Tuesday, May 26, 2020

Πολιτική Ενοποίηση της Ευρώπης : Η μόνη Αριστερή πρόταση

Του Μιχάλη Παπαγιαννάκη

Η συ­ζή­τη­ση σχε­τι­κά με την ευ­ρω­παϊ­κή ενο­ποί­η­ση έχει ιστο­ρία στο χώρο της ανα­νε­ω­τι­κής αρι­στε­ράς, έχει πα­ρελ­θόν και ασφα­λώς έχει και…μέλ­λον, σε όλα τα επί­πε­δα, σε εκεί­νο της γε­νι­κής θε­ω­ρί­ας και σε εκεί­νο της πρα­κτι­κής δια­μόρ­φω­σης της προ­γραμ­μα­τι­κής και πο­λι­τι­κής πα­ρέμ­βα­σης του κόμ­μα­τος.

Δεν θα στα­θώ στα θε­ω­ρη­τι­κά και γε­νι­κά πο­λι­τι­κά ζη­τή­μα­τα που εδώ και και­ρό θέ­τουν ξανά πάνω στο τρα­πέ­ζι σύ­ντρο­φοι, σύμ­μα­χοι και φί­λοι, οδη­γώ­ντας κα­μιά φορά σε πλή­ρη ανα­θε­ώ­ρη­ση όσα έως τώρα θε­ω­ρού­σα­νε και θε­ω­ρού­με κε­κτη­μέ­να και βάση για πα­ρα­πέ­ρα επε­ξερ­γα­σία και ανά­πτυ­ξη της πο­λι­τι­κής μας. Πρό­κει­ται για σο­βα­ρή συ­ζή­τη­ση που ασφα­λώς πρέ­πει να συ­νε­χι­στεί χω­ρίς προ­κα­τα­λή­ψεις και φο­βί­ες. Στο κάτω κάτω δεν υπάρ­χει κα­νέ­να ιδιαί­τε­ρο όφε­λος από το να πο­ρευό­μα­στε μαζί απο­κρύ­πτο­ντας βα­θιές δια­φω­νί­ες στρα­τη­γι­κού και ιστο­ρι­κού χα­ρα­κτή­ρα όπως δια­φαί­νο­νται σε ορι­σμέ­νες το­πο­θε­τή­σεις που αμ­φι­σβη­τούν την ευ­ρω­παϊ­κή πο­λι­τι­κή ενο­ποί­η­ση (και μά­λι­στα ομο­σπον­δια­κή…), την ανά­γκη της ευ­ρω­παϊ­κής αυ­το­νο­μί­ας στη διε­θνή και την αμυ­ντι­κή πο­λι­τι­κή, αλλά και γε­νι­κό­τε­ρες βά­σεις του ευ­ρω­παϊ­κού γί­γνε­σθαι από το Δια­φω­τι­σμό, τις βα­σι­κές αρ­χές της πο­λι­τι­κής δη­μο­κρα­τί­ας , έως τα δι­καιώ­μα­τα στη δια­φο­ρά, την αει­φό­ρο ανά­πτυ­ξη, τις βα­θιές αλ­λα­γές πα­ρα­γω­γι­κού και κοι­νω­νι­κού «μο­ντέ­λου» που ανα­φύ­ο­νται μέσα από την απει­λη­τι­κό­τα­τη κλι­μα­τι­κή αλ­λα­γή κλπ, κλπ. Σοβα­ρή συ­ζή­τη­ση, ακό­μα και υπαρ­ξια­κή για κάθε Ευρω­παίο και κάθε αρι­στε­ρό πο­λί­τη. Στην προ­ο­πτι­κή της συ­νέ­χι­σής της, θέλω όμως να επι­ση­μά­νω, με συ­ντο­μία και χω­ρίς φι­λο­δο­ξία βα­θύ­τε­ρης ανά­λυ­σης (που όμως θα χρεια­ζό­ταν…), μια σει­ρά από «πα­ρά­δο­ξα» ή «απρό­σμε­να» που ανα­δεί­χθη­καν πρό­σφα­τα και που πι­θα­νόν μπο­ρούν να κλο­νί­σουν πολ­λά από τα θέ­σφα­τα της έως τώρα θε­ω­ρη­τι­κής συ­ζή­τη­σης και να προ­βλη­μα­τί­σουν τους φο­ρείς της.

