Tuesday, March 12, 2024

Ό,τι του φανεί του λωλοστεφανή


Tου Γιώργου Ρακκά

Για την διαπόμπευση που εξαπέλυσε ένας όχλος ως επί το πλείστον εφήβων, εναντίον των τρανς στην πλατεία Αριστοτέλους της Θεσσαλονίκης, φταίνε ως γνωστόν «οι παπάδες» –που ζήτημα αν τους βλέπουν μια φορά τον χρόνο. Και όχι η τραπ που τους γανώνει κάθε μέρα το μυαλό στη βία, τον ανδρικό σωβινισμό, και τους κώδικες των συμμοριών. Φταίει η «σκοταδιστική Θεσσαλονίκη» (προς θεού όμως, όχι στα στερεότυπα). Λες και δεν εμφανιζόταν όλο το προηγούμενο διάστημα βίντεο στα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης όπου σχολεία μετατρέπονταν σε ρινγκ μιας επιδημικής βίας ανηλίκων, η οποία αντλεί από κάθε πρόσφορη εχθροπάθεια και εξαπολύεται «εναντίον όλων»: συμμαθητών, καθηγητών, ακόμα και απέναντι στα ντουβάρια και τον εξοπλισμό των σχολείων.

Για τον όχλο φταίνε λοιπόν όσοι υποστήριξαν πως «ο πατέρας και η μητέρα έχουν σημασία» κατά την πρόσφατη συζήτηση για τον νόμο –πλέον– περί γάμου και τεκνοθεσίας των ζευγαριών ιδίου φύλου. Όχι όσοι έσπευσαν να «ακροδεξιοποιήσουν» κάθε διαφωνία, δίνοντας έτσι την εντύπωση στον όντως σωβινισμό ότι νομιμοποιείται σαν την μοναδική αντιπολίτευση έναντι στην ισοπέδωση των πάντων. Λες και μεταξύ της πλειοψηφίας που κατήγγειλε και εξέφρασε τον αποτροπιασμό τους για την διαπόμπευση, δεν ήταν και άνθρωποι που υπερασπίζονται την ανθρωπολογική και πολιτιστική σταθερά των δύο φύλων μέσα στην οικογένεια.

Όταν από την άλλη, ένας παρόμοιος όχλος διαπομπεύει τους δικούς μας ιδεολογικούς και πολιτικούς αντιπάλους, ξυλοφορτώνοντας για παράδειγμα, όποιον πιτσιρικά φοράει την ελληνική σημαία, ή κρεμάει από την τσάντα του την Παναγία, τότε απλώς «ήταν δίκαιο που έγινε πράξη».

Και βέβαια, αποκρύπτεται συστηματικά η συμμετοχή αλλοδαπών στο συμβάν, μην τυχόν και αμαυρωθεί το παραμύθι του πολυπολιτισμού, και ο δήθεν προοδευτικός του χαρακτήρας· ενώ είναι γνωστό, ότι η ισοπέδωση κάθε νόρμας, μαζί με την σάρωση κάθε ενιαίας πολιτιστικής σταθεράς και συμφωνίας υπονομεύει τις ανοιχτές κοινωνίες, τις μετατρέπει σε φοβικές και αρτηριοσκληρωτικές.

Μια τεράστια εργαλειοποίηση βρίσκεται σε εξέλιξη έπειτα από την επίθεση του όχλου πιτσιρικάδων εναντίον των Τρανς, το βράδυ του Σαββάτου στην πλ. Αριστοτέλους της Θεσσαλονίκης.

Το γεγονός υπόκειται σε συστηματική εκμετάλλευση γενικεύσεων που μοναδικό στόχο έχουν να αποδείξουν την ιδεολογική και πολιτική επιρροή ενός αριστεροφιλελεύθερου συμπεριληπτισμού. Εκείνου που προσπαθεί να μας πείσει πως για το συμβάν φταίει η αφ’ εαυτής «βίαιη, βρώμικη και κακή» κοινωνία, που προφανώς χρειάζεται ισχυρότερες δόσεις πλύσης εγκεφάλου στην εκπαίδευση, τα ΜΜΕ, στη δημόσια συζήτηση, προκειμένου να γλυτώσει από τον αρχέγονο φασισμό της.

Το χειρότερο αυτής της υστερίας, είναι πως καταλήγει να υποτιμάει το ίδιο το γεγονός, το οποίο και καταπλακώνεται κάτω από τις υπεραπλουστεύσεις. Αντί, λοιπόν, η κοινωνία, μπροστά σε όλα τα κρούσματα της εφηβικής βίας και εχθροπάθειας, να αναστοχαστεί το πως και γιατί οι νεώτερες γενιές αναπτύσσουν συμπεριφορές και μια κουλτούρα τύπου «Fight Club», προβαίνει σε έναν τελετουργικό εξορκισμό και προχωράει παρακάτω.

Έτσι, όμως, ο πυρήνας του ζητήματος παραμένει άθικτος: ότι οι νέες γενιές συμπεριφέρονται ολοένα και περισσότερο «σαν κανίβαλοι» εξαιτίας ενός εκρηκτικού συνδυασμού του παιδοκεντρισμού που τους ανάγει σε «μικρούς αυτοκράτορες», της αποκαθήλωσης κάθε αυθεντίας, της κατάρρευσης οποιουδήποτε συμπαγούς πλαισίου αρχών, αξιών, μιας μίζερης συλλογικής και ατομικής προοπτικής, και της ολοκληρωτικής απορρύθμισης των ρόλων στις σχέσεις των δύο φύλων, την οικογένεια, ή την ίδια την κοινωνία.

Ποιος όμως θα τα συζητήσει όλα αυτά όταν ο τόνος που δίνεται από τις αντιδράσεις της συμπεριληπτικής ιεράς εξέτασης, είναι ότι πρέπει να αντιτάξουμε «υστερία κόντρα στην υστερία»; Έχουμε αναπτύξει μια εξαρτημένη σχέση με το απεχθές και το αποκρουστικό, καθώς το χρειαζόμαστε ώστε να επιδείξουμε μια ηθική υπεροχή που χωρίς εκείνο δεν μπορεί να σταθεί.

