"Οι εργάται να εργάζωνται 8 ώρας την ημέραν"

Την πρώτη Μαΐου του 1894, στο Παναθηναϊκό Στάδιο, ο αριθμός των συγκεντρωμένων (περίπου 6000) ήταν μεγαλύτερος από κάθε άλλη φορά, επιβεβαιώνοντας το ενδιαφέρον, ανάμικτο με περιέργεια, για τις σοσιαλιστικές ιδέες και τα δημόσια πρόσωπα του κινήματος, τον Πλάτωνα Δρακούλη και τον Σταύρο Καλλέργη, που ήταν οι κύριοι ομιλητές. Οι οργανωτές της Πρωτομαγιάς ανήκαν και οι δύο στο κυρίαρχο για την εποχή τους ρεύμα της Σοσιαλιστικής Αριστεράς που ήθελε να συνδυάζει το κοινωνικό και το πατριωτικό στοιχείο.

Οι παρέες και οι οικογένειες -«αι εργατικαί τάξεις [που] εποίκιλλον το πολύ αυτό πλήθος»- στα καφενεία και στην ύπαιθρο, όπως και οι εκατοντάδες περιπατητές πέριξ του Σταδίου, προσέδωσαν επιπλέον όγκο στη σοσιαλιστική συγκέντρωση. Διανομή φυλλαδίων, ερυθρά σήματα «επί της κομβιοδόχης», το ψήφισμα της συγκέντρωσης, οι λόγοι των Δρακούλη, Καλλέργη και Μαρκαντωνάτου επιβεβαίωσαν την τυπολογία της εργατικής Πρωτομαγιάς. Η πυκνότητα των αναφορών στην «ευταξία» της δημόσιας συνάθροισης υπογραμμίζει τον απόηχο της ορμητικής εμφάνισης των σοσιαλιστών τον Δεκέμβριο του 1893 και των ευρωπαϊκών ειδήσεων για τον συγκρουσιακό χαρακτήρα της ημέρας: «η αστυνομία [...] έλαβε τα κατάλληλα μέτρα προς «ήμερον διεξαγωγήν της συγκεντρώσεως», «γραφικόν ήτο το θέαμα των διασχιζόντων το πλήθος απείρων αστυφυλάκων, των εφίππων χωροφυλάκων, των ιππέων και των αξιωματικών», «εθεάθησαν αστυφύλακες τινές, εκ των διαταχθέντων όπως επιβλέπωσιν την τάξιν, διανέμοντες κρυφίως προ- κηρύξεις εις το πλήθος των θεατών».

Το ψήφισμα που εξεδόθη, εκτός από τα αιτήματα του 1893 προσέθεσε και ορισμένα ακόμα, ανοίγοντας τον δρόμο για την διεύρυνση των σοσιαλιστικών και λαϊκών διεκδικήσεων.

Α) Την Κυριακήν να κλείωνται τα καταστήματα καθ΄ όλην την ημέραν και οι εργάται ν’αναπαύωνται.
Β) Οι εργάται να εργάζωνται επί 8 ώρας την ημέραν και ν’ απαγορευθή η εργασία εις τους ανηλίκους.
Γ) Να απονέμεται σύνταξις εις τους εκ της εργασίας παθόντας και καταστάντας ανικάνους προς συντήρησιν εαυτών και της οικογενείας των.
Δ) Να καταργηθώσιν οι θανατικαί εκτελέσεις.
Ε) Να καταργηθή η δια χρέη προσωπική κράτησις.

Δικαιολογώντας την άρνησή του να παραστεί ως ομιλητής, ο αρχισυντάκτης του Μεταρρυθμιστή Δημήτριος Ζαλούχος επικαλέστηκε τον κίνδυνο να «διαβληθώμεν [...] ότι εμείς εξηγείρομεν και ερεθίζομεν τους εργάτας».

Η πρωτομαγιάτικη συγκέντρωση του 1894 υπήρξε η τελευταία του 19ου αιώνα. Το 1895, η επιτροπή του σοσιαλιστικού συλλόγου «Άρδην» γνωστοποίησε «ότι σήμερον 1ην Μαΐου ημέραν εορτής των σοσιαλιστών δεν θα προβώμεν εις ουδεμίαν εκδήλωσιν των φρονημάτων μας», ενώ τα επόμενα χρόνια οι ειδήσεις αφορούσαν αποκλειστικά την -«μελαγχολικωτέρα» το 1897- «εορτή των ανθέων» και των ρομαντικών περιπατητών. Η ανησυχία του Ζαλούχου έμελε να επιβεβαιωθεί: από τον Μάιο του 1894 οι σοσιαλιστές γνώρισαν ποικίλες διώξεις, οι διαβρωτικές επιπτώσεις των οποίων άφησαν ορατά ίχνη στη διαμόρφωση του σοσιαλιστικού κινήματος. Οι εξελίξεις είχαν ως αφετηρία τη σύλληψη στις 27 Μαΐου του Ευάγγελου Μαρκαντωνάτου, που ήταν ομιλητής στην πρωτομαγιάτικη συγκέντρωση και ηγετική μορφή του Σοσιαλιστικού Συλλόγου. Σύμφωνα με το κατηγορητήριο, ο Μαρκαντωνάτος είχε εκβιάσει για τις ανάγκες του κινήματος τον Ανδρέα Συγγρό, απαιτώντας 25.000 δραχμές προς «εξιλασμόν» του βίου του. Άλλοι έντεκα σοσιαλιστές (μεταξύ αυτών οι Αλέξανδρος Ματιάτος, και Διονύσιος Μάργαρης) συνελήφθησαν ύστερα από τρεις μέρες […]

Οι δύο οργανωτές των πρώτων εκδηλώσεων της Πρωτομαγιάς, ο Σταύρος Καλλέργης και ο Πλάτων Δρακούλης, θα κάνουν το επόμενο βήμα προς τη διαμόρφωση του ελληνικού σοσιαλιστικού κινήματος.

Ο Σταύρος Καλλέργης (1864-1926) γεννήθηκε στο Χουμέρι Μυλοποτάμου Κρήτης και καταγόταν από παλιά αρχοντική οικογένεια αλλά μετανάστευσε σε μικρή ηλικία στην Αθήνα επειδή ο πατέρας του υφίστατο διώξεις από την τουρκική εξουσία και μεγάλωσε στο… ανακτορικό περιβάλλον. Εν τούτοις, από μικρός είχε έντονη ανάμειξη στο φοιτητικό κίνημα και προσέγγισε τις σοσιαλιστικές ιδέες. Τον Μάιο του 1890 ίδρυσε τον Κεντρικό Σοσιαλιστικό Σύλλογο, ενώ εξέδιδε την εφημερίδα “Σοσιαλιστής”. Όταν όμως ξέσπασε η επανάσταση στην Κρήτη εναντίον των Τούρκων, συμμετείχε σε αυτή μαζί με τον μετέπειτα μάρτυρα του αγροτισμού, ομοϊδεάτη του, Κεφαλλονίτη Μαρίνο Αντύπα (1872-1907). Ο Καλλέργης θα εκλεγεί αντιπρόσωπος στην Επαναστατική Συνέλευση του Αρκαδίου και βουλευτής στην εθνική εξέγερση του 1912. Πέθανε το 1926 στην Κρήτη, όπου ζούσε από το 1905 πάμπτωχος.

Ο Πλάτων Δρακούλης (1858-1942), η σημαντικότερη φυσιογνωμία του πρώιμου σοσιαλιστικού κινήματος και εκδότης του Άρδην, Ιθακήσιος την καταγωγή, όχι μόνο θα επιχειρεί να συνδέσει το εθνικό και το κοινωνικό στοιχείο, αλλά θα εισαγάγει σε μια πρώιμη μορφή και την οικολογική διάσταση στο σοσιαλιστικό κίνημα.Ο Δρακούλης είχε γεννηθεί το 1858 από πλούσια οικογένεια στην κατεχόμενη από τους Βρετανούς Ιθάκη, ο δε πατέρας του, Ευστάθιος Δρακούλης, διετέλεσε επί πολλά χρόνια έπαρχος του νησιού. Τελείωσε το λύκειο στην Πάτρα και στη συνέχεια σπούδασε νομικά στην Αθήνα ενώ τα πρώτα του εκδοτικά βήματα(1885-1887) τα έκανε ως δημοσιογράφος στην εφημερίδα Αιών του ριζοσπάστη Τιμολέοντα Φιλήμονα ενώ παράλληλα, το 1885, άρχισε να εκδίδει το περιοδικό Άρδην – «φύλλον των ανθρωπίνων συμφερόντων». Από τις σελίδες του περιοδικού του ο Δρακούλης προπαγανδίζει την αναδιανομή του πλούτου υπέρ των «μοχθούντων», την πρόνοια για τους φτωχούς, τους ανήμπορους και τους «πεινώντας» κ.λπ., σε μια ιδεολογία κράμα χριστιανικών και σοσιαλιστικών ιδεών. Το Άρδην συνάντησε μεγάλη απήχηση ιδιαίτερα μεταξύ των νέων και προκάλεσε δριμείες επιθέσεις του Τύπου της εποχής για εγκληματικότητα, ανηθικότητα και αθεΐα.

Ο Δρακούλης διατηρούσε σχέσεις και με τον διεθνή σοσιαλισμό και το 1889 είχε λάβει μέρος στο ιδρυτικό συνέδριο της Β΄ Διεθνούς, στο Παρίσι. Συμμετείχε στις βουλευτικές εκλογές του 1895 ως κοινός υποψήφιος των Ελλήνων σοσιαλιστών με την Σοσιαλιστική Αδελφότητα, στην Αθήνα και την Πάτρα. Το 1901, εξέδωσε στην Οξφόρδη όπου βρισκόταν το μηνιαίο περιοδικό Έρευνα, την έκδοση του οποίου αργότερα μετέφερε στην Αθήνα με μορφή εβδομαδιαίας εφημερίδας. Όταν επέστρεψε στην Ελλάδα, το 1908, έγινε δεκτός με μεγάλες τιμές ενώ το 1910 ίδρυσε τον Σύνδεσμο των Εργατικών Τάξεων της Ελλάδας (κατόπιν Ελληνικό Σοσιαλιστικό Κόμμα). Στις εκλογές του Αυγούστου του 1910, εξελέγη ως ανεξάρτητος σοσιαλιστής βουλευτής και στήριξε την κυβέρνηση του Ελευθέριου Βενιζέλου, στην οποία παρέσχε ψήφο εμπιστοσύνης. Στις εκλογές του Νοεμβρίου του ίδιου έτους, επανεκλέχθηκε αρχικώς ως συνεργαζόμενος σοσιαλιστής με το Κόμμα των Φιλελευθέρων, ωστόσο η επανεκλογή του τελικά ακυρώθηκε, έπειτα από προσφυγές συνυποψηφίων του. Ο Δρακούλης καθ’ όλη την περίοδο των Βαλκανικών Πολέμων μέχρι την εκστρατεία στη Μικρά Ασία, στήριζε σθεναρά την πολιτική του Ελευθερίου Βενιζέλου με αποτέλεσμα να αποκοπεί σταδιακώς από το σοσιαλιστικό κίνημα που, κάτω από την επίδραση της Φεντερασιόν της Θεσσαλονίκης και των Μπολσεβίκων, θα τραβήξει στην εντελώς αντίθετη κατεύθυνση.

Οι ρίζες της ελληνικής Αριστεράς στον 19ο αιώνα θα είναι γαριβαλδινού-ριζοσπαστικού χαρακτήρα και θα θέτουν ως κατ’ εξοχήν αίτημα την απελευθέρωση των υπόδουλων λαών της οθωμανικής Αυτοκρατορίας, παράλληλα με την κοινωνική απελευθέρωση. Ο επτανησιακός ριζοσπαστισμός αποτέλεσε τη σημαντικότερη συνιστώσα του κινήματος αυτής της περιόδου και μπόλιασε την ελληνική Αριστερά με μια παράδοση όπου το κοινωνικό στοιχείο διαπλεκόταν οργανικά με τους εθνικοαπελευθερωτικούς αγώνες, διάσταση την οποία θα επαναφέρει στο προσκήνιο ο Άρης Βελουχιώτης στη διάρκεια της Αντίστασης.

Ο θεωρούμενος από πολλούς ως ο πρώτος Έλληνας σοσιαλιστής, ο Κεφαλλονίτης Παναγιώτης Πανάς (1832-1896), στην Αλήθεια, τόνιζε ήδη το 1861 πως το νόημα του «αληθούς» ριζοσπαστισμού δεν έχει «ως μόνο του δόγμα την εθνική αποκατάστασιν, αλλά και την επί τα βελτίω της κοινωνίας ανάπλασιν». Στη συνέχεια, μαζί με τον Πατρινό Ανδρέα Ρηγόπουλο,συμμετείχαν στην παράνομη Δημοκρατική Ανατολική Ομοσπονδία, που ιδρύθηκε το 1865 στο Βουκουρέστι, και όχι μόνο έθετε ως στόχο την απελευθέρωση των βαλκανικών λαών αλλά και στρεφόταν κατά των αρχουσών τάξεων και της Βασιλείας. Στην ίδρυσή της συμμετείχαν και άλλοι Ευρωπαίοι και οι στόχοι της εταιρείας έφθαναν μέχρι τη δημιουργία μιας δημοκρατικής ομοσπονδιακής Ευρώπης. Δηλαδή, μια «Ενωμένη Ευρώπη» με αφετηρία τα… Βαλκάνια. Στην «νόμιμη» οργάνωση που δημιουργήθηκε για να καλύπτει τις δραστηριότητες της μυστικής οργάνωσης, τον Ρήγα, που εξέδιδε και ομώνυμη εφημερίδα, συμμετείχαν, εκτός του Πανά και του Ρηγόπουλου, ο επίσης Κεφαλλονίτης Ρόκκος Χοϊδάς (1830-1890), ο Τιμολέων Φιλήμων, ο Γεώργιος Φιλάρετος και άλλες προσωπικότητες του ριζοσπαστισμού της εποχής.

Συμφώνιους Υποτάκτικους

Σε μια περίοδο της Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας εμφανίστηκε στον δημόσιο λόγο ένας τύπος (πολιτικού) ανθρώπου που έμεινε στην... ιστορία ως Συμφώνιους Υποτάκτικους. Ηταν η εποχή που ο Γάιος Ιούλιος Μητσοτάκιους είχε διαδεχθεί τον Τιβέριο Κλαύδιο Τσίπριους στο... θρόνο της αυτοκρατορίας. Πατρίκιοι και πληβείοι αντάλλασαν απόψεις. Στον Ιππόδρομο, στο Καπιτώλιο και φυσικά στη Σύγκλητο. Εκεί «άνθησε» το είδος Συμφώνιους Υποτάκτικους. Επαιρνε μια απόφαση ο Γάιος Ιούλιος Μητσοτάκιους? Οι Συμφώνιους Υποτάκτικους αποθέωναν ότι έλεγε και φυσικά απέρριπταν ότι ανταπαντούσε ο Τιβέριος Κλαύδιος Τσίπριους. Χωρίς δεύτερη σκέψη. Έκανε μια πρόταση ο Τιβέριος Κλαύδιος Τσίπριους? Ε τότε οι αντίστοιχοι (γιατί υπήρχαν και στις δυο πλευρές…) Συμφώνιους Υποτάκτικους έπαιρναν θέση στην υπεράσπισή του ή στην απόρριψη του.
Μια εποχή έπεσε λιμός στην αυτοκρατορία. Εκεί έδωσαν... ρέστα οι Συμφώνιους Υποτάκτικους. "Ολοι μέσα να σωθεί η αυτοκρατορία" αποφάσισε (σωστά...) ο Γάιος Ιούλιος Μητσοτάκιους. "Ολοι μέσα..." είπαν με μια φωνη οι Συμφώνιους Υποτάκτικους. Με μπροσταρη τον διάσημο ιατρό Αέτιο Τσιόδριο τον Αμιδηνό η αυτοκρατορία οργανώθηκε και τα κατάφερε. Για το δικό τους το καλό, για τους γονείς τους, τα παιδιά τους, αλλά και για την κοινωνία οι πολίτες συμφώνησαν, πειθάρχησαν. Συμφώνησε και ο Τιβέριος Κλαύδιος Τσίπριους, αν και ορισμένοι δικοί του Συμφώνιους Υποτάκτικους στραβομουτσούνιαζαν που δεν μπορούσαν να αντιπαρατεθούν στην απόφαση του Γάιου Ιούλιου Μητσοτάκιους. Και έμειναν μέσα. Σχεδόν όλοι. Πατρίκιοι και Πληβείοι. Ελεύθεροι και δούλοι. Και πέρασαν δυο μήνες. Οι νεκροί λίγοι. Τα κρούσματα σε "λογικά πλαίσια" όταν στη Γαλατία, στη Καρχηδόνα, στην Νουμιδία, στην Παννονία ο λιμός θέριζε χιλιάδες. Ξαφνικά (;) οι πατρίκιοι σύμβουλοι του Γάιου Ιούλιου Μητσοτάκιους τον παρότρυναν να... ξαναδεί την... οικονομία. Και ο αυτοκράτορας αποφάσισε ότι είναι ώρα να χαλαρώσουν τα μέτρα. Και τσουπ οι Συμφώνιους Υποτάκτικους από εκεί που "φώναζαν" υπέρ της καραντίνας και στιγμάτιζαν όποιον τολμούσε να βγει από το σπίτι του, ανακάλυψαν ότι είναι... λογικό να πάνε τα παιδιά στο σχολείο, να κυκλοφορεί ο κόσμος στο δρόμο, να αρχίσουν τα θεάματα. «Πρέπει το κάρο της οικονομίας να μπει και πάλι στο πλακόστρωτο» έλεγαν στη σύγκλητο και στις αγορές οι Συμφώνιους Υποτάκτικους. Και όταν κάποιος τους έλεγε ότι ίσως είναι νωρίς να χαλαρώσουν τα μέτρα με πάθος του απαντούσαν ότι είναι «εχθρός της εθνικής προσπάθειας». Με το ίδιο πάθος που έλεγαν «εχθρούς της εθνικής προσπάθειας» όσους έβγαζαν λίγο το κεφάλι τους από την καραντίνα για να πάρουν μια ανάσα. Βλέπεις οι Συμφώνιους Υποτάκτικους έχουν πάντα δίκιο αφού πάντα συμφωνούν με τον... "αυτοκράτορα".
ΥΓ Κάθε ομοιότητα προσώπων & καταστάσεων με την ζοφερή εποχή που ζούμε εντός και εκτός social media είναι εντελώς συμπτωματική.

