Μεταδημοκρατία της δυσφορίας

Του ΝΙΚΟΥ ΞΥΔΑΚΗ

Μετά το Xanadu των βασάλων και των χλιδεμπόρων, μετά τον κουρέλα μπερντέ της μεταπολίτευσης, μετά την «Αυτή–είναι–η–Ελλάδα» του Σαμίνα Σημίτη, μετά τους νταβατζήδες Μπαϊρακτάρη και τις υποκλοπές Βόνταφον, μετά τη μεταρρύθμιση του ασφαλιστικού με πέτσινα ομόλογα, μετά το «να σ’ αλείψω ασύμμετρα τριχίλιαρα και λάδι» ολοκαύτωμα, μετά… Μετά, τι;

Μεταδημοκρατία.

Η πολιτική ξόφλησε, οι μάζες εγκατέλειψαν τις πλατείες, επικοινωνιολόγοι και γκαλοπιτζήδες κουρδίζουν εικόνες, το νέο ηγεμονικό consesus εξόρισε συγκρούσεις και ανταγωνισμούς, οι πανομοιότυπα κεντρώοι πολιτικοί διαχειρίζονται, οι μάνατζερ κυβερνούν, και η απέραντη μεσαία τάξη, εξουθενωμένη, στα γόνατα, δεν μπορεί καν να φωνάξει, μονάχα δυσφορεί: βαθιά, δομικά, ασταμάτητα.

Η Γ΄ Ελληνική Δημοκρατία επιτέλους εκσυγχρονίστηκε· υπερέβη την πολιτική και τις ενοχλητικές συγκρούσεις της, και πότισε μεταπολιτική το συλλογικό σώμα: άχρωμη, εργαλειακή μεταπολιτική, απαξιωτική θεσμών και αξιών, περιφρονούσα τα πρόσωπα, υποσκαπτική της συμμετοχής. Είμαστε μεταδημοκρατία.

Δημοκρατία στα χαρτιά, καζίνο και τσίρκο στην πράξη. Το βίντεο της λαοπρόβλητης Εφης Σαρρή (βλ. YouTube) εκφράζει την κορύφωση της αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας στο real estate agency «Hellas»: απλό, ανεπιτήδευτο, low budget, ένα b–movie που χαρίζει γέλιο και αναστοχασμό. Είναι η χειροποίητη απάντηση της απρόβλεπτης αγέλης απένταντι στη χλιδάτη υπερπαραγωγή του ντιμπέιτ των μπότοξ. Είναι το συμβολικό πύκνωμα της Μεταδημοκρατίας του Φρέντο. Είναι το «Ολοι ίδιοι είναι».

Kομμένη η πλάκα.

Το πλήθος δυσφορεί γιατί το νόημα αποδήμησε, γιατί η καθημερινότητα είναι δυσβάσταχτη έτσι α–νόητη, γιατί καμιά πολιτική δεν πηγάζει πια από το υποκείμενο που κάποτε ονομαζόταν «Λαός», γιατί οι εναλλακτικές δεν φαίνονται στον ορίζοντα, γιατί η καταφυγή στην κατανάλωση αντί να ανακουφίζει οδηγεί στα Prozac και βουλιάζει το ήδη αδύναμο νοικοκυριό, γιατί το New Age είναι ακόμη πιο ρηχό απ’ όσο ακούγεται, γιατί η φυγή και ο αναχωρητισμός βυθίζουν βαθύτερα στην ξένωση, γιατί η ερημιά κατοικεί εντός.

Το πλήθος δυσφορεί. Η αισθητική πρόσληψη της φύσης (ωραίο το τοπίο!), η οικοπεδοφαγία, οι ταχείς αυτοκινητόδρομοι, τα παϊδάκια μες στο δάσος, η αφθονία δικτύων 3G, δεν γεμίζουν το κενό, δεν γεμίζουν νόημα την άδεια ζωή. Η λατρεία του σμιλεμένου σώματος και της cool νεότητας, τα σκετς των τηλεκηρύκων, οι αυτοεκπληρούμενες προφητείες των κάθε λογής μανατζαρέων, δεν γεμίζουν νόημα τη γυμνή ζωή.

Το πλήθος σαλεύει. Αντιδρά. Φορά μαύρα. Στέλνει sms. Αναζητά την απολεσθείσα συλλογικότητα, το χαμένο σώμα, και το βρίσκει πρόχειρο, ψηφιοποιημένο ήδη, στο address book του κινητού και του λάπτοπ: το τέτοιο συλλογικό σώμα είναι απελπιστικά ρικνό, μια σκιά, είναι ουσιαστικά η παρέα και οι γνωστοί, αλλά είναι το μόνο ίσως σημείο εκκίνησης για την επανεύρεση του συλλογικού παιχνιδιού. Και μπορεί να πολλαπλασιαστεί, να πάει μακριά, σαν αλυσίδα από φρυκτωρίες. Οταν τα νεωτερικά δίκτυα ξεμένουν από σήμα, τα μεταδίκτυα συγκροτούνται ξαναβρίσκοντας το αρχαϊκό φλόγα-με–φλόγα, σώμα-με–σώμα.

Η μεσαία Ελλάδα δυσφορεί. Ξεφυσάει, σιχτιρίζει. Μα όπου κι αν στραφεί, αντικρίζει τοίχους. Εχασε την πίστη, έχασε τον λόγο. Η πίστη έγινε δεισιδαιμονία, έγινε φανατισμός· ο λόγος έχασε την κριτική του δύναμη, έγινε εργαλειακός, έγινε σύμβαση και χειραγώγηση. Η πολιτική διεξάγεται με αναθέσεις σε εργολάβους, με outsourcing. Η έκλειψη όλων αυτών επιτείνει τη δυσφορία. Κενό.

Στην πολιτική δεν υπάρχει κενό. Ούτε νοείται κοινωνία χωρίς συγκρούσεις. Κάποιος θα σπεύσει να συμπληρώσει το κενό. Και οι απωθημένες συγκρούσεις όσο κι αν μετατεθούν, θα εκδηλωθούν πιο βίαιες από ποτέ, τυφλές· και τότε, διόλου δημοκρατικές.

Οι εκλογές είναι μια στιγμή, η δυσφορία είναι διαρκής· θα συνοδεύει το μεσαίο πλήθος διαρκώς, όσο δεν αίρονται οι αιτίες που τη γεννούν, όσο η οντολογική, η υπαρξιακή διάσταση της πολιτικής, αυτή που εννοηματώνει τη ζωή, θα παραμένει εξόριστη, όσο η υπόσχεση για πραγμάτωση της επιθυμίας και πλήρωση του εαυτού θα παραμένει κενή και ανεκπλήρωτη. Οσο η ζωή κυλά ορισμένη τεχνοκρατικά σε ράγες, χωρίς νόημα, χωρίς σκοπό, η δυσφορία είναι η συνθήκη μας, είναι το πεπρωμένο μας, είναι η ζωή μας.

Σηκώστε τον ποδόγυρο! Διαπλέουμε τη Μεταδημοκρατία της Δυσφορίας…

Ένα βλέμμα, Καθημερινή 09.09.2007