Επιδιδόμαστε στους τελετουργικούς εξορκισμούς, μέσω μιας τριήμερης παλίρροιας κραυγών και οδυρμών στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ακολουθεί μια προσωρινή άμπωτη, μέχρι το επόμενο υστερικό ξέσπασμα. Η συμπεριληπτική υστερία δίνει όμως και ευρύτερα τον τόνο, ενίοτε την ακολουθούν ακόμα και οι ίδιοι οι αντίπαλοί της. Εν τέλει, γρήγορα βυθιζόμαστε στην απόλυτη σχετικότητα μιας αλήθειας που κρίνεται εξ ολοκλήρου από την ταυτότητα του καθενός μας, και τις πολιτικές πεποιθήσεις που εκείνη διαμορφώνει. Αδυνατούμε, έτσι, να προσεγγίσουμε το καθεαυτό γεγονός με τις συγκεκριμένες του προεκτάσεις. Να το αντιμετωπίσουμε, δηλαδή, σαν αυτό που πραγματικά είναι. Αντίθετα, το υποτάσσουμε πάντοτε σε γενικεύσεις, αναγωγές, ακόμα και σε συμψηφισμούς όταν το εκάστοτε συμβάν δεν μας συμφέρει ιδεολογικά.

Συμβαίνει, επομένως, το αντίστροφο απ’ ό,τι το κύμα των τελευταίων ημερών υπαινίσσεται. Δεν είναι «το κακό» που ήταν κρυμμένο στην αφάνεια, και ξεχύθηκε μέσα από τις οθόνες μας με τα βίντεο από το συμβάν. Είναι πως στον ψηφιακό κόσμο, και ιδίως τα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης ένας πολιτισμικός πόλεμος έχει ξεσπάσει εδώ και καιρό, και ενίοτε περνάει και στον πραγματικό κόσμο.

Όσο για το «σκοτάδι» που βλέπουν κάποιοι να καλύπτει τα πάντα, εάν οι άνθρωποι παρέμεναν όπως τις προηγούμενες δεκαετίες με μια στοιχειώδη πολιτική και ιστορική συνείδηση, θα καταλάβαιναν πως η σπουδή του woke να επιβάλει έναν «νέο άνθρωπο», με έναν μεσσιανισμό που θυμίζει τις ολοκληρωτικές ιδεολογίες του 20ου αιώνα, επαναφέρει στην επιφάνεια απεχθείς στάσεις και συμπεριφορές που σε μεγάλο βαθμό είχαμε καταφέρει να υπερβούμε.

Thursday, March 7, 2024

Η Τσικνοπέμπτη


της Γιώτας Χουλιάρα

Αυτό που οι περισσότεροι στις μέρες μας αγνοούν είναι πόσο οι σύγχρονοι Έλληνες μοιάζουμε με τους πρόγονους μας, τους κατοίκους της Ανατολικής Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, η οποία ονομάστηκε στην πορεία Βυζάντιο.

Οι Βυζαντινοί λοιπόν είχαν πολλά στοιχεία τα οποία φέρουμε κι εμείς σήμερα. Κακώς έχει επικρατήσει η άποψη πως η βυζαντινή κοινωνία ήταν μια συντηρητική κοινωνία. Αντιθέτως ήταν μια κοινωνία όπου οι πολίτες αρέσκονταν σε γιορτές και απολαύσεις. Μια κοινωνία όπως η σημερινή που είχε τα πάντα, από ανθρώπους τους πνεύματος και διπλωμάτες, μέχρι Χριστιανούς και πιστούς της Αρχαίας Ελληνικής Θρησκείας, Μάγους, Τσαρλατάνους, Αστρολόγους, Μοναχούς και Στρατιώτες. Συντηρητικούς και πρωτοπόρους, φωνακλάδες και ήρεμους, καλοπερασάκηδες και τυχοδιώκτες. Ανθρώπους της Πίστης και Ανθρώπους του Συμφέροντος. Στα όρια της έβρισκε κάθε φυλή και κάθε λαό που συνέρρε από Ανατολή και Δύση γιατί η Ανατολική Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία έμοιαζε μ’ ένα στέμμα που όλοι ήθελαν να το κατακτήσουν. Και πάνω του είχε το πιο όμορφο πετράδι, την Κωνσταντινούπολη.

Οι πρόγονοι μας λοιπόν οι Βυζαντινοί γιόρταζαν όπως κι εμείς την Τσικνοπέμπτη. Από νωρίς αυτή την ημέρα στην Κωνσταντινούπολη έψηναν όλες τις ποσότητες του κρέατος που είχαν φυλαγμένες σε αμπάρια και κατώγια. Μοίραζαν μάλιστα σε όλους, δίνοντας κρέας στους πάμπολους ζητιάνους που στοιβάζονταν στα στενά της Πόλης. Η μυρωδιά της τσίκνας σκέπαζε την πρωτεύουσα της Αυτοκρατορίας και το αεράκι του Βοσπόρου την διοχέτευε. Άφθονη κατανάλωση κρασιού και πειράγματα ήταν μέσα στο μενού της ημέρας ως ανάμνηση της Διονυσιακής Λατρείας που είχε καθιερωθεί στα χώματα της Αυτοκρατορίας αιώνες πριν. Οι ανώτερες τάξεις της Πόλης, αυτοί που αποκαλούνταν Ρωμιοί, δηλαδή πολίτες της Νέας Ρώμης, γιατί αυτό ήταν η #Κωνσταντινούπολη, γιόρταζαν την Τσικνοπέμπτη ως ανάμνηση της εορτής των Λουπερκαλίων και προσπαθούσαν να αποφεύγουν τα έκτροπα. Διότι έκτροπα στους δρόμους της Πόλης συνέβαιναν πολλά.