Δια των αισθήσεων

Του Δημήτρη Μαγριπλή

Ανέβηκα στο χωριό αμέσως μετά τη Λαμπρή. Είχα καιρό να έρθω και όλα έμοιαζαν διαφορετικά. Αναστάσιμα. Έμεινα στο πατρικό, αν και οι συνθήκες πια δεν ευνοούσαν μια αξιοπρεπή διαβίωση.
Η σκεπή είχε αρχίσει να υποχωρεί και αυτό με στεναχώρησε ιδιαίτερα. Τα πέτρινα σπίτια έτσι γκρεμίζονται. Δεν έχουν θέμα στα ντουβάρια, αλλά στην οροφή. Αν αυτή υποχωρήσει, μετά από λίγο αρχίζει μια διαρκής κατάρρευση.

Σιγά σιγά γλύφει η βροχή τους τοίχους και οι πέτρες αποσπώνται από την συμπαγή μάζα της δημιουργίας. Κατρακυλούν κάτω και ο σορός, αν δεν βρεθεί κατάλληλο χέρι και φροντίδα, γίνεται όλο και μεγαλύτερος. Στο μέλλον θα είμαι άστεγος. Όχι ότι αυτό με ενοχλεί. Ουσιαστικά άστεγοι είμαστε όλοι μέχρι να καταλήξουμε και προσωπικά έχω μετακομίσει εδώ και καιρό στον χώρο των επιλογών μου. Εκεί υπάρχω και διαβιώ. Αν είναι καλύτερα ή χειρότερα, δεν ξέρω πια. Ο νόστος, όμως, υπάρχει. Θεωρώ μεγάλη ανάγκη αυτό το ανέβασμα κάθε που ακούγεται το «Χριστός Ανέστη». Σε σημείο που η μετάβαση γίνεται ως εκ θαύματος, χωρίς προετοιμασίες και φυσικά δίχως αποσκευές και περαιτέρω υλικά βάρη. Πάντα παρών στο τραπέζι με τα κόκκινα αυγά και τα λαχταριστά καλούδια, κάτω από την κρεβατίνα με το αμπέλι, αν μάλιστα το Πάσχα είναι αργά, να σκιάζει με τα τρυφερά του φύλλα τον ήλιο. Το γλέντι στην αυλή ξεκινάει από πρωίας και κρατά όσο το κρασί ρέει από το μεγάλο βαρέλι του πατέρα μου. Αγιωργίτικο με ροδίτη, σε χρώμα ροζέ βαθύ και γεύση ντόπια, ανόθευτη και μυριστική. Βγάζει γέλια και χαρές, που κάνουν τον γέρο παλικάρι και την παρέα να χορεύει σε ήχους ελληνικούς. Έχουν αυτοί οι χοροί μια μαγεία. Ουσιαστικά είναι ο κύκλος της δύναμης, που δεν απαιτεί δεξιότητες και φιοριτούρες. Ο ένας κρατά τα χέρια του άλλου και η κίνηση βγάζει ενότητα μετασχηματίζοντας το εμείς σε ένα και το ένα σε πολλά πρόσωπα.

Εκεί που διαμένω δεν έχει χορούς και κρατήματα. Όλοι μόνοι. Άτομα που δεν απαντώνται. Σκυφτοί και σκεφτικοί, σαν να πρόκειται να αλλάξει και τίποτα έτσι. To να κοιτάς ευωδιαστό χαμομήλι με την ιδέα πως πρόκειται για ποώδες φυτό που τα άνθη του κατανέμονται σε ταξιανθίες, μονοετές και φαρμακευτικό, σε κάνει να χάσεις τα αρώματα και να αγνοήσεις το γεγονός ότι ανήκει στην οικογένεια των αστεροειδών. Έτσι δεν γυρίζεις να το ανταμώσεις στον ουρανό σου. Όταν δεν κοιτάς πάνω, δεν παρατηρείς τις ρωγμές. Συνεπώς κάποτε χάνεται το ταβάνι και ακολουθεί η κατάρρευση. Αυτό μου συνέβη. Μετατράπηκα από πηγή σε πληγή που έρεε και τόσα δάκρυα, αντί να ποτίσουν ανθούς, χάθηκαν στο ρέμα που έτρεχε με ορμή να χυθεί στην θάλασσα. Στο αλάτι δεν επιβιώνουν αισθήματα. Χωρίς τις αισθήσεις όλα έγιναν ασπρόμαυρα και έτσι δεν πρόλαβα να απολαύσω τα χρώματα. Μα να ήταν μόνο σε μένα;

Πού πήγαν όλοι; Ή έχουν αργήσει ή κάτι συνέβη. Το μαρτυρά η κατάσταση του σπιτιού. Ακόμη και την πόρτα βρήκα μισάνοιχτη. Το ξύλο της μέσα στο σαράκι πια. Στην πέτρα, δίπλα στον τοίχο της, δεν υπάρχει το ποτήρι του πατέρα και το πηγάδι σκεπάστηκε από βάτα. Οι μουριές αγρίεψαν και η μεγάλη καρυδιά έχει πια μαραθεί. Έμεινε κούτσουρο με πρασινάδα έναν κισσό, που σε ξεγελά δήθεν για δένδρο. Εγκατάλειψη. Σπρώχνω την θύρα και μπαίνω. Το σιδερένιο κρεβάτι που γεννήθηκα και μια εικόνα, «Η εις Άδου Κάθοδος», στον τοίχο. Το μόνο που δεν σάπισε στο χρόνο. Ένα μολυντήρι ξεπροβάλλει πίσω της. Κοιταζόμαστε σαν παλιοί γνώριμοι. Το μπαούλο ανοιχτό στη γωνία και μέσα του ένα ποντίκι βοσκάει αμέριμνο. Δεν γίνεται, μονολογώ. Ένα επίθετο με τόσα πρόσωπα, απλά ιστορία; Πού χάθηκαν τόσες μπαλωθιές για τα αγόρια και οι ελπίδες για το όνομα το αθάνατο;

Πηγαίνω στο αμπέλι. Αφρόντιστα δυο τρία κλήματα και αυτά άγρια πια. Μόνο η ελιά στέκει ακόμη στο περιβόλι. Την είχε φυτέψει η μάννα. Για δες την, τεράστια . Κάθομαι στον ίσκιο της μόνος. Ένα φίδι εμφανίζεται κοντά μου. Σούρνεται με θόρυβο και με απειλεί. Έχω παγώσει. Όλη η ζωή μου τρέχει στο νου. Δειλινό και δακρύζω. Στο βάθος μια βερικοκιά ανθίζει. Τη δείχνω στο ερπετό και σκάει από το κακό του.

Πάλι καμπάνες. Εσπερινός της Αναλήψεως. Πρέπει να φύγω. Από τότε που μετοίκησα, ποτέ δεν πρόλαβα να δω τα άλογα να κολυμπάνε ανήμερα της γιορτής. Τα κατεβάζουν οι καβαλάρηδες στο γιαλό. Σαν ήμουν παιδί, κάναμε το πρώτο μας μπάνιο. Η μάννα έπαιρνε νερό από τη θάλασσα και ράντιζε το σπίτι. Από σαράντα κύματα, έλεγε και ο πατέρας χάριζε το γάλα σε φίλους και γνωστούς. Στο σούρουπο κατεβαίνω τον δρόμο. Περνώ από τον Αϊ - Γιώργη. Ένα κάτασπρο άλογο, στολισμένο με σέλα ασημένια και γκέμια χρυσά, με κοιτά.

-Υπάρχει Θεός; με ρωτά ο αναβάτης του.
Το ίδιο κάθε φορά. Ίδια επιστροφή, με γνώριμες συναντήσεις και ίδια ερωτήματα. Περιμένει απάντηση κοιτώντας με να ξεμακραίνω και πάντα σκεφτικός να καταλήγω πως δεν υπάρχει απόλυτο δόγμα και ορθή λογική στη πίστη μου. Καμιά βεβαιότητα. Υπάρχουν μόνο εντυπώσεις από αυτά που συνάντησα στο θαύμα του κύκλου, ξανά και ξανά. Υπάρχει μόνο μια παραμυθία που χωρίς αυτήν δεν μπορώ να υπάρχω και μια λογική ομορφιά που δεσπόζει αγκαλιάζοντάς με… Και τούτο μου αρκεί.

-Δια των αισθήσεων, φωνάζω και τρέχω.
Αλλοίμονο, άργησα πάλι. Πετώ σε τοπίο γνώριμο. Κάθοδος, ασπάλαθοι παντού και σιωπή. Στο τέρμα με περιμένει ο συγκάτοικός μου μες στο σκοτάδι .

-Πώς ήταν;
-Άνοιξη, απαντώ με σκληρότητα.

Τον βλέπω να κλαίει. Επικράνθη ο Άδης…


Πρώτη δημοσίευση στο περιοδικό Σύναξη (τεύχος 151 / Φθινόπωρο 2019, σ. 83): https://armosbooks.gr/shop/praktorefseis/synaxi/synaxi-151/

Ο Δημήτρης Γ. Μαγριπλής γεννήθηκε και μεγάλωσε στην Αθήνα και από το 2000 κατοικεί στην Κυπαρισσία του νότου. Στη λογοτεχνία πρωτοεμφανίστηκε το 2007 με το ψευδώνυμο Φώτης Αδάμης.
Έκτοτε χρησιμοποιεί το όνομά του. Έχει εκδώσει τέσσερις συλλογές διηγημάτων, με τελευταία "Τα Καναπεδάκια της ανεργίας", Κριτική , Αθήνα 2017. Με την ιδιότητά του Διδάκτορα της Κοινωνιολογίας, έχει εκδώσει αρκετές επιστημονικές μελέτες και έχει πλούσια εργογραφία ως αρθρογράφος (σε εφημερίδες, επιστημονικά και λογοτεχνικά περιοδικά).
Από το 1999 δουλεύει σαν επιστημονικός συνεργάτης σε τμήματα της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, αν και τα τελευταία χρόνια τα κύρια εισοδήματά του προέρχονται από την ενασχολήσή του με την γη, ως ελαιοπαραγωγός ("Ωδή Ελαίου" : https://www.facebook.com/odeeleou/)

Καμία ανοχή...

"Είμαι θύμα κακοποίησης. Είμαι θύμα κακοποίησης από έναν άντρα που είχα ερωτευθεί πολύ.
Είμαι θύμα κακοποίησης που βρήκε το κουράγιο και έφυγε από τη σχέση
Είμαι θύμα κακοποίησης που ευτυχώς επέζησε.
Εδώ και αρκετό καιρό, προσπαθώ να μαζέψω το μυαλό μου, να σταματήσω να κατηγορώ τον εαυτό μου για την επιλογή μου, γιατί άργησα να φύγω, γιατί το άφησα να μου συμβεί… γιατί… γιατί…

Πίνω χάπια για να καταφέρω να κοιμηθώ τα βράδια. Για να πέφτω σε βαθύ ύπνο και να μην έρχεται στον ύπνο μου. Για να μην βλέπω ξανά και ξανά αυτόν να με φτύνει, να με χαστουκίζει, να μου ρίχνει γροθιές στο πρόσωπο και τα πλευρά, να με αρπάζει από το λαιμό, να με κλωτσάει. Για να σταματήσω να σκέφτομαι.

Τις τελευταίες μέρες είμαι και εγώ σπίτι μαζί με το παιδί μου. Στην ηρεμία και την ασφάλεια του σπιτιού μου. Επικοινωνώ με τους αγαπημένους μου ανθρώπους, με τους ανθρώπους που με στήριξαν και με στηρίζουν.

Την προηγούμενη εβδομάδα ανακοινώθηκε ο περιορισμός κυκλοφορίας.

Εκείνο το βράδυ κατά την προσπάθεια μου να κοιμηθώ μου ήρθε στο μυαλό η σκέψη… πώς θα ήμουν, αν ήμουν ακόμη ζωντανή, πώς θα περνούσα τον καιρό της καραντίνας στο σπίτι μαζί του. Πώς θα περνούσαν όλες αυτές οι ώρες, οι μέρες μαζί του. Με την ψυχολογική πίεση για τα μηνύματα που θα έρχονταν στο κινητό, στα social media. Με τις παράλογες σκέψεις που θα του περνούσαν από το μυαλό. Αποκομμένη καιρό από όλους τους δικούς μου ανθρώπους. Πώς θα τα κατάφερνα να τον έχω ήρεμο, να μην προκαλέσει κάτι, οτιδήποτε, την βίαιη αντίδρασή του.
Σφίχτηκε το στήθος μου. Δεν μπορούσα να αναπνεύσω από την αγωνία. Πήγα και έκλαψα στο μπάνιο, να μην με ακούσει το παιδί. Πήρα βαθιές ανάσες και άρχισα να λέω στον εαυτό μου ότι έχω φύγει από όλο αυτό. Έχω γλιτώσει. Ναι έχω γλιτώσει. Και στο σπίτι είμαι μόνο εγώ και το παιδί μου. Οι δυο μας. Ασφαλείς.

Λίγες μέρες μετά, διάβασα για τη γυναίκα που πήγε στο Αστυνομικό Τμήμα και δεν δέχτηκαν τη μήνυσή της. Μετά θυμήθηκα πως κάπου διάβασα ότι στη Γαλλία, υπάρχει ειδικό μήνυμα για να το χρησιμοποιούν οι γυναίκες που έχουν υποστεί κακοποίηση και χρειάζονται βοήθεια, που το απευθύνουν στο φαρμακείο δήθεν ζητώντας μάσκες, και οι φαρμακοποιοί καταλαβαίνουν και ειδοποιούν τις αρχές.

Σκέφτομαι αυτές τις γυναίκες που είναι ακόμη εκεί. Που δεν πρόλαβαν να φύγουν. Που δεν μπόρεσαν να φύγουν. Καμία δεν θέλει να είναι εκεί. Καμία δεν θέλει να σκέφτεται πως να αποφύγει το επόμενο χαστούκι, την επόμενη μπουνιά.
Σκέφτομαι την αγωνία τους. Σκέφτομαι τον πόνο τους.

Αυτές τις μέρες, αυτές οι γυναίκες είναι μόνες τους. Και αγωνίζονται για την επιβίωσή τους. Μην σας φαίνεται πολύ βαρύ αυτό. Έτσι είναι. Ποτέ δεν ξέρεις πού θα σε χτυπήσει την επόμενη φορά. Πόσο δυνατά.

Να έχουμε το νου μας και σε αυτές τις γυναίκες. Να βρούμε έναν τρόπο να τις βοηθήσουμε. Να μην κλείσουμε τα αυτιά μας στις φωνές που θα ακούσουμε από το διπλανό διαμέρισμα.
Σας παρακαλώ.
Μην τις αφήσετε μόνες τους.
Μην τις αφήσουμε μόνες τους.

Δεν έχει σημασία το όνομά μου.
Μία επιζώσα"

Για τον Περικλή...

