Ντίνος Χριστιανόπουλος: «Είμαι ένας ευτυχεσμένος άνθρωπος»

Της Τζίνας Δαβιλά

Δεν του αρέσουν οι ταμπέλες και οι χαρακτηρισμοί, αυθαιρετώντας τον χαρακτηρίζω αιρετικό, απόμακρο, δηκτικό. Προσωπική μου εκτίμηση, ο Χριστιανόπουλος θα αφήσει έργο πίσω του, ίσως αντίστοιχο του Καβάφη, που ναι μεν υπήρξε μαθητής του όπως ο ίδιος ομολογεί, αλλά διαφοροποιήθηκε ως προς το είδος ποίησης και προσέγγισης της θεματολογίας.

Κατεβήκατε στις πλατείες με τους «Αγανακτισμένους»;
«Δεν βγαίνω, δεν ξέρω και δεν βλέπω γιατί αγανακτούν, δεν μπορώ να καταλάβω τι ζητούν. Για να ζουν και με τα λιγότερα σημαίνει ότι οι περικοπές έγιναν σε παχυλούς μισθούς. Δεν μας είπαν ποτέ πώς και με ποια μέσα και ποιες προϋποθέσεις διορίστηκαν. Ας μην λέμε ότι φταίνε μόνο οι κυβερνήσεις που μεταξύ μας είναι αχρείες αλλά φταίμε και εμείς που ενώ είμαστε φτωχομπινέδες επιμένουμε να ζούμε σαν νεόπλουτοι. Περίπου να πάθουμε καλά. Δεν βγαίνω στους δρόμους, δεν ακούω ραδιόφωνο, δεν διαβάζω εφημερίδα και νοιώθω περίπου …. ευτυχεσμένος. …ναι, ναι σωστά ακούσατε.. Ζω με λιγότερα από 600 ευρώ, χωρίς να θέλω πολυτέλειες, αυτοκίνητα και σπίτια. Και με ολίγους παράδες μπορώ και ζω».

Είστε ο μοναδικός επίτιμος καθηγητής στη Φιλοσοφική του Αριστοτελείου χωρίς διδακτορικό.
«Επεδίωξα να γίνω επίτιμος καθηγητής χωρίς διδακτορικό στο τμήμα της Φιλοσοφίας στο Αριστοτέλειο γιατί τόσα χρόνια με ζάλιζαν. Αρνήθηκα να γίνω καθηγητής κατηγορηματικά προ πολλών δεκαετιών. Δεν βλάπτει ούτε είναι τίποτα σοβαρό, δεν πρόκειται να διδάξω και προπάντων δεν πρόκειται να εισπράξω μία! Δεν θέλω το κράτος αφέντη στο κεφάλι μου. Γι αυτό και υπήρξα ο μοναδικός ποιητής στους 1000 που αρνήθηκα την σύνταξη ποιητή-λογοτέχνη του Κράτους. Μακριά από τις κυβερνήσεις.

Γιατί αρνείστε το εκπαιδευτικό σύστημα;
«Είμαι αντίθετος με το εκπαιδευτικό σύστημα γιατί είναι κουραφέξαλα και δόξα τω θεώ που δεν ανακατεύτηκα σε όλη αυτή τη γελοιότητα. Και δεν τα λέω τώρα, τα έλεγα πριν από μισό αιώνα. Αρνήθηκα να υπηρετήσω αυτήν την άθλια και ελεεινή παιδεία. Ήμουν ικανός να ζητιανέψω έξω από τον Λαμπρόπουλο, αρκεί να ήμουν μακριά από την άθλια παιδεία. Όταν πήρα το πτυχίο μου διορίστηκα βιβλιοθηκάριος στη δημοτική βιβλιοθήκη Θεσσαλονίκης για 8 χρόνια όπου στη συνέχεια παραιτήθηκα. Τότε άνοιξα δικό μου γραφείο διορθώσεων δοκιμίων στη Θεσσαλονίκη. Και έβγαλα λίγα λεφτουδάκια και χωρίς να γίνω ζητιάνος πέτυχα τον πρώτο στόχο να μην γίνω εκπαιδευτικός. Πρόκοψα στη λογοτεχνία γιατί αυτός ήταν ο καημός μου (και όχι η ύποπτη εκπαίδευση γιατί χώνουν το χέρι τους εκεί διάφοροι άσχετοι) και στην ποίηση που είναι πολύ δύσκολο πράγμα. Αυτή είναι και η μεγάλη μου ευχαρίστηση. Πρόκοψα στην ποίηση αλλά δεν έβγαλα λεφτά».

