• Τριάντα χρόνια μετά τον θάνατο του Ενρίκο Μπερλινγκουέρ, ποια είναι η σημαντικότερη παρακαταθήκη του ιστορικού γραμματέα του Κομμουνιστικού Κόμματος Ιταλίας; Την παρακαταθήκη αυτή η Ιταλία κατάφερε να τη σεβαστεί;
Θεωρώ ότι η σημαντικότερη παρακαταθήκη είναι, τελικά, το πώς εννοούσε την ίδια την πολιτική. Η πολιτική, για τον Μπερλινγκουέρ, σήμαινε προσωπική και συλλογική στράτευση για το καλό του κοινωνικού συνόλου, με όλες μας τις δυνάμεις. Εδώ γεννιέται και η απόρριψη της πολιτικής ως ενός άκαμπτου συστήματος, μιας ασθένειας που φανερωνόταν ήδη τότε, με τη διαφθορά και την αδιάκριτη παρουσία των κομμάτων σε κάθε επίπεδο, σε όλα τα νευραλγικά σημεία της οικονομικής και κοινωνικής ζωής. Και σε αυτό ακριβώς, στο θέμα ηθικής διαχείρισης της πολιτικής, αναφέρθηκε ο Ενρίκο Μπερλινγκουέρ σε μια ιδιαίτερα γνωστή συνέντευξή του. Δεν επρόκειτο μόνον για καταδίκη των σκανδάλων αλλά για τον εντοπισμό ενός πραγματικού, μεγάλου κινδύνου για τη δημοκρατία, που δεν ήταν άλλος από ένα σύστημα διαφθοράς το οποίο διάβρωνε τα κόμματα. Δεν στάθηκαν όμως όλοι ικανοί να το καταλάβουν: πριν συμπληρωθούν δέκα χρόνια από τον θάνατό του -με τις εκτεταμένες δικαστικές έρευνες σε βάρος του πολιτικού συστήματος- η Ιταλία διαπίστωσε ότι είχε δίκιο.
• Η προσπάθεια του «ιστορικού συμβιβασμού» συζητήθηκε και αναλύθηκε σε όλο τον κόσμο. Πιστεύετε ότι η εφαρμογή του θα μπορούσε να είχε λειτουργήσει ευνοϊκά για την Ιταλία, με πολιτική ανανέωση, λιγότερη διαφθορά και πολιτικά κόμματα που να μην είναι κλεισμένα στον εαυτό τους;
Πιστεύω ότι ήταν μια προσπάθεια -η πιο έξυπνη πολιτικά και η πιο πολυσύνθετη- με στόχο να μπορέσει η χώρα να ξεπεράσει τη φάση «αποτελματωμένης δημοκρατίας» στην οποία βρισκόταν από το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Ηταν σαφώς μια δημοκρατία. Με άλλη τόση σαφήνεια, όμως, μπορούμε να πούμε ότι υπέφερε από ακαμψία, λόγω του πλαισίου αντιπαράθεσης των δύο μπλοκ, της μακράς διαμάχης Ανατολής-Δύσης. Μετά τα τραγικά γεγονότα της Χιλής, ο Μπερλινγκουέρ κατάλαβε ότι, για να ξεπεραστεί το τέλμα αυτό, οι δύο μεγάλες πολιτικές λαϊκές δυνάμεις της Ιταλίας έπρεπε να προχωρήσουν σε μια «αμοιβαία νομιμοποίηση». Θέλω να σας υπενθυμίσω ότι η διετία 1974-75 χαρακτηρίστηκε τόσο από θετικές εξελίξεις (το τέλος του καθεστώτος του Σαλαζάρ στην Πορτογαλία, την πτώση της χούντας των συνταγματαρχών στην Ελλάδα και την καθοριστική αποδυνάμωση του Φράνκο στην Ισπανία) όσο και από αρνητικές, με το πραξικόπημα στη Χιλή και μια πραγματικότητα σε όλη τη Λατινική Αμερική, στην οποία οι δικτατορίες ήταν στην ημερήσια διάταξη. Ηταν αυτά τα προβλήματα με τα οποία αποφάσισε να αναμετρηθεί ο Μπερλινγκουέρ με τον ιστορικό συμβιβασμό του.