Περιφερόμενοι θίασοι, παρέες με ξαναμμένους νεαρούς, άντρες και γυναίκες που διασκέδαζαν και γιόρταζαν τη ζωή. Ω ναι, οι Βυζαντινοί ήξεραν να γιορτάζουν και γι’ αυτό ακριβώς τους μισούσε η Δύση που φρόντισε να αλλοιώσει την υστεροφημία τους παρουσιάζοντας τους ως σκληραγωγημένους μοναχούς.

Σημείωση: Το παραπάνω κείμενο είχα αναρτήσει πριν ένα χρόνο την Τσικνοπέμπτη, προκαλώντας έναν μικρό διχασμό σε φίλους και επαφές με σχόλια και κόντρα σχόλια.

Αυτό που μου έκανε εντύπωση δεν είναι η υπερβολή με την οποία αντιδρούμε (ένα ακόμη κοινό σημείο με τον όχλο στον βυζαντινό ιππόδρομο) αλλά ότι πολλοί σύγχρονοι Έλληνες έχουμε φτάσει σε σημείο να νιώθουμε απέχθεια για το Βυζάντιο, θεωρώντας το ως μιαρό και αποκρουστικό (την ίδια απέχθεια που συχνά συναντάμε στις μέρες μας για το κράτος μας – κι άλλο κοινό στοιχείο).

Άραγε τί είναι αυτό που μας έχει οδηγήσει σ΄ αυτή την εντύπωση; Πώς μέσα μας ενσταλάχτηκε αυτή η εικόνα ενός Βυζαντίου που δεν έχει σχέση με τον Ελληνισμό και αφήσαμε την κληρονομιά του να την εκμεταλλεύεται η Ρωσία, η οποία από την εποχή της Ρωσικής Αυτοκρατορίας έβλεπε εαυτήν ως δικαιούχο αυτής της θρησκευτικής κληρονομιάς.

Και για να μην βιαστείτε κάποιοι ότι το βγάζω από το μυαλό μου παραπέμπω στο πρώτο κεφάλαιο του βιβλίου «Μια σύντομη ιστορία της Ρωσίας» του Βρετανού διπλωμάτη Rodric Braithwaite που κυκλοφορεί από τις ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΨΥΧΟΓΙΟΣ – PSICHOGIOS PUBLICATIONS

Γράφει λοιπόν ο συγγραφέας στη σελίδα 39: «Για τον ορθόδοξο κόσμο, συμπεριλαμβανομένων των Ρώσων, η πτώση του Βυζαντίου ήταν μια διαρκής τραγωδία. Αλλά για τους Ρώσους ήταν επίσης μια ιστορική ευκαιρία: αυτοί διοικούσαν τώρα το μόνο ορθόδοξο κράτος που είχε σημασία.»

Στην Ελλάδα δυστυχώς υιοθετήσαμε την πιο άσχημη εκδοχή της λέξης Βυζαντινός, αυτή που έπλασε η καθολική οπτική για να δικαιολογήσει το γεγονός της εγκατάλειψης ενός χριστιανικού βασιλείου στις ορδές του στρατού του Μωάμεθ, το οποίο επί χίλια χρόνια αποτελούσε τον γεωγραφικό φρουρό και προστάτη της από το Ισλάμ.

«Το Βυζάντιο ανέκοψε την επέκτασή τους (εννοεί τους Άραβες) στη Μικρά Ασία, τους εμπόδισε να διασχίσουν τα Δαρδανέλια, και να περάσουν, έτσι, στα Βαλκάνια. Η ίδια η Κωνσταντινούπολη άντεξε με επιτυχία σε πολλές πολιορκίες» αναφέρει η βρετανίδα βυζαντινολόγος Τζούντιθ Χέριν στο έργο της «Η άνοδος και η πτώση της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας» Εκδόσεις Ωκεανίδα.

Κάτι αντίστοιχο κάνει κι η Ελλάδα σήμερα, ένα ακόμη κοινό που έχουμε με τους Βυζαντινούς.

Όμως ο σύγχρονος Έλληνας, αυτός που βλέπει #GameofThrones και διαβάζει επικά μυθιστορήματα ξένων συγγραφέων και τους αποδίδει τα εύσημα, αγνοεί ότι όλα αυτά είναι λίγα μπροστά σε ό,τι αφορά το Βυζάντιο, το οποίο συνδυάζει δολοπλοκία και έπος με ένα απόλυτο πάντρεμα που συχνά μοιάζει εξωπραγματικό.

Αγνοεί ότι πολλές από τις παραδόσεις μας αλλά και ο τρόπος διασκέδασης προέρχονται ουσιαστικά από το #Βυζάντιο και το ζύμωμα των παγανιστικών στοιχείων της αρχαιότητας με το πλαίσιο της εποχής και τις θρησκευτικές επιρροές.

Γράφει ο Αντρέ Γκιγιού, αυτός ο σπουδαίος Γάλλος συγγραφέας στο έργο του «Ο Βυζαντινός Πολιτισμός» (δίτομο έργο, Εκδόσεις ΠΕΔΙΟ – PEDIO Publishing) στη σελίδα 45 του δεύτερου τόμου του.

«Ο κεντρικός δρόμος κάθε πόλης παίρνει ζωή από τους κιθαροπαίκτες και τους τραγουδιστές, οι οποίοι περιτριγυρίζονται από τους θεατές που χορεύουν και χειροκροτούν. Αλλού κόσμος καθισμένος στο χώμα παίζει ζάρι ή τάβλι, τυχερά παιχνίδια απαγορευμένα από την Εκκλησία, αλλά πού πάντα ασκούνταν ακόμη και από τους κληρικούς και τους μοναχούς».

Και συνεχίζει παρακάτω στην ίδια σελίδα: «Στον κόσμο αρέσει να κοιτάζει τις χορεύτριες, οι οποίες με το κεφάλι γυμνό, κουνούν καθώς χορεύουν τα μακριά τους μαλλιά. Μερικές πόλεις παρέχουν κάθε μέρα, από το πρωί μέχρι το βράδυ, ποικίλα θεάματα τσαρλατάνων, ταχυδακτυλουργών, σχοινοβατών, ακροβατών, μουσικών και τραγουδιστών, σοφών μαϊμούδων και σκυλιών, αρκούδων που χορεύουν, εξημερωμένων φιδιών που παρουσιάζουν πλάνητες Αθίγγανοι, ανθρώπινων τεράτων, γιγάντων, νάνων ή σιαμαίων….» κτλ κτλ (δεν συνεχίζω την περιγραφή για να μην κουράσω).

