Για την Αλωση της Πόλης!

Του Βασίλη Τσιάμη

Συνολικά, 4.983 άνδρες δήλωσαν πρόθυμοι να υπερασπιστούν τα τείχη της Πόλης. Όταν ο βασιλιάς άκουσε τον αριθμό από τον πιστό του γραμματέα, Γεώργιο Σφραντζή, τον διέταξε να τον κρατήσει μυστικό για να μην επέλθει απογοήτευση στους υπερασπιστές της Πόλης. 4.983! 4.983 Έλληνες βρέθηκαν να πεθάνουν στα τείχη της Βασιλεύουσας. 4.983! Πολλαπλάσιος αριθμός υπήρχε μες στην Κωνσταντινούπολη που απέφυγε να πιάσει όπλα. Όταν, δε, το καλοκαίρι του 1452 ο Παλαιολόγος είχε στείλει αντιπροσωπεία στην ηπειρωτική Ελλάδα, για να επιστρατεύσει εθελοντές δυνάμενους να φέρουν όπλα, να υπερασπιστούν την Πόλη, ανταποκρίθηκαν πενήντα άντρες. 50! Αντί να λέμε αλήθειες, λοιπόν, και να τις διδασκόμαστε με το πρώτο μας το γάλα, ΛΕΜΕ παραμύθια! Σκόπιμα και ΑΙΣΧΡΑ για να μη «σκανδαλίζεται» ο κόσμος! Και για να τα λέμε όλα, προσωπικά δεν είμαι σίγουρος εάν πήγαινα να υπερασπιστώ την Πόλη. Πάνω στα τείχη, με αφρίζοντα πλήθη να διψάνε να μου πιουν το αίμα, το πιο πιθανό είναι να λιποθυμούσα από το φόβο μου και την υπερένταση των στιγμών. Αντί να λέμε λοιπόν πομπώδη και στομφώδη λόγια, ας αναλογιστούμε τον Παλαιολόγο και τους λιγοστούς του συντρόφους πόσο τους αδικούμε λέγοντας πράματα εκ του ασφαλούς που ικανοποιούν περισσότερο τον εθνικό μας ναρκισσισμό παρά ανταποκρίνονται στην ιστορική αλήθεια!

Η χρήση του όρου «Έλληνας» ξεκίνησε από τον Θεσσαλονικέα άγιο της Ορθοδοξίας Νικόλαο Καβάσιλα και αναπτύχθηκε από το Γεώργιο Γεμιστό Πλήθωνα, ιδρυτή της Πλατωνικής Ακαδημίας του Μυστρά. «Έλληνες» αυτοαποκαλούνταν συχνά οι διανοούμενοι (λαμπρό παράδειγμα ο Θεόδωρος Μετοχίτης (1270-1333), ο οποίος μας έδωσε ένα παγκόσμιο πολιτιστικό αριστούργημα, τα ψηφιδωτά στο Μοναστήρι της Χώρας – σήμερα γνωστό ως Καριγιέ Τζαμί) και «Ρωμαίοι», «Ρωμιοί» ο κοινός λαός που μιλούσε την απλή καθομιλουμένη, τη σημερινή δημοτική!
Πάνε Έλληνες στην Κωνσταντινούπολη και από τύχη άντε να βρεθούν στην Αγία Σοφία, το Μοναστήρι της Χώρας το αγνοούν! Κι όμως, πόσες ιστορίες πικρές, δακρύων και απόγνωσης έχουν διαδραματιστεί εκεί, ξεχασμένες από το χρόνο και την ντροπή. Πλέον κόβει εισιτήρια ως σπάνιας πολιτιστικής ομορφιάς και ανεκτίμητης αξίας μνημείο. Ο οφφικιάλιος Θεόδωρος Μετοχίτης, αναφερόμενος σε έργο του, στα αίτια της απώλειας της Μικρασίας, θεωρεί τους Τούρκους… ηθικά ανώτερους από τους σύγχρονους ομοϊδεάτες του. Ασφαλώς και ο Μετοχίτης δεν το εννοούσε, αλλά προσπαθεί να εκπέμψει κραυγή αγανάκτησης για τη διαφθορά της κοινωνίας του και αγωνία για το μέλλον. Ο Μετοχίτης είναι πιο επίκαιρος από ποτέ σήμερα…

