"Η πολιτική κατά της φτώχειας στην Ελλάδα της κρίσης"

Με το τεύχος 6/2013 (διαβάστε το εδώ) συνεχίζεται η σειρά Ενημερωτικών Δελτίων της Ομάδας Ανάλυσης Δημόσιας Πολιτικής του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών, που πραγματοποιείται με την υποστήριξη των εκδόσεων Κριτική. Το έκτο τεύχος της σειράς έχει τίτλο: «Η πολιτική κατά της φτώχειας στην Ελλάδα της κρίσης». Γράφει ο Μάνος Ματσαγγάνης.

Σε αυτό το Ενημερωτικό Δελτίο επιχειρείται μια κριτική επισκόπηση της πολιτικής κατά της φτώχειας σε συνθήκες δραματικής επιδείνωσης του «νέου κοινωνικού ζητήματος», δηλ. του φαινομένου των οικογενειών με παιδιά χωρίς κανέναν εργαζόμενο, χωρίς επίδομα ανεργίας ή άλλη εισοδηματική ενίσχυση, και συχνά χωρίς βιβλιάριο ασθένειας. Κατ’ αρχήν παρατίθενται πρόσφατες εκτιμήσεις για την άνοδο των δεικτών φτώχειας τα τελευταία χρόνια. Στη συνέχεια περιγράφονται τα κενά κοινωνικής προστασίας, τα οποία έχουν βαθιές ρίζες, σημειώνοντας ότι η αναγκαία αναβάθμιση του κοινωνικού διχτυού ασφαλείας παραμελήθηκε μετά το ξέσπασμα της κρίσης.

Η εικόνα αλλάζει από το 2013: με το Μεσοπρόθεσμο Πλαίσιο Δημοσιονομικής Στρατηγικής του Νοεμβρίου 2012 τίθενται σε εφαρμογή μέτρα σημαντικής μείωσης της κοινωνικής δαπάνης, ενώ ταυτόχρονα θεσμοθετούνται άλλα μέτρα ενίσχυσης του κοινωνικού διχτυού ασφαλείας. Τα τελευταία συνίστανται στη θεσμοθέτηση ενιαίου επιδόματος στήριξης τέκνων και βοηθήματος ανεργίας αυτοαπασχολουμένων, στην διεύρυνση των κριτηρίων επιλεξιμότητας του επιδόματος μακροχρόνιας ανεργίας, καθώς και στην πιλοτική εφαρμογή του ελάχιστου εγγυημένου εισοδήματος. Η προσεκτική ανάλυση των μέτρων αυτών οδηγεί στο συμπέρασμα ότι κινούνται στην ορθή κατεύθυνση, είναι όμως ανεπαρκή και περιέχουν αντιφάσεις.

Το Ενημερωτικό Δελτίο καταλήγει με την ενδεικτική περιγραφή ενός φιλόδοξου αλλά ρεαλιστικού σχεδίου πύκνωσης της εισοδηματικής στήριξης και αναβάθμισης των κοινωνικών υπηρεσιών, με στόχο την αποτελεσματικότερη αντιμετώπιση του «νέου κοινωνικού ζητήματος».

Η σειρά Ενημερωτικών Δελτίων φιλοδοξεί να παρουσιάσει στο ευρύ κοινό τα αποτελέσματα επιστημονικής έρευνας πάνω σε ζητήματα με μεγάλο δημόσιο ενδιαφέρον. Τα κείμενα που περιέχουν δεν απευθύνονται σε ειδικούς. Είναι γραμμένα για να διαβάζονται όχι μόνο από ερευνητές και από φοιτητές, αλλά επίσης από υπεύθυνους για τη χάραξη και την εφαρμογή δημόσιων πολιτικών, από στελέχη πολιτικών κομμάτων και κοινωνικών οργανώσεων, από δημοσιογράφους και από οποιονδήποτε άλλον πολίτη ενδιαφέρεται για τα ζητήματα αυτά.

Η έρευνα που παρουσιάζεται στη σειρά βασίζεται σε εφαρμογές του υποδείγματος φορολογίας και κοινωνικών παροχών EUROMOD, με το οποίο υπολογίζουμε την διανεμητική και δημοσιονομική επίδραση (δηλ. στην κατανομή εισοδήματος και στον κρατικό προϋπολογισμό αντιστοίχως) διαφόρων μέτρων φορολογικής και κοινωνικής πολιτικής, καθώς επίσης και οποιασδήποτε μεταβολής (πραγματικής ή υποθετικής) στα μέτρα αυτά. Το EUROMOD είναι το προϊόν στενής συνεργασίας δεκάδων πανεπιστημίων και ερευνητικών κέντρων από όλες τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης σε μια περίοδο δύο σχεδόν δεκαετιών, με την υποστήριξη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Τα αποτελέσματά του έχουν επικυρωθεί σε μικρο- και μακρο-επίπεδο. Επίσης, το υπόδειγμα χρησιμοποιείται από διεθνείς οργανισμούς όπως είναι ο ΟΟΣΑ και η ΕΕ. Τέλος, διάφορες εφαρμογές του έχουν δημοσιευθεί σε πλήθος ερευνητικών εργασιών. Η σχετική έρευνα συντονίζεται από το Πανεπιστήμιο του Essex.

Η Ομάδα Ανάλυσης Δημόσιας Πολιτικής είναι μια άτυπη ομάδα διδασκόντων, φοιτητών και άλλων ερευνητών στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών, την οποία συντονίζει ο Μάνος Ματσαγγάνης. Αυτή την εποχή, το κύριο ενδιαφέρον της Ομάδας είναι η παρακολούθηση των επιπτώσεων της κρίσης στην κατανομή του εισοδήματος, δηλαδή στη φτώχεια και στην ανισότητα. (Επικοινωνία: Ομάδα Ανάλυσης Δημόσιας Πολιτικής, Τμήμα Διεθνών και Ευρωπαϊκών Οικονομικών Σπουδών, Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών, Πατησίων 76, Αθήνα 10434, email: info@paru.gr, web: www.paru.gr)

Μπορείτε να δείτε όλα τα Ενημερωτικά Δελτία της Ομάδας Ανάλυσης Δημόσιας Πολιτικήςεδώ.