Κρίση στις σχέσεις Χριστόφια και Ταλάτ

Ο εκπρόσωπος των Τουρκοκυπρίων μιλάει ανοιχτά για συνομοσπονδία και καλύπτει τις προκλήσεις της Τουρκίας εναντίον της Κυπριακής Δημοκρατίας

Θα "παραμείνω" σε Κυπριακά θέματα και θα "μεταφέρω" το ρεπορταζ των Αγγ. Αθανασόπουλου και Ν. Χασαπόπουλου από το ΒΗΜΑ της Κυριακής, με τίτλο "Κρίση στις σχέσεις Χριστόφια και Ταλάτ". Εχει εξαιρετικό ενδιαφέρων διαβάστε το:

ΧΡΕΙΑΣΤΗΚΑΝ περίπου δέκα συναντήσεις μεταξύ του προέδρου της Κυπριακής Δημοκρατίας κ. Δ. Χριστόφια και του τουρκοκύπριου ηγέτη Μεχμέτ Αλί Ταλάτ για να διαπιστωθούν οι πραγματικές προθέσεις της Αγκυρας στο Κυπριακό. Η σκληρή γλώσσα του κ. Ταλάτ, ο οποίος ομιλεί πλέον ανοιχτά για συνομοσπονδία στην Κύπρο, αλλά και οι πρόσφατες προκλήσεις από τουρκικά πολεμικά πλοία και αεροσκάφη εναντίον ερευνητικών σκαφών που πραγματοποιούσαν έρευνες για πετρέλαιο εντός της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης (ΑΟΖ) της Κυπριακής Δημοκρατίας οδηγούν- σύμφωνα με ασφαλείς πληροφορίες- στη δημιουργία σκηνικού κρίσης. Σκοπός της Τουρκίας είναι να αυξήσει την πίεση προς τη Λευκωσία ώστε αυτή είτε να υποχωρήσει από τις σημερινές θέσεις της και να «υποκύψει» στο αίτημα της Αγκυρας για λύση στο πρότυπο του Σχεδίου Αναν, βελτιωμένου μάλιστα προς όφελός της, είτε να οδηγηθεί όλη η διαδικασία σε ναυάγιο.

Το σκεπτικό του στρατιωτικοδιπλωματικού κατεστημένου στην Αγκυρα είναι ότι αν υπάρξει ναυάγιο των συνομιλιών, τότε θα καταστεί ευκολότερη η επιβολή επιδιαιτησίας από τα Ηνωμένα Εθνη. Παράλληλα, πιθανή αποτυχία των διαπραγματεύσεων με ευθύνη των Ελληνοκυπρίων θα προσφέρει στην Τουρκία το ιδεατό άλλοθι για να αποτινάξει οποιαδήποτε κατηγορία εναντίον της από την Ευρωπαϊκή Ενωση (ΕΕ) ότι δεν συμβάλλει στη λύση του Κυπριακού, εν όψει μάλιστα και της αξιολόγησης της ενταξιακής πορείας της εντός του 2009.

Ο πρόεδρος Χριστόφιας εμφανίζεται αποφασισμένος, και σε αυτό συμφωνεί και η ελληνική κυβέρνηση, να διατηρήσει τον διάλογο ζωντανό, θέτοντας όμως τις περίφημες «κόκκινες γραμμές» από τις οποίες σε καμία περίπτωση δεν πρόκειται να κάνει πίσω. Ποιες είναι αυτές οι «κόκκινες γραμμές»; Κατ΄ αρχάς, δεν είναι διατεθειμένος να μετατρέψει το κράτος της Κυπριακής Δημοκρατίας σε κοινότητα. Δεύτερον, επιμένει στη μετεξέλιξη της Κύπρου σε ομοσπονδιακό κράτος με μία κυριαρχία, μία ιθαγένεια και μία διεθνή προσωπικότητα. Τρίτον, θεωρεί ότι οι εγγυήσεις δεν είναι πλέον απαραίτητες, τη στιγμή που η Κύπρος είναι μέλος της ΕΕ και, τέταρτον, επιμένει να δοθεί λύση από τους Κυπρίους για τους Κυπρίους, χωρίς δηλαδή την ανάμειξη ξένου παράγοντα άρα και της επιδιαιτησίας. Παράλληλα, τα πρώτα «σύννεφα» σκιάζουν την προσωπική σχέση του κ. Χριστόφια με τον κ. Ταλάτ. Οταν άρχισε ο νέος γύρος διαπραγματεύσεων, ο κύπριος πρόεδρος χαρακτήριζε τον τουρκοκύπριο ηγέτη φίλο και σύντροφο. Τώρα όμως εμφανίζεται έντονα ενοχλημένος, καθώς βλέπει ότι ο κ. Ταλάτ λειτουργεί ως συγκυρίαρχος, ως εκπρόσωπος του τουρκικού κατεστημένου και προχωρεί ακόμη και σε διαβήματα (όπως το πρόσφατο σχετικά με την επίσκεψη Χριστόφια στη Μόσχα). Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι ότι κατά την κρίση με τις έρευνες για πετρέλαιο στην Κύπρο ο κ. Ταλάτ όχι μόνο ευθυγραμμίστηκε με τη θέση της Τουρκίας ότι η Κυπρος δεν έχει υφαλοκρηπίδα αλλά ζήτησε και μερίδιο από τα πετρέλαια τα οποία νορβηγικές αλλά και αμερικανικές εταιρείες προσπαθούν να εντοπίσουν. Το σκηνικό ρήξης που στήνουν Τουρκοκύπριοι και Αγκυρα, εν αναμονή και της ανάληψης της αμερικανικής προεδρίας από τον Μπαράκ Ομπάμα, σκοπό έχει επίσης όχι μόνο την αποκόμιση οφέλους αλλά και την ακύρωση της διεθνούς απήχησης της πολιτικής Χριστόφια. Ετσι θεωρούν ότι θα μπορέσουν να εφαρμόσουν, παράλληλα με τις απευθείας διαπραγματεύσεις οι οποίες καρκινοβατούν, το επονομαζόμενο «Σχέδιο Β» της πολιτικής τους. Οπως «Το Βήμα» πληροφορείται, τα βασικά σημεία του σχεδίου αυτού είναι: πρώτον, η αναβάθμιση του ψευδοκράτους (στο πλαίσιο αυτό ανοίγουν παντού διπλωματικά γραφεία, με τελευταίο το Κατάρ), δεύτερον, η ποιοτική αναβάθμιση των κατοχικών στρατευμάτων στο νησί, τρίτον, η μεταφορά και άλλων εποίκων στα Κατεχόμενα και, τέταρτον, η απόλαυση μεριδίου εκ των οφελών της ένταξης της Κυπριακής Δημοκρατίας στην ΕΕ και από τους Τουρκοκυπρίους.