Γνώρισα τον Περικλή Κοροβέση στα τέλη της δεκαετίας του '90. Τότε η Ανανεωτική Κομμουνιστική Οικολογική Αριστερά (ΑΚΟΑ) έκανε το μεγάλο βήμα και προχώρησε σε συνεργασία με το ΚΚΕ. Ο Περικλής ήταν συνεργάτης της "Εποχής" με τη στήλη "Αριστερή Ανακύκλωση". Μαχητικός, ελευθεριακός, είχε μια πραγματικά αιρετική άποψη για την κοινωνία και την αριστερά. Το πρόσωπο του Λέοντα Αυδή, που είχε επιλέξει το ΚΚΕ για υποψήφιο δήμαρχο Αθήνας, ήταν το εχέγγυο για μια καλή συνεργασία ανάμεσα στην ΑΚΟΑ και το Κομμουνιστικό Κόμμα. Από τη πρώτη στιγμή ο Περικλής Κοροβέσης στήριξε την άποψη για συνεργασία και στάθηκε δίπλα στον Γιάννη Μπανιά που δεχόταν "φιλικές" επιθέσεις από φίλους και συντρόφους που είχαν ήδη μετακομίσει στον ΣΥΝασπισμό. Ο Κοροβέσης δεν ήταν μόνο ένθερμος υποστηρικτής της συνεργασίας αλλά δέχθηκε να μπεί και υποψήφιος. Ετσι εμείς της ΑΚΟΑ (μαζί με τον Περικλή...) δημιουργήσαμε την "Αριστερή Ριζοσπαστική Πρωτοβουλία" και μαζί με την τότε δημοτική παράταξη του ΚΚΕ "Αγωνιστική Συνεργασία για την Αθήνα" και την Οικολογική "Αθήνα - Πράσινη Πόλη" δημιουργήσαμε την "Αγωνιστική Αριστερή Οικολογική Συμπαράταξη για την Αθήνα". Στην επίσημη παρουσίαση του ψηφοδελτίου ο αείμνηστος Λέοντας Αυδης χρησιμοποίησε μια φράση του Περικλή Κοροβέση: "Είμαι στη Συμπαράταξη, σημαίνει μετέχω, όπως θα μετείχα σε μια διαδήλωση" είπε χαρακτηριστικά ο Λεων Αυδής. Ηταν μια απάντηση που είχε δώσει σε σχετικό ερώτημα ραδιοφωνικού σταθμού ο συγγραφέας και υποψήφιος δημοτικός σύμβουλος του συνδυασμού Περικλής Κοροβέσης.
Στις εκλογές το ψηφοδέλτιο πήρε 10,30% (Με το ψηφοδέλτιο του ΣΥΝ με τη Μαρία Δαμανακη να παίρνει 16,4%)και ο Περικλής Κοροβέσης εξελέγη (δεύτερος στη σειρά) δημοτικός σύμβουλος με 3.148 ψήφους. Μαζί του εκλέχθηκε ο Λέων Αυδης, ως επικεφαλής του ψηφοδελτίου, και οι Στ. Λάμπρου, Ζωή Βαλάση. Ο Περικλής είχε εξαιρετική παρουσία στα δημοτικά της Αθήνας με συνεχής παρεμβάσεις για τα μικρά και μεγάλα προβλήματα της πόλης.
Με τον Περικλή ξαναβρεθήκαμε στις εκλογές του 2004 ως συνυποψηφιοι στο ψηφοδέλτιο του ΣΥΡΙΖΑ στη Β' Αθηνών. Μάλιστα μαζί με τον Φώτη Κουβέλη και τον Παναγιώτη Πάντο είχαμε μιλήσει σε προεκλογική συγκέντρωση του ΣΥΡΙΖΑ στη Νέα Σμύρνη. Από τότε βρισκόμασταν σε συγκεντρώσεις, παρουσίας βιβλίων, διαδηλώσεις, ενώ συχνές ήταν οι κοινές τσιπουροκατανύξεις στον "Τσέλιγκα" του Θανάση Τριχιά.
Ο Περικλής Κοροβέσης και ο Γιάννης Μπανιάς είναι οι "Αγιοι" της δικής μας αριστεράς. Μιας αριστεράς της προσφοράς, της τιμιότητας, της ανιδιοτέλειας, της αγάπης και της ζωής.
Ελαφρύ το χωμα σύντροφε Περικλή. Είμαστε πολύ τυχεροί που περπατήσαμε δίπλα σου...

Οταν η Ιερουσαλήμ ειναι λυπημένη!

"Εάν η Ιερουσαλήμ είναι λυπημένη και έκλεισε τα φτερά της, όλες οι πρωτεύουσες του κόσμου είναι λυπημένες με αυτήν, και αν η Ιερουσαλήμ είναι ευτυχισμένη και ανοίξει τα φτερά της, όλος ο κόσμος θεραπεύεται πνευματικά. Η Ιερουσαλήμ σήμερα έχει «αρρωστήσει» από τον κορονοϊο και έκλεισε τις πόρτες των εκκλησιών της και μαζί έκλεισε τις πόρτες των αξιών της και έτσι οι άνθρωποι του κόσμου είναι λυπημένοι.

Παιδιά της Ιερουσαλήμ, είστε τα τζαμιά και οι εκκλησίες της. Διατηρήστε την εθνική και αραβική σας διάσταση, και κρατήστε τον ηγέτη που σας δίδαξε ο ουρανός. Και να ξέρετε ότι δεν υπάρχει ειρήνη και καμία θεραπεία για όλο τον κόσμο παρά μόνο με την ειρήνη. Είστε το κλειδί για την ειρήνη, την ευημερία και την ελπίδα. Δεν υπάρχει απελευθέρωση για τη γη και τον άνθρωπο παρά μόνο με την απελευθέρωση της Ιερουσαλήμ. Όλη η Παλαιστίνη δεν θα έχει νόημα να ελευθερωθεί χωρίς την απελευθέρωση της Ιερουσαλήμ και την απελευθέρωσης σας. Είστε όλη η Παλαιστίνη από τη θάλασσα μέχρι το ποτάμι της και από το Ras Al-Naqoura μέχρι το Umm al-Spray. Είσαι η Αγία Γη της Παλαιστίνης". Γάζα Απρίλιος 2020

Ο Manuel Musallam (Αραβικά: منويل مسلم) γεννημένος στις 16 Απριλίου 1938) είναι Παλαιστίνιος καθολικός ιερέας. Η ποιμαντική του δουλειά τον οδήγησε στην Ιορδανία, στη Δυτική Όχθη και στη Γάζα. Είναι Παλαιστίνιος ακτιβιστής, αντίθετος στην κατοχή των Παλαιστινιακών εδαφών από το Ισραήλ, αλλά μαχητικά υπερ της ενότητας των Παλαιστινίων ανεξάρτητα από τη θρησκεία τους. Έχει ανοίξει τις πόρτες των χριστιανικών σχολών σε μουσουλμανικές οικογένειες, εργάστηκε για να συνεργαστούν η Φαταχ και η Χαμάς και έχει συμβάλει στη λύση μουσουλμανικών-χριστιανικών αντιπαραθέσεων.

Η ζωή στη Γάζα

Ο Μανουέλ Μουσαλάμ το 2006 έστειλε σε περιοδικό (σε σκηνοθεσία του Giulio Andreotti), μια λεπτομερή περιγραφή της ζοφερή ζωή στη Γάζα. Περιγραφεί μεταξύ άλλων: «Η ηλεκτρική ενέργεια λείπει, μερικές φορές υπάρχει μόνο 4 ώρες ρεύμα και τα παιδιά μεγαλώνουν με το φόβο του σκοταδιού. Κανένας δεν μπορεί να χαλαρώσει με την οικογένεια του ή να δεχτεί φίλους. Το φαγητό είναι σπάνιο, πολλοί καταφεύγουν στην επαιτεία, ενώ και το λίγο νερό είναι διαθέσιμο αλλά πρέπει να αντληθεί από τα πηγάδια. Και παράλληλα τα αεροσκάφη συχνά διακόπτουν τη μικρή τηλεοπτική λήψη είναι δυνατόν. Οι μισθοί παραμένουν απλήρωτοι για μήνες, τα παιδιά πρέπει να περπατήσουν χιλιόμετρα για το σχολείο, δεν μπορούν να διαβάσουν βιβλία, ενώ οι εκτοξεύσεις πυραύλων είναι συχνές και τα παιδιά εκτίθενται σε ατελείωτη βία. Δεν είναι σπάνιο οι έφηβοι να προσπαθούν να αυτοκτονήσουν «κτυπώντας» μια ισραηλινή συνοριακή θέση, προκειμένου να ανακουφίσουν τους γονείς ενός παιδιού από ένα επιπλέον στόμα για να ταΐσουν. Η διεθνής κοινότητα αποθαρρύνει τις συνομιλίες με τους Παλαιστίνιους στη δύσκολη τους κατάσταση. Κάποιοι στο κόσμο βλέπουν τους Παλαιστινίους ως εχθρούς. Η υπόθεση του Gilad Shalit, ενός Ισραηλινού στρατιώτη που κρατείται όμηρος από τη Χαμάς, θεωρείται σαν να ήταν ένα πιθανό casus belli για τον παγκόσμιο πόλεμο, και όμως το Ισραήλ, ισχυρίζεται, που κατέστρεψε τον Λίβανο επειδή η Χεζμπολάχ είχε πάρει 2 ομήρους στρατιώτες ομήρους, κρατά δεκάδες χιλιάδες Παλαιστινίους».

Το 2007 άγνωστοι επιτέθηκαν στο μοναστήρι των Αδελφών του Ροδαρίου, ενώ ο εμφύλιος πόλεμος ανάμεσα στη Φατάχ και τη Χαμάς «ετοιμαζόταν». Οι πόρτες του Μοναστηριού ανατινάχθηκαν, οι εικόνες καταστράφηκαν, τα θρησκευτικά βιβλία κάηκαν και η εκκλησία λεηλατήθηκε. Ο Musallam εξέφρασε τη δυσαρέσκειά του για μια βάρβαρη πράξη από άγνωστους ανθρώπους που προσπαθούν να προκαλέσουν εντάσεις μεταξύ των ισλαμικών και των χριστιανικών κοινοτήτων. Φατάχ και Χαμάς καταδίκασαν την πράξη, με την τελευταία να αναλαμβάνει να αποκαταστήσει ττις ζημιές.

Από το 2007 έως το 2014, οι νέοι στη Γάζα, υπογραμμίζει ο Μουσαλάμ, έχουν υποστεί 4 πολέμους και αυτό τους έχει κάνει να μισούν το Ισραήλ. Η απόλυτη φτώχεια κατέστρεψε τη συνηθισμένη συμμετοχή σε εορταστικές εκδηλώσεις. Το νερό ήταν τόσο σπάνιο που οι γυναίκες δεν μπορούσαν να καθαριστούν, ούτε οι εργαζόμενοι να πλένονται μετά από μια μέρα εργασίας.

Η αξιολόγηση του Musallam για την ισραηλινοπαλαιστινιακή σύγκρουση βασίζεται συχνά σε βιβλική απεικόνιση. Ο Musallam ισχυρίζεται ότι οι Παλαιστίνιοι απορρίπτουν την ύπαρξη του Ισραήλ γιατί υποστηρίζουν ότι ποια ανθρώπινη αρετή μπορεί να έχει κάποιος να δεχθεί την παρουσία ενός κράτους που δεν σέβεται το δικαίωμα Παλαιστινίων στη ζωή και κάνει δύσκολη τη ζωή του δικού του λαού?

Ο Musallam έχει υποστηρίξει ότι οι θλίψεις του Ιερεμία αναδεικνύουν το τι συμβαίνει στη Λωρίδα της Γάζας. (Ιερεμίας Κεφ.11, παρ. 21,22,23: «Οι άντρες της Αναθώθ, γυρεύουν να με θανατώσουν και μου λένε: «Μην προφητέψεις στ’ όνομα του Κυρίου, για να μη σε σκοτώσουμε». Γι’ αυτό ο Κύριος του σύμπαντος λέει γι’ αυτούς: «Εγώ θα τους τιμωρήσω! Οι νέοι τους θα σκοτωθούν στον πόλεμο, οι γιοι και οι κόρες τους θα πεθάνουν από πείνα. Κανένας δε θα ζήσει, από τους άντρες της Αναθώθ, όταν θα επέμβω εναντίον τους για να τους καταστρέψω»). Αυτό είναι που όλοι ζούμε στη Γάζα. Οι άνθρωποι κλαίνε, πεινούν, τριάντα και απελπισμένοι .. Ακόμα κι αν υπάρχει τροφή προς πώληση, οι άνθρωποι δεν έχουν χρήματα για να αγοράσουν τρόφιμα. Η τιμή των τροφίμων, φυσικά, έχει διπλασιαστεί και τριπλασιαστεί. Οικογένειες δεν έχουν εισόδημα, δεν έχουν ευκαιρίες να βρουν τρόφιμα από έξω και δεν έχουν ευκαιρίες να εξασφαλίσουν χρήματα στη Γάζα. Καμία εργασία. Δεν υπάρχει μέριμνα. Δεν υπάρχει μέλλον. Δεν έχουν καμία ελπίδα και πολλοί πολύ φτωχοί άνθρωποι περιπλανιούνται χωρίς να προσπαθούν να ζητήσουν κάτι από άλλους που δεν έχουν και τίποτα.

Ο Μουσαλάμ παρομοίωσε τα αποτελέσματα της ισραηλινής επίθεσης στη Γάζα το 2014 όπως εκείνα μιας «ατομικής βόμβας» και θεωρεί τη σιωπή του κόσμου απαράδεκτη. Πολλά από τα παιδιά που παρακολούθησαν μια από τις καθολικές σχολές κοντά στο Shujaya, πέθαναν, ή έμειναν ορφανά ή έχασαν τα σπίτια τους μετά τους βομβαρδισμούς.
Αφιέρωμα στη δράση του Μανουέλ Μουσαλάμ στο περιοδικό ΣΥΝΑΞΗ (τ. 136)  στο άρθρο:
"Χριστιανικὴ μαρτυρία στὴ Γάζα" του Σατύρου Ζουμπουλάκη

Για τον Μανουέλ Μουσαλάμ (και όχι μόνο) γράφει ο Σταύρος Ζουμπουλάκης και στο βιβλίο του "Άσπονδοι αδελφοί: Εβραίοι, χριστιανοί, μουσουλμάνοι"

Επερασαμ' όμορφα!

Του Γιώργου Αλεξάτου

Δεν θυμόταν πώς ακριβώς είχε βρεθεί πίσω από εκείνα τα σκεπασμένα από βρυόφυτα ερείπια, με τη μυρωδιά του σάπιου φύλλου, και τα ψηλά κυπαρίσσια που ανάμεσά τους σχηματιζόταν εκείνος ο υπαίθριος διάδρομος. Τον κατηφόρισε μέχρι τη μάντρα που έφραζε κι από τα τέσσερα σημεία τους πέτρινους παλιούς σταυρούς.

Αυτό που θυμάται πολύ καθαρά είναι το κλάμα του μωρού που τον οδήγησε μέχρις εκείνη τη μάντρα. Όπως και τη νεαρή γυναίκα με το κατάλευκο αέρινο φόρεμα και τα κατάμαυρα σπαστά μαλλιά, που ανέμιζαν καθώς έτρεχε ξυπόλητη, περνώντας από τον ένα σταυρό στον άλλον, μέχρι που η φιγούρα της έσβησε μέσα στην πυκνή ομίχλη.

Πλησίασε τη μάντρα, έσκυψε και το πήρε στα χέρια του, έτσι όπως ήταν μέσα στη χειροποίητη πρόχειρη υφασμάτινη κούνια, την ακουμπισμένη πάνω στα υπολείμματα ενός μισοσαπισμένου φέρετρου. Και κρατώντας το αγκαλιά, με το κλάμα να ‘χει πλέον σταματήσει, το είδε ν’ ανοίγει το στόμα του σ’ ένα πλατύ χαμόγελο, αφήνοντας να φανούν τα αραιά και σαπισμένα του δόντια, και ν’ ακουστεί εκείνο το «σ’ ευχαριστώ!», με μια φωνή βαθιά, κουρασμένη. Φωνή άντρα σε προχωρημένα γεράματα.

Όταν κατάφερε να πετάξει από το πρόσωπό του το κάτασπρο μαντήλι της νεαρής γυναίκας που ‘χε δει πριν λίγο να χάνεται ανάμεσα στους σταυρούς στην ομίχλη, το μωρό δεν ήταν πια στα χέρια του, ενώ ακουγόταν έντονα ο ήχος από τα κορναρίσματα των αυτοκινήτων και οι πειραγμένες εξατμίσεις των μηχανών, κάτω απ’ το μπαλκόνι του.

Οι γλάστρες με τα λουλούδια, που ‘χαν ανθίσει πολύ νωρίς ετούτη την άνοιξη, είχαν πιάσει την ίδια πρασινάδα από τα βρυόφυτα, που ‘χαν σκεπάσει τα ερείπια στον δρόμο με τα κυπαρίσσια. Και οι κεραίες των τηλεοράσεων στις ταράτσες των πολυκατοικιών, όσο έφτανε το βλέμμα του μέχρι το τέρμα του ορίζοντα πάνω από την παραλία, του θύμιζαν έντονα σταυρούς.
Αναζητούσε την εικόνα της γυναίκας με τα λευκά και το κλάμα του μωρού με τα σάπια δόντια και τη γεροντίστικη φωνή, όταν άκουσε εκείνον τον ξαφνικό απότομο θόρυβο. Ήταν προφανές ότι επρόκειτο για κάποιο βαρύ αλλά μαλακό αντικείμενο, που πέφτοντας από ψηλά προσγειώθηκε στο έδαφος.

Μπρούμυτα στο οδόστρωμα ήταν εκείνος ο πάντα σοβαρός και ευγενικός κύριος του παραπάνω πέμπτου ορόφου, που μόλις πριν μερικά λεπτά τον είχε ακούσει από το μπαλκόνι του να μιλάει στο κινητό, διαβεβαιώνοντας τον συνομιλητή του, με τόνο εξαιρετικά πειστικό, πως σε λίγο κατεβαίνει.
Έτσι όπως ήταν πεσμένος, το αίμα, με ένα παράξενο γκρενά χρώμα που θύμιζε τις στολές της Φιλαρμονικής της Κέρκυρας, κυλούσε προς το φρεάτιο, απ’ όπου έβγαιναν ατμοί και ακουγόταν ο ήχος νερού που κοχλάζει. Με το κατάλευκο φόρεμα της γυναίκας που είχε χαθεί στην ομίχλη να ‘χει σκεπάσει τον σοβαρό και ευγενικό κύριο του παραπάνω ορόφου και οι άκρες του να έχουν μουσκέψει ήδη στο αίμα, ενώ από το βάθος του δρόμου, ο ήχος από τα κορναρίσματα των αυτοκινήτων και τις πειραγμένες εξατμίσεις των μηχανών, μπλεκόταν με Μπαχ:
«Erbarme dich, mein Gott».

