Το ντόμινο της Αριστεράς

Είχα αποφύγει να σχολιάσω την απόφαση του Αλέκου Αλαβάνου να αποχωρήσει από τη προεδρία του Συνασπισμού (παραμένει όμως στη προεδρία της κοινοβουλευτικής ομάδας του ΣΥΡΙΖΑ). Ο λόγος ήταν ότι περιμένω να "καθαρίσει" το τοπίο , να μάθουμε τους λόγους που ο Αλ. Αλαβάνος αποφάσισε να αποχωρήσει από την Κουμουνδούρου. Διαβάζοντας την Κυριακάτικη Καθημερινή με "κέντρισε" το άρθρο του Νίκου Ξυδάκη, ο οποίος με τίτλο "Το ντόμινο της Αριστεράς" καταθέτει την άποψή του για τις πολιτικές εξελίξεις στο χώρο της Αριστεράς με αφορμή την αποχώρηση του Αλαβάνου. Διαβάστε τη γράφει: "Το πολιτικό πρόσωπο της χρονιάς είναι ο Αλέκος Αλαβάνος. Για όσα πέτυχε, για το ηγετικό προφίλ που διαμόρφωσε, για όσα του καταλογίστηκαν, για όσα ρισκάρησε, και ακόμη για τους κραδασμούς που προκαλεί η αιφνίδια αποχώρησή του από την ηγεσία του Συνασπισμού.
Ο πράος Κυκλαδίτης με τα κοτλέ και το γκρίζο γένι, ύστερα από μακρά θητεία στο ΚΚΕ του ’70 - ’80, αλλά και με πολλά χρόνια θητείας στο Ευρωκοινοβούλιο, ετέθη επικεφαλής ενός εύθραυστου, εσωστρεφούς, αντιφατικού κόμματος, που έφτανε μετά βίας το 3%, όριο κοινοβουλευτικής εκπροσώπησης, και μέσα στην τριετία του κατόρθωσε, αφενός, να καταγράψει 10% στις δημοτικές εκλογές της Αθήνας ποντάροντας σε έναν άγνωστο νεαρό για υποψήφιο δήμαρχο και, αφετέρου, να πιάσει το ονειρεμένο 5% πανελλαδικά στις εθνικές εκλογές του περασμένου Σεπτεμβρίου.
Οι εκλογικές επιτυχίες δεν ήρθαν επειδή ο Συνασπισμός της Αριστεράς αίφνης απέκτησε νέα στρατηγική ή ιδεολογία. Σε μεγάλο βαθμό, τα κέρδη προήλθαν από τακτικούς ελιγμούς, έγκαιρη ανάγνωση της συγκυρίας, ακόμη και καιροσκοπική εκμετάλλευση των ευκαιριών: Ο Συνασπισμός υπό τον Α. Αλαβάνο εκμεταλλεύθηκε την πολιτική και ιδεολογική παράλυση του ΠΑΣΟΚ και άντλησε ψήφους από την αριστερά του. Και ακόμη καρπώθηκε τα περισσότερα πολιτικά οφέλη από τη δυναμική αυτόνομων κινημάτων, όπως η δομική αναταραχή στους κόλπους των φοιτητών και της νεολαίας, αγγίζοντας κάποτε και τη δημοκοπία.
Ωστόσο, ο Συνασπισμός, παρά τα πρόσκαιρα εκλογικά οφέλη και παρά τις πράγματι επεξεργασμένες θέσεις του σε καινοφανή καυτά θέματα της πολιτικής ατζέντας, όπως το περιβάλλον και οι δημόσιοι χώροι, παραμένει ένας κομματικός σχηματισμός δυσκίνητος: ισορροπεί πάνω στη δύσκολη συνύπαρξη αντιτιθέμενων ομάδων και συντηρεί μια αδρανή γραφειοκρατία στελεχών, τα οποία, όταν δεν ερωτοτροπούν με την εξουσία ή όταν δεν αποσκιρτούν στο ΠΑΣΟΚ, αναλώνονται στον φατριασμό και τη διεκδίκηση οφιτσίων και μικροπεδίων ισχύος. Και πάντως δεν αναλώνονται στην παραγωγή ιδεών, στην προώθηση νέων προσώπων, στον κοπιώδη μετασχηματισμό της Αριστεράς την εποχή της παγκοσμιοποίησης.
