Ένας κομμουνιστής "άλλου τύπου"

Ενα άρθρο του Γιάννη Μπανιά για τον Αγγελο Ελεφάντη

Υπάρχουν μορφές που σφραγίζουν και ταυτόχρονα σηματοδοτούν κάποιες εποχές. Μια τέτοια μορφή ήταν ο Άγγελος Ελεφάντης. Στα παιδικά και εφηβικά του χρόνια η τρυφερή ψυχή του ψήθηκε μέσα στο καμίνι της Εθνικής Αντίστασης και του Εμφυλίου. Επιπλέον έζησε και στο στενό οικογενειακό του περιβάλλον τη μεγάλη τραγωδία του κομμουνιστικού και εργατικού κινήματος. Τις διώξεις, τις φυλακές, τις εκτελέσεις. Τα σημάδια από τα γεγονότα αυτής της περιόδου και από την ήττα του κινήματος τον χάραξαν βαθιά και έμειναν ανεξίτηλα σε ολόκληρη την υπόλοιπη ζωή του. Ήθελε να καταλάβει, να εξηγήσει, να δώσει απαντήσεις: Τι έγινε. Πώς έγινε. Τι άλλο θα μπορούσε να γίνει. Μέχρι το τέλος της ζωής του πάλευε μ' αυτό το "θεριό". Ίσως γι' αυτό να έγινε και ιστορικός. Ένας ιστορικός με πλούσια προσωπική εμπειρία, που προσέγγιζε τα γεγονότα με ανοιχτό πνεύμα, αλλά όχι ουδέτερα. Από συγκεκριμένη σκοπιά. Από τη σκοπιά του κινήματος. Ο Άγγελος πάλευε, μέχρι το τέλος του, από τις επάλξεις της Ανανεωτικής, Κομμουνιστικής και Ριζοσπαστικής Αριστεράς. Κομμουνιστής όμως ενός "άλλου τύπου". Που δεν χώραγε για πολύ καιρό στα στενά πλαίσια κανενός κόμματος. Πίστευε στην ανάγκη κοινωνικής γείωσης της αριστεράς και των κομμουνιστών, αλλά ο ίδιος ήταν πολύ μοναχικός. Ένιωθε πιο άνετα στο στενό "δικό" του χώρο και κύκλο. Ιδεολόγος, διανοούμενος και αγωνιστής ευρέος φάσματος. Χαρισματικός. Πληθωρικός και λιτός. Διεισδυτικός και εύστοχος. Πείσμων. Εριστικός και ξεροκέφαλος. Με σκληρά τα μέτωπά του προς τον λαϊκισμό, τον αριστερισμό και τον εναλλακτισμό. Σταθερός όμως στην έγνοια του για την υπόθεση της Αριστεράς, του Σοσιαλισμού και του Κομμουνισμού και ιδιαίτερα για τα ιδεολογικά ζητήματα του κινήματος. Πώς να ξεχάσεις άραγε ότι την ώρα που κατέρρεε ο "υπαρκτός σοσιαλισμός", την ώρα που υποχωρούσε και συμβιβαζόταν μεγάλο μέρος των κομμάτων και των δυνάμεων της Αριστεράς στην Ευρώπη και την Ελλάδα και ηγεμόνευε ιδεολογικά και πολιτικά η αντίληψη για "το τέλος της ιστορίας και των ιδεολογιών", ο Άγγελος Ελεφάντης μιλούσε με πίστη και πάθος για την "επικαιρότητα του κομμουνισμού". Με τον Άγγελο συμπορευτήκαμε, διαφωνήσαμε, γλεντήσαμε, συγκρουστήκαμε, όμως στις πιο δύσκολες στιγμές των σχέσεών μας, στις στιγμές της πιο έντονης διαφωνίας, ξέραμε ότι ο Άγγελος ήταν "κομματικός", με την έννοια του ταγμένου, δηλαδή ένας δικός μας άνθρωπος. Ο Άγγελος ήταν μια εμβληματική φυσιογνωμία. Όταν άκουσα ότι έφυγε από κοντά μας, το πρώτο πράγμα που μου ήρθε στο μυαλό ήταν: Βρισκόμαστε άραγε στο τέλος μιας εποχής, σε ό,τι αφορά και το πολιτικό σύστημα και τους ανθρώπους που εξέθρεψε η κομμουνιστική Αριστερά του περασμένου αιώνα; Ησύχασα, όμως, με τη σκέψη πως αξίζει και υπάρχει πάντα χρόνος και δυνατότητες για να παλέψουμε και να ξαναβάλουμε στη θέση που τους πρέπει τις αξίες, τις αρχές και τις ιδέες στις οποίες με ανιδιοτέλεια αφιέρωσε όλη του τη ζωή ο Άγγελος Ελεφάντης.

"Η Εποχή", Κυριακή 1 Ιουνίου 2008