Saturday, October 31, 2009

Ψυχή βαθιά


Δεν είμαι κριτικός κινηματογράφου. Δεν είμαι καλά, καλά φανατικός κινηματογραφόφιλος. Προτιμώ το θέατρο. Επιλέγω τις ταινίες που θα δω στον κινηματογράφο. Στις πρώτες επιλογές μου είναι ο λεγόμενος πολιτικός κινηματογράφος. Λοιπόν είδα το "Ψυχή βαθιά" του Παντελή Βούλγαρη. Δάκρυσα. Συγκινήθηκα. Είχα να δακρύσω στο σινέμα από την ταινία "Γη και Ελευθερία" του Κεν Λόουτς.



Αυτό που είδα είναι μια ταινία ύμνο στους μαχητές του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας. Ναι ύμνο. Ισως κάποιοι (λέγε με ΚΚΕ και όχι μόνο) θα ήθελαν ο Βούλγαρης να δείξει τους μαχητές του ΔΣΕ είτε ως νικητές, άτρωτους, αήττητους (που φυσικά δεν ήταν...), είτε ως κατατρεγμένους, κυνηγημένους, κακομοίρηδες (που επίσης δεν ήταν...). Οχι ο Βούλγαρης επιλέγει να δείξει τους μαχητές και τις μαχήτριες του ΔΣΕ όπως ήταν. Απλοί άνθρωποι που βγήκαν στο βουνό είτε γιατί το επέλεξαν ιδεολογικά, είτε γιατί αναγκάστηκαν από διάφορες καταστάσεις. Που πολέμησαν για τις ιδέες και τα ιδανικά τους και που στο τέλος ηττήθηκαν. Εξαιρετική ταινία...


Ο Δημήτρης Γκιώνης έγραψε στην "Ελευθεροτυπία:


Έτσι & Αλλιώς

Διαβάζοντας τις -εξ αριστερών κυρίως- αρνητικές κριτικές για τη νέα ταινία του Παντελή Βούλγαρη «Ψυχή βαθιά», θυμήθηκα ότι δεν είναι η πρώτη φορά που ένα «συμφιλιωτικό» για τον Εμφύλιο έργο προκαλεί αντιδράσεις.
Εχει προηγηθεί, το 1962, «Το τραγούδι του νεκρού αδελφού» του Μίκη Θεοδωράκη (αρχικά σε μπαλέτο, αργότερα σε θεατρικό έργο και, φυσικά, σε δίσκο). Είναι και το μυθιστόρημα του Νίκου Καζαντζάκη «Οι αδερφοφάδες» (που γράφτηκε το 1949, όταν ακόμα ο Εμφύλιος βρισκόταν σε εξέλιξη και κυκλοφόρησε μετά τον θάνατο του συγγραφέα – στην Ελλάδα το 1963). Ηταν τότε που η νικήτρια παράταξη αποκαλούσε τον -παράλογο- Εμφύλιο, με τους 70.000 νεκρούς, συμμοριτοπόλεμο -κι αυτό κράτησε ώς το 1974.
***
Με τις αρνητικές κριτικές κατά νου πήγα να ιδώ την ταινία. Κι ας πω ευθύς εξ αρχής ότι, με την ολοκλήρωση της προβολής, πήρα απόσταση από την εκτίμηση ότι εξισώνονται νικητές και ηττημένοι. Η νικήτρια παράταξη, με την ενίσχυση και του ξένου παράγοντα, εμφανίζεται σαφώς ανάλγητη απέναντι στον ηττημένο αντίπαλο -στάση άλλωστε που τήρησε, προκειμένου να διαιωνίσει την εξουσία της, επί 25 χρόνια- ώς την πτώση της χούντας, που ήταν δικό της δημιούργημα. Οπότε, υποθέτω, αυτοί που ενοχλούνται είναι όσοι διατηρούν προσωπικές μνήμες ή αναγνώσεις -είτε από εδώ είτε από εκεί.
Η ικανότητα του Βούλγαρη να αποσπά, εκτός των άλλων, τη συγκίνηση του θεατή, καταφαίνεται και σ’ αυτή την ταινία (ενδεικτική η σκηνή μεταξύ του ταξίαρχου του στρατού και του παππού, που ζητάει το πτώμα του εγγονού του, που αποδίδουν αντίστοιχα έξοχα ο Κώστας Κλεφτόγιαννης και ο Θανάσης Βέγγος). Πειστικές οι ερμηνείες και οι πολεμικές σκηνές, ενώ αν πηγαίνεις γυρεύοντας αρνητικά, όλο και κάτι θα βρεις. Σε κάθε περίπτωση, ωστόσο, αξίζει να ιδωθεί -χωρίς προκαταλήψεις- και να εκτιμηθεί, πέρα από τα θέμα της, και ως έργο τέχνης – που είναι.