Σε τι άλλο αντιτίθεστε;
«Είμαι αντίθετος προς κάθε καθεστώς και το λέω και ας μην με ακούει κανείς, μακριά από τις σχέσεις με τις κυβερνήσεις. Η όλη θλιβερή όψη της σημερινής θλιβερής πραγματικότητας δείχνει ότι ο καιρός έχει γυρίσματα. Είμαι εναντίον κάθε μορφής εξουσίας. Εφημερίδας, διοικήσεως κλπ.».

Έχετε τελικά εκφραστεί αρνητικά για τους Ελύτη-Σεφέρη;
«Έχω κάποιες επιφυλάξεις και για Ελύτη και για Σεφέρη παρ’όλο που είναι καλοί ποιητές και ήταν φίλοι μου ο Ελύτης περισσότερο. Είχαν όπως είναι πολύ φυσικό τις κάποιες μετριότητές του. Τίποτα παραπάνω. Μερικοί δημοσιογραφίσκοι, χαμένα κορμιά πήραν αυτές τις μικροεπιφυλάξεις, τις εξόγκωσαν και με απέδειξαν ως φανατικό εχθρό ή υπονομέα των νομπελιστών. Αυτά είναι του κώλου, με συγχωρείτε. Δεν έχω καμία κακία και ζήλεια για αυτούς. Όταν μεταφράστηκαν τα ποιήματά μου στα σουηδικά έδωσα συνέντευξη σε κάποιο ραδιοφωνικό σταθμό όπου μεταξύ άλλων εκφράστηκα αρνητικά για το Νόμπελ ως διεθνές βραβείο λέγοντας ότι αμφισβητώ την ειλικρίνεια αυτών που δίνουν το Νόμπελ, γι αυτό μακριά από το Νόμπελ. Έδωσαν Νόμπελ στον Τσόρτσιλ, έναν πολιτικό και στον Ρίτσο- αν και διαφωνώ μαζί του- έδωσαν το βραβείο Λένιν που είναι για τους πολιτικούς και όχι το Νόμπελ που είναι για την λογοτεχνία. Και αντί να λυσσιάξουν οι σουηδοί με όσα τους είπα, η σουηδική ραδιοφωνία δέχτηκε αναρίθμητες επιστολές που έγραφαν: «να αγιάσει το στόμα του» Συνεπώς ζούμε σε οργανωμένες παραπληροφορήσεις. Υπάρχουν γενικώς υπερτιμημένες αξίες στην ποίηση, αλλά γίνεται ένα παλαντζάρισμα. Αυτοί που κυριαρχούν τώρα δεν πιστεύω ότι θα κυριαρχήσουν και μετά από 30 χρόνια. Κάποιοι τώρα τους ανεβάζουν και τους προωθούν».

