπροσωπήσει την Οργάνωση στο Λονδίνο, κάτι που επιβεβαιώνει και ο ίδιος ο Παπαδόπουλος, με την ιστορική επιστολή που του απέστειλε με ημερομηνία 26 Φεβρουαρίου 1959. Παρόλα αυτά όμως, οι ελληνικοί κυβερνητικοί κύκλοι που επιθυμούσαν οπωσδήποτε τη συμμετοχή της οργάνωσης στη διάσκεψη, διέδωσαν ότι η ΕΟΚΑ, όχι μόνο εκπροσωπήθηκε σε αυτήν αλλά στη συνέχεια ενέκρινε κιόλας τη συμφωνία. Η αλήθεια όμως είναι άλλη, αφού είναι ξεκάθαρο το γεγονός ότι ο Παπαδόπουλος, ήταν στο Λονδίνο με την προσωπική του ιδιότητα.
Ο Γρίβας, στην προσπάθειά του να μην αφήσει κανένα ίχνος αμφιβολίας στο συγκεκριμένο θέμα, στα «απομνημονεύματα» αναφέρεται εκτενώς στο συγκεκριμένο θέμα και τονίζει ότι πραγματική και έγκυρη εκπροσώπηση κάποιου από άλλον, νοείται όταν ο εκπροσωπούμενος είναι ενημερωμένος για το θέμα που θα συζητηθεί και επιλέξει ο ίδιος τον εκπρόσωπό του, στον οποίο δίδει μάλιστα προφορικές ή γραπτές οδηγίες, όπως και σχετική εξουσιοδότηση.
Στη συγκεκριμένη όμως περίπτωση, τίποτα από τα πιο πάνω δεν συνέβηκε, σημειώνει ο Γρίβας. Στην επιστολή της 26ης Φεβρουαρίου 1959, ο Τάσσος Παπαδόπουλος υποστηρίζει ότι η μάχη του Συντάγματος θα έπρεπε να δοθεί στη Ζυρίχη και όχι στο Λονδίνο, αναγνωρίζοντας προφανώς ότι ήδη ήταν πολύ αργά για αλλαγές. Όπως ο ίδιος αποκάλυψε αργότερα για εκείνες τις ιστορικές μέρες, στις πρώτες συνεδριάσεις της κυπριακής αντιπροσωπείας, το κλίμα ήταν σαφέστατα αρνητικό ως προς την υπογραφή των συμφωνιών και σε αυτό, παραδέχεται ότι συνέβαλε και ο ίδιος, επηρεάζοντας μέλη της αντιπροσωπείας. Ενώ όμως στην αρχή επικράτησε η άποψη για απόρριψη του σχεδίου, στη συνέχεια άλλαξαν τα δεδομένα.
Αναφερόμενος στο «αίσχος της παρασκηνιακής δράσεως» και στην «απότομο μεταστροφή των γνωμών», ο Τάσσος Παπαδόπουλος σημειώνει ότι άνθρωποι της Ελληνικής Πρεσβείας καλούσαν διάφορα άτομα της αποστολής και τους διαβίβαζαν δήθεν προσωπικά μηνύματα του Καραμανλή και Αβέρωφ και τους διαβεβαίωναν πόσο και οι δύο πολιτικοί ηγέτες τους θαύμαζαν. Με αυτό τον τρόπο «κολακευθέντες πολλοί άρχισαν να εκφράζουν αμφιβολία για την ορθότητα της απορρίψεως του σχεδίου» και έτσι στην τελική συνεδρίαση, «ομίλησαν υπέρ του σχεδίου όλοι, πλην του Τάσσου Παπαδόπουλου, Γλαύκου Χρίστη (μέλους ΔΑΝΕ), Βάσου Λυσσαρίδη και των πέντε κομμουνιστών. Ούτω το σχέδιον ενεκρίθη δια 27 υπέρ και 8 εναντίον». Μετά από αυτό το γεγονός, το κλίμα στις σχέσεις των μελών της αντιπροσωπείας αλλάζει, με αποτέλεσμα, οι Παπαδόπουλος και Λυσσαρίδης να μην προσκαλούνται ούτε και στο τραπέζι που γευμάτιζαν οι υπόλοιποι.