Με αφορμή, λοιπόν, τα παραπάνω από τα συγκεκριμένα βιβλία, όπως και στοιχεία από το έργο: «Η άγνωστη πλευρά του Βυζαντίνου» (Συλλογικό έργο που κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Μεταίχμιο) γράφω την αρχική μου ανάρτηση για την Τσικνοπέμπτη, δίνοντας της απλά μια δική μου λογοτεχνική χροιά.

Κλείνοντας το μεγάλο αυτό κείμενο, θα ήθελα να αναρωτηθείτε πραγματικά γιατί κάποιοι Έλληνες αποστρέφονται τόσο το Βυζάντιο. Ίσως ένας ιστορικός ή ένας κοινωνιολόγος στο μέλλον θα μπορούσε να δώσει απάντηση.

Καλημέρα και Καλό Τσίκνισμα!

Thursday, February 15, 2024

«Η αγάπη δεν μπορεί να το υποφέρει...». Ομοφυλοφιλία και εργολάβοι του εξώτερου πυρός.


Του Θανάση Παπαθανασίου

Ο άγιος Σωφρόνιος του Έσσεξ (+ 1993) αφηγήθηκε κάποτε μια συνομιλία του δασκάλου του, αγίου Σιλουανού του Αθωνίτη (+ 1938), με έναν ερημίτη μοναχό.
Ο μοναχός έλεγε: «Ο Θεός θα τιμωρήσει όλους τους άθεους. Θα καίγονται στο πυρ το αιώνιο».
Πριν όμως προχωρήσει στην παρουσίαση της συνομιλίας μοναχού και Σιλουανού, ο ίδιος ο Σωφρόνιος σχολίασε την στάση του μοναχού: «Προφανώς», έγραψε, «η ιδέα πως οι άθεοι θα ετιμωροῦντο στο αιώνιο πυρ, του προκαλούσε ευχαρίστηση, κατά το ψαλμικό “εὐφρανθήσεται δίκαιος, ὅταν ἴδῃ ἐκδίκησιν” (Ψαλμ. νζ΄ 11-12)».

Νομίζω πως το σχόλιο αυτό (τρεις αράδες όλο κι όλο στο σχετικό βιβλίο) έχει συγκλονιστική δυναμική, μ’ όλη την ηρεμία με την οποία διατυπώνεται. Το να βεβαιώνει κάποιος ανενδοίαστα και σαρωτικά την αιώνια καταδίκη κάποιων ανθρώπων, ο Σωφρόνιος το αποδίδει σε ένα είδος πνευματικού σαδισμού. Ο Σωφρόνιος δηλαδή βλέπει κάτι νοσηρό, χαιρεκακία, παρ’ όλο που (προσοχή!) ο βεβαιώσας βασιζόταν σαφώς σε φράσεις και έννοιες της Αγίας Γραφής. Όντως ο Ψαλμός μιλά για χαρά των δικαίων μπροστά στην απόδοση δικαιοσύνης, και όντως η Καινή Διαθήκη μιλά για αιώνια κόλαση. Όμως εδώ ακριβώς είναι το καίριο σημείο, πάνω στο οποίο γεννιούνται διαφορές αγεφύρωτες: Ο μοναχός είχε υπέρ του χωρία, ο Σωφρόνιος είχε μαζί του την αλήθεια, είχε δηλαδή το πνεύμα που ζωοποιεί, σε αντιδιαστολή προς το γράμμα που αποκτείνει (το ειδωλοποιημένο γράμμα, καθόσον το γράμμα έχει νόημα ως διάκονος του πνεύματος). Και συνεχίζει ο Σωφρόνιος παραθέτοντας τον διάλογο του Γέροντα Σιλουανού με τον μοναχό:
«Με ολοφάνερη συγκίνηση ο Γέροντας απάντησε: “Πες μου όμως, σε παρακαλώ: αν σε βάλουν στον παράδεισο και δης από κει πως κάποιος καίγεται στις φλόγες του άδη, θα μπορούσες τάχα να έχης ανάπαυση;”. “Μα τί να κάνης; Αυτοί οι ίδιοι φταίνε”, λέει εκείνος. Και τότε ὁ Γέροντας είπε με θλιμμένο βλέμμα: “Η αγάπη δεν μπορεί να το υποφέρη… πρέπει νά προσευχώμαστε για όλους”» [1].
Όντως ο μοναχός θα μπορούσε να επικαλεστεί τόνους συγγραμμάτων, που μιλούν για «ένδικον μισθαποδοσίαν» ή που διευκρινίζουν ότι δεν είναι ο Θεός που επιβάλλει κακιασμένα μια τιμωρία, αλλά ο ίδιος αμαρτωλός αυτός που επιλέγει να βιώσει αιώνια την δική του κακία. Σωστά. Και όμως, ο άγιος Σιλουανός δείχνει ότι δεν αρκεί καθαυτήν η δογματική/πολιτική ορθότητα. Την απάντηση του μοναχού την άκουσε με οδύνη! Συγκινήθηκε, λέει, ολοφάνερα και εθλίβη. Από τι; Από την ανενδοίαστη σαρωτικότητα του κραδαίνοντος την δογματική/πολτική ορθότητα!

