Μετά είκοσι επτά έτη

Του Θανάση Τζιούμπα

Στις 10 Αυγούστου 1996, στις προβλήτες της Λεμεσού, συναντήθηκαν δύο αντιλήψεις για την ελευθερία:

Η πρώτη ήταν η συνέχεια των κινημάτων των μαθητών που έσπαγαν την πράσινη γραμμή για να φτάσουν στο εμβληματικό για την κυπριακή ιστορία Γυμνάσιο του Άγιου Κασσιανού ή του κινήματος “οι γυναίκες επιστρέφουν”. Ήταν τα κομμάτια εκείνα της κυπριακής κοινωνίας που έθεταν στο προσκήνιο την άρση της κατοχής μέσω της ειρηνικής επιστροφής στα κατεχόμενα, αμφισβητώντας τα αποτελέσματα δύο δεκαετιών “διαλόγου” όπως και της προτεραιότητας στο “κυπριακό θαύμα”, αμφισβητώντας επίσης και την μονοδιάστατη μεταβολή της Κυπριακής Δημοκρατίας σε σημαία ευκαιρίας και υπεράκτιο φορολογικό παράδεισο αποστρέφοντας το βλέμμα από το κατοχικό συρματόπλεγμα.

Η δεύτερη ήταν η “μπελ επόκ” της δεκαετίας του ‘90, όταν η πτώση του τείχους του Βερολίνου και η αίσθηση του “τέλους της ιστορίας” αναγόρευσαν την ελευθερία σε ανεμπόδιστη κίνηση του δεξιού χεριού στην μανέττα του γκαζιού και τα άλογα του κινητήρα να καταβροχθίζουν χιλιόμετρα διακεκομμένης γραμμής στην άσφαλτο: “live free ride free” ήταν το σύνθημα της πορείας των μοτοσικλετιστών που οργάνωσε FEM (Ευρωπαϊκή Ομοσπονδία Μοτοσικλετιστών).

Στόχος της συνάντησης η κατεχόμενη Κερύνεια, η διάσπαση του τελευταίου τείχους που πλήγωνε ευρωπαϊκό έδαφος.

Η ιστορία της βίας όμως αποδείχθηκε ότι δεν έχει τελειώσει. Η πορεία προς την πράσινη γραμμή ματαιώθηκε μετά από τους εκβιασμούς και την κατατρομοκράτηση του δύσμοιρου προέδρου της διοργανώτριας Κυπριακής Ομοσπονδίας Μοτοσικλετιστών, ενώ οι Ευρωπαίοι συμμετέχοντες προσγειώθηκαν ανώμαλα στην καθ’ ημάς πραγματικότητα και βρέθηκαν σε καταστάσεις που δεν μπορούσαν ιδεολογικά και οργανωτικά να διαχειριστούν.

Έμεινε η οργή των πληβείων του κυπριακού “θαύματος”, των πολιτικά και κοινωνικά αποκλεισμένων που έβλεπαν την κατεχόμενη γη τους να τους χαμογελάει χωρίς να μπορούν να την αγγίξουν. Αυτή η οργή ξεχύθηκε ανοργάνωτη στο συρματόπλεγμα για να αντιμετωπίσει το οργανωμένο σχέδιο της κατοχής.

Στις 11 Αυγούστου ο Τάσος Ισαάκ λυντσαρίστηκε από τους δολοφόνους του Ντεκτάς, και λίγες μέρες μετά, στις 15 ο Σολωμός Σολωμού πυροβολήθηκε εν ψυχρώ, σκαρφαλωμένος στον ιστό της σημαίας του αίσχους στην Δερύνεια.

Θα περίμενε κανείς ότι αυτά τα γεγονότα θα αρκούσαν για να θέσουν το κυπριακό σε νέα τροχιά, το τέλος της αυταπάτης για μια συμφωνία τύπου “δικοινοτικής διζωνικής ομοσπονδίας”, την συνειδητοποίηση ότι “απελευθέρωση, η μόνη λύση” όπως έγραφε το πανό των κύπριων μοτοσικλετιστών.

Όμως το κυπριακό και ελλαδίτικο πολιτικό σύστημα αποδείχθηκε αρκετά ελαστικό για να απορροφήσει έναν τέτοιο κραδασμό. Οι αναταράξεις αμβλύνθηκαν και έσβησαν από την επικαιρότητα σαν αυγουστιάτικο μπουρίνι, όλα έμοιαζαν να επιστρέφουν στο ενύπνιο που αντιπαρέρχεται το προφανές: ότι η Τουρκία, είτε με την κεμαλική Τσιλέρ είτε με τον νεοοθωμανό σουλτάνο Ερντογάν δεν θα πάψει να επιχειρεί να καταπιεί σταδιακά τον ελληνισμό σε Κύπρο και Ελλάδα. Με την σκληρή ισχύ των όπλων όταν η πολιτική της αμφισβητείται από άοπλους διαδηλωτές ή με την ανατροπή των συσχετισμών ένοπλης δύναμης, με την ήπια ισχύ της διπλωματίας, της οικονομικής ανάπτυξης, της επιτήδειας εκμετάλλευσης της γεωστρατηγικής της θέσης στον χάρτη.

Υπάρχει μια θεμελιώδης ασυμμετρία ανάμεσα στο πως αντιμετωπίζει την ύπαρξη του ελληνισμού στην Κύπρο η Άγκυρα και η Αθήνα: Για την πρώτη, όπως το έχει διατυπώσει ο Νταβούτογλου, η κατοχή της Κύπρου είναι απαραίτητη για την μεσογειακή πολιτική της Τουρκίας, τόσο που ακόμη κι αν δεν υπήρχαν Τουρκοκύπριοι θα έπρεπε να εφευρεθούν. Για την δεύτερη το Κυπριακό είναι μια ενόχληση στο μικροελλαδικό της όραμα. Δεν είναι βέβαιο ότι η άρνηση του γεγονότος ότι, χωρίς την Κύπρο, ο Ελληνισμός δεν είναι παρά ένα ακόμη βαλκανικό κρατίδιο, είναι σύμπτωμα κακής εκτίμησης, άγνοιας ή συνειδητής επιλογής.

Οκτώ χρόνια αργότερα παρ’ όλα αυτά, το καταστροφικό σχέδιο Ανάν απορρίφθηκε με μεγάλη πλειοψηφία από τον κυπριακό λαό, παρά τις πιέσεις και τους εκβιασμούς του “διεθνούς παράγοντα” και του ενδοτικού κατεστημένου της ημεδαπής. Και σήμερα, μισόν σχεδόν αιώνα μετά την εισβολή, το πολιτικό δίπολο των ΔΗΣΥ και ΑΚΕΛ που καθόρισε τις εξελίξεις στο μοιάζει να έχει εξαντλήσει την δυναμική του στις κυπριακές εξελίξεις. Η Κύπρος μοιάζει να αντιλαμβάνεται την πραγματικότητα, έστω και με έναν δικό της ρυθμό.

Για την Αθήνα βέβαια η Κύπρος εξακολουθεί να βρίσκεται μακράν!

Ήταν η θυσία των δύο νέων σπόρος που κάηκε σε άγονο έδαφος; Ή μήπως, όπως λέει ο ποιητής, κάπου “θάλλουν οι νεκροί, άνθη της αύριον”;