Σελίδα τη σελίδα ο πρωταρχικός ενθουσιασμός της Γκόλντμαν για τη χώρα των σοβιέτ μετατρέπεται σε αμφιβολία, σκεπτικισμό, απογοήτευση, οργισμένη απόρριψη. Διαπιστώνει την απόσταση ανάμεσα στις διακηρύξεις και την πραγματικότητα, τον εξωφρενικό και τερατώδη μηχανισμό προπαγάνδας που είναι ταυτόχρονα μηχανισμός ελέγχου, αποκλεισμού των διαφορετικών φωνών, οργάνωσης του εκτεταμμένου «κυνηγιού μαγισσών» για τους διαφωνούντες μέσα κι έξω απ’ το κόμμα.
Μια μικρή παρατήρηση αφορά τα ζητήματα της τέχνης στη μετεπαναστατική περίοδο, που η συγγραφέας θίγει αλλά δεν θα μπορούσε ακόμη να γνωρίζει (γιατί οι εξελίξεις είτε ήταν υπόγειες είτε τα αποτελέσματα φάνηκαν στα αμέσως επόμενα χρόνια): Η Γκόλντμαν με απογοήτευση διαπιστώνει καλλιτεχνική στασιμότητα και απονέκρωση εξαιτίας της ακολουθούμενης κυβερνητικής πολιτικής, ωστόσο πολύ σύντομα οι εξελίξεις π.χ. στο χώρο του κινηματογράφου θα είναι εκρηκτικές και θα αφήσουν το σημάδι τους παγκόσμια με την ορμητική εμφάνιση του Αϊζενστάϊν, του Βερτόφ, του Πουντόβκιν και άλλων σημαντικών δημιουργών.
Μια παράλληλη, αντίστοιχης σημασίας, εξέλιξη βλέπουμε να συμβαίνει στη ζωγραφική με τη δουλειά του Καντίνσκι, του Σαγκάλ και των υπόλοιπων ζωγράφων της «Ρώσικης πρωτοπορίας». Στην ποίηση ο Μαγιακόφσκι θα βάλει την ανεξίτηλη σφραγίδα του, αποδεινύοντας ότι η τέχνη δεν σταματάει να αναπτύσσεται ξεπερνώντας τις κοντόφθαλμες κομματικές ντιρεκτίβες.
Ακόμα και αν δεν ταυτιστεί κανείς απόλυτα με τις επιμέρους παρατηρήσεις της Γκόλντμαν, η μαρτυρία της διατηρεί ακέραιη τη σημασία της γιατί καταγράφει την αποτυχία του μπολσεβίκικου βολονταρισμού που επιδίωξε να δημιουργήσει μια κοινωνία ανθρώπινης απελευθέρωσης με εκτεταμένες διοικητικές, αυταρχικές μεθοδεύσεις.
Ως επαναστάτρια, η Emma Goldman σχεδίασε μαζί με τον αναρχικό δια βίου εραστή της Alexander Berkman (Αλέξανδρος Μπέρκμαν) τη δολοφονία του «πιο μισητού ανθρώπου στις ΗΠΑ», το βιομηχανικό διευθυντή Henry Clay Frick (Ερρίκος Κλάϊ Φρικ) ο οποίος είχε βάλει σκοπευτές να δολοφονήσουν εργάτες που έκαναν απεργεία. Η ιδέα τους ήταν πως μετά τη δολοφονία οι εργάτες θα έκαναν επανάσταση και θα έπεφτε ο καπιταλισμός, αλλά τελικά ο Berkman στο βιβλίο του μετά τη φυλακή έγραψε οτι κατάλαβε πως ο λαός της εποχής δεν είχε την πολιτική ωριμότητα να κατανοήσει τη πράξη τους. Το ζευγάρι αποφάσισε η επίθεση να γίνει από τον Berkman και η Emma να προσπαθήσει να εξηγήσει στο λαό τη πράξη του ώστε να γίνει η επανάσταση. Για να μπορέσουν να βρουν γρήγορα χρήματα για την υποστήριξη αυτού του σχεδίου, η Emma Goldman προσπάθησε να εργαστεί ως παροχέας σεξουαλικών υπηρεσιών, αλλά τελικά απορίφτηκε από τους άντρες πελάτες διότι το παρουσιαστικό της δεν ταίριαζε με τις απόψεις της συντηριτικής κοινωνίας τότε περί γυναικείου ερωτισμού.
