Η κρίση δεν ήρθε ουρανοκατέβατη. Δεν ήταν ούτε «κεραυνός εν αιθρία». Ασφαλώς τα πρώτα επεισόδια συνέπεσαν με τους κραδασμούς της παγκόσμιας χρηματοοικονομικής κρίσης, αλλά στην πραγματικότητα το σκηνικό της κρίσης είχε στηθεί σταδιακά και μεθοδικά στη διάρκεια των τελευταίων 3 δεκαετιών... όταν συστηματικά δαπανούσαμε από 10% μέχρι 15% περισσότερα από αυτά που παράγαμε. Η παγκόσμια κρίση απλώς σήκωσε την κουρτίνα.
Η δική μας κρίση είναι το σωρευτικό αποτέλεσμα πολλών αυτονόητων συμπεριφορών, πράξεων και παραλείψεων. Που επειδή ήταν «αυτονόητες», δεν τις σκεφτόμασταν ποτέ όσο έπρεπε. Έτσι ανεχτήκαμε και σιωπηρώς νομιμοποιήσαμε, κάναμε τα στραβά μάτια και εμπεδώσαμε, στάσεις, πολιτικές και συμπεριφορές που κινούνται γύρω από «τα δικά μας παιδιά», την εξασφάλιση προνομιακής πρόσβασης σε κρατικές προμήθειες, το άνοιγμα πολλών ξεχωριστών ομπρελλών ώστε να προστατευτούν από την καταιγίδα του ανταγωνισμού ειδικά συμφέροντα, ομάδες αγαθά και επαγγέλματα (τα «κλειστά»)... Σταθήκαμε απαθείς απέναντι σε εξωφρενικά επιδόματα (όπως αυτό που επιβραβεύει την έγκαιρη άφιξη στην εργασία) και σε δημιουργική αριθμητική που επέτρεπε για άλλους ο χρόνος αποδοχών να αποτελείται από 12 μήνες και για άλλους από 18.
Όλα αυτά και πολλά ακόμα αποτελούν το μικρο-θεμέλια της καταστροφής. Μιας καταστροφής που αποτυπώνεται στα μακρο-μεγέθη (όπως το χρέος) αλλά στην πραγματικότητα προκύπτει από τις πολλαπλές ιδιωτικές ψηφίδες της καθημερινής οικονομικής μικρο-συμπεριφοράς.
Πολλοί θεωρούν ότι όλη η ευθύνη πρέπει να αποδοθεί στους πολιτικούς. Δεν είναι όμως έτσι τα πράγματα. Κι άλλες κατηγορίες φέρουν μέρος της ευθύνης:
Πρώτα όλοι όσοι ανέλυαν με επιστημοσύνη την ελληνική περίπτωση (οικονομολόγοι, αναλυτές και κοινωνικά ευαίσθητοι πανεπιστημιακοί) προκειμένου να καταλήγουν κάθε φορά να εξωθούν τους πολιτικούς προς τη λάθος κατεύθυνση. Αυτήν που διεύρυνε τα ελλείμματα, παραπλανούσε για τη φύση των πραγματικών προβλημάτων (παρακολούθηση, παραγωγικότητα, αποτελεσματικότητα κλπ) και μας έφερε πανηγυρικά ως εδώ.
Και κοντά στους παραπάνω υπάρχουν και εκείνοι που υπακούοντας στα κίνητρα που ισχύουν στην ακαδημαϊκή κοινότητα, μεγιστοποιούσαν τις πιθανότητες να δουν τη δουλειά τους δημοσιευμένη σε «καλά» και «έγκυρα» περιοδικά του επαγγέλματος, παρουσιάζοντας την Ελλάδα σαν να ήταν μια χώρα σαν τις ΗΠΑ ή σαν την Αγγλία, μόνο σε μικρότερο μέγεθος... Έτσι, επιχειρηματολογούσαν, για παράδειγμα, για το ρόλο του κράτους, σαν να είχαν απέναντί τους την κυρία Θάτσερ και όχι κάτι σαν την τελευταία σοβιετική δημοκρατία.
Και ακόμα εκείνοι που στα χρόνια του μεγάλου πάρτυ της ΟΝΕ, εξακολουθούσαν να μιλάνε για λιτότητα, προκειμένου να συνταχθούν με την κρατούσα αντιπολιτευτική γραμμή. Όλοι αυτοί είναι που διευκόλυναν το παιχνίδι των πολιτικών, θεωρώντας ότι προέχει να αλλάξει η κυβέρνηση (ή να καταγραφούν αυξημένες οι δυνάμεις της αριστεράς) και στη συνέχεια να διορθωθούν τα κακώς κείμενα... «από καλύτερες θέσεις» -πρωτίστως για τους εαυτούς τους.
Όσο πλησιάζουν οι εκλογές, τόσο συχνότερα θα εμφανίζεται η παβλοφική αντίδραση της επαναφοράς παλιών και δοκιμασμένων συνταγών ρητορικής δεινότητας: ποιος φταίει περισσότερο, πότε περνούσαμε καλύτερα, πόσο πολύ φταίνε οι αντίπαλοι. Και οι σχολιαστές, αντί να θυμίσουν το πως φτάσαμε στον γκρεμό, θα συντάσσονται ασμένως με τη μια ή την άλλη ομάδα. Όπως τα παλιά τα χρόνια. Μήπως όμως όχι;
Από την επέτειο του ΟΧΙ και μετά όλοι και όλες στην Ελλάδα είδαμε την άβυσσο μπροστά μας (σκηνικό ακυβερνησίας επιπέδου Σομαλίας και βεβαιότητα εγκατάλειψης του ευρώ). Μπορεί άραγε αυτό να σημαίνει πως η κοινή γνώμη –πρώτη αυτή, πριν από το πολιτικό σύστημα- συνειδητοποιεί καλύτερα τα αδιέξοδα; Θα είναι η συνειδητοποίηση αυτή επαρκές αντίδοτο στους φανφαρονισμούς και στη ρητορική αμνησία; Υποδηλώνει άραγε πως ωριμάζουμε σαν κοινωνία και προσπερνάμε τις αγκυλώσεις ενός κουρασμένου συστήματος εξουσίας και διακυβέρνησης;
Ποιος ξέρει;
Όταν έδειξε η βρετανική τηλεόραση το Greek for a Week, κάποιοι Άγγλοι κατάλαβαν γρήγορα πόσο γλυκιά είναι η φοροδιαφυγή, αλλά και πόσο άσχημα είναι όταν όλοι φοροδιαφεύγουν. Στην Ελλάδα τώρα ο Λουκάς Παπαδήμος είναι υπεύθυνος σκηνοθεσίας για το Europeans for Two Months. Θα αρκέσει μια επίδειξη σοβαρότητας κάποιων εβδομάδων ώστε να αλλάξει η θεματολογία της εκλογικής αναμέτρησης;
*Η Αντιγόνη Λυμπεράκη είναι καθηγήτρια οικονομικών στο Πάντειο, μέλος του ΔΣ της Action Aid στην Ελλάδα και στην Κένυα, και ιδρυτικό μέλος του Κοινωνικού Συνδέσμου.
Πηγή: www.protagon.gr
No comments:
Post a Comment