Και κα­ταρ­χήν η ίδια η «κρί­ση» που βρί­σκε­ται σε πλή­ρη εξέ­λι­ξη. Ειπώ­θη­κε πολύ σω­στά και από πολ­λούς υπεύ­θυ­νους πα­ρά­γο­ντες της διε­θνούς πο­λι­τι­κής και, οι­κο­νο­μί­ας ότι πρό­κει­ται για μια πα­γκο­σμιο­ποι­η­μέ­νη πρό­κλη­ση που απαι­τεί εξί­σου πα­γκο­σμιο­ποι­η­μέ­νη απά­ντη­ση. Ωραία αλλά από πού θα εκ­πο­ρεύ­ε­ται αυτή η απά­ντη­ση; Από μό­νες τις Η­ΠΑ και την δρα­μα­τι­κή τους στρο­φή από τα νε­ο­φι­λε­λεύ­θε­ρα φλη­να­φή­μα­τα των ηγε­σιών τους; Προ­φα­νώς δεν άρ­κε­σε η προ­σπά­θεια. Χρειά­στη­κε να έλ­θει, ευ­τυ­χώς με τα­χύ­τη­τα και τόλ­μη (κάτι απρό­σμε­νο, με δε­δο­μέ­νο το έλ­λειμ­μα ηγε­σί­ας στην Ε­Ε­), το βαρύ πυ­ρο­βο­λι­κό της Ο­ΝΕ­, του Ευρώ και του Γιου­ρο­γκρουπ για να εμ­φα­νι­στεί μια πρώ­τη αλ­λα­γή κλί­μα­τος. Όχι μόνο για­τί κι­νη­το­ποί­η­σε πολύ πε­ρισ­σό­τε­ρους πό­ρους (του­λά­χι­στον δι­πλούς…) σε σχέ­ση με τις Η­ΠΑ­, αλλά κυ­ρί­ως για­τί έφε­ρε στο προ­σκή­νιο άπο­ψη και σχέ­διο: «κρα­τι­κο­ποί­η­ση» τρα­πε­ζών, πε­ριο­ρι­σμός των διοι­κή­σε­ών τους και των χρυ­σών τους αγο­ριών, εγ­γυ­ή­σεις της ρευ­στό­τη­τας, αλλά και γε­νι­κό­τε­ρη πρό­τα­ση για ανα­δια­μόρ­φω­ση του διε­θνούς νο­μι­σμα­τι­κού συ­στή­μα­τος όπως μας το είχε κλη­ρο­δο­τή­σει η με­τα­πο­λε­μι­κή προ­σπά­θεια οι­κο­δό­μη­σης της διε­θνούς οι­κο­νο­μί­ας και το είχε κλο­νί­σει η πε­τρε­λαϊ­κή κρί­ση του 1971-73 και δια­στρε­βλώ­σει η μο­νο­με­ρής αμε­ρι­κα­νι­κή πο­λι­τι­κή. Η­ Ευρώ­πη, και για την ακρί­βεια το τμή­μα της που έχει σε ένα βαθ­μό μπει στην πο­ρεία της ου­σια­στι­κής ενο­ποί­η­σης, δυ­στυ­χώς μόνο στη βάση του Ευρώ ενώ κα­θυ­στε­ρούν άλλα στοι­χεία όπως η κοι­νή οι­κο­νο­μι­κή, φο­ρο­λο­γι­κή πο­λι­τι­κή και η κοι­νή εξω­τε­ρι­κή πο­λι­τι­κή και άμυ­να, πρω­το­στά­τη­σε, ώθη­σε, πέ­τυ­χε κά­ποιες πρώ­τες απο­φά­σεις και λύ­σεις. Και όλοι κα­τα­λα­βαί­νουν σιγά σιγά τί επα­νά­στα­ση έφε­ρε το Ευρώ, και όχι μόνο οι­κο­νο­μι­κή αλλά και πο­λι­τι­κή. Εκκρε­μεί η ολο­κλή­ρω­σή της και στο θε­σμι­κό επί­πε­δο με πολ­λούς τρό­πους, ασφα­λώς όμως ο κα­θέ­νας μπο­ρεί να φα­ντα­στεί πώς θα ήταν η κα­τά­στα­ση χω­ρίς τα έως τώρα επι­τεύγ­μα­τα της ενο­ποί­η­σης, τόσο για το σύ­νο­λο της Ε­Ε­, όσο και για την κάθε χώρα χω­ρι­στά.