ΣΗΜ. «Ποιος φταίει; Ποιος φταίει; Κανένα στόμα δεν το ‘βρε και δεν το ‘πε ακόμα» (Κ. Βάρναλη «Οι μοιραίοι»).
ghionis@enet.gr

Και ο Στρατής Μπουρνάζος στην "Αυγή"


Επιτεύγματα και αδυναμίες

Υπάρχουν, νομίζω, δύο κύριοι άξονες, με βάση τους οποίους μπορούμε να συζητήσουμε μια τέτοια ταινία. Ο πρώτος είναι ο ιστορικός: κατά πόσον αναπλάθει την εποχή, πόσο μας βοηθάει να νιώσουμε το κλίμα της, πόσο --όχι πιστή, αλλά-- πειστική είναι. Μια σκηνή μπορεί να συμπυκνώσει πραγματικότητες που διαφεύγουν εξ ορισμού από μια μελέτη ή απαιτούν πολυσέλιδες αναλύσεις. Και ένας δεύτερος, υπαρξιακός, άξονας: τα μεγάλα πανανθρώπινα θέματα που αναδεικνύονται μέσα από τα συγκεκριμένα γεγονότα: τα πάθη, ο πόνος, η τραγωδία (προφανώς, και στα δύο παραπάνω, το κρίσιμο είναι πώς πραγματώνονται αισθητικά και γίνονται ταινία).

Όσον αφορά τον πρώτο άξονα, η εικόνα είναι αντιφατική. Έχουμε σκηνές σπουδαίες, όπως οι στιχομυθίες με χωνιά μεταξύ ανταρτών και στρατιωτών (με μια πολύ πειστική Βικτώρια Χαραλαμπίδου-αντάρτισσα Γιαννούλα), ενώ η ταινία συλλαμβάνει ορισμένα ουσιώδη (μια λαϊκότητα και αφέλεια στους διαλόγους των φαντάρων όσο και των ανταρτών), ενώ ευστοχεί σε καίριες λεπτομέρειες (τα ονόματα Γιαννούλα και Ζαχαρούλα από μόνα τους, η αφήγηση «ο πατέρας κυνηγούσε να πιάσει το χοίρο» ή οι «λαχανόπιτες» που θα έφτιαχνε η μάνα του Βλάση για να καλωσορίσει τον Στάλιν, μας διασώζουν πραγματολογικά θραύσματα εκείνης της εποχής). Από την άλλη, σκηνές προβληματικές: οι στρατοδίκες που δεν μιλάνε καν καθαρεύουσα και αποπνέουν πατερναλισμό, το τραγούδι των ανταρτών, η συχνά καρικατουρίστικη απεικόνισή τους, καθώς και μια --αστήριχτη πραγματολογικά-- συμπόνια που δείχνουν ταξίαρχοι και στρατηγοί.

Όσον αφορά τον δεύτερο άξονα, η ταινία αποδεικνύεται αδύναμη. Οι σκηνές με τα γράμματα της μάνας, τον παππού Βέγγο που ζητάει τον νεκρό εγγονό για να τον θάψει, καθώς και το διαρκές πάρε-δώσε των δύο αδελφών δεν έχουν τίποτα κακό, ύποπτο ή αντιδραστικό, όπως έσπευσαν πολλοί να πούνε, ωστόσο είναι «λίγες» για να αποδώσουν τα όσα συγκλονιστικά και τρομερά συνθέτουν την τραγωδία του Εμφυλίου.

