"Σφαγείο Σαλονίκης"

Τις μέρες του Πάσχα στο Αγκίστρι στη κυριολεξία "ρούφηξα" ένα καταπληκτικό βιβλίο. Το "Σφαγείο Σαλονίκης" του Θάνου Δραγούμη. Εντάξει έχω μια... μανία με τα θέματα κατοχής, αλλά είναι και συναρπαστικό... Το συστήνω ανεπιφύλακτα... Στον "Αγγελιοφόρο" βρήκα συνέντευξη του συγγραφέα και την "αντιγράφω".

ΤΗΣ ΠΑΥΛΙΝΑΣ ΕΞΑΔΑΚΤΥΛΟΥ

«Μέρες του 1943. Μέρες Κατοχής. Στο λιμάνι της Θεσσαλονίκης δυο παράξενα πτώματα. Ο αστυνόμος Ασλάνογλου τα κοιτάει ανέκφραστος. Γύρω απ’ το λιμάνι, στο κέντρο και στις συνοικίες της Σαλονίκης, κόλαση. Μουλωχτοί φόνοι και βόμβες που σκάνε οπουδήποτε, χωρίς προειδοποίηση. Σφαίρες σε σβέρκους στα καλά καθούμενα μες στη μέση του δρόμου κι εκτελέσεις εν ψυχρώ». Αυτό είναι το «Σφαγείο Σαλονίκης». Ενα βιβλίο σφαγείο κανονικό. «Το βιβλίο με την πρόφαση της αστυνομικής πλοκής και του μυστηρίου της εύρεσης δύο αλλόκοτων πτωμάτων καταγράφει και ιστορεί -κι ελπίζω συναρπαστικά- την τραγική κατάσταση στην πόλη τα χρόνια της Κατοχής. Είναι ένα νουάρ αστυνομικό, αλλά και ιστορικό και πολιτικό μυθιστόρημα βασισμένο σε πραγματικά γεγονότα», σημειώνει ο συγγραφέας του βιβλίου, Θάνος Δραγούμης.

Πώς προέκυψε ο τίτλος «Σφαγείο Σαλονίκης»;

Κατά τη διάρκεια της Κατοχής, γενικό κουμάντο στη Θεσσαλονίκη έκανε ο υποδιοικητής της Γερμανικής Διοίκησης Μακεδονίας-Αιγαίου και αντιπρόσωπος του Ναζιστικού Κόμματος Μαξ Μέρτεν. Ηταν αυτός που υλοποίησε τα σχέδια για την εξόντωση της Ισραηλιτικής Κοινότητας και στη συνείδηση των απλών ανθρώπων έμεινε ως «Χασάπης και δήμιος της Θεσσαλονίκης». Οταν κάπου διάβασα τον «τίτλο» του χασάπη, γεννήθηκε στο μυαλό μου και ο τίτλος του μυθιστορήματος που παρουσιάζει ανάγλυφα το «σφαγείο», στο οποίο ζούσε τότε η πόλη. Διότι εκτός από τα Ες Ες και την Γκεστάπο, η συντριπτική πλειοψηφία του κόσμου είχε να αντιμετωπίσει και τη λαίλαπα των ταγματασφαλιτών που σφάζονταν ανοιχτά στους δρόμους με την ΟΠΛΑ, την οργάνωση εκτελεστών του ΚΚΕ.

Πρόκειται για ένα ιστορικό μυθιστόρημα με στοιχεία μυθοπλασίας ή για το ακριβώς αντίστροφο;

Θα έλεγα, το πρώτο, με επιφύλαξη όμως, καθώς τα γεγονότα είναι πολύ πρόσφατα για να χαρακτηριστούν ως «καθαρή ιστορία». Επί της ουσίας πρόκειται για μια μίξη αστυνομικού, ιστορικού και πολιτικού μυθιστορήματος. Η φόρμα αυτή είναι ιδανική για να σκιαγραφήσει κανείς με ενδιαφέρον τη μαύρη ιστορία της πόλης κατά τη διάρκεια της Κατοχής. Μια ιστορία διάχυτη από συνεχείς προδοσίες, εκτελέσεις, πλιάτσικα και λεηλασίες περιουσιών. Γι’ αυτό, αν και μιλάμε για μυθιστόρημα, οι ιστορικές αναφορές είναι απολύτως ακριβείς.

