"Λόρδος Μπάυρον, λόχος, ΕΛΑΣ, ΕΠΟΝ"

«Βουνά και κάμποι και της Αθήνας όλοι οι δρόμοι αντιλαλούν: Λόρδος Μπάυρον, λόχος, ΕΛΑΣ, ΕΠΟΝ, Ιερός λόχος των Σπουδαστών»

Η Ενιαία Πανελλαδική Οργάνωση Νέων (Ε.Π.Ο.Ν.) υπήρξε κατά τη διάρκεια της Κατοχής η πιο μαζική αντιστασιακή οργάνωση νέων. Ιδρύθηκε στην Αθήνα στις 23 Φεβρουαρίου 1943 σε μυστική σύσκεψη αντιπροσώπων νεανικών οργανώσεων της εποχής. Στην ίδρυσή της συμμετείχαν οι πολιτικές οργανώσεις: Εθνικό Απελευθερωτικό Μέτωπο Νέων (ΕΑΜΝ), Ομοσπονδία Κομμουνιστικών Νεολαιών Ελλάδος (ΟΚΝΕ), Σοσιαλιστική Επαναστατική Πρωτοπορία Ελλάδος (ΣΕΠΕ), Αγροτική Νεολαία Ελλάδος, Λαϊκή Επαναστατική Νεολαία, οι αντιστασιακές οργανώσεις της Αθήνας: Λεύτερη Νέα, Φιλική Εταιρεία Νέων και Ενιαία Εθνικοαπελευθερωτική Νεολαία, οι αντιστασιακές οργανώσεις της επαρχίας: Ένωση Νέων Αγωνιστών Ρούμελης και Θεσσαλικός Ιερός Λόχος και η οργάνωση μαθητών Ενιαία Μαθητική Νεολαία.

Στο Καταστατικό της, η ΕΠΟΝ αυτοπροσδιορίζεται ως οργάνωση «εθνικοαπελευθερωτική, αντιφασιστική - προοδευτική, αντιπολεμική – φιλειρηνική». Ως βασικοί σκοποί της καθορίστηκαν:- Η εθνική απελευθέρωση, η πλήρης ανεξαρτησία και ακεραιότητα της Ελλάδας με καθημερινό και αδιάκοπο αγώνα. - Η εξόντωση του φασισμού τώρα και στο μέλλον και με οποιαδήποτε μορφή παρουσιαστεί. - Η καταπολέμηση των ιμπεριαλιστικών πολέμων και η υπεράσπιση της ειρήνης με βάση την αρχή της αυτοδιάθεσης των λαών.

Επονίτες Αντάρτες: «Με τη χρυσή της νιότης πανοπλία…»

«Από το ζυμάρι της ΕΠΟΝίτικης Νεολαίας μεσ’ στις γραμμές του ΕΛΑΣ πλάστηκε ένας νέος τύπος μαχητή: Ο ανταρτοΕΠΟΝίτης του βουνού, ο ΕΠΟΝΕΛΑΣίτης της πόλης, που πολεμούσε και τραγουδούσε και κάποτε έπεφτε στη μάχη τραγουδώντας! Αυτό αποτελεί τον πιο τιμητικό τίτλο της ΕΠΟΝ και ολόκληρης της Νεολαίας μας. Πολεμήσαμε όσο κανείς για τη λευτεριά της πατρίδας» (Από την Απόφαση της Γ’ Ολομέλειας του ΚΣ της ΕΠΟΝ). ό 35.000 ΕΠΟΝίτες και ΕΠΟΝίτισσες κατατάχθηκαν και πολέμησαν στις γραμμές του Ελληνικού Λαϊκού Απελευθερωτικού Στρατού (ΕΛΑΣ) στα βουνά, στις πόλεις, στον Εφεδρικό ΕΛΑΣ και στις βοηθητικές υπηρεσίες. Με εντολή του Γενικού Στρατηγείου του ΕΛΑΣ, μορφοποιήθηκαν σε όλη τη χώρα, στις μεραρχίες και στα τάγματα, ομάδες και διμοιρίες της ΕΠΟΝ, με τρία κύρια «μέτωπα»: Το πολεμικό, το διαφωτιστικό και το εκπολιτιστικό - ψυχαγωγικό. Συνολικά, σχηματίστηκαν πάνω από 200 τέτοιες ομάδες, με 8.000 επίλεκτους ΕΠΟΝίτες. Η συμμετοχή της ΕΠΟΝ στην ένοπλη δράση κορυφώνεται το 2ο εξάμηνο του 1944, μέχρι και την απελευθέρωση, ιδιαίτερα στις μάχες Αμφιλοχίας - Ναυπάκτου, Στυμφαλίας, Καλαμάτας και αλλού.
Ολη αυτή η προσπάθεια είχε οργανωμένα χαρακτηριστικά. Στο βουνό «έβγαιναν» με συλλογική απόφαση, όταν τους χρειαζόταν το βουνό, ενώ παράλληλα είχαν εκτεθεί πάρα πολύ στην πόλη. Τα ένοπλα τμήματα της πόλης συγκροτούνταν πειθαρχημένα και οργανωμένα και όχι στη βάση της πρωτοβουλιακής οπλοφορίας για ατομική αυτοάμυνα.
Είναι φυσικό ότι οι ανταρτοΕΠΟΝίτες ήταν βασικό δυναμικό της Σχολής Αξιωματικών του ΕΛΑΣ στη Ρεντίνα, ενώ σημαντική ήταν η συνεισφορά των ΕΠΟΝιτών της Αθήνας στη μάχη του Δεκέμβρη του ‘44 ενάντια στη βρετανική επέμβαση.