***
Η ταινία από την αρχή μέχρι το τέλος δείχνει πόλεμο: μάχες, επιθέσεις, τραυματίες που σφαδάζουν, νεκρούς, βόμβες ναπάλμ. Αυτό είναι το μεγάλο προσόν της, καθώς αναδεικνύει τη συγκεκριμένη, υλική διάσταση του πολέμου· και, ταυτόχρονα, ένα σοβαρό πρόβλημα, αφού έτσι διαφεύγει κάτι ουσιώδες: γιατί γίνεται αυτός ο πόλεμος, γιατί αλληλοσκοτώνονται οι άνθρωποι, πώς μπόρεσε να διαρκέσει τρία χρόνια;

Η ταινία κατηγορήθηκε ότι καλλιεργεί την άποψη πως «για όλα φταίνε οι ξένοι». Σύμφωνοι, στον εξωραϊσμό των Ελλήνων στρατηγών σε συνδυασμό με την εικόνα του στυγνού Βαν Φλητ, λανθάνει ένα τέτοιο σχήμα, ωστόσο είναι αδύνατον να μιλήσεις για Εμφύλιο χωρίς Αμερικανούς. Δεν χρειάζεται να επαναλάβω πασίγνωστα πράγματα για το σχεδόν αποικιακό καθεστώς που διαμορφώνεται μετά το 1947. Ο τονισμός του ρόλου των Αμερικανών δεν σημαίνει αναγκαστικά και δαιμονοποίηση.

Πιστεύω ότι η «Ψυχή βαθιά» είναι ένα φιλόδοξο και σοβαρό εγχείρημα, που υστερεί στην πραγμάτωσή του. Ξέρω, βέβαια, πως χρειάζεται ένα μόνο λεπτό για να γράψεις αυτή τη φράση, δύο ώρες και δέκα λεπτά για να δεις την ταινία, αλλά χρόνια ολόκληρα μελέτης, προετοιμασίας και γυρισμάτων. Γιʼ αυτό πρέπει να την κρίνουμε με σοβαρότητα και σεβασμό στον εμφανή μόχθο των συντελεστών, όχι με ευκολία.

ΥΓ. Ένα ακόμα πρόβλημα: τα πρόσωπα. Οι εικοσάρηδες και τριαντάρηδες ηθοποιοί του 2009 είναι προφανώς πολύ πιο εύρωστοι και καλοζωισμένοι, έχουν λιγότερη αγριάδα από τους συνομηλίκους τους του 1949. Αλλά αυτό το ανθρωπολογικό πρόβλημα δεν μπορούν, βέβαια, να το λύσουν ο σκηνοθέτης, ο ενδυματολόγος ή ο μακιγιέρ.


20 comments:

katerina said...

Και μενα με συγκινησε, με μετεφερε, μου άφησαν βαρύ το αποτυπωμα τοςυ οι εικόνες.

Αλήθεια, στα 60χρονα, θα μιλησουμε πια χωρίς μάσκες, τσιατατα και αυτισμούς, για τα απιστευτα λαθη του ΚΚΕ, για τις τεραστιες προδοσίες ή θα το αφησουμε να μας δινει ακομα και τωρα μαθηματα αριστεροσυνης;

giorgos papaspiropoulos γιώργος παπασπυρόπουλος said...

Έτσι είναι Μάκη... Συμφωνώ Κατερίνα, η ώρα ήρθε να ειπωθούν τα πράγματα ως έχουν. Πως φτάσαμε στον εμφύλιο; Ο Ζαχαριάδης με την επιλογή της αποχής στις εκλογές δεν άφησε εκτεθειμένους στη βία τους αριστερούς; Μήπως στα σταλινικά σχέδια έπαιζε και το σενάριο (που ακόμα διαπερνά το ΚΚΕ) "όσο χειρότερα για το λαό τόσο καλύτερα για μας";
Όποιοι λαοί πέρασαν εμφύλιο έμειναν πίσω για δεκαετίες περιμένοντας όχι την συμφιλίωση (αυτή είναι αδύνατη όταν έχει χυθεί αδελφικό αίμα) αλλά να φύγουν οι γενιές που συμμετείχαν μήπως και ξεχαστούν τα πάθη...
Καλύτερη όμως είναι η αλήθεια και την χρειαζόμαστε απελπιστικά!

Κόκκινη Πιπεριά said...

