Ατυχής η φράση «πόλεμος στην τρομοκρατία»

Του David Miliband* / The Guardian

Οι τρομοκρατικές επιθέσεις στη Βομβάη πριν από επτά εβδομάδες προκάλεσαν σοκ σε ολόκληρο τον κόσμο. Σήμερα, τα βλέμματα της διεθνούς κοινότητας είναι στραμμένα προς τη Μέση Ανατολή, όπου η σκληρή απάντηση του Ισραήλ στις επιθέσεις της Χαμάς έχει ήδη αφήσει πίσω της 1.000 Παλαιστινίους νεκρούς.

Επτά χρόνια μετά την 11η Σεπτεμβρίου, έχει καταστεί πλέον σαφές ότι θα πρέπει να αποτιμήσουμε τις προσπάθειές μας για την καταστολή του εξτρεμισμού και του φρικιαστικού αποκυήματός του, της τρομοκρατίας. Από την ημέρα του χτυπήματος στους Δίδυμους Πύργους, η φράση «πόλεμος στην τρομοκρατία» έγινε κεντρικό σημείο αναφοράς σε αυτές τις προσπάθειες. Το θετικό στοιχείο της παραπάνω φράσης είναι ότι υπογραμμίζει τη σοβαρότητα της απειλής και την ανάγκη αλληλεγγύης ώστε να αντιμετωπιστεί κατά προτεραιότητα και –εφόσον είναι απαραίτητο– με στρατιωτικά μέσα. Συνολικά, όμως, η χρήση του όρου υπήρξε ατυχής. Το ερώτημα, άλλωστε, δεν είναι αν θα πρέπει να αντιμετωπίσουμε τις ρίζες του τρόμου, κάτι τέτοιο είναι αυτονόητο, το ερώτημα είναι το πώς.

Η φράση «πόλεμος στην τρομοκρατία» παραπέμπει ευθέως σε ενιαίο εχθρό, ο οποίος προσωποποιείται στην Αλ Κάιντα και τον ηγέτη της Μπιν Λάντεν. Η αλήθεια είναι όμως ότι οι ιδέες και η ταυτότητα των τρομοκρατικών οργανώσεων διαφέρουν πολύ μεταξύ τους. Η Λασκάρι Τάιμπα εδρεύει στο Πακιστάν και ο διακηρυγμένος σκοπός της είναι η απόσυρση της Ινδίας από το Κασμίρ. Η Χεζμπολάχ διατείνεται ότι είναι αντιστασιακή ομάδα που μάχεται εναντίον της κατοχής των Υψωμάτων του Γκολάν. Οι σιιτικές και σουνιτικές εξτρεμιστικές ομάδες στο Ιράκ έχουν μυριάδες αιτήματα. Είναι τόσο διαφορετικές αυτές οι ομάδες, όσο οι ακραίες οργανώσεις της δεκαετίας του 1970 στην Ευρώπη. Ολες τους ήταν τρομοκρατικές και ενίοτε συνεργάζονταν, αλλά οι στόχοι τους δεν ήταν κοινοί και η συνεργασία τους ήταν συγκυριακή. Το ίδιο συμβαίνει και σήμερα.

Οσο επιμένουμε να θεωρούμε τον κόσμο πεδίο μάχης ανάμεσα σε δύο ενιαία στρατόπεδα, τους μετριοπαθείς και τους εξτρεμιστές, τους καλούς και τους κακούς, στην ουσία παίζουμε το παιχνίδι εκείνων που θέλουν να συνενώσουν ακραία στοιχεία με ελάχιστα κοινά σημεία αναφοράς. Ενα άλλο προβληματικό σημείο της φράσης «πόλεμος στην τρομοκρατία» είναι ότι υπονοεί πως ο δέων τρόπος για την αντιμετώπιση του προβλήματος είναι η χρήση βίας. Η απάντησή μας στην τρομοκρατία όμως πρέπει να είναι η υπεράσπιση του κράτους δικαίου, όχι η υπονόμευσή του. Η φράση αποτελεί εντέλει ένα κάλεσμα στα όπλα εναντίον ενός κοινού εχθρού. Η βάση της αλληλεγγύης μας όμως δεν πρέπει να είναι η επίκληση όσων μας χωρίζουν από τους εχθρούς μας, αλλά οι αξίες που ενώνουν εμάς τους ίδιους.

*Ο κ. David Miliband είναι υπουργός Εξωτερικών του Ηνωμένου Βασιλείου milibandd@parliament. uk