Στην εκδήλωση Τι να κάνουμε (Όμιλος Μιχ. Παπαγιαννάκη, 7/6) ως σχολιαστής χαρακτήρισα κινδυνολογία όσα λέγονται για την ένταση της τοξικότητας που έχουν τα δάνεια της χώρας,κινδυνολογία η οποία εσχάτως υποστηρίζεται και από προσομοιώσεις, τις οποίες χαρακτήρισα εμφανώς λανθασμένες. Προφανώς δεν αρνούμαι την πιθανή τοξικότητα – η προέλευση και έντασή της είναι οι παράμετροι που ενδιαφέρουν. Αναφερόμουν στο γράφημα του Γ. Βαρουφάκη εδώ. Ο Γ. Βαρουφάκης υποστήριξε την ορθότητα της ανάλυσής του με αναφορά σε χρήση λεπτομερών στοιχείων του Οργανισμού Διαχείρισης Δημόσιου Χρέους (ΟΔΔΗΧ), για τα οποία είπε χαρακτηριστικά «μη με ρωτάτε πώς τα βρήκα». Προσφέρθηκε να μοιρασθεί μαζί μου τις προσομοιώσεις του. Ευχαριστώ και αναμένω. Μέχρι τότε, όμως, ας μιλήσουμε επί της ουσίας.
Υπερβολές και λάθη
Στα επίπεδα χρέους 150%-160% του ΑΕΠ στα οποία βρίσκεται η Ελλάδα, ακόμη και λίγες ποσοστιαίες μονάδες αύξησης θα έφταναν για τον χαρακτηρισμό της κατάστασης ως εκρηκτικής. Ο Γ. Βαρουφάκης παρουσιάζει την ποσοτική, μέσω προσομοίωσης, απόδειξη της άποψής του ότι η επιχείρηση σωτηρίας της Ελλάδας με νέα δάνεια οδηγεί μετά βεβαιότητος σε αδιέξοδο. Η προσομοίωσή του δείχνει ότι αμέσως μετά το πέρας του προγράμματος σταθεροποίησης, το χρέος ξαναπαίρνει την ανηφόρα με ρυθμό μεγαλύτερο του 20% του ΑΕΠ σε ετήσια βάση. Ακόμη και με την πώληση 50 δισ € δημόσιας περιουσίας, η εκρηκτικότητα παραμένει. Αυτή η εκρηκτικότητα οφείλεται κατά τον Γ. Βαρουφάκη στην τοξικότητα των δανείων. Το αβίαστο συμπέρασμα στο οποίο καταλήγει είναι πως ο τρόπος με τον οποίο επιχειρείται η διαχείριση της ελληνικής κρίσης οδηγεί, μετά βεβαιότητος πάλι, στην κατάρρευση του ευρώ. Ας το δούμε...
Όπως λέει και ο ίδιος στο άρθρο, “κάθε πρόβλεψη είναι τόσο καλή όσο οι υποθέσεις στις οποίες βασίζεται”. Στις υποθέσεις θα συμπεριελάμβανα τόσο τις ρητές υποθέσεις του αναλυτή/ερευνητή όσο και τις άρρητες του υπο-κειμένου μοντέλου. Τις πρώτες τις παραθέτει και καμιά δεν αφορά το έλλειμμα. Το μοντέλο που χρησιμοποιεί είναι άγνωστο. Απλή παρατήρηση των αποτελεσμάτων της προσομοίωσης που παρουσιάζονται αναδεικνύει δύο προβληματικά ζητήματα:
• Ενώ στην προσομοίωση φαίνεται ότι με το σταθεροποιητικό πρόγραμμα επιτυγχάνεται (με όποιον τρόπο γίνεται αυτό) έλεγχος του ελλείμματος (αφού ο λόγος χρέος/ΑΕΠ παραμένει σταθερός μέχρι το 2015), κατά την τριετία 2016-19, αμέσως μετά την ολοκλήρωση του προγράμματος, η ελληνική οικονομία,εμφανίζεται να δημιουργεί ελλείμματα της τάξεως του 14% του ΑΕΠ. Από το 2020 και μετά δε, τα ελλείμματα είναι της τάξεως του 26% του ΑΕΠ, δηλαδή πάνω από 60 δισ € επιπρόσθετο χρέος ετησίως. [βλ. βασικό σενάριο, γκρι κολώνες στο γράφημα του άρθρου που προαναφέραμε] Η συμπεριφορά αυτή χρεώνεται από τον ΓΒ στα δάνεια, δηλαδή η εξυπηρέτηση παλαιών δανείων απαιτεί νέο δανεισμό. Όμως, τα 60 δισ € νέου χρέους κάθε χρόνο, αν καλούνται να εξυπηρετήσουν άλλα δάνεια, αυτά έπρεπε να είναι ύψους 1.3 τρισ € με τα τρέχοντα επιτόκια (δεν προκύπτει από πουθενά), ή το τρέχον χρέος να έχει επιτόκιο κοντά στο 20% (αντίθετο με την ρητά αναφερόμενη υπόθεση). Εάν δεν πρόκειται περί λάθους στην προσομοίωση τότε, είτε υφίσταται ένας μηχανισμός πολλαπλασιασμού των επιπτώσεων του δανεισμού άγνωστος στη συμβατική σκέψη (τη δική μου τουλάχιστον), είτε υπάρχει μια μαύρη τρύπα στην Οικονομία η οποία καλό θα ήταν να υποδειχθεί. Η χρονική τοποθέτηση των λήξεων και οι όροι στα ομόλογα διαχείρισης ΟΔΔΗΧ σε καμιά περίπτωση δεν μπορούν να δικαιολογήσουν τέτοια ακραία συμπεριφορά. Αντίστοιχη συμπεριφορά παρατηρείται και στα άλλα σενάρια στο άρθρο που προαναφέραμε και τα οποία ενισχύουν στον υπερθετικό βαθμό την άποψη του Γ. Βαρουφάκη: (κίτρινες κολώνες στο γράφημα - περίπου 20% έλλειμμα, μπλε κολώνες - περίπου 17% έλλειμμα).