Έχω δει κάποια ντοκιμαντέρ ρωσικής παραγωγής, όπου Ρώσοι μοναχοί, θεολόγοι και ιστορικοί μιλάνε για την Άλωση. Προτάσσουν την άποψη ότι ήταν θέλημα Θεού η Πόλη να τουρκέψει διότι νόθευσε το δόγμα της. Με αποτέλεσμα και ο Θεός μας τιμώρησε και χάσαμε την Πόλη, διότι φανήκαμε αδύναμοι, ενώ σύμφωνα με έναν ιερομόναχο, ονόματι Γκενάντι (Γεννάδιος), η Εκκλησία της Ρωσίας είναι ο μόνος φορεύς της Αληθούς Πίστεως. Λοιπόν: Η Ορθοδοξία δεν κινδύνεψε πουθενά και ποτέ, σε καμία στιγμή. Ήταν ασφαλέστατη στα χέρια του Επισκόπου Κιέβου, Ισίδωρου, και των εκατομμυρίων Ρώσων ομόδοξών του. Η Ρωσία κράτησε σθεναρή ΑΝΘΕΝΩΤΙΚΗ στάση, δεν έστειλε ούτε ένα Ρώσο πολεμιστή και περίμενε με ανυπομονησία να σβήσει η Κωνσταντινούπολη και να γίνει η Μόσχα «Τρίτη Ρώμη», όπως το είχε προγραμματίσει. Όχι Δεύτερη Κωνσταντινούπολη, Τρίτη Ρώμη. Αν έστελνε 5.000 κοκκινομάγουλα αγροτόπαιδα θα σωζόταν η Πόλη; Ω ναι, θα σωζόταν. Δεν έστειλε όμως και με τις παραλείψεις της επέτεινε την κατάρρευσή της.

Επίσης, δε βρέθηκε άλλος βαλκάνιος γείτονας στα τείχη της Πόλης. Οι Βούλγαροι, κάπου δικαίως, διότι τράβηξαν πολλά. Οι Σέρβοι, επειδή είχαν συνάψει ειρήνη με τον Μωάμεθ δεκαετούς διάρκειας, πολέμησαν στο πλευρό του. Οι 10.000 περίφημοι θωρακοφόροι ιππείς, αν και με κάποια δυσαρέσκεια, πολέμησαν εναντίον της Πόλης και του Αυτοκράτορα. Κάποιες πηγές κάνουν λόγο για ένα μήνυμα δεμένο σε ένα βέλος που βρήκαν οι πολιορκημένοι καρφωμένο στη Χαρσία Πύλη όπου έγραφε τα εξής: «Όσο περνάει από το χέρι μας, δε θα αφήσουμε τη Βασιλεύουσα να πέσει». Μπορεί να ισχύει μπορεί και να μην ισχύει. Άλλωστε, πολλά χρονικά της Άλωσης, στο πέρασμα των χρόνων, έχουν «χαλκευτεί» ελαφρώς για να «μαλακώσουν» κάπως τα πράματα. Σε ό,τι αφορά τους Σέρβους, πάντως, ήταν στο στρατόπεδο του Μεχμέτ. Προσωπικά, μένω στο ότι πράγματι θα είχαν έντονο συνειδησιακό πρόβλημα και θα δυσφορούσαν πολεμώντας εναντίον της Πόλης.

Ο Παλαιολόγος ήθελε να αφήσει μιαν κληρονομιά. Άτυχος στους γάμους του, ήταν άκληρος και έβλεπε να χάνει μιαν αυτοκρατορία χωρίς να υπάρχει η διάδοχη κατάσταση να εκδικηθεί για το χαμό του. Χάθηκε μέσα στα στίφη των επιτιθέμενων, χωρίς να βρεθεί ΠΟΤΕ το πτώμα του. Ποτέ, ό,τι θεωρία και να έχει ακουστεί, πόσο μάλλον αυτός ο εκ του πονηρού για μένα θρύλος περί «Μαρμαρωμένου Βασιλιά»! Προσβάλλουν βάναυσα τη μνήμη του, προκειμένου ένα έθνος να σουλουπώσει την προδοσία και να μπορέσει να εξακολουθεί να ζει… Πού ακούστηκε, στην παγκόσμια ιστορία, να χαθεί με αυτό τον τρόπο ένας ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΑΣ; Ο Παλαιολόγος έστειλε το μήνυμά του, το οποίο όμως δεν έχει ληφθεί ακόμη… Τον είχαν προδώσει όλοι, πρώτα τα ίδια τα αδέλφια του, τα οποία με πρόσχημα τον αποκλεισμό του Μυστρά, δεν έστειλαν ποτέ ενισχύσεις. Άλλο ψεύδος κι αυτό. Εάν ήθελαν να στείλουν, θα έστελναν. Πολύ εύκολα κιόλας. Δε θέλησαν. Όλοι μα όλοι είχαν πέσει πάνω στον Αυτοκράτορα και τον πίεζαν αφόρητα να ΣΥΝΘΗΚΟΛΟΓΗΣΕΙ. Από την έντονη πίεση ο Παλαιολόγος λιποθύμησε τρεις φορές. Κάποιες στιγμές τον έφτασαν στο μη παρέκει. Και δικοί του άνθρωποι τον πίεζαν πιο πολύ από όλους να σηκωθεί να φύγει! Όμως αυτός ο Μάρτυρας του Έθνους, ο πιο αδικημένος από όλους, εκείνος που εξακολουθεί να αδικείται εξίσου και σήμερα, σκέφτηκε πολύ καλά και αποφάσισε κατά τη διάρκεια της πολιορκίας. Χάθηκε, χωρίς συμβιβασμούς, χωρίς «διπλωματία», χωρίς δεύτερες σκέψεις. Μόνος, έρημος και προδομένος, σαν κοινός στρατιώτης. Είδε ότι, για να υπάρξει κάποτε ανάσταση Ελλήνων, η Πόλη έπρεπε να παρθεί με το σπαθί και με θυσίες. Όλα έγιναν όπως τα αποφάσισε!