Φυσικά, η Λευκωσία δεν προτίθεται να καθήσει με σταυρωμένα τα χέρια και ετοιμάζει απάντηση σε όλα αυτά. Κατά τις συνομιλίες που είχε ο κ. Χριστόφιας στην Αθήνα με την ελληνική κυβέρνηση την εβδομάδα που πέρασε συμφωνήθηκε, κατά πληροφορίες του «Βήματος», κατ΄ αρχάς η πληρέστερη και στενότερη συνεργασία μεταξύ των υπουργείων Εξωτερικών Κύπρου και Ελλάδος. Σε συνδυασμό με αυτό, έχουν αρχίσει στη Βασιλίσσης Σοφίας οι διεργασίες για τη σύσταση ομάδας εμπειρογνωμόνων που θα συνδράμει το έργο της κυπριακής κυβερνήσεως σε κρίσιμα ζητήματα. Η Αθήνα και η Λευκωσία θα επιδιώξουν επίσης την όσο το δυνατόν ενεργότερη εμπλοκή και αξιοποίηση της ΕΕ, καθώς και των πέντε μονίμων μελών του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών.

Δεν είναι άλλωστε τυχαίο ότι κατά την πρόσφατη μίνι κρίση με τις πετρελαϊκές έρευνες υπήρξε άμεση κινητοποίηση της γαλλικής προεδρίας της ΕΕ, η οποία ζήτησε παρασκηνιακά αλλά σε υψηλούς τόνους από την Αγκυρα να σταματήσουν οι προκλήσεις. Επίσης, ο βρετανός πρωθυπουργός Γκόρντον Μπράουν παρενέβη δημοσίως για να εκφράσει την υποστήριξή του προς τον πρόεδρο Χριστόφια και να επικρίνει τη δραστηριότητα της Τουρκίας. Και βέβαια δεν πρέπει να αγνοηθεί η αγαστή συνεργασία που δημιουργείται ανάμεσα στον πρόεδρο Χριστόφια και στον ρώσο ομόλογό του Ντμίτρι Μεντβέντεφ.

Το μέλλον των συναντήσεων

Τον Δεκέμβριο αναμένεται να πραγματοποιηθούν άλλες πέντε συναντήσεις των κκ. Χριστόφια και Ταλάτ. Στην πραγματικότητα, όμως, οι συναντήσεις αυτές είναι διερευνητικές αφού ακόμη το «πάρε δώσε» αργεί. Είναι άλλωστε χαρακτηριστικό ότι δεν έχουν καταφέρει να συμφωνήσουν ούτε στο εκλογικό σύστημα που θα έχει το κράτος ούτε στο είδος του πολιτεύματος. Σύμφωνα με πληροφορίες, όσο η Αγκυρα βλέπει κλειστή την πόρτα της ευρωπαϊκής πορείας της δεν έχει λόγο να προβεί σε παραχωρήσεις. Εκ των πραγμάτων, μείζονες εξελίξεις δεν πρόκειται να σημειωθούν πριν από τα μέσα του 2009, όταν θα εμφανιστεί στον ορίζοντα η διαδικασία αξιολόγησης της ενταξιακής πορείας της Αγκυρας. Ο ειδικός διαμεσολαβητής των Ηνωμένων Εθνών για το Κυπριακό Αλεξάντρ Ντάουνερ έχει μάλιστα αφήσει να διαφανεί το αναπόφευκτο σύνδεσης της πορείας του ζητήματος με τα ευρωτουρκικά, προφανώς όχι τυχαία. Στο πλαίσιο αυτό ο κ. Χριστόφιας διασυνέδεσε ευθέως προχθές από την Αθήνα τη λύση του Κυπριακού με τις ευρωτουρκικές σχέσεις, αφήνοντας παράλληλα ανοιχτό το ενδεχόμενο για σκλήρυνση της στάσης της Λευκωσίας και για χρήση του δικαιώματος βέτο στην ΕΕ στο μέλλον, αν η Αγκυρα δεν επιδείξει εποικοδομητική διάθεση.