Τελικά μαζεύτηκαν τα χρήματα αφότου η Goldman έγραψε σε μια ανιψιά της οτι είχε ανάγκη για χρήματα επειδή ήταν σοβαρά άρρωστη, και έτσι μετά ο εραστής της προσπάθησε να φτιάξει μια βόμβα αλλά δεν τα κατάφερε. Έτσι πήγε να αγοράσει ένα καλό κουστούμι για να μοιάζει με αστός και έχοντας πάνω του ένα πιστόλι και ένα μαχαίρι ποτισμένο με δηλητήριο πήγε στο γραφείο του διευθυντή-στόχου ως επισκέπτης για δουλειές. Ο Berkman, μπήκε οπλισμένος στο γραφείο του διευθυντή και μόλις ετοιμαζόταν να τραβήξει το όπλο του ο βιομήχανος σηκώθηκε από τη καρέκλα του προσπαθώντας να τη γλυτώσει, αλλά η σφέρα τον πέτυχε στο κεφάλι και τον έριξε κάτω. Τότε ο Berkman ξαναπυροβόλησε και τον ξαναπέτυχε στον αυχένα, προκαλώντας μεγάλη αιμοραγία στο φονιά των εργατών. Ο αντιπρόεδρος του εργοστασίου όμως που άκουσε το σαματά μπήκε και έπιασε το όπλο του Berkman λίγο πριν ρίξει τη τρίτη σφέρα που θα προκαλούσε και το θάνατο του διευθυντή. Ο Berkman, γνήσιος αναρχικός αγωνιστής, έπιασε τότε ένα μαχαίρι που είχε και προσπάθησε με αυτό να αποτελειώσει τον εκμεταλευτή και του κατάφερε τέσσερεις μαχαιριές στο πόδι.
Τελικά ο αντιπρόεδρος και υπάλληλοι της εταιρείας (μην έχοντας ταξική συνείδηση) ακινητοποίησαν τον Berkman, τον οποίο έπιασε η αστυνομία όταν μπήκε στο γραφείο. Ο βιομήχανος τελικά έζησε. Ο Berkman καταδικάστηκε σε 22 χρόνια φυλακή. Η αστυνομία δε μπόρεσε να καταδικάσει την ερωμένη του κι έτσι έπεισε τον σπιτονοικοκύρη της να τη διώξει από το σπίτι που νοίκιαζε. Η πράξη του Berkman καταδικάστηκε και από πολλούς αναρχικούς. Ένας παλιός φίλος του ζευγαριού επίσης τους καταδίκασε, και σε μια δημόσια ομιλία του η 23χρονη τότε Emma Goldman πήγε με ένα μικρό μαστίγιο και απαίτησε να ζητήσει συγνώμη δημοσίως. Όταν εκείνος αρνήθηκε, η Goldman επιτέθηκε εναντίων του και τον κτύπησε με το μικρό μαστίγιο μπροστά στο συγκεντρωμένο πλήθος, κάτι για το οποίο αργότερα είπε οτι οφειλόταν σε έλλειψη ώριμης σκέψης σε τόσο νεαρή ηλικία. Τελικά κάποιοι εργάτες που κινητοποιήθηκαν υπέρ τους πέτυχαν την αποφυλάκιση του Berkman έπειτα από 14 χρόνια. Ο άνθρωπος μετά την εμπειρία της φυλακής αισθανόταν τόσο κακοποιημένος που παρόλο που τον πρόσεχε στο σπίτι η Emma Goldman αυτός βρήκε ένα πιστόλι και προσπάθησε να αυτοκτονήσει.