Στον αέρα πλανιόταν ακόμη το κατανυκτικό «κλαύσατε και πάντα θρηνήσατε», αν και ο Επιτάφιος είχε στρίψει από ώρα στη γωνία και κάποιος, στις τελευταίες παρέες που τον ακολουθούσαν, σιγοσφύριζε την «Αρχόντισσα» του Τσιτσάνη. Ήταν φιγούρα μιας άλλης εποχής, με το σακάκι ανάρριχτο στους ώμους και τα μαλλιά και το μουστάκι περιποιημένα, σαν μόλις να ‘χε βγει από το κουρείο, στο δεξί μέρος του προσώπου που δεν ήταν καμένο.

Τον ακολουθούσε κατά βήμα εκείνο το κορίτσι που ‘χε κρεμάσει τα ρούχα του στο αρμυρίκι κι όταν βγήκε από τη θάλασσα, παλεύοντας με το κύμα που κόντεψε να το πετάξει στα βράχια, τα έβλεπε να σκορπάνε ένα γύρο μέχρι εκεί που ‘φτανε το μάτι.

Απόψε ακολουθούσε τον αγαπημένο της, έχοντας τυλίξει στους γοφούς το λευκό μαντήλι της κυρίας με τα άσπρα, ενώ τα γυμνά πόδια του είχαν βαφτεί από το αίμα του σοβαρού και ευγενικού κυρίου του παραπάνω ορόφου και ανάμεσα στα επίσης γυμνά στητά μικρά βυζάκια του έλαμπε ένα μικρό πετράδι, απ’ αυτά που χάθηκαν τη νύχτα της κλοπής της σορού εκείνης της κυρίας από τη Δεξαμενή, που βρέθηκε νεκρή πάνω στο νυφικό κρεβάτι της νεαρής Ιταλίδας ερωμένης του συζύγου της.
Από το μπαλκόνι φαίνεται ξεκάθαρα το περίγραμμα των κορμιών των απέναντι, που αλληλομάχονται οι τρεις τους λαχταρώντας την ηδονή, πίσω από τις ημιδιάφανες κουρτίνες της μπαλκονόπορτας. Με τα βογγητά του πάθους να καλύπτουν με δυσκολία το παιδικό τραγούδι που άρχισε να λέει το κορίτσι του Επιταφίου, αμέσως όταν ο φίλος της σταμάτησε την «Αρχόντισσα» του Τσιτσάνη.

Με φωνή βαθιά, κουρασμένη. Τη φωνή εκείνου του μωρού στη μάντρα των πέτρινων σταυρών:
«Επεράσαμ’ όμορφα, όμορφα, όμορφα!».

Από τη σειρά "Τα διηγήματα του εγκλεισμού" των εκδόσεων Άπαρσις

Μνήμη Ντίτριχ Μπονχέφερ

Ο Ντίτριχ Μπονχέφερ (Dietrich Bonhoeffer, 4 Φεβρουαρίου 1906 - 9 Απριλίου 1945) ήταν Γερμανός Λουθηρανός ιερέας και θεολόγος. Συμμετείχε στο Γερμανικό κίνημα αντίστασης κατά του Ναζισμού, και ήταν ιδρυτικό μέλος της Ομολογητικής Εκκλησίας, η οποία εκδήλωνε αντίθεση στο Χιτλερικό καθεστώς. Η ανάμειξή του σε σχέδια μελών της γερμανικής Στρατιωτικής Υπηρεσίας Πληροφοριών, Abwehr, για τη δολοφονία του Αδόλφου Χίτλερ (υπόθεση «Μαύρο Παρεκκλήσι»), είχε ως αποτέλεσμα τη σύλληψή του, τον Απρίλιο του 1943, και μετέπειτα την εκτέλεσή του με απαγχονισμό τον Απρίλιο του 1945, λίγο πριν τη λήξη του πολέμου. Οι απόψεις του για το ρόλο του Χριστιανισμού στον κόσμο έχουν ασκήσει σημαντική επιρροή στην θεολογική σκέψη.
Η μνήμη του Ντίτριχ Μπονχέφερ, ως θεολόγου και μάρτυρα, τιμάται από τις Λουθηρανικές και τις Αγγλικανικές εκκλησίες στις 9 Απριλίου.

Η Ομολογητική Εκκλησία (γερμ.: Bekennende Kirche) ήταν Προτεσταντική εκκλησία στη Ναζιστική Γερμανία, η οποία αποσπάστηκε από την επικρατούσα εκκλησιαστική δομή της χώρας, αντιδρώντας στην προσπάθεια που γινόταν να καλλιεργηθεί, υπό την αιγίδα της κυβέρνησης, η ναζιστική ιδεολογία μέσα στους κόλπους της. Από μερικούς, η Ομολογητική Εκκλησία χαρακτηρίστηκε ως κίνημα αντίστασης ενάντια στο ναζισμό. Γενικά, οι προτεσταντικές εκκλησίες της Γερμανίας (που στο Μεσοπόλεμο περιελάμβαναν περίπου 45 εκατ. μέλη) εμφορούνταν από το πνεύμα του γερμανικού εθνικισμού και αρχικά δεν εναντιώθηκαν καθόλου στο χιτλερικό καθεστώς. Συμμερίζονταν, επίσης, σε μεγάλο βαθμό την αντικομμουνιστική και αντισιμητική φρασεολογία των νέων ηγετών. Ωστόσο, η προσπάθεια των ναζί να ελέγξουν τα εκκλησιαστικά πράγματα, δημιούργησε πολλές αντιδράσεις. 

Μέσα σε αυτό το πλαίσιο θεσμικής ναζιστικοποίησης των προτεσταντικών εκκλησιών, ο πάστορας Μάρτιν Νίμελερ ίδρυσε το Σεπτέμβριο του 1933 την Ομολογητική Εκκλησία, ως αντίδραση στην ένταση της προσπάθειας τους κράτους για διοικητικό και ιδεολογικό έλεγχο.
Στη Σύνοδό της στο Μπάρμεν (29-31 Μαΐου 1934), η Ομολογητική Εκκλησία υιοθέτησε την ομώνυμη Θεολογική διακήρυξη –που κύριος συντάκτης της ήταν ο επιφανής θεολόγος Καρλ Μπαρτ–με οποία άσκησε επιρροή μέσα κι έξω από τη Γερμανία, ως μια βάση για εναντίωση προς τις καταπιεστικές δημόσιες αρχές. Στη Σύνοδο έλαβαν μέρος 139 εκπρόσωποι από 19 περιφερειακές (σε σύνολο 28) προτεσταντικές εκκλησίες, οι οποίοι έκαναν ομόφωνα αποδεκτό το προταθέν κείμενο. Με την απόφασή τους αυτή, οι συμμετέχοντες και το ποίμνιο που εκπροσωπούσαν ήλθαν σε σύγκρουση, όχι μόνο με την κυβέρνηση της χώρας, αλλά και με τη θεολογική παράδοσή τους των δυο προηγούμενων αιώνων. Η διακήρυξη στάλθηκε ταχυδρομικά από τον Μπαρτ στον ίδιο τον Χίτλερ.
Ωστόσο, η στάση αρκετών μελών της Ομολογητικής Εκκλησίας, της οποίας η ενότητα ήταν έτσι κι αλλιώς χαλαρή, υπήρξε επαμφοτερίζουσα. Η Γκεστάπο θεωρούσε το 1935 πως μόνο ορισμένοι εντός αυτής ήταν αντιναζιστές. Την ίδια στιγμή, όμως, ήταν πολλοί -σύμφωνα πάντοτε με την αστυνομία- εκείνοι που αντιτάσσονταν στον εθνικοσοσιαλισμό, εξαιτίας της προτεραιότητας που έδιναν στην εκκλησία έναντι του κράτους. Πέντε μήνες μετά τη Σύνοδο στο Μπάρμεν, έλαβε χώρα νέα σύνοδος, αυτή τη φορά στο προάστιο Ντάλεμ (Dahlem) του Βερολίνου. Εκεί, επιβεβαιώθηκε η διάσταση μεταξύ μιας ριζοσπαστικής και μιας συντηρητικής πτέρυγας στους κόλπους της Ομολογητικής Εκκλησίας.
To 1936 μια ομάδα εντός της Ομολογητικής Εκκλησίας, η οποία αντιτίθετο σε έναν σχεδιαζόμενο συμβιβασμό με το ναζιστικό καθεστώς, απέστειλε ένα μυστικό υπόμνημα στον Χίτλερ. Σε αυτό, πέραν των καθαρά εκκλησιαστικών υποθέσεων, θίγονταν τα ζητήματα της αστυνομικής τρομοκρατίας, η ύπαρξη των στρατοπέδων συγκέντρωσης και ο κρατικά υποδαυλοζόμενος αντισημιτισμός. Μετά τη Νύχτα των Κρυστάλλων, μια ομάδα υπό τους Μάρτιν Άλμπερτς (Martin Albertz), Ντίτριχ Μπονχέφερ, Χάινριχ Γκρύμπερ (Heinrich Grüber) και Χέρμαν Mάας (Hermann Maas) εκδήλωσε μια ενεργό αντίδραση στη ρατσιστική πολιτική του γερμανικού κράτους, βοηθώντας έμπρακτα τους διωκόμενους Γερμανούς Εβραίους.
Ηγετικές μορφές της Ομολογητικής Εκκλησίας ήταν οι πάστορες Μάρτιν Νίμελερ και Ντίτριχ Μπονχέφερ. Διάδοχή της θεωρείται η Ευαγγελική Εκκλησία στη Γερμανία. H αποτίμηση της δράσης και των αδρανειών της Ομολογητικής Εκκλησίας στα χρόνια του ναζισμού έχει εισέλθει στη σύγχρονη θεολογική σκέψη ως προβληματισμός γύρω από τη στάση των χριστιανικών εκκλησιών απέναντι στις εξουσίες που άμεσα ή έμμεσα στηρίζουν δολοφονικές πρακτικές και σε όσους συμμετέχουν στην υλοποίησή τους.

Για τον Διονύσιο Σολωμό

Του Δημήτρη Ναπ. Γιαννάτου 

Αντί επετείου για την Έξοδο του Μεσολογγίου, που ύμνησε το ελεύθερο διαχρονικό πνεύμα των λαών, το παρακάτω κείμενο συνδέει την ποίηση του Διονυσίου Σολωμού με τη «συστημική σκέψη», πολύ πριν εισαχθεί εκ νέου στη θεραπευτική «επιστήμη» του τόπου μας, ντυμένη με δυτικά κοστουμάκια! Το κείμενο δεν λοιδορεί τις ανακαλύψεις μιας παγκόσμιας επιστημολογίας, αλλά καυτηριάζει τη φτήνια της αποικιοποίησης της σκέψης μας, απότοκο ενός αρχοντοχωριάτικου νεοραγιαδισμού πνευματικής υποτέλειας. Από το τοπικό στο παγκόσμιο, από το προσωπικό στο συλλογικό, από την επιβίωση στις μεγάλες αξίες.

«Κάμε ώστε ο μικρός Κύκλος, μέσα εις τον οποίον κινιέται η πολιορκημένη πόλη, να ξεσκεπάζει εις την ατμόσφαιρά του τα μεγαλύτερα συμφέροντα της Ελλάδας, για την υλική θέση, οπού αξίζει τόσο για εκείνους οπού θέλουν να τη βαστάξουν, όσο για εκείνους οπού θέλουν να την αρπάξουν – και για την ηθική θέση, τα μεγαλύτερα συμφέροντα της Ανθρωπότητας. Τοιουτοτρόπως η υπόθεση δένεται με το παγκόσμιο σύστημα. – Ιδές τον Προμηθέα και εν γένει τα συγγράμματα του Αισχύλου. – Ας φανεί καθαρά η μικρότης του τόπου και ο σιδερένιος και ασύντριφτος κύκλος οπού την έχει κλεισμένη. Τοιουτοτρόπως από τη μικρότητα του τόπου, ο οποίος παλεύει με μεγάλες ενάντιες δύναμες, θέλει έβγουν οι Μεγάλες Ουσίες»( «Eλεύθεροι Πολιορκημένοι» – Διονύσιος Σολωμός (Στοχασμοί του ποιητή)

Είναι αυτή η μικρή «πόλη», ο «μικρός Κύκλος», μέσα στο οποίο κινείται ο εαυτός μας, αλλά και το κοινωνικό μας περιβάλλον – η Ελλάδα, εμείς, η οικογένεια, οι σχέσεις, οι γύρω μας. Από την «κατάσταση πολιορκίας», που ζούμε στην εποχή της μετανεωτερικότητας, ξεκινά η προσπάθεια για ελευθερία και απελευθέρωση από την προσωπική ή συλλογική μας δυσκολία.

Η διατήρηση της ελευθερίας, της αξιοπρέπειας, του συνεχούς αγώνα μέσα στο σύμπτωμα (τον μικρό κύκλο), κάμε να «κινιέται» με τέτοιον τρόπο, έτσι ώστε να απελευθερωθεί, η «υλική θέση» (δηλαδή, η βιολογική και σωματική μας υγεία) και να αποδεικνύει πόσο σημαντική είναι αυτή για μας, αλλά και γι’ αυτούς που μας πολιορκούν, αυτούς, δηλαδή, που συμβάλλουν στη δημιουργία της «πολιορκίας» (δηλαδή του συμπτώματος).

«Κάμε», όμως, κι αυτή η προσπάθεια (ο αγώνας, η απελευθέρωση, η αλλαγή), να αποκτά την «ηθική θέση» που τη συνδέει με τα μεγαλύτερα συμφέροντα της «Ανθρωπότητας». Με αξίες οικουμενικές και παγκόσμιες της κοινότητας των ανθρώπων. Συνδέοντας το προσωπικό μας γενεόγραμμα, με το γενεόγραμμα της πατρίδας μας, από τον Προμηθέα και τον Αισχύλο, μέχρι τον Παπαδιαμάντη.

Μιλώντας ειδικά για τους «Ελεύθερους Πολιορκημένους», ο Ιάκωβος Πολυλάς λέει ότι η ηθική ελευθερία είναι το πιο οχυρό καταφύγιο της ανθρώπινης ψυχής που πολιορκείται από τη φυσική βία. Ο άνθρωπος που συνειδητοποιεί την αυτονομία του απέναντι στις φυσικές δυνάμεις (το τραύμα, το σύμπτωμα, κ.α) οδηγείται στη δράση και από τη σύγκρουση αυτή γεννιούνται οι υψηλές πράξεις.
Στο ποίημα φαίνεται ακέραιος ο άνθρωπος· το ύψος της ψυχής του και συνάμα τα φυσικά αισθήματα (έρωτας, μητρική αγάπη, ενθουσιασμός της δόξας, φιλοζωία, έρωτας προς τα κάλλη της φύσης) σε όλη τους τη σφοδρότητα, την ώρα που τα σκεπάζει η σκιά του θανάτου (του συμπτώματος). Και, συγχρόνως, αυτή η υπεροχή του πνεύματος μπροστά στη βία (την αλλαγή έναντι της ψυχικής ή σωματικής κακοποίησης), φαίνεται και στον ανδρικό και στο γυναικείο χαρακτήρα, γιατί είναι χαρακτηριστικό της ανθρώπινης ύπαρξης.

Χρόνια αργότερα, ο Σεφέρης αναφέρει για τον Σολωμό: «Ο γενάρχης της λογοτεχνίας αυτής δεν ήξερε ελληνικά, αλλά τα έμαθε και τα μάθαινε ως το τέλος της ζωής του. […] Αλλά την πορεία της ελληνικής γλώσσας την εχάραξε μια για πάντα η διάνοια του Σολωμού. Και ίσως επειδή ερχότανε κάθε τόσο από μακριά, να κοίταξε τα πράγματα με το φρέσκο και το σίγουρο μάτι που τα κοίταξε.» (Σεφέρης [1937] 1984: 71, 74)

Ας το παραλλάξω, μέσα στη «θεραπευτική μου διαστροφή»:«Ο γενάρχης της αλλαγής (ο άνθρωπος μέσα στον αγώνα για αλλαγή και απελευθέρωση) δεν ήξερε τη γλώσσα της, αλλά την έμαθε και συνέχιζε να μαθαίνει ως το τέλος της ζωής του […]. Αλλά την πορεία αυτή την εχάραξε μια για πάντα η δική του μοναδική διάνοια. Και, ίσως, επειδή ερχόταν κάθε τόσο από μακριά (ξέροντας πως γεννήθηκε και πως ήρθε στη ζωή, παιδί μιας μακραίωνης οικογενειακής και πολιτισμικής ιστορίας), να κοίταξε – παίρνοντας απόσταση, όποτε χρειαζόταν – τα πράγματα με το φρέσκο και το σίγουρο μάτι που τα κοίταξε».