• Ενώ ο συγγραφέας υποθέτει ρητά την επιτυχή εκποίηση δημόσιας περιουσίας αξίας 50 δισ € μέχρι το 2014, δεν εμφανίζεται καμία βελτίωση στον δείκτη χρέους από την επαναγορά χρέους (κίτρινες κολώνες στο γράφημα). Εμφανίζεται μόνον η επίπτωση της μείωσης των αντιστοιχούντων τόκων στον ρυθμό αύξησης του χρέους – ο οποίος βέβαια παραμένει εκρηκτικός. Εάν δεν πρόκειται περί λάθους στην προσομοίωση, κάπου υπάρχει μια μαύρη τρύπα στην οποία έπεσαν 50 δισ € – καλό θα ήταν να την ξέρουμε.
Τα παραπάνω μπορεί να διαπιστώσει ο αναγνώστης είτε στην αρχική ανάρτηση που προαναφέραμε ή στο γράφημα του επόμενου εδαφίου, στο οποίο παρατίθενται και οι βασικές προσομοιώσεις του κ. Βαρουφάκη.
Τι σημασία έχει;
Οι προσομοιώσεις του Γ. Βαρουφάκη, στις οποίες όπως αναφέρει έχουν ληφθεί υπ’ όψιν όλες οι προβλέπεις του Μνημονίου και των δανειακών συμβάσεων, δείχνουν ότι οι προσπάθειες σωτηρίας της Ελλάδας με τις τρέχουσες πολιτικές της Ευρωζώνης, όχι μόνον είναι καταδικασμένες αλλά, αν συνεχισθούν, θα συμπαρασύρουν το ευρώ με τεράστιο κόστος για τους εταίρους μας. Το πρώτο σκέλος (καταδικασμένες) αφορά και εμάς. Οπότε δικαιολογείται και το γράμμα προς τον πρωθυπουργό. Το δεύτερο (τεράστιο κόστος για τους εταίρους) απευθύνεται προς τους Μέρκελ-Σαρκοζύ-Τρισέ. Η αγωνία του και οι προτροπές του είναι δικαιολογημένες, εάν βέβαια οι προσομοιώσεις του ΓΒ είναι σωστές και εάν δεν υπάρχουν εναλλακτικές πολιτικές (πλην της συνολικής και άμεσης λύσης που προτείνει ή άλλης παρεμφερούς) είτε προς την κατεύθυνση διαχείρισης του ελληνικού χρέους (ας πούμε, το καλό σενάριο για την Ελλάδα) είτε προς την κατεύθυνση απομόνωσης του ελληνικού προβλήματος και εγκατάλειψης της χώρας. Έχει λοιπόν σημασία η εμπιστοσύνη στην ορθότητα των αποτελεσμάτων της προσομοίωσης.