Στην επιστολή προς τον Γρίβα, ο Τάσσος Παπαδόπουλος αναφέρει ότι οι εκπρόσωποι της Ελληνικής Πρεσβείας, στην προσπάθειά τους να πείσουν τον Κληρίδη να ταχθεί υπέρ του σχεδίου του δήλωσαν ότι τον θεωρούν δυναμικό ηγέτη και «μακάρι και η Ελλάς να διέθετε τοιούτους άνδρας». Όπως σημειώνει, «ταύτα μου απεκάλυψε με αυταρέσκεια ο ίδιος ο Γλαύκος Κληρίδης και τον ύβρισα». Στην προσπάθειά του ο Τάσσος Παπαδόπουλος να πληροφορηθεί τι ακριβώς συνέβη στα παρασκήνια και αποφάσισαν να υποστηρίξουν το σχέδιο τα περισσότερα από τα μέλη της κυπριακής αντιπροσωπείας, βολιδοσκόπησε εναλλάξ αρκετούς από αυτούς, διαβάλλοντας μάλιστα τον έναν κατά του άλλου.
Έτσι, έμαθε ότι οι εκπρόσωποι της Ελλάδας γνώριζαν όλα όσα είχαν λεχθεί στις συνεδριάσεις των Κυπρίων, γι αυτό και στη «μάχη» που έδωσαν στη συνέχεια για να του μεταπείσουν, υποσχέθηκαν στον Χρυσαφίνη το υπουργείο Δικαιοσύνης και στον Αιμιλιανίδη συμμετοχή στη συντακτική επιτροπή που θα κατάρτιζε το σύνταγμα της Κύπρου, ενώ χαρακτήρισαν τον Δέρβη σαν τον μόνο ώριμο πολιτικό ηγέτη της Κύπρου. Τα όσα βλέπει και ακούει εκείνες τις μέρες ο Παπαδόπουλος, τον θλίβουν και διασαλεύουν την εμπιστοσύνη του στην ακεραιότητα του χαρακτήρα των ανθρώπων και τα αποδίδει στην κακοδαιμονία της φυλής μας. Λόγω της αρνητικής θέσης του, καλείται από τον Έλληνα Πρόξενο κ. Βλάχο σε συνάντηση, όμως ο Παπαδόπουλος αρνείται. Παρίσταται όμως στην ιστορική συνάντηση που είχε ο Αβέρωφ με την αντιπροσωπεία των Κυπρίων, στην απουσία μάλιστα του Μακαρίου.
Σε εκείνη τη συνάντηση, ο εκπρόσωπος της Ελλάδας δηλώνει ότι σε περίπτωση απόρριψης του σχεδίου, δεν πρέπει να περιμένουν υποστήριξη στον αγώνα τους από την Ελλάδα. Θλίβεται ο Παπαδόπουλο στο άκουσμα της θέσης του Αβέρωφ, όμως δεν μένει με κλειστό στόμα και του απαντά. Του λέει συγκεκριμένα ότι πιθανότατα η ελληνική κυβέρνηση να εγκαταλείψει τους Κύπριους στον αγώνα τους, όχι όμως και ο ελληνικός λαός. Μετά από αυτά τα γεγονότα, πραγματοποιήθηκε η τελευταία συνεδρία στην οποία ψήφισαν οι 27 υπέρ του σχεδίου. Μέχρι τέλους, ο Παπαδόπουλος πιστεύει ότι εάν η ελληνική κυβέρνηση δεν είχε την υποστήριξη των 27, δεν θα τολμούσε να ασκήσει πίεση στον Μακάριο για να αποδεχθεί το σχέδιο.
Ανεξάρτητα όμως από τη στάση του στο Λονδίνο, λίγες μέρες αργότερα ο Παπαδόπουλος ζητά από τον Γρίβα να χαιρετίσει την άφιξη του Μακαρίου στην Κύπρο και υποστηρίζει ότι κάτι τέτοιο θα υποβοηθούσε στην αναπτέρωση του ηθικού του λαού όπως και στη συνένωσή του.