Πηγή: Εφημερίδα Η ΡΗΞΗ

Καραντίνα και αγροτική παραγωγή

Του Γιώργου Ρακκά

Δεν μας έφταναν όλα τα άλλα, στη Θεσσαλονίκη είχαμε τον «εμφύλιο» της Νέας Παραλίας. Το ζήτημα προκλήθηκε όταν το Open, ιδιοκτησίας Ιβάν Σαββίδη, μετέδωσε πλάνα από μια γεμάτη Νέα Παραλία, ισχυριζόμενο ότι την Κυριακή 30/3, ο κόσμος της πόλης επέλεξε να βγει μαζικά να περπατήσει σε αυτήν. Όπως αποδείχθηκε, στα πλάνα η παραλία ήταν τόσο συνωστισμένη γιατί ο τηλεφακός της κάμερας που χρησιμοποιήθηκε συνέπτυξε την έκτασή της. Βέβαια, υπάρχουν κι άλλες φωτογραφίες που δείχνουν την παραλία να έχει μεν κόσμο υπερβολικό για τον κοινωνικό αυτοπεριορισμό του κορωνοϊού, όχι όμως τόσο πολύ όσο έδειξε η τηλεόραση.

Σε οποιαδήποτε περίπτωση, η κυβέρνηση, ο δήμος και η περιφέρεια απάντησαν με απαγόρευση πρόσβασης για τις ώρες εκείνες της ημέρας που θεωρούνται ώρες αιχμής. Ακολούθησαν οι οργισμένες αντιδράσεις μερίδας πολιτών, που θεώρησαν την κίνηση αυτή ως πράξη σημαντικού περιορισμού των ελευθεριών τους, και στο κατόπι εκφράστηκε και η αντιπολίτευση από τον ΣΥΡΙΖΑ, και κομμάτια της δικαιωματιστικής κεντροαριστεράς.

Την ίδια στιγμή τα νέα που έρχονται από την ελληνική ύπαιθρο δεν είναι ενθαρρυντικά. Τα μέτρα, αλλά και ο φόβος του κόσμου, έχουν σταματήσει την αλυσίδα κυκλοφορίας των αγροτικών προϊόντων, που προμηθευόμαστε από μανάβικα και σούπερ μάρκετ της πόλης. Στα Ίρια της Αργολίδας, οι καλλιεργητές αγκινάρας έχουν αφήσει 100 τόνους άκοπους στο χωράφι, εξαιτίας της απαγόρευσης των λαϊκατζήδων να μεταφέρουν τα προϊόντα τους εκτός νομού. Είμαστε στην εποχή της αγκινάρας, και η παραγωγή της διατίθεται ως επί το πλείστον μέσω λαϊκών, ενώ η ζημιά ανέρχεται στα 8.000 – 15.000 ευρώ ανά 25 στρέμματα. Το ίδιο συμβαίνει και στην Κρήτη. Στην Ιεράπετρα η τομάτα έφτασε να πωλείται 0,17/κιλό, ενώ στην Αττική διατίθεται στο 1,50 €/κιλό. Στα Φαλάσαρνα Κισάμου, 50 τόνοι τομάτας την ημέρα μένουν αδιάθετοι και δίνονται στα αιγοπρόβατα.
Εστιασμένοι όπως είμαστε στις πόλεις, ασχολούμαστε με ό,τι αυτές αναδεικνύουν ως κύριο ζήτημα. 

Η ιεράρχηση των προτεραιοτήτων που κάνουμε, όμως, είναι εντελώς λάθος: Τι θα συμβεί αν, λόγω της καραντίνας, η εποχική μετανάστευση των εργατικών χεριών που απασχολούνται στη συγκομιδή δεν πραγματοποιηθεί; Αν δεν δοθεί λύση στην κυκλοφορία των αγροτικών προϊόντων; Μήπως, αν παραταθεί κι άλλο ο κοινωνικός περιορισμός, θα έχουμε ελλείψεις στα σούπερ μάρκετ; Δεν είναι μόνο οι αγρότες, και η παραγωγή τους, είναι και η παραγωγή γενικώς που οφείλει να συνεχιστεί για να μην πάθει η χώρα ολοκληρωτική οικονομική καθίζηση. Η κυβέρνηση δεν είναι αμέτοχη σε αυτόν τον παρασιτισμό. Έσπευσε να κανονίσει την εξασφάλιση της ζήτησης, με τα επιδόματα –απολύτως αναγκαία για να μην παρεξηγούμαστε– αλλά άφησε ως τελευταία προτεραιότητα την παραγωγή και την κυκλοφορία των προϊόντων.

Ιδού πεδίον δόξης λαμπρό για την αντιπολίτευση, όχι μόνο να δείξει τη λανθασμένη πολιτική, αλλά και τη φαύλη παρασιτική νοοτροπία που βρίσκεται από πίσω της. Ενδιαφέρθηκε κανείς; Όχι αρκετοί. Οι υπόλοιποι κρίνουν σημαντικότερο το «δικαίωμα στη βόλτα», και δεν έχουν τουλάχιστον ως προς αυτό ούτε τη διεθνή προοπτική, να δουν τη μεγάλη αντίφαση μιας Θεσσαλονίκης που μαλώνει για τους περιορισμούς της καραντίνας, την ίδια στιγμή που στις γειτονικές Ισπανία και Ιταλία υπάρχει εκατόμβη νεκρών. Καμία συνείδηση, όμως, για το τι συμβαίνει δίπλα μας, ούτε για το τι θα συμβεί σε εμάς τους ίδιους στο μέλλον.

Με τον παρασιτισμό που έχει παρασύρει την ελληνική κοινωνία, όλα αυτά θεωρούνται αυτονόητα. Γιατί, ως γνωστόν, η ντομάτα φυτρώνει στον πάγκο της λαϊκής, του μανάβη ή του σούπερ μάρκετ, «οικονομία» είναι μόνο οι καφετέριες και οι ταβέρνες, πραγματικότητα είναι μόνο ο αφαλός μας.

Πηγή: Ιστοτοπος Εναλλακτικής Ενημέρωσης

Ο άνθρωπος που προέβλεψε την πανδημία

Του Κέβιν Μπέργκερ

Ο Ντένις Κάρολ δεν είναι κυνικός όταν λέει ότι το ξέσπασμα του κορωνοϊού ήταν προβλέψιμο. Αντιθέτως, δείχνει να καταλαβαίνει τους ανθρώπους που έχουν τρομοκρατηθεί από την επιδημία. Έχει υπάρξει, πολλάκις, αυτόπτης μάρτυρας δύσκολων καταστάσεων σε διάφορα μέρη του κόσμου που δοκιμάστηκαν από παρόμοιους ιούς. Πάνω απ’ όλα, ο Κάρολ είναι αυθεντία επί του θέματος κι αυτό είναι εμφανές από την πρώτη στιγμή.

Για δεκαετίες, ο Κάρολ υπήρξε ο βασικός ερευνητής που προειδοποιούσε για την απειλή της εξάπλωσης των ζωονοσογόνων ασθενειών, της μετάδοσης δηλαδή παθογόνων ιών από τα ζώα στους ανθρώπους. Οι επιστήμονες πιστεύουν ότι η σημερινή επιδημία, η οποία ξεκίνησε από τη ΓουΧαν της Κίνας, προήλθε από έναν ιό που φέρουν οι νυχτερίδες. Το 2009, μετά από χρόνια μελέτης των μεταδοτικών ασθενειών στο Κέντρο Ελέγχου και Πρόληψης Ασθενειών και στην Αμερικανική Υπηρεσία Διεθνούς Ανάπτυξης (USAID), ο Κάρολ ηγήθηκε ενός προγράμματος με την επωνυμία PREDICT, που ερεύνησε με πρωτοποριακές τεχνικές διάφορους ιούς, που έχουν ως ξενιστές ποικίλα ζώα ανά τον κόσμο, με την δυνατότητα να μεταπηδήσουν στους ανθρώπους. Ο Κορωνοϊός αποτελεί παγκόσμιο γεγονός και θα χτυπήσει κάθε κοινότητα οπουδήποτε στον κόσμο. Κατά τη διάρκεια της κουβέντας μας, τα επιστημονικά δεδομένα διανθίζονταν από τον Κάρολ με καυστικές νύξεις, είτε μιλούσε για την βιολογία των ιών, είτε για την απελπιστικά αργή αντίδραση του Λευκού Οίκου στην επιδημία. Η πρώτη μου ερώτηση είχε να κάνει με την πηγή της επιδημίας.

Πως πέρασε ο κορωνοϊός από τις νυχτερίδες στους ανθρώπους;
Δεν γνωρίζουμε ακριβώς αλλά υποθέτουμε ότι ο ιός μεταπήδησε στους ανθρώπους λόγω της εγγύτητας με την εισβολή μας στο ενδιαίτημα των νυχτερίδων. Επίσης, είναι πιθανόν να υπήρξε άμεση επιμόλυνση όταν κάποιοι έπιασαν ένα ζώο. Ίσως και να υπήρξε δευτερογενής πηγή. Όταν είχαμε το ξέσπασμα της επιδημίας SARS του 2002 στην Κίνα, δεν εντοπίσαμε άμεση επαφή των ανθρώπων με τις νυχτερίδες ως πρωτογενή πηγή μόλυνσης. Υπήρξε όμως δευτερογενής πηγή μόλυνσης και αυτή ήταν ένα άγριο ζώο, η μοσχογαλή, που θηρευόταν από τους ανθρώπους.

Είναι δυνατόν η μετάδοση να προήλθε από την κατανάλωση κάποιου ζώου;
Συνήθως, η προετοιμασία του ζώου για μαγείρεμα είναι το στάδιο στο οποίο έχεις άμεση έκθεση στον ιό. Αφού μαγειρευτεί το ζώο, ο ιός έχει πεθάνει. Η μετάδοση γίνεται με το γδάρσιμο ή καθώς το ζώο σφάζεται και οι άνθρωποι εκτίθενται στα σωματικά υγρά, το αίμα και τις διάφορες εκκρίσεις. Όταν είχε ενσκήψει η γρίπη των πτηνών από τα κοτόπουλα, η πλειοψηφία των επιμολύνσεων γινόταν καθώς τα πουλερικά προετοιμάζονταν για μαγείρεμα. Για παράδειγμα, στην Αίγυπτο, οι πρώτες που μολύνονταν ήταν οι γυναίκες που έσφαζαν και μαγείρευαν τα ζώα.

Εμείς οι άνθρωποι πιστεύουμε πως είμαστε κάτι ιδιαίτερο αλλά οι ιοί μας προσβάλλουν όπως ακριβώς προσβάλλουν μια νυχτερίδα.
Το 2018, εσύ και οι συνάδελφοί σου γράψατε στο περιοδικό «Η ικανότητά μας να μειώσουμε την εμφάνιση των μεταδοτικών ασθενειών υποσκάπτεται από την ελλιπή μας κατανόηση σε ότι αφορά την ποικιλότητα και την οικολογία των ιογενών απειλών». Τι είναι αυτό που πρέπει να κατανοήσουμε σχετικά με την ποικιλότητα και την οικολογία των ιογενών απειλών;

Το πρώτο που πρέπει να καταλάβουμε είναι ότι οποιαδήποτε απειλή πρόκειται να αντιμετωπίσουμε, υπάρχει ήδη, κυκλοφορεί με τα άγρια ζώα. Σκέψου το ως μια ιογενή σκοτεινή ύλη. Εκεί έξω κυκλοφορεί μια μεγάλη δεξαμενή από ιούς κι εμείς αναγνωρίζουμε κάποιον ιό μόνο όταν έχουμε μεταπήδηση στους ανθρώπους και αντιμετωπίζουμε τα πρώτα κρούσματα ασθενών.

Έχουν οι νυχτερίδες μεγάλη δυνατότητα για μεταφορά ιών στους ανθρώπους;
Σίγουρα. Έχουμε αναγνωρίσει τις νυχτερίδες ως δεξαμενές κορωνοϊών αλλά και του ιού Έμπολα. Θέλουμε να καταλάβουμε πως λειτουργούν τα διάφορα είδη νυχτερίδων μέσα στα αντίστοιχα οικοσυστήματα. Έχουν συγκεκριμένες συμπεριφορές και πρακτικές που τις κρατούν μακριά ή κοντά στον ανθρώπινο πληθυσμό; Το είδος νυχτερίδας στο οποίο απομονώσαμε τον ιό του Έμπολα στην δυτική Αφρική είχε την τάση να φωλιάζει μέσα στις ανθρώπινες κατοικίες αυξάνοντας, έτσι, την πιθανότητα μεταπήδησης του ιού στους ανθρώπους.

Έχουν υπάρξει αλλοιώσεις στα ενδιαιτήματα των νυχτερίδων που τις έφεραν πιο κοντά στους ανθρώπους;
Οι αλλοιώσεις στα ενδιαιτήματά τους είμαστε εμείς οι άνθρωποι. Έχουμε διεισδύσει βαθιά σε οικο-ζώνες τις οποίες δεν είχαμε καταλάβει ποτέ στο παρελθόν.

Κάποιο σχετικό παράδειγμα της εισβολής μας;
Στην Αφρική είμαστε μάρτυρες μιας άνευ προηγουμένου εισβολής από πετρελαϊκές και εξορυκτικές εταιρείες σε περιοχές που δεν κατοικούνταν από ανθρώπους. Το πρόβλημα δεν είναι η μετακίνηση εργατών και η κατασκευή καταυλισμών στις συγκεκριμένες περιοχές. Το πρόβλημα είναι η κατασκευή δρόμων που επιτρέπει την μετακίνηση ολόκληρων πληθυσμών εκεί. Οι δρόμοι δίνουν την δυνατότητα και στα άγρια ζώα να έρθουν κοντά στους οικισμούς των ανθρώπων. Οι δραματικές αυτές αλλαγές αυξάνουν την πιθανότητα επιμολύνσεων από ιούς.

Τα φαινόμενα μεταπήδησης ιών από τα ζώα στους ανθρώπους είναι συχνότερα σήμερα απ’ ότι πριν 50 χρόνια;
Ναι. Η EcoHealth Alliance, μια ΜΚΟ, και άλλοι φορείς, μελέτησαν κάθε αναφορά ξεσπάσματος επιδημίας από το 1940 και κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι τα φαινόμενα μεταπήδησης σήμερα είναι δύο με τρεις φορές συχνότερα απ’ ότι ήταν πριν 40 χρόνια. Η τάση είναι αυξητική και προκαλείται από την απίστευτη αύξηση του ανθρώπινου πληθυσμού και την επέκτασή μας σε παρθένες περιοχές. Ο καταλυτικός παράγοντας στην αύξηση των περιστάσεων μεταπήδησης ιών είναι η αλλαγή χρήσης της γης – όλο και περισσότερη γη για καλλιέργειες και πιο συγκεκριμένα για κτηνοτροφία.

Υπάρχει κάτι συγκεκριμένο σε έναν ιό που τον καθιστά ζωονοσογόνο;
Μπορείς να πεις ότι οι ιοί δεν είναι έμβιοι οργανισμοί. Είναι πρωτεΐνες με ενθυλακωμένο DNA ή RNA. Πέρα απ’ αυτό, δεν έχουν κάποιο μηχανισμό για να επιβιώσουν από μόνοι τους. Αναζητούν, λοιπόν, ένα οικοσύστημα που διαθέτει όλον τον υπόλοιπο κυτταρικό εξοπλισμό που είναι απαραίτητος για την αναπαραγωγή τους. Δεν είναι ικανοί να ζήσουν έξω από κάποιο ζωικό πληθυσμό. Χρειάζονται τα ζώα για να αναπαραχθούν. Για τους ιούς, εμείς οι άνθρωποι, είμαστε απλά ακόμη ένα είδος ζώου. Νομίζουμε ότι είμαστε κάτι ιδιαίτερο αλλά οι ιοί μας προσβάλλουν με ακριβώς τον ίδιο σκοπό που προσβάλλουν μια νυχτερίδα ή μια μοσχογαλή.

Οι ιοί ζουν σε μια εύθραυστη ισορροπία, έτσι δεν είναι; Πρέπει να επιβιώσουν χωρίς να σκοτώσουν τον ξενιστή τους.
Σωστά. Οι ιοί που σκοτώνουν τους ξενιστές τους γρήγορα θα εξαφανιστούν. Αυτό συνέβη με τον ιό SARS. Δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι σκοτώνοντας το 10% των ξενιστών του, δεν κατόρθωσε να καταστεί πανδημία στον πλανήτη μας.

Υπάρχουν ενδείξεις ότι ο συγκεκριμένος κορωνοϊός θα αυτοκαταστραφεί;
Ο συγκεκριμένος έχει χαμηλή παθογένεια. Όσο χαμηλότερη είναι η λοιμογόνος ικανότητά του, τόσο μεγαλύτερη η πιθανότητα να γίνει πανδημία, δηλ. μέρος ενός εποχιακού συμβάντος. Αυτή είναι μια από τις μεγαλύτερες ανησυχίες μας. Αν τα πράγματα ησυχάσουν τους καλοκαιρινούς μήνες, τότε το μέγα ερώτημα είναι «θα συνεχίσει να μολύνει τους ανθρώπους;» Το καλοκαίρι οι ιοί της γρίπης κυκλοφορούν γύρω μας αλλά είναι ανενεργοί. Βρίσκονται εν υπνώσει. Όταν εμφανιστούν οι κατάλληλες συνθήκες, δηλ. κρυώσει ο καιρός και αυξηθεί η υγρασία, τότε ο Covid-19 μπορεί να αρχίσει να πολλαπλασιάζεται σαν τρελός. Αν ο κορωνοϊός καταφέρει να καταστεί ανενεργός κατά τους καλοκαιρινούς μήνες, χωρίς να σκοτώσει τον ξενιστή του, τότε θα έχουμε στα χέρια μας έναν ιό που έχει όλα τα εχέγγυα να καθιερωθεί ως μέρος του κανονικού μας τοπίου κι όλα αυτά σε βάρος δικό μας.