Θα ήταν αφέλεια να φανταζόμαστε ότι κανείς άλλος δεν κάνει προσομοιώσεις. Σίγουρα κάνει ο κ. Παπακωνσταντίνου, με υποθέσεις σχετικά με τις παραμέτρους που ως ΥΠΟΙΚ έχει τα εργαλεία να (προσπαθήσει τουλάχιστον να) ελέγξει κατά την εκτέλεση του προϋπολογισμού – το έλλειμμα, παραδείγματος χάριν. Όπως επίσης διάφορα γερμανικά ινστιτούτα που συμβουλεύουν την κα Μέρκελ, ή γαλλικά ή κοινοτικά. Και πολλοί άλλοι. Στο γράφημα που ακολουθεί παρουσιάζονται τα δύο βασικά σενάρια του Γ. Βαρουφάκη που σχετίζονται με την εκρηκτική αύξηση του χρέους και τα αποτελέσματα άλλης προσομοίωσης, με τις ίδιες βασικές υποθέσεις, χωρίς όμως να αφήνεται το έλλειμμα ανεξέλεγκτο. Έχει υποτεθεί ότι είτε μέσω πρόσβασης στις αγορές είτε με δάνεια του Μηχανισμού Στήριξης, οι λήξεις δανείων/ομολόγων αναχρηματοδοτούνται χωρίς πρόβλημα – γι’ αυτό άλλωστε δίνονται τα δάνεια. Ας τα δούμε:
• Οι γκρί κολώνες (V1) είναι το σενάριο Βαρουφάκη χωρίς εκποίηση δημόσιας περιουσίας (όπως παρουσιάζεται στο άρθρο του). Οι μπλε κολώνες (Β1) ενσωματώνουν τις προβλέψεις της δανειακής σύμβασης του Μνημονίου και τις προβλέψεις για το έλλειμμα. Η ελληνική οικονομία γυρνάει σε πλεόνασμα 1% το 2021 – και παραμένει εφεξής. Η εκρηκτικότητα του χρέους έχει εξαφανισθεί και είναι σχεδόν διαχειρίσιμο μετά από μια δεκαετία.
• Οι κίτρινες κολώνες (V2) είναι το σενάριο Βαρουφάκη με εκποίηση δημόσιας περιουσίας (όπως παρουσιάζεται στο άρθρο του, με το πρόβλημα «απωλείας» των 50 δισ € που επισημάνθηκε νωρίτερα). Οι κόκκινες κολώνες (Β2) ενσωματώνουν τις προβλέψεις του Μηχανισμού Στήριξης και τις προβλέψεις για το έλλειμμα. Η ελληνική οικονομία γυρνάει σε πλεόνασμα 1% το 2017 – και παραμένει εφεξής. Το χρέος όχι μόνον δεν αυξάνεται εκρηκτικά, αλλά γίνεται διαχειρίσιμο πριν από το τέλος του προγράμματος σταθερότητας.
Με εκρηκτική αύξηση του χρέους, η αβίαστη προτροπή προς τους πρόθυμους δανειστές μας είναι να σταματήσουν να μας δανείζουν και προς τον πρωθυπουργό να αρνηθεί νέα δάνεια. Με δυνάμει διαχειρίσιμο χρέος η προτροπή προς την πολιτική ηγεσία του τόπου είναι να πάρει, μαζί με την ελληνική κοινωνία, το στοίχημα της αλλαγής και προς τους πάντα(;) πρόθυμους δανειστές μας να ενισχύσουν με κάθε δυνατό τρόπο αυτήν την προσπάθεια μέχρι το 2015-17. Η ορθότητα των προσομοιώσεων, λοιπόν, έχει τεράστια σημασία.
Επιμύθιον
Μπορεί όλη αυτή η συζήτηση να είναι φιλολογική. Ο φίλος του Γ. Βαρουφάκη και πρωθυπουργός μας και η κυβέρνησή του δείχνουν να έχουν πετάξει την πετσέτα, οπότε εκτός εάν έχουμε κάποια δραματική αλλαγή, το πιο πιθανό είναι ότι θα συρθούμε στον ESM το 2013 με τους χειρότερους δυνατούς όρους (υποθέτω μια κάποια σύγκλιση των εταίρων μας μέχρι τις 24/6, ή τα μέσα Σεπτεμβρίου το αργότερο). Εάν η διαχείριση της κρίσης από την πολιτική ηγεσία συνεχισθεί όπως τον χρόνο που μας πέρασε, δεν θα έχουμε την ευκαιρία να διαπιστώσουμε εάν το χρέος είναι εκρηκτικό ή διαχειρίσιμο. Για την κοινωνία όμως είναι ιδιαίτερα σημαντικό να ξέρει, ακόμη και από τα αποτελέσματα προσομοιώσεων, εάν έχει εναλλακτική λύση.Είναι σημαντικό να ξέρει εάν τα 50 δισ € των ιδιωτικοποιήσεων χάνονται σε πραγματικές μαύρες τρύπες ή κάπου στις εξισώσεις ενός μοντέλου. Εάν όντως κάποια άλλη ή νέα μαύρη τρύπα της οικονομίας ρουφά ένα πρόσθετο 26% του ετησίως παραγόμενου πλούτου. Τα αποδεικτικά στοιχεία που προσκομίζονται για την ενίσχυση των απόψεών μας πρέπει να είναι καθαρά από τυχόν σφάλματα και εξηγήσιμα. Σε τελευταία ανάλυση, ακόμη και οι μαύρες τρύπες μπορεί να υπάρχει τρόπος να κλείσουν!
*Ο Γιώργος Προκοπάκης είναι σύµβουλος επιχειρήσεων σε θέµατα οργάνωσης και διαχείρισης πληροφοριών, πρώην καθηγητής στο Columbia University
No comments:
Post a Comment