Πώς αποφασίσατε να ασχοληθείτε με το συγκεκριμένο θέμα;

Μα είναι δυνατόν να μη μας αφορά όλους η πλέον τραγική ιστορική περίοδος της πατρίδας και του λαού μας; Πιστεύω ότι είναι όχι ευχή, αλλά αναγκαιότητα να κατανοήσουμε όσο μπορούμε πως δε βρεθήκαμε εδώ από παρθενογένεση και πως όλοι μας πατήσαμε στον αδιανόητο αγώνα των παππούδων και των πατεράδων μας. Πολύ περισσότερο σήμερα μέσα σ’ αυτήν την οξυμμένη κοινωνική κρίση που βιώνουμε. Γιατί περί τέτοιας πρόκειται. Μια κρίση αξιών, ιδανικών και αυτοπροσδιορισμού.

Ποια απάντηση δίνετε στο ερώτημα που τίθεται στο βιβλίο, δηλαδή «τι νόημα έχει να προσπαθεί κανείς να τηρήσει το νόμο μέσα σ' ένα ρημαγμένο κόσμο ομαδικής παραφροσύνης»;

Ακόμη κι αν κανείς είναι βουτηγμένος μέχρι το λαιμό στη λάσπη, δεν είναι ποτέ μάταιο να κοιτάει τα αστέρια. Αλλά, βέβαια, δεν έχω καμία πρόθεση ως συγγραφέας να παραστήσω τον καθοδηγητή. Διαβάζοντας κανείς το μυθιστόρημα, μπορεί να βγάλει τα δικά του συμπεράσματα. Γιατί έτσι είναι καλό να λειτουργεί ένα βιβλίο, ως ερέθισμα για σκέψη και όχι ως παλαιάς κοπής δημοδιδάσκαλος.

Στο βιβλίο σας μιλάτε για την Κατοχή. Σήμερα πολλοί λένε ότι βιώνουμε μια κατοχική περίοδο. Εσείς συμφωνείτε με αυτήν την αντίληψη;

Νομίζω ότι αυτή η άποψη που αβασάνιστα εξακοντίζουν διάφοροι είναι μια ανιστόρητη υπερβολή, για να μην πω μια καταφανής γελοιότητα. Προφανώς διανύουμε μια άσχημη περίοδο και προφανώς πολλοί από μας δυσκολεύονται στην καθημερινή τους ζωή. Ομως από το να δυσκολεύεσαι οικονομικά, μέχρι το να σου ανοίγουν την πόρτα τα μεσάνυχτα, να σε σέρνουν στο Γεντί Κουλέ και να σε στήνουν στον τοίχο, υπάρχει χάος απροσμέτρητο. Και θέλω να ελπίζω ότι το βιβλίο μου θα προσφέρει σ’ αυτήν την κατεύθυνση. Να ερμηνεύσουμε δηλαδή ώριμα και ρεαλιστικά τα γεγονότα που ζούμε, γιατί εμείς οι ίδιοι τα δημιουργήσαμε με την ψήφο και τη συμπεριφορά μας, δημιουργώντας τα τελευταία είκοσι χρόνια έναν αμνησιακό κόσμο αφασίας, ατομισμού και αποχαυνωμένου καταναλωτισμού. Τώρα τον πληρώνουμε όλοι κι ο πέλεκυς, δυστυχώς, πέφτει επί δικαίων και αδίκων.

Το βιβλίο «Σφαγείο Σαλονίκης» κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Ψυχογιός.