Πιστεύεις ότι η επιδημία που αντιμετωπίζουμε σήμερα ήταν αναπόφευκτη;
Ήταν σίγουρα προβλέψιμη. Είναι σαν να μην έχουμε κώδικα οδικής κυκλοφορίας και συνεχώς να βλέπουμε πεζούς να χτυπιούνται από αυτοκίνητα καθώς διασχίζουν τους δρόμους. Που είναι το παράξενο σε μια τέτοια κατάσταση; Πουθενά! Το μόνο που χρειάζεται να κάνουμε είναι να φτιάξουμε διαβάσεις, κυκλοφοριακούς κανόνες και κανονισμούς. Δεν το κάνουμε όμως. Δεν καθιερώνουμε τις πρακτικές ασφαλείας που θα ελαχιστοποιήσουν τις πιθανότητες μεταπήδησης των διαφόρων ζωονοσογόνων ασθενειών. Αν κατανοήσουμε καλύτερα το που κυκλοφορούν οι συγκεκριμένοι ιοί, αλλά και το περιβάλλον τους, θα αποκτήσουμε την δυνατότητα να ελαχιστοποιήσουμε τον κίνδυνο της μεταπήδησής τους στον ανθρώπινο πληθυσμό.

Γιατί, λοιπόν, δεν το κάνουν αυτό οι κυβερνήσεις και οι υπεύθυνοι κατάρτισης των πολιτικών αντιμετώπισης των πανδημιών;
Πρώτον, εδώ έχουμε ένα πρόβλημα που δημιουργείται από μια, άνευ προηγουμένου, μεταβολή του πληθυσμού του πλανήτη. Μόλις στα τελευταία 100 χρόνια έχουμε αρχίσει να αυξανόμαστε με ρυθμό που προκαλεί ανεπανόρθωτη διαταραχή του ευρύτερου πλανητικού οικοσυστήματος. Αν κάναμε αυτήν την κουβέντα πριν 100 χρόνια, θα είχαμε 6 δις λιγότερους ανθρώπους στη Γη. Μας πήρε κάπου 300 χιλιάδες χρόνια, δηλ. περίπου το συνολικό χρονικό διάστημα ύπαρξης του είδους μας, για να φτάσουμε το 1 δις και μέσα στα τελευταία 100 χρόνια αποκτήσαμε άλλους 6 δις ενοίκους στο πλανητικό μας σπίτι. Σημειωτέον ότι θα αποκτήσουμε άλλους 4 με 5 δις μέχρι το τέλος του παρόντος αιώνα.

Δεύτερον, οι κυβερνήσεις και η κοινωνία, διέπονται γενικά από αδράνεια. Δεν αλλάζουμε, δεν προσαρμοζόμαστε, ούτε εξελισσόμαστε πολύ γρήγορα. Επιπλέον, μετά βίας συνειδητοποιούμε ως παγκόσμια κοινωνία ότι ο κόσμος στον οποίο ζούμε σήμερα είναι θεμελιωδώς διαφορετικός από τον κόσμο στον οποίο έζησε ποτέ το είδος μας. Όλοι γνωρίζουμε πως αν ρίξουμε ένα βάτραχο μέσα σε βραστό νερό θα πηδήξει αμέσως έξω. Αν πάρουμε όμως τον ίδιο βάτραχο, τον βάλουμε μέσα σε μια κατσαρόλα με νερό σε θερμοκρασία δωματίου και σιγά σιγά ανεβάσουμε την θερμοκρασία, τότε ο βάτραχος θα μείνει μέσα στο νερό και θα βράσει μέχρι θανάτου. Αυτό θα συμβεί γιατί θα χάσει κάθε προοπτική με το μεταβαλλόμενο περιβάλλον γύρω του. Αυτός ο άτυχος βάτραχος είμαστε εμείς. Έχουμε πλήρη άγνοια των συνθηκών που επιτρέπουν στους ζωονοσογόνους ιούς να μεταπηδήσουν σε μας.

Τι ήταν αυτό που σε έκανε να αντιληφθείς το μέγεθος του προβλήματος μεταπήδησης του ιού στους ανθρώπους;
Εννοείς ποια ήταν η στιγμή που είχα ανάλογη εμπειρία με τον Σαούλ όταν ήταν καθ’ οδόν προς τη Δαμασκό;

Ακριβώς.
Ήταν η επιδημία της γρίπης των πτηνών τη δεκαετία του 2000. Αυτό που συνέβη τότε ήταν άμεση συνέπεια του συγκλονιστικού αριθμού πουλερικών που παράγονταν ετησίως για να τραφούν οι άνθρωποι. Αν ρίξεις μια ματιά στην σημερινή Κίνα θα δεις ότι παράγει κάπου 15 με 20 δισ. πουλερικά το χρόνο. Τα στοιχεία της δεκαετίας του ’60 δείχνουν ότι στην καλύτερη των περιπτώσεων στην Κίνα παράγονταν μόλις λίγες εκατοντάδες εκατομμύρια πουλερικά. Αν εξετάσουμε το Μπαγκλαντές, το Βιετνάμ και άλλα μέρη της Ασίας θα δούμε ότι ο αριθμός των πουλερικών που παράγονταν πριν 50 χρόνια ήταν απείρως μικρότερος από αυτόν που παράγεται σήμερα. Το γεγονός αυτό είναι συνέπεια του μεγαλύτερου πληθυσμού και της μεγαλύτερης αγοραστικής δύναμης των κατοίκων των χωρών της περιοχής. Μια σταθερά που δείχνει επιβεβαιωμένα την αύξηση της αγοραστικής δύναμης των νοικοκυριών είναι η μετατόπιση από την δίαιτα με βάση τους καρπούς και τις ρίζες στην δίαιτα με βάση τις πρωτεΐνες. Αυτό ακριβώς συνέβη σ’ ολόκληρη την Ασία.

Μία από τις στατιστικές που κάνει εντύπωση στο άρθρο σου στο περιοδικό Science είναι ότι υπάρχουν κάπου 1.67 εκατομμύρια ιοί πάνω στη Γη κι απ’ αυτούς 631 με 827 χιλιάδες έχουν την δυνατότητα να πλήξουν τους ανθρώπους. Είναι κάπως τρομακτικό αυτό, έτσι δεν είναι;
Από τη μια, είναι όντως τρομακτικό. Από την άλλη όμως, η πιθανότητα μόλυνσης δεν συνεπάγεται ασθένεια και θανάτους. Κάποιοι ιοί δεν γίνονται καν αντιληπτοί από τον ξενιστή τους. Κάποιοι άλλοι μπορούν να βελτιώσουν τη βιολογία μας γινόμενοι μέρος του μικρο-οικοσυστήματός μας. Αυτό δεν αποτελεί καινοφανές φαινόμενο στην πορεία της εξέλιξης. Πρέπει να καταλάβουμε ότι οι ιοί δεν είναι απλά και μόνο εχθροί μας. Δύνανται να έχουν σημαντικές θετικές επιπτώσεις επάνω μας. Το ίδιο συμβαίνει και με τα βακτήρια και το διαπιστώσαμε σε βάθος χρόνου. Ταυτόχρονα, οφείλουμε να επαγρυπνούμε και να είμαστε επιφυλακτικοί με τα φαρμακευτικά σκευάσματα που χρησιμοποιούμε. Αν συνταγογραφούμε αντιβιοτικά σκευάσματα ευρέος φάσματος υπάρχει η πιθανότητα να ανοίγουμε την πόρτα σε άλλου τύπου παρενέργειες.

Πως θα σχολίαζες την γενική στάση της αμερικανικής κυβέρνησης σε σχέση με την απειλή των ζωονοσογόνων ασθενειών;
Δεν είναι μόνο η κυβέρνηση των ΗΠΑ αλλά γενικότερα όλες οι κυβερνήσεις, αλλά και ο ιδιωτικός τομέας. Δεν επενδύουμε στο ρίσκο. Η συζήτηση σχετικά με τις ζωονοσογόνες ασθένειες είναι τελείως διαφορετική από τη συζήτηση για την ελονοσία ή τη φυματίωση. Οι ασθένειες αυτές είναι απτές, ξεκάθαρες και αποτελούν παρόντα προβλήματα. Οι ζωονοσογόνες ασθένειες είναι πρόβλημα που μόλις έχει αρχίσει να εμφανίζεται. Κλασσικά, ως κοινωνία δεν επενδύουμε σε κάτι μέχρι να φτάσει στο σημείο να μας βροντήξει εκδικητικά την πόρτα.

Ο κορωνοϊός, πάντως, μας βροντάει την πόρτα με μανία, έτσι δεν είναι;
Ναι, σίγουρα έχει τραβήξει την προσοχή των πάντων. Παρόλα αυτά, όταν ο συγκεκριμένος κορωνοϊός χαθεί από τα πρωτοσέλιδα, θα διαπιστώσουμε έναν άμεσο περιορισμό των επενδύσεων που έχουν γίνει για την αντιμετώπισή του. Η κατάσταση θα θυμίσει τις περιόδους πολέμου, που βλέπουμε αυξημένα κονδύλια στον προϋπολογισμό και τις περιόδους ειρήνης, που τα χρήματα για εξοπλισμούς μειώνονται δραστικότατα. Έτσι, μέρος της πρόκλησης που αντιμετωπίζουμε σήμερα -πράγμα που, λίγο-πολύ, αποτελεί άσκηση κοινωνικής μηχανικής- είναι να αναγκάσουμε τους νομοθέτες και τους επενδυτές να επενδύσουν στο ρίσκο κι αυτό είναι πολύ δύσκολο.

Το γεγονός ότι διακόπηκε η χρηματοδότηση του προγράμματος PREDICT έχει γίνει σημαία κατά του προέδρου Τραμπ, ο οποίος φαίνεται να αγνοεί επιδεικτικά την επιστήμη. Πιστεύεις ότι υπάρχει σχέση μεταξύ του τερματισμού του PREDICT και της επέλασης του κορωνοϊού;
Όχι, δεν το νομίζω. Το PREDICT ήταν ένα πρωτοποριακό πρόγραμμα. Επιστημονικά, δουλέψαμε σωστά. Παρόλα αυτά, ήταν πολύ μικρής κλίμακας. Ανακαλύψαμε μόλις 2000 ιούς. Αν θέλεις να κάνεις την διαφορά στην δημόσια υγεία, το να βρεις 2000 ιούς μέσα σε 10 χρόνια, ενώ εκεί έξω υπάρχουν 600 χιλιάδες, σημαίνει ότι σίγουρα δεν έχεις ελαχιστοποιήσει το ρίσκο. Επιπλέον, το PREDICT δεν κατόρθωσε να συνεισφέρει σε κάποια λύση στο δεύτερο σκέλος της κρίσιμης εξίσωσης -το πώς, δηλαδή, θα μετασχηματίσουμε την επιστήμη σε πολιτική. Έτσι κι αλλιώς, δεν είχε φτιαχτεί γι’ αυτόν τον σκοπό. Αν υπολογίσουμε, επίσης, πως ο ετήσιος προϋπολογισμός του κυμαινόταν στα 20 εκατομμύρια δολάρια, τότε καταλαβαίνουμε ότι το ποσό ήταν καταφανώς ανεπαρκές. Θα χρειαζόμασταν περίπου 100 εκατομμύρια δολάρια τον χρόνο για να τρέξουμε το παγκοσμίου εμβέλειας πρόγραμμα που θα άλλαζε τον τρόπο που σκεφτόμαστε, αλλά και προετοιμαζόμαστε για τις ιογενείς απειλές. Αυτή ακριβώς είναι η αποστολή του Global Virome Project.

Τι είναι αυτό που σε ανησυχεί σε σχέση με τον κορωνοϊό;
Προφανώς αυτό που ανησυχεί τους πάντες. Κι έπειτα είναι αυτά για τα οποία δεν μιλάει κανείς. Αυτά είναι και τα πράγματα που με ανησυχούν περισσότερο απ’ όλα. Εδώ μιλάμε για ένα παγκόσμιο συμβάν το οποίο πρόκειται να χτυπήσει κάθε κοινότητα στην υφήλιο. Όπως καταλαβαίνεις, οι επιπτώσεις δεν θα είναι ισόποσα κατανεμημένες διότι υπάρχουν μέρη του κόσμου, τα υγειονομικά συστήματα των οποίων είναι κατά πολύ πιο ευπαθή από αυτά των ΗΠΑ, της Ευρώπης ή της Κίνας. Γνωρίζουμε, ήδη, ότι όταν κάποιο υποτυπώδες σύστημα υγείας επιφορτιστεί με δυσβάσταχτο φόρτο εργασίας, υπάρχει σοβαρός κίνδυνος να καταρρεύσει. Ειδικά στην Αφρική και σε περιοχές όπου υπάρχουν αναταραχές ή πόλεμοι.

Το 2014, όταν ο ιός Έμπολα έπληξε τις τρείς χώρες της δυτικής Αφρικής, γίναμε μάρτυρες μιας από τις άμεσες επιπτώσεις του ιού που δεν ήταν άλλη από την παράλυση της παροχής υγειονομικών υπηρεσιών. Οι εργαζόμενοι στα συστήματα υγείας εκτέθηκαν στην ασθένεια, αρρώστησαν και φοβόντουσαν να προσέλθουν στις εργασίες τους. Για 5 ολόκληρους μήνες, δεν υπήρχαν υπηρεσίες υγείας για να καλύψουν τις κανονικές υγειονομικές ανάγκες των πολιτών. Οι έγκυες γυναίκες δεν είχαν πρόσβαση σε βοήθεια από εκπαιδευμένες μαίες και τα παιδιά δεν μπορούσαν πια να προμηθεύονται φάρμακα κατά της ελονοσίας. Είχες, δηλαδή, έναν τεράστιο, μη καταγραμμένο πληθυσμό, η ζωή του οποίου τέθηκε σε κίνδυνο γιατί δεν λάμβανε τις τυπικές υπηρεσίες υγείας. Φοβάμαι ότι θα ξαναδούμε κάτι παρόμοιο. Αν ο κορωνοϊός συνεχίσει να είναι όσο δυναμικός όσο δείχνει, θα δούμε συστήματα υγείας να υπερφορτώνονται από περιστατικά και να αδυνατούν να ανταποκριθούν και στον ιό και στον συνήθη φόρτο εργασίας τους. Κανείς σε καμία κυβέρνηση στον κόσμο δεν θίγει το εν λόγω ζήτημα.

Το 2005, εν τω μέσω της γρίπης των πτηνών, ο Τζορτζ Μπους ο νεώτερος επικοινωνούσε συχνά με διάφορους ηγέτες ανά τον κόσμο σχετικά με το πώς θα συντονιστεί η παγκόσμια αντίδραση στην επιδημία. Ο Μπαράκ Ομπάμα έκανε το ίδιο, τόσο το 2009 με την δεύτερη πανδημία Η1Ν1, όσο και το 2014 με την επιδημία του Έμπολα. Είδαμε τους δύο προέδρους να παίρνουν πρωτοβουλίες και να λειτουργούν ως καταλύτες αναζητώντας μια παγκόσμια απάντηση σε ένα παγκόσμιο πρόβλημα. Σήμερα, υπάρχει απόλυτη σιγή στον Λευκό Οίκο. Πιστεύω πως ο μόνος λόγος που ο Λευκός Οίκος λέει οτιδήποτε σχετικά με την επιδημία του κορωνοϊού είναι γιατί το χρηματιστήριο κατρακυλάει. Ψάχνουν, λοιπόν, να βρουν τι να πουν για να καθησυχάσουν τους επενδυτές.

Γιατί πιστεύεις ο Λευκός Οίκος τηρεί σιγή ιχθύος;
Ο λόγος είναι ο πρόεδρος Τραμπ και η εμμονή του με το «Πρώτα η Αμερική». Δεν έχω δει καμία αναφορά από τον Λευκό Οίκο που να δείχνει ότι ο πρόεδρος επικοινώνησε με τον Κινέζο ομόλογό του για να συζητήσουν κάποια συντονισμένη δράση όταν η Κίνα αγωνιζόταν να θέσει τον ιό υπό έλεγχο. Επίσης, έχω μείνει άναυδος από την έλλειψη παγκοσμίου διαλόγου σχετικά με κάτι που είναι η πεμπτουσία του παγκοσμίου συμβάντος. Αν ρίξει κάποιος μια ματιά στην Ευρώπη σήμερα θα δυσκολευτεί να πιστέψει ότι υφίσταται η Ευρωπαϊκή Ένωση. Απ’ ότι φαίνεται, κάθε χώρα κάνει ότι της καπνίσει. Η Ιταλία δεν συντονίζεται με τις Βρυξέλλες και οι Βρυξέλλες δεν συντονίζονται με την Γερμανία. Δεν υπάρχει σαφής προσέγγιση του προβλήματος αν και έχει προβλεφθεί η πλατφόρμα για να γίνει κάτι τέτοιο.