Ο Παλαμάς πολέμησε τον Καβάφη.
«Τεράστιο θέμα αυτό. Ο Παλαμάς άλλοτε ήταν λυσσασμένος απέναντι στον Καβάφη και άλλοτε πιο μετριοπαθής στις δηλώσεις του. Φοβούνταν τον Καβάφη διότι διαισθανόταν ότι το μέλλον ανήκει στον Καβάφη που κατέκτησε την παγκόσμια αποδοχή. Ο μεγάλος Παλαμάς κατέρρευσε και αυτό είναι γεγονός. Δεν ενδιαφέρει πια κανέναν η κόντρα μεταξύ τους. Ο Καβάφης όπως είχα πει και στο παρελθόν, καλπάζει! Ξέρεις τι θα πει να πληθαίνουν οι άνθρωποι που σ’αγαπούν και σε πιστεύουν? Ας αναλογιστούμε πόσοι σήμερα έχουν αυτή την τύχη».

«Βαθιά πληγή από φρικτό μαχαίρι» έλεγε ο Καβάφης για την τέχνη της ποιήσεως. Για εσάς η ποιητική σας συλλογή «Η πιο βαθιά πληγή», τι είναι;
«Συλλογή πατριωτικών ποιημάτων που λατρεύτηκε στην Κύπρο και που η απάντηση μου - που αφορούσε στον Κίσινγκερ- έκανε πάταγο. Αυτό το σκατόμουτρο ο Κίσινγκερ που χώρισε την Κύπρο στα δύο, είχε το θράσος να διαψεύσει ό,τι δήλωσε για το σούβλισμα της Ελλάδας εφαρμόζοντας ένα σατανικό σχέδιο. Έχω και τέτοιες αγάπες και αποδοχές από τους απλούς ανθρώπους της Κύπρου που όταν την επισκέφθηκα – θα το πιστέψετε;- μου φιλούσαν τα χέρια! Διότι τα περισσότερα πατριωτικά ποιήματα είναι από σαβούρες έως σκατά».

Ποιο είναι το λάθος των Ελλήνων;
«Ότι είμαστε κλέφτες και πρέπει να το αποδεχτούμε. Στο γαλλικό λεξικό έλληνας σήμαινε κλέφτης, κάναμε αγώνα για να το εξαλείψουμε από το λεξικό, αλλά σήμερα πια είναι κοινοτοπία και εν μέρει έχουν δίκιο που οι ξένοι τρώγονται με τα ρούχα τους για μας. Και άλλα φρικτά και τρομερά ελαττώματα έχουμε, αλλά εκεί θα σκαλώσουμε; Όλοι οι λαοί έχουν τα κουσούρια τους. Αγνοούμε το μεγαλείο των περασμένων ετών. Ας μην παρασυρόμαστε από τις σημερινές κακοήθειες αγνοώντας το παλιό μεγαλείο. Αυτό που πρέπει να λάβουν υπόψη τους οι ψευτοκουλτουριάρηδες είναι ότι ο ελληνισμός παρά τα κουσούρια του θριάμβευσε πάνω στη διάδοση των πολιτιστικών αρετών. Αυτό είναι ένα συγχωροχάρτι για όλα τα πιθανά ελαττώματά μας. Αν συνεχίσουμε έτσι, η χασούρα θα συνεχιστεί σε όλα τα επίπεδα και στο Αιγαίο και στη Θράκη. Ένας λαός 3000 ετών έχει σημεία κάμψης όπως είναι αναπόφευκτο. Το θέμα είναι πως είμαστε αμετανόητοι».

Έχετε εκδώσει συλλογή για τον Βασίλη Τσιτσάνη.
«Ο Τσιτσάνης έγραψε 700 τραγούδια, πολλά από αυτά δεν είναι καλά. Τα 187 που έχω συμπεριλάβει στην πρόσφατη συλλογή μου που αφορά στον Τσιτσάνη είναι αριστουργήματα όπου σε αυτά στηρίζεται και το μεγαλείο του, όταν δηλαδή ήταν νεαρός στην πρώτη του περίοδο. Υπήρξε παιδί –θαύμα και όπως ήταν αναμενόμενο, όσο μεγαλώνουν τα παιδιά-θαύμα αποχρωματίζονται. Ο Τσιτσάνης έχασε στη μισή του ζωή το βασικό του έργο και η όλη αξία του στηριζόταν στη φήμη του και λιγότερο στην πρόσφατη δημιουργία του. Αλλά δεν παύει ο Τσιτσάνης να είναι κολοσσός. Αυτά που έχω συγκεντρώσει στη συλλογή μου είναι αυτά που - να το θυμηθείτε - θα μείνουν στις επόμενες γενιές».