Το έργο του Βούλγαρη πιστεύω ότι ενοχλεί διάφορους υπερεπαναστάτες (δυστυχώς όχι μόνο του ΚΚΕ, π.χ. ο Τάσος Κωστόπουλος στην κυριακάτικη Αυγή ανάμεσα στα αλλα γράφει γιατί δεν υπάρχει ένας Σλαβομακεδόνας στον ΔΣΕ του έργου. Ο καθένας με τον "πόνό" του) γιατί δείχνει φυσιολογικούς τους αριστερούς.

@ Γιώργο

Τα λάθη του Ζαχαριάδη βουνό. Η περίοδος 1930 1950 με απασχολεί πάρα πολύ και έχω διαβάσει αρκετά βιβλία και από τις δυο πλευρές. Εχω καταλήξει ότι η αποχή από τις εκλογές του 1946 είναι η απαρχή των δεινών για την ελληνική αριστερά που οδήγησε στον Εμφύλιο, την ήττα και τους διωγμούς μέχρι το 1974.

L'Enfant de la Haute Mer said...

η 'αποχή', σκόπιμα ή δευτερογενώς εγκλώβισε εν τέλει την αριστερά σε μια ομηρεία από την οποία δεν είχε δρόμο πίσω.

άλλη μια οπτική :
O Εμφύλιος δεν είναι στα SOS
http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_columns_106_01/11/2009_335590

Κόκκινη Πιπεριά said...

@ L'Enfant de la Haute Mer

Η αποχή έδωσε στο πιάτο τους αριστερούς, κυρίως στην επαρχία όπου ήδη η τρομοκρατία των ακροδεξιών και της χωροφλακής είχε φουντώσει.

Μην ξεχνάμε ότι η επίθεση στο Λιτόχωρο δεν ήταν μια τυχαία ή οργισμένη απόφαση μελών του ΚΚΕ. Το εν λόγω τμήμα χωροφυλακής ήταν από τα πιο σκληρά και ακροδεξιά με πολλές διώξεις και ξυλοδαρμούς κομμουνιστών.

Η αποχή έδωσε στην αντίδραση "ονόματα & διευθύνσεις". Το επιχείρημα "οι κομμουνιστές δεν θέλουν δημοκρατία..." είχε πάρει σάρκα και οστά. Πλέον είχαν το "νόμιμο" δικαίωμα να αρχίσουν τις διώξεις κομμουνιστών και συμπαθούντων...

L'Enfant de la Haute Mer said...

Συμφωνώ απόλυτα.
ωστόσο αυτό που παίζει σήμερα, και θα πρέπει να μην μας διαφεύγει, καθώς ακόμη αναδιφούμε τον εμφύλιο, είναι το παράλληλο κύμα του αναθεωρητισμού των εμφυλίων, (ελληνικού και ισπανικού κύρια) και το αίτημα της επανατοποθέτησης της εμφύλιας βίας.

Κόκκινη Πιπεριά said...

Συμφωνώ απολύτως. Γι' αυτό λεω ότι η ταινία κατά την ταπεινή μου άποψη δίνει στο θεατή, περιγράφοντας στιγμές από τον εμφύλιο, τη σωστή εικόνα για τον ΔΣΕ.

Anef_Oriwn said...

Προσωπικά δεν έχω δει την ταινία [δεν έχει έρθει ακόμα στην Κύπρο – δεν ξέρω αν κυκλοφορά στο διαδίκτυο] γι’ αυτό και δεν μπορώ να έχω [ολοκληρωμένη] εικόνα για να εκφράσω απόψεις. Μόνο κριτικές έχω διαβάσει – και υπέρ και κατά της ταινίας, όπως, ας πούμεν του Δημήτρη Δανίκα [του οποίου έχω μια εκτίμηση για τις κινηματογραφικές του γνώσεις και κρίσεις], ο οποίος είναι μάλιστα επικριτικός για την ταινία.
Πέραν τούτου όμως, εκείνο που μου κάνει ιδιαίτερη εντύπωση είναι η σπουδή κάποιων [εξ αριστερών] να τρέξουν [από κεκτημένη συνήθεια ίσως] να βγάλουν [ακόμα μια φορά] τα αντι-ΚΚΕ αισθήματα τους [ευκαιρίας δοθείσης] μιλώντας για λανθασμένες τακτικές και κινήσεις αλλά και για σταλινισμούς.
Κανένας πόλεμος και δη εμφύλιος δεν είναι [και δεν μπορεί να είναι] είδος παιδικής χαράς] ... Ποιοι είναι όμως οι λόγοι που οδηγούμαστε σε εμφυλίους πολέμους; Ποια ήταν τα αίτια του Ελληνικού Εμφυλίου; Η αποχή από τις εκλογές του 1946 και επίθεση στον σταθμό της Χωροφυλακής στο Λιτόχωρο ήταν απλώς οι αφορμές [κατ’ εμένα] ... Γιατί πέραν από μελοδραματισμούς και συναισθηματικές φορτίσεις ή παραφιλολογίες περί διχασμού [“το κακό δαιμόνιο της φυλής”], ας δούμε επιτέλους και την κοινωνικοταξική διάσταση των γεγονότων [και τις αντιπαλότητες της τότε εποχής] ...