Το 1373, ο Ιωάννης Ε’ Παλαιολόγος έγινε φόρου υποτελής στους Οθωμανούς. Στάθηκε γενικά πιστός υποτελής. Μάλιστα ηγήθηκε βυζαντινού στρατού που εκστράτευσε στο πλευρό του Μουράτ Α’ να υποτάξει την τελευταία ελληνική πόλη της Μικρασίας –πλην του βασιλείου της Τραπεζούντας-, την ηρωική και απομονωμένη Φιλαδέλφεια. Πώς θα ένιωσαν οι μαρτυρικοί κάτοικοι της Φιλαδέλφειας εκείνο το ζεστό καλοκαιρινό πρωινό, με έναν μουχλιασμένο ήλιο να τους τυφλώνει προσπαθώντας να διακρίνουν έκπληκτοι και φοβισμένοι τα αυτοκρατορικά λάβαρα να ξεπροβάλλουν στον ορίζοντα! Από τη Φιλαδέλφεια δεν έμεινε κολυμπηθρόξυλο! Ψυχή ζώσα! Είτε σφαγιάστηκαν είτε πουλήθηκαν όλοι στα σκλαβοπάζαρα!

Εκείνη την εποχή, οι μόνοι Ευρωπαίοι που πολεμούσαν συνεχώς με τους Τούρκους και τους προκαλούσαν φθορές είναι οι Ιωαννίτες Ιππότες της Ρόδου. Εξουθενωμένη η Δύση από τον εκατονταετή πόλεμο Γαλλίας – Αγγλίας (στη διάρκεια του οποίου αναδείχτηκε η εθνική ηρωίδα των Γάλλων, Ζαν ντ’ Αρκ, που βρήκε μαρτυρικό θάνατο το 1431) και με τον αλληλοσπαραγμό των γερμανικών φεουδαρχών, δεν μπορούσε να αποτελέσει σοβαρό ανάχωμα στους Τούρκους Γαζήδες.

Έχει γίνει επίσημη «κρατική» γραμμή να φορτώνουμε την καταστροφή της Ελληνικής Αυτοκρατορίας όχι σε εκείνους που την έκαναν, ΔΗΛΑΔΗ στους Τούρκους, αλλά σε εκείνους που ΔΕΝ την έκαναν, κάποιους απροσδιόριστους «Φράγκους» ή «Λατίνους». Άλλη αιώνια ντροπή και αίσχος και ανάθεμα μαζί. Και πελώριο ΑΝΙΣΤΟΡΗΤΟ ψέμα. Οι Φράγκοι δεν έφευγαν μαζικά από τους τόπους τους για να εγκατασταθούν στις περιοχές που ταλαιπωρούσαν. Τις απομυζούσαν από υλικά αγαθά και έφευγαν είτε εκούσια είτε με το άγριο. Δεν ήταν έποικοι. Οι Τούρκοι, που έφεραν μέσα τους τον πολιτισμό της στέπας, του αλόγου, και που δεν έχουν απαρνηθεί μέχρι σήμερα, ήταν και έποικοι σε ένα μεταναστευτικό κύμα μεγάλης διάρκειας και μεγάλου όγκου, και πλιατσικολόγοι, και κατακτητές, και πολεμιστές του Ισλάμ. Το Ισλάμ αφομοίωνε, προσηλύτιζε, απορροφούσε. Για το Ισλάμ ένα μετρούσε, η πίστη.

Η «Λατινική Αυτοκρατορία» που προέκυψε το 1204, από την κατάκτηση και λεηλασία της Πόλης από τους Φράγκους, ήταν ένα μόρφωμα χωρίς θεμέλια και προοπτικές. Ο Αλέξιος Στρατηγόπουλος, ένα ζεστό καλοκαιρινό απόγευμα το 1261, μπήκε στην Πόλη και την ανακατέλαβε ΑΝΑΙΜΑΚΤΑ! Οι Τούρκοι όμως ήταν διαφορετική ιστορία. Και μεις, εκεί, το χαβά μας! Ενώ από το 1261 μέχρι το 1453 υπήρχε επαρκής χρόνος για να βρεθούν νέα, πρακτικά αμυντικά δόγματα, τα φορτώσαμε στους Φράγκους και αφεθήκαμε στη μοίρα μας. Πλην Παλαιολόγου βέβαια και ορισμένων λίγων τινών υπερασπιστών που τους έφαγε το σκοτάδι της λήθης.