Η Goldman για να τον βοηθήσει τον έβαλε να γράφει για την αναρχική εφημερίδα της, και αυτό βοήθησε τον Berkman να ξαναβρεί σιγά-σιγά τον εαυτό του. Η σχέση τους πέρασε μια μικρή κρίση όταν ο Berkman γνώρισε μια 15χρονη αναρχική και άρχισε μια σχέση μαζί της, μα η Goldman το θεώρησε ως μια τρέλα σαν αποτέλεσμα της φυλακής και απλά περίμενε μέχρι να του περάσει, κάτι το οποίο έγινε και το ζευγάρι τα ξαναβρήκε. Κατά τη διάρκεια μιας μεγάλης οικονομικής κρίσης η Goldman μάζεψε 3000 εργάτες σε μια πλατεία και τους είπε να ζητήσουν δουλειά από τους πλούσιους, αν δεν τους δώσουν τότε να ζητήσουν ψωμί, κι αν κι αυτό δεν τους το δώσουν τότε οι εργάτες να πάρουν το ψωμί μόνοι τους.
Τη συνέλαβαν ως υποκινήτρια εξέγερσης και στο αστυνομικό τμήμα της είπαν οτι θα την άφηναν ελεύθερη αν πρόδονε τους συντρόφους της και ενημέρωνε την αστυνομία για τις κινήσεις άλλων αναρχικών της περιοχής. Μόλις το άκουσε αυτό η Emma έπιασε ένα ποτήρι νερό και το πέταξε στο πρώσοπο του αστυνομικού που της έκανε αυτή τη πρόταση. Στο δικαστήριο χαρακτηρίστηκε ως εξαιρετικά επικίνδινη γυναίκα λόγω του αναρχισμού της και της αθεΐας της και κλείστηκε φυλακή. Όλο της το χρόνο στο κελί τον αφιέρωνε στο διάβασμα επαναστατικών βιβλίων και επιστημών όπως η ιατρική. Όταν αποφυλακίστηκε, 3000 εργάτες τη περίμεναν συγκεντρωμένοι. Στη φυλακή είχε μάθει αρκετή ιατρική αλλά στις ΗΠΑ δε μπόρεσε να βρει δουλειά κι έτσι πήγε στην Ευρώπη. Εκεί γνώρισε το Μαλατέστα, το Κροπότκιν και άλλους αναρχικούς και αναρχοκομμουνιστές.
Από τον αρχηγό των τότε Αμερικανικών μυστικών υπηρεσιών (μετέπειτα CIA) θεωρούνταν ως μία από τις πιο επικίνδυνες αναρχικές της εποχής, η οποία μάλιστα είχε και εντονότατη φεμινιστική δράση. Ο αρχηγός του FBI, J Hoover, επίσης είπε πως η Goldman και ο Berkman ηταν χωρίς αμφιβολία οι πιο επικύνδινοι αναρχικοί. Με βάση τη νομοθεσία "Νόμος για την Απέλαση των Αναρχικών" (Anarchist Exclusion Act), κατάφερε να τη διώξει στη Ρωσία μαζί με 200 άλλους αναρχικούς. Τότε κυβέρνηση στη Ρωσία ήταν οι κομμουνιστές μπολσεβίκοι, και η Goldman είπε πως δε θα μπορούσε ποτέ να δουλέψει κάτω από μια κυβέρνηση, κομμουνιστικής ή όχι. Η Emma και ο αγαπημένος της πήγαν και γνώρισαν τον Λένιν (Vladimir Lenin), τότε αρχηγός της κυβέρνησης, ο οποίος τους είπε πως η έλλειψη ελευθερίας ήταν αναγκαία για το κομμουνισμό. Όμως όταν ταξίδεψαν σε όλη τη Ρωσσία για να δούνε με τα μάτια τους πώς κυβερνώνταν η χώρα, είδαν μεγάλη εκμετάλευση. Ο Berkman ήταν έτοιμος να δεχτεί τους μπολσεβίκους όμως, ενώ η Goldman παρέμεινε πιστή στον αναρχισμό, και τελικά έπεισε και τον Berkman να μείνει μαζί της.