Στις ταραγμένες μέρες μας τώρα: Είναι βαρύ, πολύ βαρύ το πώς κατατίθεται στον δημόσιο χώρο το χωρίο του αποστόλου Παύλου, «Μὴ πλανᾶσθε• οὔτε πόρνοι οὔτε εἰδωλολάτραι οὔτε μοιχοὶ οὔτε μαλακοὶ οὔτε ἀρσενοκοῖται οὔτε πλεονέκται οὔτε κλέπται οὔτε μέθυσοι, οὐ λοίδοροι, οὐχ ἅρπαγες βασιλείαν Θεοῦ οὐ κληρονομήσουσι» (1 Κορ. 6:9-10) – για να δηλωθεί ανενδοίαστα και σαρωτικά η αιώνια απώλεια των ομοφυλόφιλων.
Μαζί με το λεπτό και καίριο νεύρο που θίγει η αφήγηση του αγίου Σωφρονίου, υπάρχει κι ένα ιδιαίτερο ζήτημα, κάτι που οφείλει να απασχολεί σοβαρά τους εκκλησιαστικούς ανθρώπους, κι όμως κατά κόρον αγνοείται ή προσπερνιέται ολότελα, μολονότι επισημαίνεται εδώ και καιρούς. Ποιο είναι αυτό; Είναι η ερμηνεία του εν λόγω χωρίου (όπως και κάποιων άλλων παράλληλών του), η οποία και αφορά την στάση των εκκλησιαστικών απέναντι στον άνθρωπο που έχει ομοφυλόφιλη ταυτότητα. Και είναι ζήτημα καίριο από μόνο του, δηλαδή ακόμα και όταν απορρίπτεται η νομοθέτηση γάμου των ομοφυλοφίλων και η τεκνοθεσία.
Νομίζω πως, αν η οδύνη που ένιωσε ο άγιος Σιλουανός μπει σαν κολλύριο στην ματιά μας, θα μπορέσουμε να καταλάβουμε ότι το να κραδαίνεις το δύσκολο αυτό χωρίο έξω από την συνάφειά του, δημιουργεί τεράστια προβλήματα. Δημιουργεί πρόβλημα ακόμα και σε όσους που το επικαλούνται επαναλαμβάνοντας ταυτόχρονα την στερεότυπη φράση ότι η Εκκλησία μισεί την αμαρτία αλλά αγαπά τον αμαρτωλό. Δείτε τι συμβαίνει στην πραγματικότητα, τι κατατίθεται στον δημόσιο χώρο! Το λεκτικό αυτού του δύσκολου χωρίου δείχνει απόρριψη αμαρτωλών – όχι αμαρτιών!
Προφανώς, κάποιοι από τους καταθέτοντες έτσι το χωρίο στον δημόσιο χώρο θα σπεύσουν να διευκρινίσουν. Μα τότε απλούστατα (και πολύ σωστά) φτάνουμε στην ανάγκη της ερμηνείας. Τελικά; Δεχόμαστε ως χριστιανοί την ανάγκη ερμηνείας ή μας αρκεί η ειδωλολατρία των τσιτάτων;
Το κείμενο του Παύλου λοιπόν εγείρει τα εξής ερωτήματα (για τα οποία ο εκκλησιαστικός χώρος οφείλει να ακούσει τους βιβλικούς θεολόγους, τουλάχιστον με την ίδια προθυμία με την οποία δηλώνει ότι ακούει και επικαλείται βιολόγους, ψυχολόγους κλπ):
Ο Παύλος δίνει έναν κατάλογο ανθρώπων οι οποίοι δεν πρόκειται να μπουν στη Βασιλεία του Θεού. Ας διαβάσουμε με προσοχή: Άρπαγες, δουλέμποροι, ειδωλολάτρες, υβριστές, επίορκοι, κλέφτες, μέθυσοι, μητροκτόνοι, μοιχοί, μαλακοί, αρσενοκοίτες, πατροκτόνοι, πλεονέκτες, πόρνοι, φονιάδες. Ποιο είναι άραγε το κριτήριο, με το οποίο μπαίνουν όλοι αυτοί μαζί και αποδοκιμάζονται όλοι μαζί; Μία ισχυρή απάντηση είναι ότι όλοι αυτοί ευθύνονται για τις εγωκεντρικές –και ως εκ τούτου κακές– πράξεις τις οποίες αποφάσισαν. Σύμφωνα με την θεμελιώδη αντίληψη της χριστιανικής πίστης, η αμαρτία με προσωπικό καταλογισμό ανακύπτει ή δεν ανακύπτει, εκεί όπου υπάρχει δυνατότητα διλήμματος και λήψης απόφασης. Σε ανεπίλεκτες πραγματικότητες, όπως οι βιολογικές, δεν τίθεται θέμα αμαρτίας και προσωπικού καταλογισμού. Για την Εκκλησία λοιπόν ο πόρνος, ο μοιχός, ο μητροκτόνος, ο πλεονέκτης κοκ, δεν είναι βιολογικές /ψυχοσωματικές ταυτότητες, αλλά υποκείμενα που αποφάσισαν να πράξουν κακά. Ακόμα και οι κατ’ ιδίαν περιστάσεις που μπορεί να συντρέχουν (επιβαρυντικές ή ελαφρυντικές), αφορούν αυτόν τον θεμελιώδη άξονα: την πρόθεση, της απόφαση και την ευθύνη.
Έτσι λοιπόν, τι είναι άραγε οι «μαλακοί» και οι «ἀρσενοκοῖται» αυτού του καταλόγου; Είναι άραγε οι μέτοχοι της ομοφυλοφιλίας ως βιολογικής / ψυχοσωματικής ταυτότητας, για την οποία γίνεται λόγος στη σύγχρονη εποχή;
Στην πραγμάτευση του δύσκολου χωρίου έχει επισημανθεί ότι, στο πλαίσιο σεξουαλικής πράξης μεταξύ ανδρών κατά την εποχή του αποστόλου Παύλου, οι «μαλακοί» ήταν άνθρωποι που προχωρούσαν θηλυπρεπώς σε παθητική στάση, ενώ οι «ἀρσενοκοῖται» ήταν άνθρωποι που προχωρούσαν σε ενεργητική πράξη. Για τους πιστούς εβραίους ή χριστιανούς δηλαδή ήταν αποφασισμένες πράξεις εργαλειοποίησης του ανθρώπου (άλλου ή και του εαυτού), και μάλιστα με ρόλους που μπορούσαν και να εναλλάσσονται. Την εποχή της ύστερης αρχαιότητας επρόκειτο για κινήσεις εκπόρνευσης και καθυπόταξης, οι οποίες δηλώνονταν εμβληματικά με την διείσδυση του επικυρίαρχου. Οι Έλληνες και οι Ρωμαίοι δεν είχαν προ οφθαλμών το ζήτημα του ομοφυλόφιλου εαυτού. Εθεωρείτο ότι η σεξουαλικότητα είναι μία και εκφράζεται με διαφόρους τρόπους, οι οποίοι και επιβεβαίωναν την κοινωνική ιεραρχία. Κοινωνική ιεραρχία η οποία εκλαμβανόταν ως η φυσική τάξη! [2]