Επέ­μει­να στα του Ευρώ, για­τί θε­ω­ρεί­ται από πολ­λούς στην αρι­στε­ρά ο πιο εύ­κο­λος στό­χος κρι­τι­κής και κα­ταγ­γε­λί­ας , με ανε­ξέ­λεγ­κτα γε­νι­κά υπο­νο­ού­με­να και άνε­τες και ανέ­ξο­δες «προ­τά­σεις» του τύ­που «έξω από το Μάα­στρι­χτ, την Ο­ΝΕ­, το Ευρώ κλπ» ώστε να έχου­με λυτά τα χέ­ρια μας για να ασκή­σου­με πο­λι­τι­κή. Το πόσο λυτά θα ήσαν τα χέ­ρια τους, ποιους πό­ρους θα μπο­ρού­σαν να κι­νη­το­ποι­ή­σουν, σε ποιο και σε πόσο υπο­τι­μη­μέ­νο «εθνι­κό» νό­μι­σμα, και άλλα δευ­τε­ρεύ­ο­ντα ζη­τή­μα­τα ας τα αφή­σου­με για με­λέ­τη και ερ­γα­σία στο σπί­τι…

Με ανά­λο­γη προ­σέγ­γι­ση, καλό πά­ντως θα ήταν να θυ­μη­θού­με, το πόσο όλοι ένοιω­σαν έστω και εν­στι­κτω­δώς την έλ­λει­ψη κοι­νής άμυ­νας και στρα­τού της Ε­Ε­, όταν με τα Γιου­γκο­σλα­βι­κά φά­νη­κε κα­θα­ρά ότι η αμε­ρι­κα­νι­κή πα­ρέμ­βα­ση σκό­πευε, και το έλε­γε και κα­θα­ρά, την πε­ρι­θω­ριο­ποί­η­ση και τα­πεί­νω­ση της Ευρώ­πης. Και πόσο μο­λα­ταύ­τα πολ­λοί ανα­κου­φί­στη­καν όταν η ευ­ρω­παϊ­κή πα­ρέμ­βα­ση έδω­σε διέ­ξο­δο και τρό­πο συμ­φω­νί­ας ώστε να μην εξε­λι­χτεί η Γεωρ­γία στη δια­μά­χη της με τη Ρωσία και με στή­ρι­ξη αμε­ρι­κα­νών «συμ­βού­λων», σε αφορ­μή για θερ­μό­τα­τες και ανε­ξέ­λεγ­κτες συ­γκρού­σεις. Άλλη μέ­θο­δος προ­σέγ­γι­σης των θε­μά­των, άλ­λος τρό­πος δια­φύ­λα­ξης της ει­ρή­νης, μέσω δια­λό­γου και ισορ­ρο­πιών, κάτι που η αυ­το­κρα­το­ρία έχει με­γά­λη δυ­σκο­λία να κα­τα­λά­βει!

Ανά­λο­γες σκέ­ψεις εμπνέ­ουν σί­γου­ρα και οι πα­λαιό­τε­ρες υπο­θέ­σεις των πα­γκό­σμιων επι­δη­μιών (τρε­λές αγε­λά­δες, διο­ξί­νες, ορ­μό­νες, με­ταλ­λαγ­μέ­να…) όπου η Ε­Ε­, όταν μί­λη­σε με μια φωνή και ένα σχέ­διο είχε αξιο­ση­μεί­ω­τα και και­νο­τό­μα απο­τε­λέ­σμα­τα για τη διε­θνή πο­λι­τι­κή και οι­κο­νο­μία. Με απο­κο­ρύ­φω­μα φυ­σι­κά την επι­βο­λή στο διε­θνές δί­καιο του Πρω­το­κόλ­λου του Κυότο και της επι­στη­μο­νι­κής ανά­λυ­σης που οδη­γεί σή­με­ρα στη δια­μόρ­φω­ση όλων των πο­λι­τι­κών ενά­ντια στην κλι­μα­τι­κή αλ­λα­γή.

