Tης Mαριαννας TζιαντζηΕνας φίλος φιλόλογος, διορισμένος σε μια μικρή και απομονωμένη κωμόπολη, ρώτησε τους μαθητές της Γ΄ Λυκείου πότε έγινε ο Α΄ Παγκόσμιος Πόλεμος. Μια από τις απαντήσεις ήταν «το 1970», ενώ σε μιαν άλλη περίπτωση τού είπαν ότι «το 1821 η Αγγλία, η Γαλλία και η Ρωσία συνασπίστηκαν για να καταλάβουν τη Θεσσαλία». Είναι αυτονόητο ότι παρόμοιες κουφές απαντήσεις θα μπορούσαν να δοθούν και από μαθητές της πρωτεύουσας, καθώς και από ενήλικες πασών των ηλικιών.
Πολλές φορές, συνεχίζει ο φίλος, τα παιδιά ξέρουν φαρσί το μάθημα της ημέρας, γράφουν άριστα στο διαγώνισμα για τις συνέπειες της Μικρασιατικής Εκστρατείας, αλλά αν ρωτηθούν αυθημερόν «πότε δημιουργήθηκε το ελληνικό κράτος», ίσως απαντήσουν «το 1930», δηλαδή πριν από τη Δίκη των Εξι. Μα τότε, σε ποια χώρα συνέβησαν αυτά που οι ίδιοι έγραψαν σωστά, παραθέτοντας μάλιστα και χρονολογίες; Και αν ο Α΄ Παγκόσμιος Πόλεμος έγινε το 1970, πότε έγινε ο Β΄; Μήπως γίνεται τώρα; Και αν δεν έγινε ποτέ, αλλά τον περιμένουμε;
Δεν πιστεύω ότι σήμερα οι μαθητές διαβάζουν λιγότερο από ό,τι οι γονείς ή οι παππούδες τους. Δεν είναι ούτε λιγότερο έξυπνοι ούτε λιγότερο επιμελείς ούτε ξέρουν λιγότερα - ίσως ξέρουν περισσότερα. Απλώς δεν ενδιαφέρονται για ό,τι δεν τους είναι άμεσα και προσωπικά χρήσιμο ή ευχάριστο. Παρά τις εξαιρέσεις, οι περισσότεροι θα διαβάσουν όσο χρειάζεται για να περάσουν την τάξη ή να εισαχθούν σε κάποια σχολή - και πέραν τούτου ουδέν.
«Γι’ αυτούς υπάρχει μόνο το εδώ και το τώρα», εξηγεί ο φίλος που είναι γύρω στα 35. «Ομως, κάθε μέρα που περνάει η άγνοια γίνεται όλο και πιο επιθετική - και στους μικρούς και στους μεγάλους. Αν προσπαθήσεις να τους πεις κάτι εκτός ύλης, σε βλέπουν καχύποπτα έως και εχθρικά. Δεν ντρέπονται για την άγνοιά τους ή τουλάχιστον δεν προσπαθούν να την καταπολεμήσουν ή, έστω, να την αποσιωπήσουν».
Το πρόβλημα δεν έχει σχέση με τον πατριωτισμό ή τον αφελληνισμό των νέων. Το πρόβλημα είναι ότι καταργείται η γραμμικότητα της ιστορίας, η ικανότητα να τοποθετούμε τα γεγονότα -έστω, χονδρικά- στον χρόνο, π.χ. να κατανοούμε ότι η Αναγέννηση ακολούθησε τον Μεσαίωνα. Ο ιστορικός χρόνος μετατρέπεται σε αρχέγονη σούπα, όπως σούπα συχνά γίνεται η ζωή μας όλη, η εργασία ή η προοπτική της εργασίας, οι προσωπικές σχέσεις.
Ο φίλος αποδίδει το φαινόμενο της ιστορικής αφασίας στην αποπολιτικοποίηση της κοινωνίας. Το ενδιαφέρον για την πολιτική συχνά συνοδεύεται από το ενδιαφέρον για την Ιστορία, από την επίγνωση ότι οι άνθρωποι, οι λαοί είναι αυτοί που τη γράφουν. Ποιος ο λόγος όμως να νοιαστεί κανείς για την Ιστορία, όταν όλα δείχνουν όχι μόνον ότι η «αλήθεια είναι εκεί έξω», αλλά και ότι η Ιστορία γράφεται εκεί έξω, γράφεται από άλλους, ποτέ από εμάς, και ότι σ’ αυτήν τη ζωή μόνο το χρήμα, η τύχη και τα «κονέ» μετράνε;
Αντί για μεγάλη Ιστορία, μικρές ιστορίες, στιγμιότυπα, ενσταντανέ, όλα χύμα στον σκληρό μας δίσκο. Και οι μαθητικές καταλήψεις γίνονται οι συγκινητικοί και αβέβαιοι σπασμοί ενός ιστορικού κινήματος που ακόμα δεν έχει αποκτήσει ιστορικό σώμα.