Ας προσέξουμε το εξής: Στην επιστημονικώς έγκριτη και επευλογημένη από την Ιερά Σύνοδο και Πατριάρχες μετάφραση της Καινής Διαθήκης, την οποία εκπόνησαν βιβλικοί θεολόγοι (εκδ. Βιβλικής Εταιρίας 1989), η λέξη «ἀρσενοκοῖται», η οποία είναι νεολογισμός του Παύλου, δεν μεταφράστηκε ως «ομοφυλόφιλοι». Έμεινε «αρσενοκοίτες». Και ήταν ηθελημένο από την ομάδα των μεταφραστών (το λέω μετά λόγου γνώσεως), ακριβώς διότι είναι σημαντικό το ερώτημα, τι είχε προ οφθαλμών και καταδίκαζε ο Παύλος (το ίδιο μάλιστα βλέπω και στην μετάφραση του Τρεμπέλα, εκδ. Σωτήρ 1978, αλλά δεν γνωρίζω το σκεπτικό του).
Πολύ σημαντικό για το σπαζοκεφάλιασμά μας είναι και το γεγονός ότι στον κατάλογο ο Παύλος περιλαμβάνει και την ειδωλολατρία. Αυτή δένει με τα άλλα, υπό την έννοια ότι επίσης αφορά όχι βιολογική / ψυχοσωματική ταυτότητα, αλλά επιλογή και απόφαση. Και μάλιστα για έναν πιστό εβραίο ή χριστιανό η ειδωλολατρία σήμαινε οργιώδεις πρακτικές, «ιερή πορνεία» κοκ (και ο Τρεμπέλας σημειώνει στο «Υπόμνημά» του ότι για τον λόγο αυτόν ο Παύλος τοποθέτησε στο χωρίο την ειδωλολατρία ανάμεσα στην πορνεία και την μοιχεία).
Με τα παραπάνω λίγα αντί πολλών, θέλω να επισημάνω ένα συντριπτικό, κατά τη γνώμη μου, έλλειμμα. Και το επισημαίνω ειλικρινά με αγωνία και πόνο. Πόνο για όσα παραλείπουμε οι εκκλησιαστικοί άνθρωποι, πόνο από τα δακρυσμένα ή οργισμένα μάτια πολλών ανθρώπων που βιώνουν απόρριψη της ίδιας τους της ύπαρξης. Ανθρώπων που κινδυνεύουν να ζουν σαν τσακισμένα καλάμια... Και σκέφτομαι πόσο εύκολα και πόσο βάναυσα μπορεί να διαψευστεί στον δημόσιο χώρο η εικόνα που ο ίδιος ο Θεός Πατέρας έδωσε για τον Γιο του: «Να ο δούλος μου που διάλεξα, ο αγαπημένος μου που εγώ τον εξέλεξα. [...] Δε θα μαλώσει και δε θα κραυγάσει, ούτε θ’ ακούσει κανένας στις πλατείες τη φωνή του. Δε θα συντρίψει το ραγισμένο καλάμι, δε θα σβήσει το λυχνάρι που καπνίζει, ωσότου οδηγήσει τη δίκαιη κρίση στη νίκη» [3].
Πέφτει σαν μαρμαρόπλακα πάνω στο στέρνο το να καταγγέλλεται (και πολύ σωστά) η μεθόδευση για νομοθέτηση χωρίς διαβούλευση, αλλά ταυτόχρονα να απορρίπτεται ως αχρείαστη η ενδοεκκλησιαστική διαβούλευση. «Ὁ ἔχων νοῦν ψηφισάτω» τα κρωξίματα των κάθε λογής χυδαιολόγων, και των κάθε λογής τραμπούκων που χάνουν τον ύπνο τους αν δεν πεις ντε και καλά αυτό που οι ίδιοι θέλουν ή που έχει ορθοτομήσει ο κάθε λογής γκουρού τους.
Η αυτοεξέταση με βάση το Ευαγγέλιο είναι για τους χριστιανούς άσκηση πιστότητας στο ίδιο τους το βάπτισμα. Είναι άσκηση στο να μην επικαλύπτουν την φωνή Εκείνου τον οποίο (δηλώνουν πως) αναγνωρίζουν ως Κύριό τους. Άσκηση στο να διακρίνουν τι όρισε ο Χριστός ως τα «βαρύτερα του νόμου» (με την πλεονεξία να χτυπάει κόκκινο), σε ποιους έκρουσε τον κώδωνα της κολάσεως (ας διαβάσουμε τον κατάλογο αποδεκτών των «ουαί» του), ποιοι είπε ότι μπαίνουν στη Βασιλεία του Θεού δυσκολότερα απ’ όσο κοτζάμ καμήλα μπορεί να περάσει μέσα από την τρύπα της βελόνας...[4]. Ακριβώς λόγω των επιλογών, των πράξεων και της εγωπάθειάς τους.
Σημειώσεις:
1. αρχιμ. Σωφρονίου, Ο άγιος Σιλουανός ο Αθωνίτης (1866-1938), εκδ. Ι. Μονή Τιμίου Προδρόμου, Έσσεξ Αγγλίας 1988, 4η έκδ.), σ. 49. Βλ. και σσ. 115-117, 311-312.
2. Ενδεικτικά, αντί πολλών, παραπέμπω στο κείμενο της Αικατερίνης Τσαλαμπούνη, Ορθόδοξης βιβλικής θεολόγου και καθηγήτριας στη Θεολογική Σχολή του ΑΠΘ: Ekaterini Tsalampouni, «Biblical tradition and same-sex relations: A difficult hermeneutical path», στον συλλογικό τόμο Orthodox Tradition and Human Sexuality (επιμ. Τ. Arentzen, Α. M. Purpura, A. Papanikolaou), εκδ. Fordham University Press, New York 2022, σσ. 79-101. Μόνο στα Αγγλικά προσώρας. Βρίσκεται στο https://auth.academia.edu/TsalampouniEkaterini
3. Ματθ. 12:16-21, όπου επαναλαμβάνεται προφητεία του Ησαΐα 42:1-4.
4. Αξίζει τον κόπο η ανάγνωση, μπας και φέρουμε μπρος στα μάτια μας αυτά που προσπερνάμε ως αυτονόητα. Βλ. αντίστοιχα Ματθ. 23:13-33 (23:23 για τα «βαρύτερα του νόμου», 23:33 για την επαπειλούμενη κόλαση) και 19:24.
[Δημοσιεύτηκε στο https://enoriako.info/i-agapi-den-borei-na-to-ypoferei/ , το οποίο και ευχαριστώ για την παρρησία, την πιστότητα, την έγνοια].