Τι θα κάνει τους ανθρώπους να λάβουν σοβαρά υπόψη τους την απειλή από τις ζωονοσογόνες ασθένειες;
Δεν υπάρχει κάτι καλύτερο από μια καλή κατά συρροή επίθεση για να μας κάνει να δώσουμε βάση στην απειλή κι αυτήν τη στιγμή συμβαίνει ακριβώς αυτό. Κάθε τρία περίπου χρόνια έχουμε και μια επιδημία και μετά από κάθε νέο συμβάν κάποιοι συνειδητοποιούν ότι πρέπει να επενδύσουμε και να συνεχίσουμε να επενδύουμε στη συγκρότηση αμυντικών μηχανισμών. Το πρόβλημα είναι να κάνουμε αυτήν την χρηματοδότηση αναπόσπαστο μέρος των τακτικών ετησίων προϋπολογισμών και όχι να δρούμε με εκταμιεύσεις εκτάκτου ανάγκης.

Έχει υπάρξει, πάντως, υποδειγματική ανταλλαγή στοιχείων ανάμεσα σε επιστήμονες και γενετιστές, έτσι δεν είναι;
Ναι. Ας αναλογιστούμε, όμως, τον συλλογισμό του Σωκράτη: «η σωστή σκέψη οδηγεί στη σωστή δράση». Γνωρίζουμε πως αυτό δεν ισχύει πάντα. Οι σκέψεις σου μπορεί να είναι απολύτως σωστές αλλά οι πρακτική σου τελείως λανθασμένη. Η επιστήμη μας επιτρέπει να κατανοήσουμε με μέγιστο βαθμό λεπτομέρειας τι διακυβεύεται. Η επιστήμη μας κάνει διορατικούς. Παρόλα αυτά, οφείλουμε να μεταφράσουμε αυτήν την διορατικότητα σε συνεχή αποτίμηση του κινδύνου και να προχωρήσουμε στις ανάλογες ενέργειες.

Πως πρέπει να προχωρήσουμε ιδανικά;
Οι συγκεκριμένοι ιοί έχουν την ικανότητα να μεταλλάσσονται. Αυτό που αντιμετωπίζουμε σήμερα μπορεί να διαφέρει από αυτό που θα αντιμετωπίσουμε σε μερικούς μήνες. Ο ιός μπορεί να γίνει πιο θανατηφόρος ή να εξασθενήσει και να εξαφανιστεί, όπως το κοινό κρυολόγημα. Το μεγάλο ερώτημα είναι: παρακολουθούμε στενά την πορεία του ιού; Έχουμε αρκετά δεδομένα, διαφάνεια και διαθέσιμα δείγματα; Τι εμφανίζεται στο Ισραήλ; Τι εμφανίζεται στο Ιράν; Τι εμφανίζεται στην Ιταλία; Τι εμφανίζεται στις ΗΠΑ; Υπάρχει αρκετή διαφάνεια σε πραγματικό χρόνο έτσι ώστε να μπορέσουμε να παρακολουθήσουμε τις εξελίξεις; Πρέπει να βρούμε τον τρόπο να φροντίσουμε τους ανθρώπους μας. Οφείλουμε να προσέξουμε τις κοινότητες ανά τον κόσμο που χρήζουν βοηθείας. Είμαστε όλοι μέρος του ίδιου οικοσυστήματος. Έχουμε να κάνουμε με ένα παγκόσμιο συμβάν. Πρέπει να προετοιμαστούμε και να αντιδράσουμε σε παγκόσμιο επίπεδο αλλιώς θα υπάρξουν σοβαρότατες συνέπειες.

Ο Κέβιν Μπέργκερ είναι ο εκδότης του Nautilus

Μετάφραση: Κωνσταντίνος Μαυρίδης

Πηγή: Εφημερίδα ΡΗΞΗ

Ο κόσμος αλλάζει – γιατί όχι εμείς;

Του Ντέιβιντ Μπερν* 

Βγήκα για ποδήλατο σήμερα. Είχα ανάγκη να βγω και να ξεσκάσω. Ο ήλιος έλαμπε, οι ασφόδελοι κατά μήκος του ποδηλατόδρομου μόλις έσκαγαν, οι κρανιές ήταν ανθισμένες και κάποια στιγμή σκέφτηκα, «Ναι, η ζωή συνεχίζεται».

Κάπως συνηθισμένα, ίσως και εγωιστικά, δεδομένου του τι περνούν τόσοι πολλοί άνθρωποι αυτή την εποχή. Διατηρώντας ωστόσο τον βασικό ρυθμό της ζωής με όσα έχουμε στη διάθεσή μας, αποκτά κανείς μια αίσθηση ανθεκτικότητας.

Αναρωτιέμαι, υπάρχει κάποιο δίδαγμα, κάτι που μπορεί να μας προετοιμάσει για να ξεπεράσουμε καλύτερα την επόμενη κρίση, κάποιος διαφορετικός τρόπος ζωής για να γίνουμε πιο δυνατοί; Είναι μια ευκαιρία να αλλάξουμε τον τρόπο που σκεφτόμαστε, που συμπεριφερόμαστε; Πώς μπορούμε να το κάνουμε; Είμαστε ικανοί να το κάνουμε;

Υπάρχει κάτι το ειρωνικό στο γεγονός ότι ενώ η πανδημία μας αναγκάζει να κάτσουμε στη γωνιά μας, μας δείχνει ταυτόχρονα πόσο άρρηκτα συνδεδεμένοι είμαστε όλοι. Αποκαλύπτει τους αμέτρητους τρόπους με τους οποίους οι ζωές μας διασταυρώνονται σχεδόν χωρίς να το προσέχουμε. Και μας δείχνει πόσο εύθραυστη γίνεται η ύπαρξή μας όταν προσπαθούμε να απαλλαγούμε από αυτές τις συνάψεις και να πάρουμε αποστάσεις ο ένας από τον άλλο. Υγεία, πρόνοια, στέγη, φυλή, ανισότητα, κλίμα – όλοι είμαστε στην ίδια βάρκα που μπάζει νερά.

Οι ιοί δεν σέβονται τα σύνορα. Τα περνάνε ακόμη κι όταν γίνεται επιπλέον έλεγχος και επιβάλλονται αυστηροί περιορισμοί. Ίσως λίγο λιγότερο, αλλά και πάλι ξεγλιστράνε. Και μέχρι να βρεθεί εμβόλιο, κανείς δεν έχει ανοσία. Πράγμα που σημαίνει ότι πρέπει να αφήσουμε κατά μέρος την καχυποψία και τους ανταγωνισμούς και να δούμε πόσο μπορούμε να περιορίσουμε ή να σταματήσουμε τη ζημιά.

Κάποιοι πιστεύουν πως οι ευφυείς αναλύσεις και πρωτοβουλίες θα μας βοηθήσουν να βρούμε πώς θα το κάνουμε. Εμείς, στο Reasons to be cheerful θέλουμε να κοιτάξουμε γύρω μας και να δούμε ποιος έχει πετύχει να λύσει το πρόβλημα. Σε λίγα μέρη, όπως στη Νότια Κορέα, την Ταϊβάν και τη Σιγκαπούρη, έκαναν καλή δουλειά για να περιορίσουν την κατάσταση – τα παιδιά πηγαίνουν στο σχολείο, οι άνθρωποι στις δουλειές τους, τα καφέ και τα εστιατόρια είναι πλέον γεμάτα. Σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες οι κυβερνήσεις εξασφαλίζουν το εισόδημα των πολιτών. Με προσεκτικό τρόπο, οι κοινωνίες αυτών των ανθρώπων και οι οικονομίες τους θα επιστρέψουν στην κανονικότητα – μια κάπως νέα κανονικότητα.

Τι μπορούμε να μάθουμε από την επιτυχία τους; Πρώτον, ότι πολλές από αυτές τις χώρες δεν δίστασαν. Άρχισαν να κάνουν εξετάσεις σε όσο περισσότερους ανθρώπους ήταν εφικτό αμέσως μόλις ο ιός έκανε την εμφάνισή του. Πολλοί από αυτούς εξετάστηκαν παρότι δεν είχαν συμπτώματα. Αν κάποιος ήταν θετικός έμπαινε σε καραντίνα και με τη χρήση GPS και δεδομένων από το τηλέφωνό του εντόπιζαν τις πρόσφατες επαφές του που επίσης έμπαιναν σε απομόνωση. Εντωμεταξύ, άλλοι συνέχιζαν τις ζωές τους και περνούσαν ελέγχους όπως υποχρεωτικές θερμομετρήσεις πριν την είσοδό τους σε δημόσια κτίρια.

Σε αυτές τις χώρες επιβλήθηκαν και «λουκέτα» και ευρείς αποκλεισμοί πόλεων αλλά όχι για πολύ. Το Βο Εουγκανέο, η ιταλική πόλη στην οποία καταγράφηκε ο πρώτος θάνατος από κορωνοϊό, έκανε κάτι το αξιοθαύμαστο. Όπως διάβασα στον Guardian, όλοι οι κάτοικοι υποβλήθηκαν σε εξετάσεις. Ογδόντα εννιά βγήκαν θετικοί. Στη συνέχεια, μετά από εννέα μέρες αυστηρής απομόνωσης σε όλη την πόλη, διεξήχθη νέος γύρος εξετάσεων. Έξι άνθρωποι βρέθηκαν θετικοί αυτή τη φορά. Αυτοί συνέχισαν να είναι σε απομόνωση ενώ οι υπόλοιποι συνέχισαν κανονικά τις ζωές τους. Οι δουλειές ξανάνοιξαν, τα παιδιά επέστρεψαν στα σχολεία. Η ζωή επανήλθε. Οι πολίτες είναι σε θέση να πληρώνουν τους λογαριασμούς τους.

Η παρέμβαση που έγινε στο Βο Εουγκανέο είχε αποτέλεσμα αλλά με ένα τίμημα. Οι ελευθερίες περιστάλησαν, όπως συνέβη σε κάποιο βαθμό σε κάθε μέρος που έκανε την εμφάνισή του ο ιός. Οι αρχές χρησιμοποίησαν κάμερες επιτήρησης και ανέπτυξαν ομάδες εντοπισμού των πρόσφατων επαφών όσων είχαν μολυνθεί. Σε χώρες όπως η Ταϊβάν, η Νότια Κορέα, η Σιγκαπούρη και το Βο, οι πολίτες είχαν την καλή διάθεση να δώσουν πληροφορίες στις κυβερνήσεις, να κάνουν προσωπικές θυσίες και να κάνουν ό,τι είναι απαραίτητο για το κοινό καλό.

Ορισμένοι μπορεί να θεωρούν ότι αυτά τα μέτρα περιορισμού της εξάπλωσης της μόλυνσης είναι επιθετικά. Σημασία έχει όμως το αποτέλεσμα ¬– ΑΥΤΟ είναι ελευθερία. Το να μπορεί κανείς να επανέλθει στη ζωή του, στη δουλειά του, υγιής και ασφαλής – ΑΥΤΟ είναι εθνική ασφάλεια. Αν μπορούν να το κάνουν σε αυτά τα μέρη του κόσμου, γιατί δεν μπορούμε να το κάνουμε και στα υπόλοιπα; Τι είδους αλλαγές στον τρόπο σκέψης μας θα χρειαζόταν;

Τίποτε δεν είναι πια κανονικό
Υπάρχουν διαφορετικά είδη ελευθερίας. Όταν είσαι κλεισμένος στο σπίτι, όπως εγώ, σίγουρα δεν είσαι ελεύθερος. Όταν απολύεσαι, επίσης δεν είσαι ελεύθερος. Πόσα από τα δικαιώματα και τις ελευθερίες μας ως άτομα θυσιάζουμε για να έχουμε καλύτερη υγεία, ασφάλεια, οικονομική ευρωστία και καλές συνθήκες διαβίωσης για όλους και για μας τους ίδιους; Είμαστε σαν τα καβούρια στον κουβά, που το καθένα κρατάει το άλλο δέσμιο του φόβου του, ή αληθινή κοινότητα;

Στο παρελθόν έχουμε αλλάξει. Ο Ούγγρος χειρουργός Ιγκνάζ Σεμελβάϊς είχε γίνει περίγελος όταν στα μέσα του 19ου αιώνα έλεγε πως το να πλένουν οι γιατροί τα χέρια τους πριν εξετάσουν ασθενείς θα μπορούσε να σώζει ζωές. Μετά τον θάνατό του, άλλοι επιστήμονες όπως ο Λουί Παστέρ και ο Γιόζεφ Λίστερ κατέδειξαν πόσο δίκιο είχε και τελικά η πρακτική αυτή υιοθετήθηκε. Οι γιατροί, και όλοι οι υπόλοιποι, κάναμε την αλλαγή με τη θέλησή μας, χωρίς πιέσεις. Έγινε κοινωνικός κανόνας.

Αυτό που συμβαίνει τώρα είναι μια ευκαιρία για να μάθουμε πώς να αλλάξουμε τη συμπεριφορά μας. Για πολλούς από εμάς, τις τελευταίες δεκαετίες η πίστη μας στην αξία του συλλογικού καλού έχει διαβρωθεί. Αυτό όμως μπορεί γρήγορα να αλλάξει σε μια έκτακτη κατάσταση. Κατά τη διάρκεια της Μεγάλης Ύφεσης, εισήχθησαν νέες πολιτικές για την προστασία του δημόσιου συμφέροντος. Έγινε αποδεκτό πως ήταν απαραίτητες αλλαγές για να σταθεροποιηθεί η κοινωνία και να ξαναπάρει μπροστά η ζωή.

Σε επείγουσες καταστάσεις, οι πολίτες μπορούν αίφνης να συμπράττουν και να συνεργάζονται. Η αλλαγή μπορεί να επέλθει. Θα χρειαστεί να συνεργαστούμε καθώς πολλαπλασιάζονται οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής. Προκειμένου να επιβιώσει ο καπιταλισμός σε κάποια εκδοχή του, πρέπει να γίνουμε λίγο περισσότερο σοσιαλιστές. Και εδώ έχουμε μια ευκαιρία να δούμε τα πράγματα διαφορετικά –να δούμε ότι είμαστε πραγματικά όλοι διασυνδεδεμένοι– και να προσαρμόσουμε τη συμπεριφορά μας αναλόγως.

Είμαστε διατεθειμένοι να το κάνουμε; Είναι η συγκυρία αυτή μια ευκαιρία για να δούμε πραγματικά πόσο ανεξάρτητοι είμαστε; Να ζήσουμε σε έναν κόσμο διαφορετικό και καλύτερο από αυτόν στον οποίο ζούμε τώρα; Μπορεί να απέχουμε πάρα πολύ από το να κάνουμε εξετάσεις σε ασυμπωματικούς ανθρώπους, αλλά μια αλλαγή στον τρόπο σκέψης μας, στον τρόπο που βλέπουμε τους γείτονές μας, θα μπορούσε να αποτελέσει τα θεμέλια για συλλογική δράση που θα μας χρειαστεί και για άλλες, επόμενες, παγκόσμιες κρίσεις. Τώρα είναι η στιγμή για να δούμε πόσο συνδεδεμένοι είμαστε όλοι μεταξύ μας.

Πηγή: BOOKPRESS

Μια κάπως διαφορετική εκδοχή αυτού του κειμένου δημοσιεύτηκε στην Wall Street Journal. Η μετάφραση είναι της Ελένης Κορόβηλα

Ο David Byrne, αρχηγός των Talking Heads, έχει ιδρύσει τον ιστότοπο Reasons to be cheerful, "Λόγοι για να είμαστε χαρούμενοι", μια προσπάθεια θετικής παρέμβασης στα προβλήματα του καιρού μας.

52 χρόνια από τη δολοφονία του Μάρτιν Λούθερ Κινγκ

Στις 4 Απριλίου του 1968 ο κόσμος πάγωσε με την είδηση πως ο Αμερικανός ηγέτης πολιτικών δικαιωμάτων Μάρτιν Λούθερ Κινγκ Τζούνιορ είχε δολοφονηθεί στο Μέμφις του Τενεσί.

Βαπτιστής ιερέας και ιδρυτής του Νότιου Συνεδρίου Χριστιανικής Ηγεσίας, ο Κινγκ οδηγούσε το κίνημα πολιτικών δικαιωμάτων από τα μέσα του 1950, χρησιμοποιώντας ένα συνδυασμό ισχυρών λέξεων και μη-βίαιων τακτικών όπως καθιστικές διαμαρτυρίες, μποϊκοτάζ και πορείες διαμαρτυρίας (όπως η γιγαντιαία πορεία στην Ουάσιγκτον το 1963) με στόχο να καταπολεμήσει τον διαχωρισμό και να επιτευχθεί σημαντική πρόοδος στα πολιτικά δικαιώματα και τα δικαιώματα ψήφου των Αφροαμερικανών. Η δολοφονία του έγινε αφορμή για ένα ξέσπασμα οργής της Αφροαμερικάνικης κοινότητας καθώς και για μια μεγάλη περίοδο εθνικού πένθους, η οποία βοήθησε ωστόσο στο να ανοίξει ο δρόμος και να επιταχυνθούν οι διαδικασίες για ένα ίσο νομοσχέδιο στέγασης που θα ήταν και το τελευταίο σημαντικό νομοθετικό έργο της εποχής των πολιτικών δικαιωμάτων.