Όταν ξέσπασε μια εργατική απεργεία στη Πετρούπολη το ζευγάρι την υποστήριξε με την ιδέα πως "το να μείνεις αμέτοχος σε μια τέτοια στιγμή είναι έγκλημα", και όταν η απεργεία έφτασε στη Κροστάνδη έγινε εξέγερση και οι μπολσεβίκοι έστηλαν το στρατό με αποτέλεσμα 600 νεκρούς ναύτες. Βλέπωντας τη κατάσταση, η Έμμα και ο Berkman αποφάσισαν πως τους ήταν αδύνατον να κάνουν κάτι χρήσιμο σε μια τέτοια τυρρανία και έφυγαν από τη Ρωσσία για να προωθήσουν τον αναρχισμό από μια χώρα στην οποία θα μπορούσαν τουλάχιστον να έχουν κάποια ελευθερία λόγου. Πήγανε στη Γερμανία, αλλά η υποστήριξη των εκεί ριζοσπαστών για το σοβιετικό καθεστώς δεν τους επέτρεπε να κάνουν πολλά, κι έτσι η Goldman έφυγε για Λονδίνο. Κι εκεί όμως όσοι την άκουσαν να μιλάει εναντίων των κομμουνιστών σοκαρίστηκαν και τη κορόϊδευαν για τον "ουτοπικό" αναρχικό ιδεαλισμό της. Η κυβέρνηση ήταν έτοιμη να τη διώξει, όταν ένας σκοτσέζος αναρχικός τη παντρεύτηκε με λευκό γάμο (χωρίς σχέση, μόνο στα χαρτιά) για να πάρει βρεταννική υπηκοότητα και να μπορέσει να μείνει κι έτσι σώθηκε από μια απέλαση στη Σοβιετική Ένωση. Πήγε στη Γαλλία και μαζί με φίλους αναρχικούς έγραφε την αυτοβιογραφία της επί δύο χρόνια.
Ο Berkman επέμεινε να βάλει στο βιβλίο και αυτο-κριτική, κάτι που η Goldman έκανε. Η Έμμα επέμεινε στον εκδότη το βιβλίο να βγει με φτηνή τιμή 5 δολλαρίων, αλλά ο εκδότης τελικά το έβγαλε με 7,50 δολλάρια χωρίς η Goldman να μπορούσε να κάνει κάτι αφότου του είχε υπογράψει τα δικαιώματα. Ωστόσο λόγω της οικονομικής κρίσης τότε, ο εκδότης δε κατάφερε να πουλήσει πολλά αντίτυπα παρόλο που το βιβλίο θεωρήθηκε εξαιρετικό από κριτικούς αυτοβιογραφιών. Το 1933 η Goldman πήγε στις ΗΠΑ και κατάφερε να πάρει μια βίζα για να μείνει εκεί να κάνει δημόσιες ομιλίες, με τη συμφωνία να μη μιλάει για πολιτικά αλλά μόνο για την αυτοβιογραφία της. Βλέπωντας όμως το τεράστιο ενδιαφέρον που δημιουργούσε στις ομιλίες της και τη μαζική συμμετοχή μεγάλου αριθμού εργατών σε αυτές, η κυβέρνηση δεν της ανανέωσε τη βίζα και έτσι πήγε στο Καναδά. Ο Berkman που ήταν στη Γαλλία έκανε δυο εγχειρήσεις, και ενώ ανάρωνε ξέχασε την ημέρα γενεθλίων της αγαπημένης του. Η Goldman, μην λαμβάνοντας κάποια επικοινωνία την ημέρα των γενεθλίων της, έγραψε ένα γράμμα μεγάλης λύπης στον Berkman, ο οποίος όμως δεν το διάβασε ποτέ διότι είχε ήδη πέσει σε συναισθηματική κρίση. Της τηλεφωνήσανε γνωστοί μέσα στα μεσάνυχτα και της είπανε οτι ο αγαπημένος της ήταν σε μεγάλη κρίση, και αυτή αμέσως έφυγε να πάει να τον δει.
Έφτασε στη Γαλλία και πήγε στο σπίτι του αγαπημένου της το πρωί, μόνο λίγες ώρες μετά αφότου έλαβε το τηλεφώνημα, μα ο Berkman λόγω της στεναχώριας του είχε ήδη αυτο-πυροβοληθεί και ήταν πεσμένος στο πάτωμα μέσα στα αίματα και ήταν σε κωματώδη κατάσταση. Τον πήγε νοσοκομείο αλλά πέθανε την άλλη μέρα.