Η κρίση της Αριστεράς δεν είναι ασφαλώς εγχώριο φαινόμενο. Σε όλη την Ευρώπη οι πολιτικοί σχηματισμοί ψάχνονται, συχνά οδυνηρά, διαλύονται, μετασχηματίζονται. Μεταμοντέρνοι, κοινοτιστές και φιλελεύθεροι στοχαστές, κινήσεις πολιτών, πράσινο κίνημα, οι διεκδικήσεις των δημόσιων χώρων, οι ρευστές κοινότητες του Διαδικτύου, η κριτική της αντιπροσωπευτικότητας, οι νεόπτωχοι της μεσαίας τάξης, όλα μαζί σχηματίζουν χείμαρρους ιδεών και τάσεων, χωρίς να εκβάλλουν κάπου συγκεκριμένα. Ο παραδοσιακός μαρξισμός και οι σοσιαλδημοκρατικές εμπειρίες του Μεταπολέμου, ό,τι σφράγισε τον 20ό αιώνα, ασφαλώς έχουν την αξία τους, αλλά βρισκόμαστε πλέον σε άλλο περιβάλλον, με νέα κοινωνικά υποκείμενα, που καλούνται να δώσουν λύσεις σε προβλήματα παλιά και νέα.
Η ελληνική Αριστερά, η εκτός ζηλωτικού ΚΚΕ, ολιγάριθμη πάντα αλλά με πολύ ισχυρή επιρροή στα μορφωμένα μεσοστρώματα, τη διανόηση και τους επιστήμονες, κατόρθωσε να μπολιάσει τη μεταπολιτευτική Ελλάδα με φρέσκιες ιδέες, να αναθεωρήσει τυραννικά σταλινικά στερεότυπα, κυρίως προκάλεσε έναν αυτοστοχασμό της κοινωνίας: πού βρισκόμαστε σε σχέση με την ιστορία μας, αλλά και σε σχέση με το διεθνές περιβάλλον.
Η επιτυχία της ήταν εντυπωσιακά μικρότερη στον δικό της αυτοστοχασμό και στον προσδιορισμό της. Δεν είδε βαθιά και κριτικά μέσα της, κατά τις ιστορικές καμπές, όπως το 1989 λ.χ., και δεν προσδιορίστηκε ως προς την κοινωνία αλλά ως προς ευκαιριακούς συσχετισμούς εξουσίας. Συχνά λειτούργησε ως άτυπη συγκυβέρνηση, ως δεξαμενή στελεχών για το κράτος και τις κυβερνήσεις, και όχι ως δομική αντιπολίτευση, κοινωνική και πνευματική.
Ο Αλέκος Αλαβάνος αποχώρησε για προσωπικούς λόγους. Ανεξαρτήτως αιτίων πάντως, η αποχώρησή του είναι η απαρχή ενός ντόμινο, ενδεχομένως απαρχή βαθέος μετασχηματισμού, λειτουργικού και πολιτικού. Ο υγροποιημένος τώρα Συνασπισμός δεν μπορεί να ηγεμονεύει στον μετωπικό ΣΥΡΙΖΑ, του οποίου κοινοβουλευτικός επικεφαλής παραμένει ο Α. Αλαβάνος. Οι περίφημες τάσεις του ΣΥΝ, δηλαδή η γραφειοκρατία του, θα σπεύσουν πρωτίστως να εξασφαλίσουν όρους επιβίωσης και αμέσως κατόπιν όρους ηγεμονίας. Αλλά φαίνεται πια ότι απελευθερώνεται μια άλλη, παράλληλη και απρόβλεπτη δυναμική σε αυτόν τον χώρο της Αριστεράς: η δυναμική του ρευστού ΣΥΡΙΖΑ, της ζωηρής νεολαίας, των ακηδεμόνευτων κινήσεων πολιτών, των ανένταχτων αριστερών περιπλανητών. Ολοι αυτοί δεν χειραγωγούνται από τη γραφειοκρατία του ΣΥΝ και τις τακτικιστικές συγκλίσεις τους. Ο ΣΥΝ δεν έχει το μονοπώλιο της Αριστεράς· ίσως τον ανταγωνιστεί ο ΣΥΡΙΖΑ, μια ασαφής και ρευστή πλατφόρμα, που δεν κατεβάζει γραμμή αλλά συλλέγει φωνές, και για τούτο ίσως είναι πιο ελκυστικός.
Το κρίσιμο μέγεθος, βέβαια, ελλείπον τούτη τη στιγμή, και στο σοκαρισμένο κόμμα και στην αόριστη πλατφόρμα, είναι οι ιδέες. Πειστικές, ελκυστικές ιδέες, που να μορφοποιούν σε σχέδιο τους διάχυτους πόθους και τις αντιδράσεις, που να συνδέουν τις δυναμικές. Που να δίνουν κάποιες εναλλακτικές, πρακτικές και πνευματικές, στην κοινωνία.
Οπως και να προχωρήσει το ντόμινο που απελευθέρωσε η παραίτηση Αλαβάνου, οι επικείμενες εξελίξεις σε αυτόν τον χώρο της Αριστεράς προβάλλουν σαν το πιο ενδιαφέρον εργαστήριο πολιτικής σήμερα".

Του Νίκου Γ. Ξυδάκη, ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