Sunday, December 17, 2023

Σταματήστε τον πόλεμο στην Παλαιστίνη. Ούτε με τη Χαμάς ούτε με τον Νετανιάχου


Η θρυλική Ισπανική Αναρχοσυνδικαλιστική Ομοσπονδία CNT/AIT πήρε θέση για τις δραματικές εξελίξεις στη Μέση Ανατολή ζητώντας την άμεση κατάπαυση του πυρός, ενώ ξεκαθαρίζει ότι είναι ενάντια τόσο στη Χαμάς, όσο και στον Νετανιάχου. Η ανακοίνωση της αναφέρει: "Τα τρέχοντα γεγονότα μας ωθούν να πρέπει να θυμόμαστε, για άλλη μια φορά, ότι είμαστε αντίθετοι στον μιλιταρισμό και σε κάθε πόλεμο. Το δηλώναμε πάντα. Το κάναμε πρόσφατα απαιτώντας το τέλος του πολέμου στην Ουκρανία. Τώρα οι σκέψεις μας είναι δίπλα στους ανθρώπους που αυτές τις μέρες υφίστανται βαρβαρότητα στην Παλαιστίνη.

Η επίθεση στις 7 Οκτωβρίου από τη Χαμάς εναντίον του άμαχου πληθυσμού στην άλλη πλευρά του φράχτη που χωρίζει την εβραϊκή και την παλαιστινιακή κοινότητα ήταν το έναυσμα και το πρόσχημα για τη δυσανάλογη στρατιωτική απάντηση που πραγματοποιεί η κυβέρνηση Νετανιάχου στη Γάζα. Αλλά και στη Δυτική Όχθη και στο Νότιο Λίβανο, χωρίς να ξεχνάμε τη σκληρή καταστολή που ασκήθηκε εναντίον του ίδιου του αντιφρονούντος ισραηλινού πληθυσμού.

Μια στρατιωτική ενέργεια, αυτή του ισραηλινού στρατού, αποτρόπαια και σκληρή ενάντια σε έναν ανυπεράσπιστο πληθυσμό και που ανάγεται σε στρατιωτικές πρακτικές εγκληματικής φύσης, που διαπράχθηκαν άλλες εποχές από τον ναζισμό ή πρόσφατα από τον ρωσικό στρατό στην Ουκρανία. Ας θυμηθούμε τους βομβαρδισμούς σε νοσοκομεία, εκπαιδευτικά κέντρα και κτίρια κατοικιών, την καταστροφή πολιτικών υποδομών, τη χρήση απαγορευμένων όπλων, τη μαζική κράτηση αθώων και την εθνοκάθαρση που ασκείται σε μεγάλη κλίμακα αυτές τις μέρες, καθώς και δεκάδες χιλιάδες δολοφονηθέντες Παλαιστίνιοι – κυρίως άμαχοι, μεταξύ των οποίων πολλοί ανήλικοι – και περισσότεροι από ένα εκατομμύριο εκτοπισμένοι.

Ούτε μπορούμε να αγνοήσουμε τη μακρά ιστορία παραβιάσεων των ανθρωπίνων δικαιωμάτων από το Κράτος του Ισραήλ, το οποίο για δεκαετίες ασκεί μια πολιτική απαρτχάιντ κατά του παλαιστινιακού πληθυσμού. Όλα αυτά με τη συνενοχή των Ηνωμένων Πολιτειών και των περισσότερων κυβερνήσεων της δυτικής καπιταλιστικής τροχιάς και της Ευρώπης, συμπεριλαμβανομένης της Ισπανίας, η οποία συνεχίζει να διατηρεί εμπορικές σχέσεις σε αμυντικά ζητήματα, δηλαδή πουλάει όπλα παρά τις δηλώσεις του σημερινού προέδρου της κυβέρνησης. αντίθετος στη στρατιωτική επίθεση.

Θυμόμαστε ότι σε αυτόν, όπως σε όλους τους πολέμους, ο άμαχος πληθυσμός φέρει πάντα το κύριο βάρος χωρίς διακρίσεις. Γνωρίζουμε ότι, μεταξύ των δύο πλευρών που συγκρούονται, υπάρχουν φανατικές και παράλογες και ως εκ τούτου απάνθρωπες συμπεριφορές. Υπάρχουν όμως και πολλοί άνθρωποι και ομάδες μεταξύ των δύο κοινοτήτων που θέλουν να ζήσουν με Ειρήνη και να εργαστούν για να το πετύχουν. Συγκεκριμένα, εδώ και χρόνια, υπάρχουν πολλοί άνθρωποι που δηλώνουν αντιρρησίες συνείδησης στη στρατιωτική θητεία, από το αντισιωνιστικό και φιλοπαλαιστινιακό κίνημα που αποτελείται από ανθρώπους της εβραϊκής θρησκείας και κουλτούρας σε πολλά μέρη του κόσμου, στην Ευρώπη, στις Ηνωμένες Πολιτείες και στο ίδιο το Ισραήλ.