Ηρωικές μορφές: Πολέμησαν για τη ζωή…«Οι ήρωες της ΕΠΟΝ δεν έπεσαν από τον ουρανό. Οσοι έδρασαν την περίοδο εκείνη, δεν λογάριαζαν ότι θα πεθάνουν ή ότι θα βασανιστούν μέχρι θανάτου. Κι όμως, αντιμετώπισαν το θάνατο χαμογελαστά». Τα λόγια αυτά του Νίκου Καραντηνού στον «Ο», αποδεικνύουν ότι οι ΕΠΟΝίτες δεν πολέμησαν για να πεθάνουν, αλλά για να ζήσουν μιαν άλλη ζωή. Τα ιδανικά και η πίστη στο δίκιο και τη δύναμη του λαού, ήταν η ανεξάντλητη κινητήρια δύναμη τους.Χιλιάδες ήταν οι μάρτυρες και οι ήρωες της νέας γενιάς, οι οποίοι γαλουχήθηκαν με τα ιδανικά της ΕΠΟΝ και έγραψαν, με τη θυσία και το αίμα τους, χρυσές σελίδες στη νεότερη ιστορία. Πριν ακόμη ιδρυθεί η ΕΠΟΝ, οι νέοι είχαν ενεργό συμμετοχή στον αντιφασιστικό αγώνα.

Ηρωες, όμως, δεν θα μπορούσαν να είναι μόνο οι χιλιάδες που έδωσαν τη ζωή τους. Ηρωες ήταν οι διαδηλωτές, που, σε κάθε τους βήμα μέσα στην πορεία, σημαδεύονταν από τα χιτλερικά πολυβόλα. Ηρωες ήταν οι φυλακισμένοι που βασανίστηκαν. Ηρωες ήταν οι ένοπλοι μαχητές της ΕΠΟΝ, στις πόλεις και τα βουνά. Ηρωες είναι όλοι οι αγωνιστές που πέρασαν από φωτιά και σίδερο και αφιέρωσαν όλη τους τη ζωή στον αγώνα.Ο ηρωισμός των ΕΠΟΝιτών ήταν μια καθημερινή διαδικασία, όταν, μέσα από την πείνα, τις κακουχίες και την καθημερινή απειλή να χάσουν τη ζωή τους, πολεμούσαν για τη λευτεριά. Και είναι αυτός ο καθημερινός ηρωισμός. «Είναι δύσκολο μια μέρα να πάρεις τα όπλα, αλλά είναι αμέτρητα πιο δύσκολο κάθε μέρα, σε κάθε σου επιλογή να επιβεβαιώνεις τη βασική σου αγωνιστική απόφαση», μας είπε ένας παλιός αγωνιστής.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα ηρωισμού είναι το Κάστρο του Υμηττού, το 1944. Ενα μικρό σπίτι, αποθήκη οπλισμού όπου εγκλωβίστηκαν τρεις ΕΠΟΝίτες, οι Μήτσος Αυγέρης, Κώστας Φωλτόπουλος και Θάνος Κιοκμενβης, και το μετέτρεψαν σε απόρθητο φρούριο. Μεγάλες δυνάμεις Γερμανών και ταγματασφαλιτών έδωσαν σκληρή μάχη επί πολλές ώρες, με όλμους και βαρύ οπλισμό, ωσότου να ρίξουν τα τρία παλικάρια. Οταν τελικά επικράτησαν δεν πίστευαν στα μάτια τους, αφού περίμεναν ότι θα έβρισκαν στο σπίτι τουλάχιστον μια διμοιρία.

Πηγή: Εφημερίδα Οδηγητής