Και έρ­χο­νται και άλλα: χρη­μα­το­πι­στω­τι­κά ιδρύ­μα­τα και πα­γκό­σμια ρύθ­μι­ση, διε­θνής φο­ρο­λο­γία (Τόμπιν, «πρά­σι­νη»…), ίδρυ­ση Παγκό­σμιου Οργα­νι­σμού Περι­βάλ­λο­ντος (θε­σμι­κά ισό­τι­μου με τον Παγκό­σμιο Οργα­νι­σμό Εμπο­ρί­ου), με­τα­να­στευ­τι­κά ρεύ­μα­τα και ανα­πτυ­ξια­κή βο­ή­θεια στις χώ­ρες προ­ε­λεύ­σε­ώς τους, νέες επι­δη­μί­ες και επα­να­φο­ρά ξε­χα­σμέ­νων ασθε­νειών που ανα­βιώ­νουν, δι­καιώ­μα­τα των παι­διών, κα­τα­πο­λέ­μη­ση του ορ­γα­νω­μέ­νου εγκλή­μα­τος κλπ, κλπ.

Για πολ­λά από αυτά τα ζη­τή­μα­τα υπάρ­χουν ήδη διε­θνείς ορ­γα­νι­σμοί στο λε­γό­με­νο σύ­στη­μα ΟΗΕ ή και εκτός αυ­τού. Συχνά κά­νουν καλή τε­χνι­κή δου­λειά (π.χ. Παγκό­σμιος Οργα­νι­σμός Υγεί­ας και άλ­λοι…). Όμως σχε­δόν ποτέ δεν έχουν ως συ­στα­τι­κό της δρά­σης τους την πο­λι­τι­κή επι­λο­γή, ευ­θύ­νη και λο­γο­δο­σία. Αυτά, τα απο­λύ­τως απα­ραί­τη­τα για να δια­κυ­βερ­νη­θεί πο­λι­τι­κά, δη­μο­κρα­τι­κά και απο­τε­λε­σμα­τι­κά η πα­γκο­σμιο­ποί­η­ση, απαι­τούν νο­μι­μο­ποί­η­ση πο­λι­τι­κή, που για την ώρα μόνο συμ­φω­νί­ες κρα­τών, όπως αυ­τές που έχτι­σαν την Ε­Ε­, μπο­ρούν να δώ­σουν, ανα­μέ­νο­ντας κα­λύ­τε­ρους τρό­πους όπου οι ίδιοι οι πο­λί­τες θα μπο­ρούν να το κά­νουν θε­σμι­κά, αξιό­πι­στα και πει­στι­κά.

Ας στα­μα­τή­σου­με εδώ, και μόνο αυτά τα πα­ρα­δείγ­μα­τα των πρό­σφα­των εξε­λί­ξε­ων δεί­χνουν πόσο έρ­χο­νται τα πάνω κάτω στον κό­σμο μας και πι­θα­νό­τα­τα πόσο και πώς θα συ­νε­χί­σουν. Και εξη­γούν, εν μέ­ρει του­λά­χι­στον, τα δογ­μα­τι­κά συν­θή­μα­τα που ανα­γκά­στη­κα να χρη­σι­μο­ποι­ή­σω όταν σχε­τι­κές συ­ζη­τή­σεις εκτρέ­πο­νταν σε γε­νι­κο­λο­γί­ες : « η πο­λι­τι­κή ενο­ποί­η­ση της Ευρώ­πης εί­ναι η πιο αρι­στε­ρή πρό­τα­ση που γνω­ρί­ζω όταν συ­ζη­τά­με την πο­ρεία του κό­σμου.» Και «ακό­μα κι αν 27 στις 27 κυ­βερ­νή­σεις της ΕΕ ήσαν δε­ξιές και απο­φά­σι­ζαν να προ­ω­θή­σουν τη Συν­θή­κη που αρ­χί­ζει δει­λά δει­λά να πο­λι­τι­κο­ποιεί την Ένωση και τα προ­βλή­μα­τα, δικά της και του κό­σμου», η εξέ­λι­ξη θα έπρε­πε να χαι­ρε­τι­στεί χω­ρίς επι­φυ­λά­ξεις από την αρι­στε­ρά…

No comments: