Ένας ακόμη χωρισμός, πάντα «για το καλό μας»

Του X. Γεωργούλα από την Εποχή της Κυριακής

Για άλλη μια φορά στην ιστορία της αριστεράς, με πρόταγμα την ανάγκη συσπείρωσης ευρύτερων δυνάμεων, υπηρετείται η λογική της διαίρεσης. Από τους κόλπους του ΣΥΡΙΖΑ προκύπτουν τουλάχιστον δύο –ίσως και περισσότερα– ψηφοδέλτια για την περιφέρεια Αττικής (και όχι μόνο γι’ αυτήν, καθώς επίκειται η επανάληψη του σκηνικού και σε άλλες περιφέρειες. Η ανακοίνωση της υποψηφιότητας του Αλέκου Αλαβάνου πριν ακόμα καλά-καλά τελειώσει η συνεδρίαση της γραμματείας του ΣΥΡΙΖΑ, ήταν η τελευταία (όχι και έσχατη, δυστυχώς), πράξη του δράματος. Είχε προηγηθεί ένας μαραθώνιος προσπαθειών να βρεθεί ενωτική λύση, από τις δυνάμεις που πίστευαν σ’ αυτή τη δυνατότητα και στην αναγκαιότητα διατήρησης και ενίσχυσης του ΣΥΡΙΖΑ. Ένας μαραθώνιος, όμως, που εξελισσόταν παράλληλα μ’ έναν αγώνα δρόμου για την υπονόμευση κάθε τέτοιας δυνατότητας τόσο από την πλευρά του Μετώπου–Αλαβάνου όσο και από την πλευρά όσων χειρίστηκαν τα σχετικά ζητήματα εξ ονόματος του Συνασπισμού. Γίναμε μάρτυρες ενός φθηνού διαγωνισμού τακτικισμών και μπλόφας, που όμοιό του δεν έχουν ξαναζήσει τουλάχιστον δύο γενιές αγωνιστών της αριστεράς στη χώρα μας. Το επίδικο δεν ήταν, δυστυχώς, κάποιες αγεφύρωτες πολιτικές διαφορές (αρκετές από αυτές που προβάλλονται εσχάτως προσχηματικά, ανακαλύφθηκαν στην πορεία και, πάντως, το πολιτικό πλαίσιο για τις αυτοδιοικητικές εκλογές ψηφίστηκε σχεδόν ομόφωνα στο Πανελλαδικό Συντονιστικό και μετά πολλών επαίνων), αλλά ένας μέχρις εσχάτων αγώνας εξουσίας ανάμεσα σ’ έναν μέχρι χθες ηγέτη του Συνασπισμού και τη νυν ηγεσία του. Και μάλιστα με μέσα και συμπεριφορές που εντάσσονται μάλλον σε μια μεταμοντέρνα αντίληψη περί πολιτικής και αριστεράς, παρά στην αριστερή παράδοση, ακόμα και την αρνητική (χρήση και κατάχρηση των κυρίαρχων ΜΜΕ, επικοινωνιακοί χειρισμοί με ρηχό ή καθόλου πολιτικό υπόβαθρο, διαρροές και πρόκληση «ειδήσεων» και άλλα παρόμοια).