• Σκηνοθετήσατε μόλις το έργο «Οταν υπήρχε ο Μπερλινγκουέρ» (Quando c’ era Berlinguer) με σειρά συνεντεύξεων και ιστορικές εικόνες. Πολλοί νέοι δεν ξέρουν καν ποιος ήταν ο μεγάλος αυτός πολιτικός, ενώ, συγχρόνως, για εκατομμύρια οπαδούς της Αριστεράς σε όλο τον κόσμο είναι μια ισχυρότατη μορφή, ένα σημείο αναφοράς. Ενας κριτικός κινηματογράφου, βλέποντας το έργο σας, έγραψε ότι «με τον θάνατο αυτό, η πολιτική εκδιώχθηκε οριστικά από τον παράδεισο». Τι νιώθετε, τι θελήσατε να μας μεταδώσετε;
Ξεκίνησα από την πραγματικότητα, προσπάθησα να αποφύγω τις εύκολες κρίσεις. Οι νέοι αυτοί που δεν ξέρουν ποιος είναι ο Μπερλινγκουέρ είναι μαθητές των σχολείων μας, άνθρωποι με ερεθίσματα, που έχουν, πιθανώς, και μια παιδεία. Η μνήμη είναι κάτι πολύ εύθραυστο το οποίο κινδυνεύει πάντα να αρχίσει να σπάει, να διαλυθεί. Ξεκίνησα, λοιπόν, από την πραγματικότητα για να προσπαθήσω να παρουσιάσω, να αφηγηθώ σε όλους -σε όποιον έζησε τα χρόνια εκείνα αλλά και σε όσους δεν ξέρουν απολύτως τίποτα- την προσωπικότητα του Μπερλινγκουέρ. Ηταν, κυρίως, προσπάθεια να αποτίσω, φυσικά, φόρο τιμής στον ίδιο, αλλά και μια ευκαιρία εμβάθυνσης και προβληματισμού σχετικά με την προσωπικότητά του, την Ιταλία και τις αλλαγές της, τη δική μου γενιά πολιτικών και, τέλος, τον ίδιο μου τον εαυτό.
• Είστε ο επινοητής και ο ιδρυτής του Δημοκρατικού Κόμματος, το οποίο στις πρόσφατες ευρωεκλογές έλαβε το 40,8% των ψήφων. Με την ένωση των προοδευτικών κεντρώων δυνάμεων και του μεγαλύτερου πολιτικού κληρονόμου τού πρώην Κομμουνιστικού Κόμματος Ιταλίας, θεωρείτε ότι αξιοποιήσατε μέρος, τουλάχιστον, του σχεδίου του Μπερλινγκουέρ;
Σε μια Ιταλία που τα τελευταία τριάντα χρόνια έχει αλλάξει εντυπωσιακά, θεωρώ ότι το Δημοκρατικό Κόμμα είναι το σπίτι όλων των μεταρρυθμιστών, ένα σπίτι που δεν είχε οικοδομηθεί ποτέ άλλοτε στη χώρα μου. Δεν είναι μόνον ένας σταθμός της πορείας των παραδοσιακών δυνάμεων της Αριστεράς, είναι κάτι περισσότερο: πρόκειται για μια νέα πολιτική δύναμη (που διαθέτει, όμως, ιστορική μνήμη) η οποία ενώνει όσους επιθυμούν μια πραγματική αλλαγή. Το αποτέλεσμα των ευρωεκλογών με ικανοποιεί ιδιαίτερα διότι, κατά την άποψή μου, επιβεβαιώνει ότι το Δημοκρατικό Κόμμα πρέπει να κινηθεί προς αυτή την κατεύθυνση. Το μόνο που με στενοχωρεί είναι ότι καταφέραμε να δημιουργήσουμε το κόμμα αυτό μετά από υπερβολικές καθυστερήσεις και ταλαντεύσεις.
• H Aριστερά αναζητά νέα σημεία αναφοράς, ισχυρούς και ξεκάθαρους στόχους. Η μάχη υπέρ των δικαιωμάτων των εργαζομένων και των ανέργων, η καταπολέμηση των υπερεξουσιών της οικονομίας έναντι της πολιτικής και ο αγώνας για τα δικαιώματα των μεταναστών και των ομοφυλόφιλων είναι στόχοι που σας βρίσκουν σύμφωνο;
Θεωρώ ότι η αναγνώριση των πολιτικών, κοινωνικών και ατομικών δικαιωμάτων είναι απαραίτητη για μια πολιτική δύναμη που θέλει να χαρακτηρίζεται αριστερή. Αλλά το θέμα δεν εξαντλείται εδώ. Η άποψή μου είναι ότι η Αριστερά πρέπει να επαναδιαμορφώσει την πολυεπίπεδη σχέση ελευθερίας και ισότητας, βγαίνοντας από σχήματα τα οποία έχουν εκ των πραγμάτων ξεπεραστεί. Η εργασία, παραδείγματος χάριν, σε μια χώρα σαν την Ιταλία, με παραγωγικό ιστό τον οποίο αποτελούν κυρίως μικρές και πολύ μικρές επιχειρήσεις, μπορεί ακόμη να αναλύεται βάσει της αντιπαράθεσης του εργαζόμενου και του μικρού επιχειρηματία;
Υπάρχουν υπερβολικές αντιστάσεις, πάρα πολλά ιδιαίτερα συμφέροντα. Η Αριστερά λογίζεται πράγματι ως Αριστερά επειδή προχωρά στην καινοτομία, όχι επειδή κλείνεται στην υπεράσπιση του ήδη υπάρχοντος, δεδομένου ότι, μετά από μια κρίση σαν αυτή που ζήσαμε, έμειναν πολύ λίγα πράγματα προς υπεράσπιση. Αυτή είναι η δημιουργική πρόκληση που μας περιμένει στον κόσμο της παγκοσμιοποίησης στον οποίο ζούμε.
Πηγή: Εφημερίδα των Συντακτών
No comments:
Post a Comment