Υ.Γ.: Ενδιαφέροντα πράγματα λέει και ο Μίκης Θεοδωράκης στην επιστολή του [που δημοσιεύτηκε στα “ΝΕΑ”]. Παρ’ όλο που στέκεται επαινετικά έναντι της ταινίας και του σκηνοθέτη της Παντελή Βούλγαρη [ίσως για να τονίζει το “συμφιλιωτικό” της πνεύμα], εν τούτοις κάνει μια [ιστορική] παρουσίαση των γεγονότων [από την σκοπιά της Αριστεράς] που φαίνεται ότι λείπει από την ταινία ...

Anef_Oriwn
Κυριακή 1/11/2009 – 4:17 μ.μ.

Κόκκινη Πιπεριά said...

Η ταινία δεν είναι η ιστορία του εμφυλίου και πολύ περισσότερο δεν είναι η ιστορία της αριστεράς.

Ασχολείται με ένα κομμάτι του προς το τέλος του εμφυλίου και προσπαθεί να "φωτίσει" ανθρώπινες πλευρές, πάντα κατά την άποψή μου με αριστερή οπτική.

Χρυσα Χατζηβασιλειου said...

ακόμη μία άποψη για την εξαίρετη ταινία του Βούλγαρη και το θέμα που πραγματεύεται στο Χρύσα Χατζηβασιλείου http://xrisaxatzivasiliou.blogspot.com/2009/10/blog-post_25.html

Anef_Oriwn said...

ΚοκκινοΠίπερε,

Αντιγράφω από το Blog του Regimiento Quinto
[link: http://regimientocinqo.wordpress.com/] σε κείμενο του για την επίμαχη ταινία:

“Εκτός από το αισθητικό κριτήριο βέβαια υπάρχει και το πολιτικό. Πάντα και σε κάθε έργο τέχνης επιστρατεύεται και, σωστά, οφείλει να επιστρατεύεται. Κι ο Μαρξ μας τα ‘πε κι ο Λένιν κι ο Γκράμσι, δεκάδες, εκατοντάδες ίσως και χιλιάδες ακόμα έγραψαν τεκμηριωμένα γι’ αυτό. Οποιοδήποτε πνευματικό προϊόν γεννιέται σε ανταγωνιστικές κοινωνίες έχει τη θέση του στη διαλεκτική ανάπτυξης αυτών των κοινωνιών. Με δυο λόγια από τα σουξέ του Ρουβά ως τις ταινίες του Αγγελόπουλου, τα πάντα έχουν τη θέση τους στην ταξική πάλη. Απ’ την από δω μπάντα ή την απ’ εκεί.”

Anef_Oriwn
Κυριακή 1/11/2009 – 10:44 μ.μ.

Κόκκινη Πιπεριά said...

@ Anef_Oriwn

Δεν διαφωνώ μ' αυτά που γράφει ο R5. Το ερώτημά μου παραμένει που ο Βούλγαρης αδικεί τον ΔΣΕ; Για μένα πουθενά. Θα δεις την ταινία και θα μου πεις...

Anonymous said...

Η ταινία δεν αδικεί την ανθρώπινη ύπαρξη, πάνω απ'όλα. Την ανθρώπινη ψυχή που κακοποιείται σ'ένα πόλεμο. Πόσο μάλλον όταν αυτός είναι εμφυλιακός.

Άλλωστε ο Παντελής Βούλγαρης δεν την χαρακτήρισε ιστορικό ντοκουμέντο.

Και πως θα μπορούσε να το κάνει αυτό όταν τα αρχεία του Κ.Κ.Ε, είναι απόρρητα?