Πολλές φορές, συνεχίζει ο φίλος, τα παιδιά ξέρουν φαρσί το μάθημα της ημέρας, γράφουν άριστα στο διαγώνισμα για τις συνέπειες της Μικρασιατικής Εκστρατείας, αλλά αν ρωτηθούν αυθημερόν «πότε δημιουργήθηκε το ελληνικό κράτος», ίσως απαντήσουν «το 1930», δηλαδή πριν από τη Δίκη των Εξι. Μα τότε, σε ποια χώρα συνέβησαν αυτά που οι ίδιοι έγραψαν σωστά, παραθέτοντας μάλιστα και χρονολογίες; Και αν ο Α΄ Παγκόσμιος Πόλεμος έγινε το 1970, πότε έγινε ο Β΄; Μήπως γίνεται τώρα; Και αν δεν έγινε ποτέ, αλλά τον περιμένουμε;
Δεν πιστεύω ότι σήμερα οι μαθητές διαβάζουν λιγότερο από ό,τι οι γονείς ή οι παππούδες τους. Δεν είναι ούτε λιγότερο έξυπνοι ούτε λιγότερο επιμελείς ούτε ξέρουν λιγότερα - ίσως ξέρουν περισσότερα. Απλώς δεν ενδιαφέρονται για ό,τι δεν τους είναι άμεσα και προσωπικά χρήσιμο ή ευχάριστο. Παρά τις εξαιρέσεις, οι περισσότεροι θα διαβάσουν όσο χρειάζεται για να περάσουν την τάξη ή να εισαχθούν σε κάποια σχολή - και πέραν τούτου ουδέν.
«Γι’ αυτούς υπάρχει μόνο το εδώ και το τώρα», εξηγεί ο φίλος που είναι γύρω στα 35. «Ομως, κάθε μέρα που περνάει η άγνοια γίνεται όλο και πιο επιθετική - και στους μικρούς και στους μεγάλους. Αν προσπαθήσεις να τους πεις κάτι εκτός ύλης, σε βλέπουν καχύποπτα έως και εχθρικά. Δεν ντρέπονται για την άγνοιά τους ή τουλάχιστον δεν προσπαθούν να την καταπολεμήσουν ή, έστω, να την αποσιωπήσουν».
Το πρόβλημα δεν έχει σχέση με τον πατριωτισμό ή τον αφελληνισμό των νέων. Το πρόβλημα είναι ότι καταργείται η γραμμικότητα της ιστορίας, η ικανότητα να τοποθετούμε τα γεγονότα -έστω, χονδρικά- στον χρόνο, π.χ. να κατανοούμε ότι η Αναγέννηση ακολούθησε τον Μεσαίωνα. Ο ιστορικός χρόνος μετατρέπεται σε αρχέγονη σούπα, όπως σούπα συχνά γίνεται η ζωή μας όλη, η εργασία ή η προοπτική της εργασίας, οι προσωπικές σχέσεις.
Ο φίλος αποδίδει το φαινόμενο της ιστορικής αφασίας στην αποπολιτικοποίηση της κοινωνίας. Το ενδιαφέρον για την πολιτική συχνά συνοδεύεται από το ενδιαφέρον για την Ιστορία, από την επίγνωση ότι οι άνθρωποι, οι λαοί είναι αυτοί που τη γράφουν. Ποιος ο λόγος όμως να νοιαστεί κανείς για την Ιστορία, όταν όλα δείχνουν όχι μόνον ότι η «αλήθεια είναι εκεί έξω», αλλά και ότι η Ιστορία γράφεται εκεί έξω, γράφεται από άλλους, ποτέ από εμάς, και ότι σ’ αυτήν τη ζωή μόνο το χρήμα, η τύχη και τα «κονέ» μετράνε;
Αντί για μεγάλη Ιστορία, μικρές ιστορίες, στιγμιότυπα, ενσταντανέ, όλα χύμα στον σκληρό μας δίσκο. Και οι μαθητικές καταλήψεις γίνονται οι συγκινητικοί και αβέβαιοι σπασμοί ενός ιστορικού κινήματος που ακόμα δεν έχει αποκτήσει ιστορικό σώμα.
2 comments:
Το πρόβλημα είναι ότι καταργείται η γραμμικότητα της ιστορίας, η ικανότητα να τοποθετούμε τα γεγονότα -έστω, χονδρικά- στον χρόνο, π.χ. να κατανοούμε ότι η Αναγέννηση ακολούθησε τον Μεσαίωνα. Ο ιστορικός χρόνος μετατρέπεται σε αρχέγονη σούπα, όπως σούπα συχνά γίνεται η ζωή μας όλη, η εργασία ή η προοπτική της εργασίας, οι προσωπικές σχέσεις.
Μα αυτό οι αποδομητές της ιστορίας το επιδιώκουν! Γι' αυτό τσακωνόμασταν με το Λιακορεπουσέϊκο... Μπέρδεψε τα μπούτια της η εφημερίδα του Καρκαγιάννη, του Παπαχελά και του Μίχα!
Ο φίλος αποδίδει το φαινόμενο της ιστορικής αφασίας στην αποπολιτικοποίηση της κοινωνίας.
Τί, έχει σχέση η πολιτική με την ιστορική προσέγγιση; Νόμιζα ότι ήταν θέμα αντικειμενικής αλήθειας και θεσμών!
Τρομάζω περισσότερο απ' ότι όταν ο Λιακόπουλος μας πληροφόρησε ότι "ζούν ανάμεσά μας"!
Λαός χωρίς γλώσσα και ιστορία πάει χαμένος. Για αυτό, καλά κάνουν οι μαθητές και αντιδρούν. Χρόνο με τον χρόνο τα πράγματα χειροτερεύουν και σε γνωστικό επίπεδο.
Post a Comment