Η επιστροφή της φιλοσοφίας

«Και ποιος ξέρει αν η ζωή είναι θάνατος ή ο θάνατος ζωή;» Για να μπορέσει κανείς να απαντήσει στο ερώτημα αυτό του Ευριπίδη, πρέπει να ασχοληθεί με τη φιλοσοφία. Τι είναι, όμως, και πώς γεννήθηκε η Φιλοσοφία; Με ποιους τρόπους και γιατί επέδρασε τόσο καθοριστικά στην εξελικτική πορεία της ανθρωπότητας; Μπορούν άραγε οι αρχές, οι έννοιες και οι αξίες της αρχαίας ελληνικής φιλοσοφίας να δώσουν απαντήσεις στα ερωτηματικά που βασανίζουν τον σύγχρονο άνθρωπο και να βγάλουν τις κοινωνίες από το αδιέξοδο στο οποίο έχουν περιέλθει; Μπορεί η Ελληνική Φιλοσοφία, να φέρει και πάλι την Αναγέννηση σε έναν κόσμο που έχει βυθιστεί σε μια νέα και πιο επικίνδυνη από κάθε άλλη φορά παρακμή; Ο Βασίλης Οικονόμου μετά από πολύχρονη έρευνα, καταθέτει ένα εξαίρετο βιβλίο που υμνεί τις αξίες και τις αρετές του «ελληνικού τρόπου ζωής», δηλαδή της φιλοσοφίας, την οποία περισσότερο παρά ποτέ χρειάζεται ο άνθρωπος και η σύγχρονη κοινωνία των πολλαπλών αδιεξόδων. Ξεκινώντας από την παραδοχή ότι η αρχαία ελληνική φιλοσοφία επέδρασε καθοριστικά στην εξελικτική πορεία της ανθρωπότητας, ο Βασίλης Οικονόμου (δεν παρέχονται άλλες πληροφορίες πέραν του ότι μετά τις σπουδές του ασχολήθηκε επί μακρόν με τη μελέτη της φιλοσοφίας) με το πρώτο συγγραφικό του πόνημα θέτει ένα βασικής σημασίας ερώτημα: Μπορούν οι αρχαιοελληνικές αξίες να δώσουν απαντήσεις στα όσα βασανίζουν τον σύγχρονο άνθρωπο και να βγάλουν τις κοινωνίες από το αδιέξοδο; Μπορεί αυτή η φιλοφοσία να οδηγήσει σε μια νέα Αναγέννηση; Το βιβλίο του αποτελείται από δύο μέρη («Καταγωγή, ορισμός και εξέλιξη της αρχαίας ελληνικής φιλοσοφίας» και «Η αρχαία ελληνική φιλοφοσία και η σύγχρονη εποχή») και 36 κεφάλαια. Κυκλοφορεί από τις εκδόσεις "Εναλιος"
Μερικές σκέψεις (κάτι σαν κριτική...)

Εχετε αναρωτηθεί τι ακριβώς εξυπηρετεί ένας σεισμογράφος; Εκτός του να καταγράφει πόσα ρίχτερ είναι ένας εκδηλωμενος σεισμός, το κυρίως έργο του είναι να μας προειδοποιεί ότι επίκειται αργά ή γρήγορα αυτό το αδυσώπητο φυσικό φαινόμενο. Σε όλες τις εποχές κάποιοι στοχαστές ή άνθρωποι της τέχνης έπαιξαν το ρόλο του κοινωνικού σεισμογράφου. Οπως εμείς αντιλαμβανόμαστε το φως ενός αστεριού που μέχρι να φτάσει η εικόνα του σε μας αυτό έχει πεθάνει, έτσι οι ευαίσθητοι δείκτες μιας επικείμενης καταστροφής ή μιας μεγάλης αλλαγής, καταγράφανε την απόψης τους, σαν κατάθεση στο πνευματικό θησαυροφυλάκιο της ανθρωπότητας.

Υπάρχουν και στις μέρες μας άνθρωποι που με τον "Α" ή "Β" τρόπο αντιλαμβανόντουσαν έγκαιρα το βάθος της κρίσης που περνούσε η χώρα μας, που ως γνωστόν, πρώτα και κύρια είναι κρίση φιλοσοφικού και πολιτιστικού προσανατολισμού, που σαν συνέπεια είχε η διαφθορά, ο χυδήν καταναλωτισμός και μια άνιση κατανομή πλούτου να μετεξελιχθούν στα πλαίσια της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης, στη βίαιη ταξική επίθεση που υφίσταται ο ελληνικός λαός.

Δεν είμαι βιβλιοκριτικός για να κάνω μια διεξοδική ανάλυση ενός έτσι κι αλλιώς, εντυπωσιακού πονήματος. Ούτε έχει σημασία ο βαθμός συμφωνίας ή διαφωνίας μου με τις απόψεις του συγγραφέα. Το ουσιαστικό, το θεμελιώδες, κατά τη γνώμη μου γεγονός είναι, ότι με μια γλώσσα αντάξια ενός προικισμένου λογοτέχνη, ο Οικονόμου, εκθέτει τους λόγους για τους οποίους η κρίση αξιών διέλυε τον κοινωνικό ιστό και αναλύοντας το έργων των αρχαίων Ελλήνων φιλοσόφων μέσα από ένα μάλλον νεοπλατωνικό πρίσμα, κατέληγε ήδη από το 2006 στη πρόταση του, ότι για να βγούμε από το αδιέξοδο είναι απαραίτητο να ξαναβρούμε το χαμένο νήμα της επιστροφής στις φιλοσοφικές μας "ρίζες", τις ανανεωμένες με μια σύγχρονη οπτική.

Είναι προκλητική η κριτική που ασκεί στο Μαρξιστικό έργο, μνημονεύοντας τις απόψεις του Καστοριάδη και του Μαρκούζε, αν και θα χρειαζόταν να είναι ποιο εκτεταμένη. Απορρίπτει τον καπιταλισμό σαν οικοσύστημα, απο θέσεις, που συνδιάζουν την Αμεση Δημοκρατία με την Ελληνική φιλοσοφία. Οπωσδήποτε ο Οικονόμου ανοίγει θέματα με τα οποία μπορείς να προβάλεις ενστάσεις, όπως στις απόλυτες απόψεις του για τα κέντρα εξουσίας και την προέλευση τους. Το ενδιαφέρων όμως δεν είναι  η αρχειοθέτηση των υπερ ή των κατά, που συμφωνώ και που διαφωνώ.  Το ενδιαφέρον είναι ότι πρόκειται για μια γόνιμη, τίμια, αξιόλογη προσπάθεια να τεθούν ξανά στο "τραπέζι" όλα τα μεγάλα ερωτήματα της ανθρωπότητας και η συμβολή του σ' αυτό τον "διάλογο" είναι σημαντική.

Εχοντας καταγράψει συνοπτικά - στις περίπου 300 σελίδες του βιβλίου- τις απόψεις του, δημιουργεί προσδοκίες για ένα δεύτερο μεγαλύτερο σε έκταση έργο, που να αναλύει σε μεγαλύτερο βάθος τις προσωπικές του θεσεις, οι οποίες από την αγωνία του να επαναφέρει στη κουβέντα τους κλασσικούς ουσιαστικά "στριμώχτηκαν" στο 1/3 του συνολικού έργου διαβάζουμε δηλαδή περισσότερο Πλάτωνα και λιγότερο Οικονόμου. Ελπίζω λοιπόν σε ένα επόμενο βιβλίο όπου η αναλογία αυτή θα ανατραπεί!

VIC