Γιατί το Κ.Κ.Ε που διαμαρτύρεται, δεν δίνει ντοκουμέντα και αρχεία?

@ Αριστερή Στρουθοκάμηλος

Το να ανοίξει αυτή ιστορία, Γιώργο, μια κουβέντα είναι, ώστε να μάθουμε την αλήθεια.

Στα αρχεία του Κ.Κ.Ε δεν είχε πρόσβαση ούτε ο Γρ, Φαράκος και το έχει αναφέρει στο βιβλίο του.

Έχω αναφερθεί στο γεγονός. Υπάρχουν πολλοί λόγοι που δεν ανοίγουν τα αρχεία.
Υπάρχουν αρχεία και στην Βουλγαρία και στην Ρωσία που αφορούν τον εμφύλιο και ζητήματα πολιτικών συμφωνιών που είναι απαραβίαστα.

εξαποδώ said...

Πώς αντέχεις να δημοσιεύει η "Αυγή" τέτοια κείμενα "συντρόφων" σου και δεν εξεγείρεσαι, είναι απορίας (και θαυμασμού) άξιον Μάκη:
http://www.avgi.gr/ArticleActionshow.action?articleID=500456

Κόκκινη Πιπεριά said...

Ο θεοδωρίδης είναι ένας παράφρων. Δεν έχει καμία σχέση μαζί μου.

Να εξεγερθώ για ποιο λόγο; Για τις μαλακίες που γράφει κατά συρροή ο Θεοδωρίδης; Ημαρτον....

Εγώ τα έχω ξεκάθαρα στο μυαλό μου. Ανήκω στην Αριστερά που συνεχίζει την πολιτική & ιδεολογική παράδοση του ΕΑΜ - ΕΛΑΣ, των μαυροσκούφηδων του Αρη, των αντιαποικιακών ενωτικών διαδηλώσεων της ΕΔΑ, του Ευαγόρα παλληκαρίδη, του Μανόλη Γλέζου, του Πολυτεχνείου '73 με τις γαλανόλευκες σημαίες, του ΚΚΕ Εσωτερικού που δίπλα στη κόκκινη σημαία έβαζε πάντα την γαλανόλευκη!

Γι' αυτό αγαπητέ μου "Εξαποδώ" οι μαλακίες του θεοδωρίδη, πλέον, δεν με ενοχλούν. Αδιαφορώ για τους παράφρονες που δηλώνουν αριστεροί, αλλά είναι βαθιά συντηρητικοί!

Κόκκινη Πιπεριά said...

Ξέχασα να αναφέρω και είναι λάθος μου τους συντρόφους μου στην Εναλλακτική αριστερά της Ρήξης που συνεχίζει στον σημερινό πολιτικό βάλτο να αρθρώνει πραγματικό, εναλλακτικό, επαναστατικό λόγο!

Μ.

εξαποδώ said...

Για την "Αυγή" ήταν περισσότερο το σχόλιο μου...

Κόκκινη Πιπεριά said...

@ Εξαποδώ

Μα γι' αυτό η Αυγή πουλάει 1500 φύλλα...

Spider N said...