Το υπόβαθροκαι οι συνέπειες της κρίσης
Στο υπόβαθρο, όμως, τέτοιου είδους συμπεριφορών διακρίνεται πια διά γυμνού οφθαλμού ένα θεμελιώδες έλλειμμα στο ιδεολογικό οπλοστάσιο της σύγχρονης πολυδιασπασμένης αριστεράς, ειδικότερα της ριζοσπαστικής και ανανεωτικής. Είναι το έλλειμμα συνείδησης της αδυναμίας της να δράσει πολιτικά επηρεάζοντας αποτελεσματικά τις εξελίξεις όσο παραμένει μακάρια υπό καθεστώς πολυδιάσπασης. Καθοδηγούμαστε ήδη από τη «σοφή» αντίληψη «όσο αραιώνουν τα σκόρδα, τόσο χοντραίνουν». Μόνο που δεν πρόκειται για σκόρδα...Και είναι σημαντικό, αποφασιστικής σημασίας αυτό το έλλειμμα, γιατί αποτελεί άμεση συνέπεια μιας βαθιά, όπως φαίνεται, ριζωμένης σε πολλές δυνάμεις της αριστεράς αντίληψης ότι κάθε μία τους κατέχει το μονοπώλιο της ορθότητας και της απόλυτης αλήθειας. Αυτό είναι το πραγματικό εμπόδιο που αναστέλλει και αποτρέπει τελικά την αναζήτηση μιας ενωτικής, προωθητικής λύσης για κάθε σημαντικό πολιτικό ζήτημα που προκύπτει σε κάθε κρίσιμη στιγμή. Αν είμαι απόλυτα βέβαιος ότι κατέχω την ορθή λύση, τότε, πράγματι, θα θέσω –ρητά ή σιωπηρά– σε δεύτερη (και τρίτη...) μοίρα την αναζήτηση μιας κοινά αποδεκτής λύσης (και συνεπώς τη διαφύλαξη της ενότητας –όχι σαν ιερό κειμήλιο, αλλά σαν αριστερή μέθοδο σκέψης και δράσης) και θα θεωρήσω λογικά πρώτη επιλογή την επιβολή της «ορθής λύσης» με κάθε τίμημα –ακόμη και το διχασμό. Σ’ αυτή τη βάση βρίσκουν τα στηρίγματά τους τόσο οι επαναλαμβανόμενες τοποθετήσεις του Αλέκου Αλαβάνου, σύμφωνα με τις οποίες δεν προέχει αυτή τη στιγμή το ζήτημα της ενότητας του ΣΥΡΙΖΑ, όσο και οι πέρα από κάθε αριστερή λογική πρακτικές της ηγεσίας του Συνασπισμού στην αναζήτηση υποψηφίων (για τις περιφέρειες κυρίως), που υπονομεύουν τη συνοχή του συμμαχικού πολιτικού οργανισμού. *Το ίδιο συμβαίνει και με τις συνέπειες αυτών των πρακτικών, δηλαδή με την επιλογή της διχαστικής, διαιρετικής λύσης, αντί της επιδίωξης μιας κοινά αποδεκτής λύσης που ενώνει. Η πίστη στην αμάχητη ορθότητα της άποψής μας είναι η γενεσιουργός αιτία των αριστερών (μικρο) αιρέσεων. Αυτό το δράμα ζει σήμερα ο κόσμος της αριστεράς που πείστηκε και εμπνεύστηκε από το εγχείρημα του ΣΥΡΙΖΑ: το δράμα της διάψευσης των ελπίδων πως είχε εγκαταλειφθεί οριστικά η αυτάρεσκη αίσθηση αυτάρκειας της πολυώνυμης πανσπερμίας της ελληνικής αριστεράς. Με όλη την πίκρα, την απογοήτευση και τη διάψευση που βιώνουμε αυτές τις μέρες, οφείλουμε να παραμερίσουμε την αυθόρμητη τάση κυριαρχίας του θυμικού και να κάνουμε χώρο για ψύχραιμες σκέψεις. Όχι ψυχρές και υπολογιστικές, που δεν μας ταιριάζουν.
Θα εργαστούμε για την υπέρβαση;
Αυτός ο βαθύς τραυματισμός του ΣΥΡΙΖΑ, αυτός ο διαρκής εξευτελισμός του από τα ίδια τα ηγετικά του κλιμάκια, αυτός ο διασυρμός του απέναντι σους αντίπαλους και ο οικτιρμός από τη μεριά των φίλων του δεν μπορεί να θεωρηθεί από κανένα μας το τέλος του «παιχνιδιού». Σωστά το είπε ο Αλέκος Αλαβάνος στη συνέντευξή του, όπου ανακοίνωσε την υποψηφιότητά του (άλλη πρωτόγνωρη πρακτική για την αριστερά...): οι στιγμές που περνάμε σηματοδοτούν τη δύση αλλά και την ανατολή ταυτόχρονα. Μόνο που ό,τι χαρακτήρισε ο ίδιος ανατολή, στην πραγματικότητα πρέπει να γίνει η δύση μιας αντίληψης και μιας πρακτικής: του αλαζονικού ηγεμονισμού, που παντρεύεται με την πίστη στη «δικής μας» απόλυτη αλήθεια. Είναι η επιβεβαίωση πως δεν μπορεί να στεριώσει ενωτική προσπάθεια στο χώρο της αριστεράς χωρίς απόρριψη της αυθεντίας, χωρίς καταστατική – ιδρυτική κατοχύρωση της αλληλέγγυας ευθύνης, της αρχής της συνδιαλλαγής και της δημοκρατικής δοκιμασίας κάθε πολιτικής επιλογής πριν τη συλλογική της επικύρωση από τον καθένα μας και απ’ όλους μαζί, με την κατοχύρωση της άμεσης πρόσβασης όλων στη λήψη των αποφάσεων για κρίσιμα ζητήματα.
Ωριμότεροι και πιο έμπειροι τώρα
Ωριμότεροι και πιο έμπειροι τώρα οφείλουμε να αναζητήσουμε νέους δρόμους στην ίδια κατεύθυνση: της ενότητας και της ανασύνθεσης της αριστεράς –του μετασχηματισμού της από ένα σύνολο αυτάρεσκων για την αυτάρκειά τους οργανώσεων σε μια χρήσιμη για τους εργαζόμενους, τις λαϊκές τάξεις και την κοινωνία, μαζικά προσανατολισμένη πολιτική οργάνωση. Σε μια δύναμη ικανή να βοηθήσει αποφασιστικά στην οργάνωση των κοινωνικών αντιστάσεων και αγώνων, στη συνειδητοποίηση της ανάγκης να ανατραπεί το σημερινό καθεστώς της αδικίας και της εκμετάλλευσης και να υποκατασταθεί από την κοινωνία της ισότητας, της δικαιοσύνης, της αλληλεγγύης, της δημοκρατίας, της απελευθέρωσης από κάθε ταξικό, φυλετικό ή άλλο καταναγκασμό. Να περισώσουμε ό,τι περισώζεται από τον ΣΥΡΙΖΑ. Να συσπειρώσουμε όσες δυνάμεις εμπνέονται από το στόχο της ενότητας και το αποδεικνύουν καθημερινά στην πράξη. Να αναζητήσουμε και νέους συνοδοιπόρους σ’ αυτή τη δύσκολη πορεία. Να μην αφήσουμε ούτε μια μέρα να πάει χαμένη στα χέρια της απογοήτευσης και της αδράνειας. Να ξεκινήσουμε από ό,τι πολυτιμότερο διαθέτουμε: τις υπαρκτές μορφές κοινής δράσης στο χώρο δουλειάς, στους τόπους κατοικίας, τις υπαρκτές μορφές οργάνωσης της κοινωνικής αντίστασης, τις υπαρκτές σχέσεις εμπιστοσύνης που αναπτύχθηκαν και διατηρούνται είτε στο κοινωνικό είτε στο πολιτικό πεδίο ανάμεσα στις κοινωνικές και πολιτικές εκφράσεις της αριστεράς.

Δύο πολιτικά σχέδια που ταλανίζουν την αριστερά
Βρισκόμαστε στις συμπληγάδες δύο διαφορετικών (αλλά και... συμπληρωματικών) πολιτικών σχεδίων εντός του ΣΥΡΙΖΑ. Είμαστε υποχρεωμένοι να ξεφύγουμε με κάθε τρόπο από τις αυταπάτες που καλλιεργούν, γιατί συνιστούν κίνδυνο για την ίδια την ύπαρξη μιας αποτελεσματικής και χρήσιμης για τους εργαζόμενους και τις λαϊκές τάξεις αριστεράς. Το ένα σχέδιο επιδιώκει τη γρήγορη, θεαματική εκλογική (ή δημοσκοπική) επιτυχία, με αποδοχή του κινδύνου απώλειας του θεμέλιου λίθου μιας αριστεράς: της απαραίτητης αντιστοίχισης της πολιτικής–εκλογικής επιρροής με τη γείωση μέσα στην κοινωνία, το ρίζωμα μέσα στα κοινωνικά κινήματα, την αποφασιστική συμβολή στην οργάνωση και ανάπτυξη των αγώνων των εργαζομένων και των υποτελών τάξεων, στην κιονητοποίησή τους. Η προσοχή επικεντρώνεται στις «έξυπνες» επικοινωνιακές πρωτοβουλίες, στην αναζήτηση «λαμπερών» προσώπων στην «εκμετάλλευση» των μίντια (ποιος εκμεταλλεύεται ποιον;)...Πρότυπο και οδηγός σ’ αυτή τη λογική είναι τα σύγχρονα, σοσιαλδημοκρατικά κυρίως, κόμματα, που όχι απλώς αποσπάστηκαν από την κοινωνική τους βάση, αλλά η απόσπαση αυτή αποτελεί όρο ύπαρξής τους. Γι’ αυτό τα πολιτικά σχέδια αυτού του τύπου, που φαίνεται να γοητεύουν κύκλους της ηγεσίας του Συνασπισμού, παρασύρουν και από αυτή την πλευρά την αριστερά στη λογική της σοσιαλδημοκρατίας. Τη διευκολύνουν, ή δεν την εμποδίζουν, να τεθεί υπό την επιρροή της, ακόμη και όταν ορθά κατ’ αρχήν επιδιώκει τη συνεργασία με όσους διαφωνούν με την κυβερνητική πολιτική, αν και προερχόμενοι από το χώρο του κυβερνώντος ΠΑΣΟΚ.