Η Goldman πήγε στην Αναρχική Καταλωνία και έλαβε ενεργό μέρος στην Ισπανική Αναρχική Επανάσταση ως αγγλόφωνη εκπρόσωπος των αναρχοσυνδικαλιστών της CNT. Όταν όμως το 1937 η CNT μπήκε σε μια οικουμενική κυβέρνηση, η Goldman θεώρησε πως ο αναρχισμός ήταν σε μεγάλο κίνδυνο, και δεν συμφώνησε καθόλου όταν κατάλαβε πως οι σταλινικοί κομμουνιστές είχαν βάλει το χέρι τους στην Ισπανική Επανάσταση. Ενώ οι κομμουνιστές έκαναν επιθέσεις εναντίων των αναρχικών στην Ισπανία, τελικά νίκησε ο Φράνκο και η Goldman έφυγε για Καναδά, αλλά συνέχισε να έχει φιλικές σχέσεις με επιλεγμένους αναρχικούς συντρόφους της CNT-FAI. Έγραψε τη νεκρολογία του Durruti (Ντουρούτι).
Η Emma ήθελε οι άνθρωποι να ζουν τον αναρχισμό και όχι απλά να τον ασπάζονται ως μια ιδεολογία. Σε μια συνάντηση μαζί με άλλους αναρχικούς η Goldman άρχισε να χορεύει μπροστά τους, και όταν ένας άλλος αναρχικός της έκανε παρατήρηση πως πρέπει να φέρεται ως σοβαρή επαναστάτρια, αυτή του είπε να κοιτάει τη δουλειά του και πως «αν δε μπορώ να χωρέψω τότε δε θέλω να πάρω μέρος στην επανάστασή σου» αν και λέγεται πως απλά του είπε πως ο αναρχισμός σημαίνει ζωή και οτι η πρηγούμενη φράση είναι δημιούργημα της φαντασίας κάποιου που πουλούσε μπλουζάκια με αυτή την ατάκα το 1970 στις ΗΠΑ.
Ως φεμινίστρια, η Goldman ήταν εναντίων της έκτρωσης την οποία θεωρούσε δολοφονία που είναι αποτέλεσμα μιας άδικης κοινωνίας, και πρότεινε την αντισύλληψη ως λύση, έτσι ώστε να μην υπάρχει ανάγκη να γίνει μια δολοφονία. Ο τάφος της γράφει μια ατάκα που είχε πει, οτι η λευτεριά δε μπορεί να κατέβει μόνη της στο λαό, αλλά ο λαός πρέπει να ανυψωθεί προς τη λευτεριά. Η ταφόπλακα έχει ένα λάθος στην ημερομηνία του θανάτου της, γράφει 1939 αντί για 1940. Μετά το θανατό της η Emma Goldman ξεχάστηκε από την ευρεία κοινωνία και την θυμούνταν μόνο οι αναρχικοί.
Οι ακαδημαϊκοί και οι καθηγητές πολιτικής επιστήμης δεν την θεώρησαν σπουδαία φιλόσοφο, εν αντίθεση με άλλους όπως τον Κροπότκιν, κι έτσι τα γραφτά της έμειναν αμελέτητα από τους πανεπιστημιακούς. Το 1970 όμως η αυτοβιογραφία της ξαναεκδόθηκε και κάποιες φεμινίστριες προσπάθησαν να προωθήσουν ξανά της ιδέες της Emma Goldman, κι έτσι χάρις σε αυτές τις προσπάθειες έχει γίνει αρκετά πιο γνωστή σήμερα. Τελικά μετά από αυτά την ξαναθυμήθηκαν και στα πανεπιστήμια και σήμερα μελετάται από τους ερευνητές ακαδημαϊκούς.
Διαβάστε εδώ κείμενα της Εμμα Γκολντμαν από το eagainst
Διαβάστε εδώ κείμενα της Εμμα Γκολντμαν από το eagainst
No comments:
Post a Comment