'Ετυχε αυτές τις μέρες να ασχοληθώ με τον Εμφύλιο, που οικογενειακά τον έζησα με δραματικό τρόπο και από τις δύο μεριές, και να μελετήσω ιστορικά απόψεις και των δύο πλευρών. Και, να που μου προέκυψε και η ταινία του Π. Βούλγαρη. Ο Π. Βούλγαρης έχει πάντα μια προσωπική ματιά στα ιστορικά γεγονότα, πιο ανθρώπινη από την πραγματική, φοβάται το τρομακτικό θέαμα, ακόμα και το αίμα. Αν γυριζόταν στην Αμερική θα μας πλημμύριζε αίμα. Θα φρικιούσαμε. Ακόμα και τα καμμένα πτώματα των ανταρτών φαίνονται λιγότερο τρομακτικά, απ' ό,τι είναι στην πραγματικότητα. Ακόμα και οι σκηνές στο χειρουργείο. Κι όμως ο αδελφοσκοτωμός (γιατί τέτοιος ήταν) είναι από κάθε άποψη φρικιαστικός: Κομμένα κεφάλια σε παλούκια, φαγωμένα πτώματα, θρήνος και οδυρμός, διαπόμπευσεις και βιασμοί. Το να κρυβόμαστε πίσω από το δάχτυλό μας κρύβοντας τη φρίκη, δείχνει ότι δεν θέλουμε και ούτε ο Π. Βούλγαρης μπορεί, να δούμε βαθιά μέσα μας, να δούμε, να ζήσουμε ξανά τη φρίκη και να κατανοήσουμε οτι όσοι συμμετείχαν τότε, από τη μια ή την άλλη μεριά, πολέμησαν άγρια για μια ΜΑΤΑΙΗ υπόθεση. Ισως και φοβόμαστε από τις ψυχολογικές συνέπειες. Πολύ πιο καλύτερα το βάζει το θέμα στα διηγήματά του ο Ρένος Αποστολίδης σε μια σειρά βίντεο που έχουν ανέβει στο Youtube με τίτλο "Ο εμφύλιος μέσα μας". Αν και πολέμησε στον Εθνικό στρατό, χωρίς όμως να ρίξει ούτε μια σφαίρα, διαβάζει συγκλονιστικά, κείμενά του από την ΠΥΡΑΜΙΔΑ 67 και τον Α2, έτσι που πράγματι να νιώσεις πόσο ο πόλεμος αυτός ήταν από τους πιο ηλίθιους, όπου ηλίθιες δογματικές ηγεσίες από τη μια και Αμερικανοδουλοι καμποτίνοι, μαζικοί φονιάδες της κακιάς ώρας, απ' την άλλη, οδήγησαν απλό αγροτικό κυρίως κόσμο σε αλληλοσφαγή, καθώς παραζαλισμένος από μια απάνθρωπη Κατοχή προσπαθούσε να ορθοποδήσει, αλλά είχε την ατυχία να μπλεχτεί στη δίνη της Ιστορίας, χωρίς πολλές φορές να έχει άλλη επιλογή. Τα φληναφήματα των τωρινών δογματικών, που δεν μπόρεσαν ποτέ να κατανοήσουν τι ήταν ο εμφύλιος για όλους μας, το ό,τι κατέστρεψε μια ολόκληρη γενιά, τα καλύτερα και δημιουργικότερα μυαλά αυτού του τόπου και από τη μια και από την άλλη πλευρά, τα ακούω βερεσέ. Οπως και την αντίστροφη προπαγάνδα επίσης, και τους κομπασμούς των λεγόμενων νικητών που τάχα μου δικαιώθηκαν από την Ιστορία. Θεωρώ πως η ταινία έχει αρετές, αλλά τα προσωπικά και οικογενειακά βιώματα, το απόηχο τους τον έζησα, όπως και χιλιάδες Ελληνες, ξεπερνούν την ταινία. Η ταινία είναι μια ωχρή ίσως αναλαμπή τους. Πάντως είναι χρήσιμη: Είναι η πρώτη φορά που επιχειρείται μια απροκατάληπτη, όσο είναι δυνατόν, ματιά στο θέμα, από κινηματογραφικής πλευράς, μετά τα όσα επικά μας σερβιρίστηκαν από αριστερούς κινηματογραφιστές μετά τη μεταπολίτευση ή χουντικούς κομμουνιστοφάγους στην περίοδο της επταετίας. Ας είναι μια αρχή.

Μάρκος said...

Η ταινία δείχνει την ανθρώπινη πλευρά των συγκρούσεων. Δεν επιχειρεί να τοποθετηθεί, και καλά κάνει. Γι'αυτό άλλωστε ξεσήκωσε και την μήνη του ΚΚΕ, επειδή και καλά έπρεπε, σύμφωνα με τη "δημοκρατική" λογική του ΚΚΕ, ο Βούλγαρης να γυρίσει μια ταινία όπου θα εμφανίζονται οι αντάρτες ως οι...300 του Λεωνίδα. Ο Βούλγαρης καλά έκανε και περιορίστικε στην ανθρώπινη πλευρά. Παρεμπιπτόντως, ΚΟΚΚΙΝΗ ΠΙΠΕΡΙΑ, μήπως έχεις δει την ταινία ΕΛΕΝΗ; Θα με ενδιέφερρε η άποψή σου, μιας και όταν είχε βγει στις αίθουσες, το 1985, είχε γίνει...της κολάσεως.