Το άλλο πολιτικό σχέδιο αποτελεί έκφραση της ενίσχυσης του κλασικού στην παιδική αρρώστια του κομμουνισμού αισθήματος αυτάρεσκης αυτάρκειας και επιστροφής στη λατρεία του μικρού και πολιτικά καθαρού πολιτικού σχηματισμού, ο οποίος κατέχει την ορθή γραμμή και φιλοδοξεί να λειτουργήσει ως πρωτοπόρος –καταλύτης συμπαρασύροντας τους ανοήτως βραδυπορούντες. Διαφέρει, όμως, ουσιαστικά από τον κλασικό αριστερό βολονταρισμό, καθώς εμπεριέχει και στοιχεία του πρώτου σχεδίου –κι αυτό δεν είναι καθόλου παράδοξο. Στην ιστορία της αριστεράς σχεδόν πάντα συνδυαζόταν ο βολονταρισμός με τον αρχηγισμό και τον ηγεμονισμό. Σήμερα, πάντως, αυτά τα στοιχεία μοιάζουν μάλλον δανεισμένα από το λαϊκιστικό οπλοστάσιο μιας παλαιάς κοπής σοσιαλδημοκρατίας. Γι’ αυτό και οδηγούν στη φαντασίωση μιας μαγικής λύσης, μιας μεγάλης ευκαιρίας, ενός μεγάλου ηγέτη... Έτσι ερμηνεύεται η επιλογή της χωριστής καθόδου από το Μέτωπο και τον Αλ. Αλαβάνο.Αξίζει, πάντως, να σημειωθεί ότι η επιλογή αυτή συνάντησε την άρνηση και την επιφυλακτικότητα των συντρόφων της ΑΝΤΑΡΣΥΑ, που φαίνεται ότι, αν και προερχόμενοι από μήτρα που γεννά παρόμοια πολιτικά σχέδια, έχει αποτιμήσει με ορθό τρόπο ως τώρα –από τη δική της σκοπιά– τη σημασία της ενότητας και της κοινής δράσης. Δυστυχώς, είμαστε και πάλι υποχρεωμένοι να ασχοληθούμε με τα αυτονόητα, να στρέψουμε την προσοχή μας και την ενέργειά μας στην άρση της αυταπάτης που καλλιεργούν αυτά τα πολιτικά σχέδια, ότι όλα είναι ζήτημα έξυπνων επιλογών την κατάλληλη στιγμή, ζήτημα αξιοποίησης της ευκαιρίας.
Σημείωση
* Αξίζει να σημειωθεί ότι η υποστήριξη της χωριστής καθόδου του Αλ. Αλαβάνου στην περιφέρεια Αττικής γίνεται εσχάτως με επιχειρήματα που αναφέρονται όλο και λιγότερο στην εαμική εμπειρία και όλο και περισσότερο στην εμπειρία του ΠΑΣΟΚ των αρχών της μεταπολίτευσης. Και δικαίως, γιατί η δημιουργία του ΕΑΜ εξ αρχής στηρίχθηκε στην ιδέα της συσπείρωσης πάντων και πασών σε ισότιμη βάση και χωρίς καμιά χωριστική διάθεση. Αντίθετα, ο Α. Παπανδρέου και το ΠΑΣΟΚ, από την ίδρυσή του, αξιοποίησε στο έπακρο το επιχείρημα του χωρισμού, της διάκρισης από την κεντρώα παράδοση, αλλά και την «παραδοσιακή αριστερά», και πάνω σ’ αυτό στήριξε την απαίτηση να εκπροσωπεί αποκλειστικά «όλους τους φίλους τους παλιούς που είχε στη στομάχα», για να θυμηθούμε τους στίχους του Σαββόπουλου.Ο παραλληλισμός της πρακτικής του ΕΑΜ και του ΠΑΣΟΚ είναι μάλλον ανεδαφικός.

Σχόλιο "Πιπεριάς": Από την εποχή του Ρήγα και του ΚΚΕ Εσωτερικού πίστευα ότι ο λόγος και η σκέψη του Μπάμπη Γεωργούλα ήταν από τις καλύτερες που είχε ο χώρος της ανανεωτικής αριστεράς. Η ανάλυση του για τα εκφυλιστικά φαινόμενα στον Σύριζα πιστεύω ότι είναι εξαιρετική και βαθειά αριστερή.