«Το φιλί ενώνει πιο πολύ από το κορμί
για αυτό και το αποφεύγουν οι πιο πολλοί».
«Μπαίνετε στα χωράφια της ποίησης. Η ποίηση είναι πολύ δυσκολότερη και αποδοτικότερη ιστορία που όμως θα αντέξει στο μέλλον ως υψηλής κλάσης. Κάποιο άλλο άτιτλο μικρό μου ποίημα «Τα πρόβατα απήργησαν, ζητούν καλύτερες συνθήκες σφαγής» ήταν γραμμένο σε τοίχους της Αθήνας και της Θεσσαλονίκης και δεν τόλμησε κανείς να τα σβήσει»

Έρωτας: ποιος ο ρόλος του στη ζωή σας;
«Στα νιάτα μου έπαιξε σημαντικό ρόλο. Πρόλαβα όσο ήταν καιρός και έγραψα ερωτικά ποιήματα τότε, τώρα μαράθηκα. Είναι αρκετά για να αντέξουν έναν αιώνα».

Το ποιο ακραίο πράγμα που κάνατε όταν ερωτευτήκατε;
«Ζητάτε πάρα πολλά και πολλά από αυτά τα έχω ξεχάσει. Πάντως θα σας πω μερικά πράγματα τα οποία να τα πάρετε πολύ σοβαρά: το ‘‘έχω ερωτευτεί’’ είναι μεγάλο πρόβλημα όσον αφορά την ποίηση, διότι έγραψα τα καλύτερα ποιήματά μου για τυχαία και σποραδικά ερωτικά ερεθίσματα, ενώ μεγάλοι μου έρωτες που με συγκλόνισαν πέρασαν απαρατήρητοι από την ποίησή μου. Αυτό είναι μια μεγάλη πραγματικότητα, επομένως άλλο πράγμα ο έρωτας και άλλο η ποίηση σε όλα τα επίπεδά της. Ένας τυχαίος ψευτοέρωτας μπορεί να αφήσει αριστουργήματα πίσω του και ένας συγκλονιστικός να μην αφήσει χνάρι!

«…γιατί μονάχα όταν τα χέρια μου σε χάνουν,
η πονεμένη φαντασία μου σε κερδίζει» γράφετε στην «Αναστολή».
«Πρέπει να χάσεις στον έρωτα για να μπορέσεις να τον κερδίσεις. Αλλιώς δεν κερδίζεται τίποτα. Όλοι αυτοί που βρίσκονται στο μάξιμουμ της κάβλας τους μην ξέροντας τι είναι το μάξιμουμ και τι είναι η κάβλα, τα έχουν ήδη όλα μπερδέψει. Πρέπει να τα χάσεις όλα για να καταλάβεις τι έχασες και τι θα μπορούσες να είχες κερδίσει. Αυτό το άνω –κάτω είναι σπουδαίο πράγμα. Αυτό το ζήτημα δεν αφορά στην ιστορία της ποίησης, αλλά της γραμματολογίας. Δηλαδή οι εσωτερικές διεργασίες που οδηγούν έναν ποιητή στο γράψιμο».

