Σελίδες για το ολοκαύτωμα των Εβραίων

Το μεγαλύτερο μέρος του Εβραϊκού πληθυσμού της Ευρώπης είχε βρει το θάνατο στο Ολοκαύτωμα. Στην Πολωνία, όπου πριν τον πόλεμο βρισκόταν η μεγαλύτερη Εβραϊκή κοινότητα του κόσμου, δολοφονήθηκε πάνω από το 90% του Εβραϊκού πληθυσμού, ή περίπου 3.000.000 άνθρωποι. Ο αντισημιτισμός επικράτησε στην Πολωνία και στο Πογκρόμ του Κίλτσε δολοφονήθηκαν 40 και τραυματίστηκαν 80 Εβραίοι που γύρισαν σπίτια τους μετά τον πόλεμο. Η ποινή που επέβαλλαν οι Γερμανοί σε αυτούς που έκρυβαν Εβραίους ήταν ο θάνατος, και εφαρμοζόταν δίχως έλεος. Παρά το γεγονός αυτό, κάποιοι Πολωνοί έκρυψαν παιδιά και οικογένειες Εβραίων, σώζοντάς τους τη ζωή με κίνδυνο των δικών τους οικογενειών.

Η Ελλάδα, η Γιουγκοσλαβία, η Ουγγαρία, η Λιθουανία, η Βοημία, η Ολλανδία, η Σλοβακία και η Λετονία έχασαν πάνω από το 70% του Εβραϊκού τους πληθυσμού. Το Βέλγιο, η Ρουμανία, το Λουξεμβούργο, η Νορβηγία και η Εσθονία έχασαν περίπου τον μισό τους Εβραϊκό πληθυσμό, η Σοβιετική Ένωση πάνω από ένα τρίτο, και ακόμα και χώρες όπως η Γαλλία και η Ιταλία είδαν το ένα τέταρτο του Εβραϊκού τους πληθυσμού να δολοφονείται. Η Δανία μπόρεσε να φυγαδεύσει σχεδόν το σύνολο των Εβραίων της χώρας στη Σουηδία, που ήταν ουδέτερη κατά τη διάρκεια του πολέμου. Χρησιμοποιώντας κάθε πλεύσιμο μέσο, από ψαροκάικα μέχρι πολυτελή γιοτ, οι Δανοί φυγάδευσαν τους Εβραίους ομοεθνείς τους, γλιτώνοντάς τους από τον κίνδυνο.

"Η μεγαλόπνοη δίτομη σύνθεση του Saul Friedlander, "Η ναζιστική Γερμανία και οι Εβραίοι" (που πρωτοεκδόθηκε το 1997 και το 2007) αποτελεί το νέο ορόσημο για την ιστοριογραφία του Ολοκαυτώματος. Πίσω από τις μεθοδολογικές αρχές και τις αφηγηματικές επιλογές του Friedlander βρίσκεται ο διανοούμενος που αναμετρήθηκε με την εμπειρία του παιδιού που επέζησε της Shoah και ο ιστορικός που στη διάρκεια της καριέρας του συμμετείχε ενεργά στις συζητήσεις και τις διαμάχες που σφράγισαν την ιστοριογραφία του Ολοκαυτώματος. Ο Friedlander, θεωρεί ότι η ναζιστική ιδεολογία υπαγόρευσε τη γερμανική πολιτική καθιστώντας την εξόντωση των εβραίων αναπόσπαστο κομμάτι της και πρωταρχικό της στόχο. Δίνει έμφαση στη φυλετική, αντισημιτική ρητορική του ναζισμού και στο γεγονός ότι ο ίδιος ο Χίτλερ ενεχόταν στη λήψη όλων των σημαντικών αποφάσεων. Η αντισημιτική εμμονή, υποστηρίζει, βρισκόταν στην καρδιά του ναζιστικού ιδεολογικού σύμπαντος, ως ενοποιητικός κώδικας της φυλετικής κοινότητας και ως μέσο διαρκούς κινητοποίησης του καθεστώτος. Ο Friedlander μέσα από την αναμέτρηση με την ατομική και συλλογική τραυματική εμπειρία, τη μακρόχρονη έρευνα και τον θεωρητικό στοχασμό επιτυγχάνει ένα αισθητικό και επιστημολογικό επίτευγμα. Μια ιστορία που ολοκληρώνεται ενσωματώνοντας την οπτική των θυμάτων, μια ιστορία που με όλες και παρ' όλες τις εξηγήσεις και απαντήσεις της δεν εξημερώνει το παρελθόν σε μια αρεστή ερμηνεία αλλά αφήνει στον αναγνώστη μια στοχαστική απορία". (από το επίμετρο της Ρίκας Μπενβενίστε)