Τα γεγονότα που οδήγησαν στη δολοφονία
Τα τελευταία χρόνια της ζωής του, ο Μάρτιν Λούθερ Κινγκ αντιμετώπιζε ολοένα και αυξανόμενες επικρίσεις από νεαρούς Αφροαμερικανούς ακτιβιστές που προτιμούσαν μεθόδους σύγκρουσης και αντιπαράθεσης για την επίτευξη της αλλαγής, σε αντίθεση με τους ειρηνικούς τρόπους του Κινγκ. Ως αποτέλεσμα αυτής της αντιπολίτευσης, ο Κινγκ προσπάθησε να διευρύνει την απήχησή του πέρα από τον δικό του αγώνα, μιλώντας δημοσίως κατά του πολέμου του Βιετνάμ και προσπαθώντας να δημιουργήσει μια συμμαχία μεταξύ των φτωχών Αμερικανών, μαύρων και λευκών, ώστε να αντιμετωπίσει τα θέματα της φτώχειας και της ανεργίας.

Την άνοιξη του 1968 και ενώ προετοιμαζόταν για μια προγραμματισμένη πορεία στην Ουάσιγκτον με σκοπό να πιέσει το Κογκρέσο για λογαριασμό των φτωχών, ο Κινκγ και άλλα μέλη του Νότιου Συνεδρίου Χριστιανικής Ηγεσίας κλήθηκαν στο Μέμφις του Τενεσί για να υποστηρίξουν μια απεργία των εργαζομένων στον τομέα της υγιεινής. Την νύχτα της 3ης Απριλίου 1968, ο Κινγκ έδωσε μια ομιλία στο Mason Temple Church του Μέμφις, στην οποία φαινόταν κατά κάποιο τρόπο σαν να προανήγγειλε το τέλος του: «Έχω δει την γη της επαγγελίας. Ίσως να μην φτάσω εκεί μαζί σας. Αλλά θέλω να ξέρετε απόψε πως εμείς, ως άνθρωποι, θα φτάσουμε στην γη της επαγγελίας. Και είμαι ευτυχισμένος απόψε. Δεν ανησυχώ για τίποτα. Δεν φοβάμαι κανέναν άνθρωπο. Τα μάτια μου έχουν δει τη δόξα του ερχομού του Κυρίου».

Η δολοφονία του Μάρτιν Λούθερ Κινγκ
Λίγο μετά τις 6 το απόγευμα της επόμενης μέρας (4 Απριλίου 1968), ο Κινγκ βρισκόταν στο μπαλκόνι του δεύτερου ορόφου του Lorraine Motel, στο οποίο έμενε με τους συνεργάτες του, όταν η σφαίρα από το όπλο ενός ελεύθερου σκοπευτή τον βρήκε στον λαιμό. Μπήκε εσπευσμένα στο νοσοκομείο όπου και ανακοινώθηκε ο θάνατός του περίπου μία ώρα αργότερα. Ήταν 39 ετών.

Το σοκ, η θλίψη και η οργή που προκάλεσαν τα νέα της δολοφονίας του, πυροδότησαν ταραχές με πυρκαγιές και λεηλασίες, μεταξύ άλλων, σε περισσότερες από 100 πολιτείες σε ολόκληρη τη χώρα. Μέσα σε ένα κύμα εθνικού πένθους, ο πρόεδρος Λίντον Μπ. Τζόνσον απεύθυνε κάλεσμα στους Αμερικανούς να «απορρίψουν την τυφλή βία» που είχε οδηγήσει στη δολοφονία του Κινγκ, τον οποίο και αποκάλεσε «απόστολο της μη-βίας». Κάλεσε επίσης το Κογκρέσο σε έκτακτο συμβούλιο ώστε να περάσει άμεσα η νομοθεσία των πολιτικών δικαιωμάτων και έπειτα εισήλθε στη Βουλή των Αντιπροσώπων για συζήτηση του θέματος, αποκαλώντας το νομοσχέδιο «μια ταιριαστή κληρονομιά» για τον Κινγκ και το έργο ζωής του. Στις 11 Απριλίου, ο Τζόνσον υπέγραψε την Πράξη Πολιτικών Δικαιωμάτων του 1968.

Στις 8 Ιουνίου οι αρχές συνέλαβαν τον ύποπτο για τη δολοφονία του Μάρτιν Λούθερ Κινγκ, έναν μικρό-εγκληματία με το όνομα Τζέιμς Ερλ Ρέι, στο Αεροδρόμιο Χίθροου του Λονδίνου. Αυτόπτες μάρτυρες τον είδαν να τρέχει από ένα οικοτροφείο δίπλα στο μοτέλ που δολοφονήθηκε ο Κινγκ, κουβαλώντας ένα πακέτο -αργότερα οι εισαγγελείς είπαν πως εξαπέλυσε τη μοιραία σφαίρα από το μπάνιο του οικοτροφείου. Οι αρχές βρήκαν τα δακτυλικά αποτυπώματα του Ρέι στο τουφέκι που χρησιμοποίησε για να σκοτώσει τον Κινγκ, μαζί με ένα στόχαστρο όπλου και ένα ζευγάρι κιάλια.

Στις 10 Μαρτίου 1969, ο Ρέι ομολόγησε την ενοχή του για τη δολοφονία του Κινγκ και καταδικάστηκε σε ποινή φυλάκισης 99 ετών. Δεν ακούστηκε καμία μαρτυρία κατά τη διάρκεια της δίκης του. Λίγο αργότερα, ωστόσο, ο Ρέι ανακάλεσε την ομολογία του, ισχυριζόμενος πως ήταν θύμα μιας μεγάλης συνωμοσίας. Στην πορεία ο Τζέιμς Ερλ Ρέι βρήκε υποστήριξη από την ίδια την οικογένεια του Κινγκ, συμπεριλαμβανομένου του γιου του Ντέξτερ, ο οποίος συναντήθηκε δημοσίως με τον Ρέι το 1977 και ζήτησε να επανεξετασθεί η υπόθεσή του. Αν και η κυβέρνηση των ΗΠΑ διεξήγαγε πολλές έρευνες σχετικά με το θέμα, κάθε φορά η ενοχή του Ρέι ως ο μοναδικός δολοφόνος του Κινγκ επιβεβαιωνόταν. Μέχρι και σήμερα όμως, η δολοφονία εξακολουθεί να περιβάλλεται από αρκετά αναπάντητα ερωτήματα και αμφιβολίες.

Όταν ο Ρέι πέθανε το 1998 , η χήρα του Μάρτιν Λούθερ Κινγκ, Κορέτα Σκοτ Κινγκ – η οποία συνέχισε τον αγώνα του συζύγου της για κοινωνική αλλαγή μετά τον θάνατό του- είπε δημοσίως: «Η Αμερική δεν θα έχει ποτέ το πλεονέκτημα της δίκης του κ.Ρέι, η οποία θα είχε δημιουργήσει νέες αποκαλύψεις σχετικά με τη δολοφονία (...) και θα είχε επίσης παρέχει αποδείξεις των πραγματικών περιστατικών σχετικά με την αθωότητα του κ.Ρέι».

Πηγή: HUFFPOST

Μένουμε σπίτι σήμερα για να έχουμε δουλειά και εισόδημα αύριο

Tου Γιώργου Καραμπελιά οικονομόλογου* 

Την τελευταία περίοδο, έχουμε τονίσει σε αρκετές περιπτώσεις τους κινδύνους που διατρέχει μία οικονομία σαν την Ελλάδα, εξαρτημένη σχεδόν αποκλειστικά από τις «εξαγωγές» υπηρεσιών –τουρισμός, ναυτιλία, εμβάσματα, ξένα κεφάλαια χρηματιστηριακού χαρακτήρα– μπροστά σε μια κρίση που πλήττει κατ’ εξοχήν τις διεθνείς επικοινωνίες. Πράγματι, η Ελλάδα κινδυνεύει να πληγεί θανάσιμα εάν, σε πρώτο επίπεδο, δεν προσπαθήσει να περιορίσει την έκταση της επιδημίας. Και αν, σε δεύτερο και μονιμότερο επίπεδο, δεν αναπροσαρμόσει την οικονομική της πολιτική προς την κατεύθυνση της ενίσχυσης της ενδογενούς παραγωγής – και όχι μόνο της πρωτογενούς αλλά και της δευτερογενούς, που έχει πληγεί από 10 χρόνια κρίσης και 30 χρόνια αποβιομηχάνισης.

Ωστόσο, σήμερα, ζούμε μέσα στην κρίση και τα μέτρα που αφορούν μεσοπρόθεσμες και μακροπρόθεσμες στρατηγικές δεν μπορούν να απαντήσουν άμεσα στα καίρια οικονομικά προβλήματα που αντιμετωπίζουμε, παρά μόνο δευτερευόντως. Διότι η πραγματικότητα είναι πως, σήμερα, η ελληνική οικονομία κρατιέται σε μεγάλο βαθμό από τον τουρισμό και τις εξωτερικές εισροές. Γι’ αυτό και οι προοπτικές εμφανίζονται απολύτως καταστροφικές εάν κλείσει εντελώς ο τουριστικός τομέας.

Κατά συνέπεια, λοιπόν, είμαστε υποχρεωμένοι να καταβάλουμε κάθε προσπάθεια ώστε να περιοριστεί η διάρκεια της επιδημίας για να διασωθεί ό,τι είναι δυνατόν από την ελληνική οικονομία. Και, δεδομένου ότι μέχρι σήμερα η Ελλάδα τα έχει πάει καλύτερα από όλους σχεδόν στην αντιμετώπιση της επιδημίας, θα μπορούσε βάσιμα να προσδοκά έναν σύντομο σχετικά περιορισμό της. Κάτι τέτοιο θα επέτρεπε στην παραγωγική μηχανή να επανεκκινήσει το συντομότερο δυνατό ακόμα και να περιοριστούν οι καταστροφικές εξελίξεις στον τουρισμό, τόσο εφέτος όσο και για τον επόμενο χρόνο.

Η συρρίκνωση του διεθνούς τουρισμού θα πλήξει συντριπτικά μέχρι σημείο μηδενισμού τις τουριστικές ροές σε χώρες όπως η Ισπανία η Ιταλία και η Τουρκία. Η τελευταία, με τον τρόπο που (δεν) αντιμετωπίζει την κρίση, δείχνει να επιστρέφει πλησίστια στο τριτοκοσμικό παρελθόν της, καθώς ο Ερντογάν, ακριβώς από τον φόβο των οικονομικών επιπτώσεων, συμπεριφέρθηκε εντελώς ανεύθυνα και κατέστρεψε χιλιάδες ζωές· εν τέλει δε μια κρίση τέτοιων διαστάσεων δεν θα μπορέσει να αποκρυβεί και θα βουλιάξει την τουρκική οικονομία και τον τουρισμό της.

Κάτω από αυτές τις συνθήκες, είναι δυνατό η Ελλάδα να κρατήσει ένα σημαντικό ποσοστό των διεθνών τουριστικών μετακινήσεων, που δεν πρόκειται να μηδενιστούν, ιδιαίτερα στην γκάμα του ακριβού και του νεανικού τουρισμού· παράλληλα, θα μπορούσε να επανεκκινήσει την οικονομία της πολύ νωρίτερα από όλους τους άλλους. Και προφανώς να χρησιμοποιήσει την μείωση των διεθνών ανταλλαγών για να ενισχύσει την εσωτερική παραγωγή στον αγροτικό τομέα και τη βιομηχανία ώστε να αρχίσει ο αναπροσανατολισμός προς την ενδογενή ανάπτυξη.

Έτσι, το ασχημόπαπο της ευρωπαϊκής και παγκόσμιας οικονομίας θα μπορούσε να μεταβληθεί σε κύκνο! Η Ελλάδα, μέσα από μια υπερπροσπάθεια, μπορεί να «κερδίσει» (πάντα συγκριτικά) σε όλα τα αζιμούθια: όχι μόνο στη μείωση της οικονομικής ζημιάς αλλά και στην ενίσχυση της διεθνούς οικονομικής και γεωπολιτικής αξιοπιστίας της χώρας. Έτσι, και η όποια εκτίναξη της οικονομίας μετά την κρίση θα είναι ισχυρότερη και θα μπορούμε να έχουμε μεγαλύτερο βάρος στις όποιες διαπραγματεύσεις και πιθανές συγκρούσεις.

Όλα αυτά, και πολλά άλλα ακόμα, τα οποία δεν είναι δυνατόν να αναφέρουμε σε ένα συνοπτικό άρθρο, έχουν μία προϋπόθεση. Ότι οι Έλληνες, αρχίζοντας από την πολιτεία μέχρι τον τελευταίο πολίτη, θα κατανοήσουν, και κάτι ακόμα: Όσο ταχύτερα περιορίσουμε μέχρις εξαλείψεως, ει δυνατόν, την επιδημία τόσο ταχύτερα θα επιστρέψουμε στις δουλειές μας, θα ξανανοίξουν οι επιχειρήσεις μας, θα αποφύγουμε το φάσμα της ανεργίας και της εξαθλίωσης. Αυτό που ήδη έχει αρχίσει να κάνει η Κίνα. Η αυστηρή τήρηση των μέτρων ασφαλείας, πέρα από τις ανθρωπιστικές και ηθικές διαστάσεις της –δηλαδή να μη θέσουμε σε κίνδυνο τη ζωή μας, καθώς και εκείνη των συμπολιτών, των συγγενών μας και ούτω καθεξής–, ενέχει και μια αποφασιστικής σημασίας οικονομική διάσταση.

Η επιμονή μας μάλιστα σε αυτή την παράμετρο, μπορεί να αποδειχθεί καθοριστική για εκείνα τα τμήματα του πληθυσμού, και κατ’ εξοχήν τους νέους, που παίρνουν λίγο ή πολύ αψήφιστα τις συνέπειες της επιδημίας για την υγεία τους, ή ακόμα και ένα μέρος των δημοσίων υπαλλήλων και των συνταξιούχων που θεωρούν εξασφαλισμένο το εισόδημά τους. Πρέπει όλοι να συνειδητοποιήσουν ότι μία διαιώνιση της επιδημίας και των περιορισμών θα πλήξει θανάσιμα όχι μόνο την αλληλεγγύη μεταξύ μας αλλά την ελληνική οικονομία και την «τσέπη» όλων. Οι κρατικές επιδοτήσεις, με τα 800ρια, δεν θα συνεχιστούν επ’ αόριστον αλλά ούτε οι μισθοί και οι συντάξεις θα μπορέσουν να παραμείνουν αλώβητοι. Οι δε νεότεροι δεν θα έχουν καμία δυνατότητα να βρουν δουλειά, ίσως σε μεγαλύτερη κλίμακα από ό,τι με την κρίση των μνημονίων· και τώρα δεν θα υπάρχει η Ευρώπη ως καταφύγιο.

Δυστυχώς, οι αρμόδιοι –προφανώς όχι τόσο οι γιατροί, αλλά οι κυβερνητικοί υπεύθυνοι–, παρότι μέχρι τώρα έχουν πάρει τις σωστές αποφάσεις και στη σωστή στιγμή, έχουν αγνοήσει εδώ και ένα σχεδόν μήνα αυτή την ουσιώδη παράμετρο. Και όμως, θα έπρεπε να την τονίζουν αδιάκοπα –κυριολεκτικά από το πρωί μέχρι το βράδυ–, όπως σωστά κάνουν με όλα τα υπόλοιπα. Και είναι όντως άξιο απορίας γιατί δεν το έπραξαν ενώ είναι ηλίου φαεινότερο και αρκετοί το έχουν επισημάνει, προσπαθώντας να ευαισθητοποιήσουν βουλευτές και υπουργούς. Προσωπικώς, το επαναλαμβάνω εδώ και δεκαπέντε ημέρες χωρίς ανταπόκριση. Να υποθέσω ότι τις δικές μου επισημάνσεις τις αγνόησαν γιατί προέρχονταν… από εμένα, επειδή δεν καταγράφομαι στους φίλους της κυβέρνησης; Ελπίζω πως όχι, γιατί θα ήταν απολύτως βλακώδες, καθώς, σε μία τέτοια στιγμή, αυτό που προέχει είναι το συμφέρον της χώρας. Τέλος πάντων…, ελπίζω να ακούσουν τους άλλους που τα λένε… και, στο εξής, τα γρήγορα αντανακλαστικά που έδειξε η πολιτεία, και η υπευθυνότητα που επέδειξε το μεγαλύτερο μέρος των Ελλήνων, να συμπεριλάβουν και αυτή τη ουσιαστική παράμετρο:

Μένουμε σπίτι σήμερα για να έχουμε δουλειά και εισόδημα αύριο!

Πηγή:  huffingtonpost.gr

*Επισημαίνω, λίγο σκωπτικά, την επιστημονική μου ιδιότητα, η οποία έχει αποτυπωθεί σε πλήθος οικονομικών βιβλίων και άρθρων, μια και τα τελευταία δέκα χρόνια αναρίθμητοι «αν-οικονόμητοι οικονομολόγοι» αποστράβωσαν τον ελληνικό λαό. Μη ξεχνάμε πως και ο Βαρουφάκης οικονομολόγος δηλώνει!