Ποιο τίμημα πληρώσατε για τις επιλογές σας; Τι είδους πόλεμο δεχτήκατε;
«Το τίμημα ήταν μεγάλο, γιατί εγώ είχα το θάρρος ή το θράσος ή την τόλμη να είμαι ειλικρινής και να τα λέω ντεκλαρε. Οι άνθρωποι που σε πολεμούν είναι αυτοί καιροφυλακτούν να σε ακούσουν και να σου τρίψουν τη μούρη. Κάποιοι έχουν και ζημία από την ποίησή μου και αυτοί μου έτριψαν στη μούρη με όποιο τρόπο μπορούσαν με την αρχή να γίνεται από την ασφάλεια, μετά από τους δεσποτάδες, μητροπολίτες, κατηχητικά, μετά από εθνικιστές τύπου Καρατζαφέρη, μετά με ορθόδοξους κομμουνιστές. Απίθανο κακό μου έκαναν κάποιες ομάδες για την τόλμη μου να ομολογήσω την αλήθεια. Δεν μετάνιωσα γιατί δικαιώθηκα μέσα από το πάθος μου».

Δεν υπάρχει δηλαδή ενοχικότητα στην ποίησή σας;
«Κάποιες φορές είμαι αντιφατικός. Με χτύπησαν αγρίως οι κομμουνιστές, κι όμως έγραψα ποίημα υπέρ των αριστερών. Όταν αναγνωρίσει κάποιος την αντιφατικότητα της ιδιοσυγκρασίας του, μπορεί η πολυπλοκότητα των αντιθέσεων όταν αξιοποιείται δραστήρια από την σωστή ποίησή του, να αποβεί θετικό στοιχείο για τον ίδιο τον ποιητή. Όλα τα άλλα έρχονται σε δεύτερη μοίρα. Το πρώτο και δύσκολο είναι να έχεις την τόλμη να πεις την αλήθεια για τον εαυτό σου και πολλές φορές εναντίον του εαυτού σου».

Μελοποιημένη ποίηση. Έχω στα χέρια μου τη συλλεκτική συλλογή «ΔΩΔΕΚΑ ΤΡΑΓΟΥΔΙΑ ΤΟΥ ΝΤΙΝΟΥ ΧΡΙΣΤΙΑΝΟΠΟΥΛΟΥ» εκδόσεις Διαγωνίου 1984, σειρά Τέχνης αριθμός 7 σε ποίηση και μουσική Ντίνου Χριστιανόπουλου.
«Τεράστιο θέμα και ευτυχώς που το ανοίγετε. Ξέρετε τι είχε πει η Μοσχολιού για το τραγούδι που με υποδεχτήκατε και κακώς το βάλατε γιατί έχω γράψει δική μου μουσική; «Ξέρετε ποια είμαι εγώ; Αξιώθηκα να τραγουδήσω Χριστιανόπουλο» είπε. Είμαι εχθρός όμως στο να μελοποιούν τα ποιήματά μου.
Ξέρετε, ο Κουγιουμτζής και ο Χατζιδάκις δεν με ρώτησαν για να μελοποιήσουν τα ποιήματά μου, έκαναν του κεφαλιού τους. Αν με ρωτούσαν θα τους έλεγα ‘‘όχι, δεν θέλω’’. Από πολύ νωρίς πείστηκα ότι τα ποιήματα δεν είναι κατάλληλα για μελοποίηση, γιατί χάνουν. Για να αποδείξω μια δική μου γραμμή, έγραψα στίχους με την δική μου μουσική κατάλληλη για ποίηση. Το αιώνιο παράπονο με έκανε να μελοποιήσω 34 τραγούδια μου. Ειλικρινά ο Κουγιουμτζής δε μου λέει τίποτα γιατί δεν έχει τον δικό μου καϊλέ».

Πότε θα μας έρθετε στη Ρόδο;
«Ποτέ. Αν και με πατέρα ναυτικό, φοβάμαι τη θάλασσα και τα αεροπλάνα. Δεν ταξιδεύω αρνούμενος κάθε πρόσκληση».

*Η συζήτηση μεταδόθηκε από το Ρ/Σ «Παλμός 99.5» στις 11-6-2011.