Μεταξύ 1939 και 1943, εκατοντάδες χιλιάδες Εβραίοι εγκλωβίστηκαν σε περισσότερα από 400 γκέτο στα κατεχόμενα εδάφη της Ανατολικής Ευρώπης. Μέχρι το καλοκαίρι του 1944, όλα τα γκέτο είχαν εκκενωθεί και οι περισσότεροι κρατούμενοι εξοντωθεί. Πότε έμαθε ο κόομος για τη γενοκτονία που βρισκόταν σε εξέλιξη στην καρδιά της Ευρώπης; Τι έκαναν οι Σύμμαχοι για να σταματήσουν τη σφαγή; Γιατί η εβραϊκή ηγεσία στην Παλαιστίνη άργησε τόσο πολύ να αντιδράσει; Υπήρξε εβραϊκή αντίσταση; Ποιος ήταν ο ρόλος των Ελλήνων Εβραίων στην εξέγερση των Sonaerkommando. Μπορούσε ο αρχιραβίνος Κόρετς να αποτρέψει τον αφανισμό της εβραϊκής κοινότητας της Θεσσαλονίκης; Γιατί σώθηκαν οι Εβραίοι που είχαν συγκεντρωθεί στην Αθήνα; Ποιοι οργάνωσαν την επιχείρηση διάσωσης στο Αιγαίο; Οι συμφωνίες ανάμεσα στις βρετανικές μυστικές υπηρεσίες, το Εβραϊκό Πρακτορείο και το ΕΑΜ άνοιξαν τον δρόμο για την απόδραση από την Εύβοια. Μια νέα αφήγηση για τον διωγμό και τη διάσωση των Εβραίων στο Γ΄ Ράιχ, που ανατρέπει στερεότυπα και μύθους και δίνει μια εντελώς επίκαιρη τροφή για σκέψη.

Μέρες του 1943. Μέρες και νύχτες Κατοχής. Στο λιμάνι της Θεσσαλονίκης, δυο παράξενα πτώματα.
Γύρω απ' το λιμάνι, στο κέντρο και στις συνοικίες της πόλης, κόλαση. Μουλωχτοί φόνοι και μπόμπες που σκάνε οπουδήποτε χωρίς προειδοποίηση. Σφαίρες σε σβέρκους στα καλά καθούμενα μες στη μέση του δρόμου κι εκτελέσεις εν ψυχρώ με μια απόφαση κομματικής ολομέλειας. Κομμουνιστές και ταγματασφαλίτες σφάζονται στους δρόμους. Το ΚΚΕ δημιουργεί την οργάνωση εκτελεστών του, την ΟΠΛΑ. Οι ταγματασφαλίτες συλλαμβάνουν, βασανίζουν κι εκτελούν αδιακρίτως, αρκεί να υπάρχει λεία. Τα Ες Ες τραβάνε τους Εβραίους στα γκέτο και τους φορτώνουν στα τρένα για τα κρεματόρια. Ξύλο και βασανιστήρια, λειψό φαγητό κι ελάχιστος ύπνος. Πλιάτσικα και λεηλασίες σε συναγωγές, σε μαγαζιά, σε σπίτια, σε νεκροταφεία. Φόβος, φόβος παντού κι ένας προγραμμένος έρωτας που προσπαθεί ν' αντέξει, να κρυφτεί, να ζήσει. Μέρες του 1943. Στο λιμάνι της Θεσσαλονίκης δυο παράξενα πτώματα. Ο αστυνόμος Ασλάνογλου τα κοιτάει ανέκφραστος. Τι νόημα έχει να προσπαθεί κανείς να τηρήσει το νόμο μέσα σ' έναν ρημαγμένο κόσμο ομαδικής παραφροσύνης; απορεί.