Η CNT/AIT θα είναι πάντα με τους ανθρώπους από τα κάτω, με αυτούς που αγωνίζονται για την Ειρήνη και την Ανθρώπινη Αδελφότητα, χωρίς να κάνουν διάκριση μεταξύ πολιτισμών και θρησκευτικών παραδόσεων. Θα στηρίξουμε όσους απαιτούν άλλες μορφές εδαφικής οργάνωσης, πέρα ​​από τη δημιουργία νέων κρατών. Συμμετέχουμε στα αιτήματα για παύση όλων των πολεμικών, στρατιωτικών ή/και τρομοκρατικών επιχειρήσεων με στόχο να σταματήσει η ισραηλινή γενοκτονία. Απαιτούμε από τις κυβερνήσεις των δυτικών χωρών να συμβάλουν στον τερματισμό της σφαγής σταματώντας την προμήθεια όπλων και να ανοίξουν δρόμοι διαλόγου για την επίτευξη συμφωνιών που εγγυώνται διαρκή ειρήνη.

Ούτε η Χαμάς ούτε ο Νετανιάχου
Για την Ειρήνη, για την Ανθρώπινη και Παγκόσμια Αδελφότητα

Thursday, December 14, 2023

Τι διαφορετικό έχει ένα σχολείο του βουνού?


Γιατί όχι ένα σχολείο της φύσης, αλλά ένα σχολείο του βουνού; Γνωρίζουμε ότι η παιδαγωγική του δάσους και τα σχολεία της φύσης είναι μια ιδέα ευρέως διαδεδομένη στις σκανδιναβικές χώρες, στη Γερμανία, την Ελβετία και, τα τελευταία χρόνια, αλλού στην Ευρώπη και διεθνώς. Βασίζεται δε στην πραγματοποίηση μιας παιδαγωγικής διαδικασίας εκτός των στενών ορίων μιας τάξης που επιδιώκει τη μάθηση στην, με την, και από την φύση και προάγει την πολύπλευρη ανάπτυξη του παιδιού μέσα από την ελευθερία και την αυτονομία.


Ενώ οι προγραμματικές δηλώσεις είναι φυσικά θετικές, είναι χρήσιμο να έχουμε κατά νου το ευρύτερο ιστορικό και κοινωνικό-οικονομικό πλαίσιο που αναπτύχθηκαν αυτές οι πρωτοβουλίες, δηλαδή μέσα σε βιομηχανικά ανεπτυγμένες χώρες της Δύσης και εντός της ολοένα μεγαλύτερης ανάγκης-τάσης απελευθέρωσης, ενός ευαισθητοποιημένου τμήματος των πληθυσμών τους, από ένα ευρύτατα εξαπλωμένο μηχανοποιημένο πνεύμα που κυριαρχούσε και κυριαρχεί ακόμη στον δυτικό κόσμο.

Η φύση βέβαια σε αυτή την αντίληψη, λαμβάνει θα μπορούσαμε να πούμε τα χαρακτηριστικά επίσκεψης σ’ ένα εξωτικό πλαίσιο, όπου αποξενωμένοι άνθρωποι από το φυσικό περιβάλλον μπορούν να θαυμάσουν και να δραστηριοποιηθούν σε κάτι εξωτερικό από την ίδια την ύπαρξη τους . Με λίγα λόγια η ίδια η φύση εμπορευματοποιείται, με σκοπό να προσκαλέσει ένα περισσότερο ανήσυχο και οικονομικά εύρωστο κοινό και όχι ανθρώπους που θέλουν να ζήσουν και να παράξουν δια βίου εντός του, κατανοώντας το πραγματικά . Μια υγιή ανάπαυλα στα κρίσιμα αναπτυξιακά χρόνια..

Σε αντίθεση με την παραπάνω λογική το σχολείο του Βουνού, έρχεται να θεμελιώσει μια τελείως διαφορετική κοσμοαντίληψη. Το επιβλητικό φυσικό περιβάλλον της χώρας μας, με τα πανταχού παρόντα βουνά που αγκαλιάζουν τα ακρωτήρια, αναδεικνύουν έναν χαμένο ανθρωπολογικό τύπο. Με έναν υψηλό βαθμό κοινοτικής αυτονομίας και προσωπικής φιλοτεχνίας, σε όλες σχεδόν τις δραστηριότητές του, από τη γεωργία και τη μεταλλουργία έως τη μαχητική διάθεση για ανεξαρτησία, διαμορφώνεται ο χαμένος ελεύθερος κοινωνός της υπαίθρου, ένας αυθεντικός τύπος με κύρια χαρακτηριστικά του, την απλότητα, την ισορροπία, την συμπάθεια, την αυτάρκεια και την ανθεκτικότητα. Στοιχεία δηλαδή που τον έκαναν να επιβιώσει στους απόμακρους ορεινούς όγκους κατά το παρελθόν.

Τα στοιχεία αυτά, εξαιτίας της αναμενόμενης απομόνωσης θα μπορούσαν κάλλιστα-και ίσως πολλές φορές και να το κάνουν- να επιφέρουν μια εξίσου τοπικιστική στενότητα αντιλήψεων, εάν η ελευθερία του πνεύματος δεν γινόταν αυτοσκοπός, μιας και τα βουνά μας επιπλέουν σε μια πάντα ανοιχτή θάλασσα. Έτσι, διαμορφώνεται μια σπάνια ισορροπία μεταξύ του ελεύθερου πνεύματος των βουνών και του κοσμοπολίτικου πνεύματος της θάλασσας.

Το βουνό για εμάς λειτουργεί ως συμβολική ταυτότητα μιας ολόκληρης περιοχής με συγκεκριμένη ιστορία και αξίες, αποτελώντας ορμητήριο ελευθερίας, αυτάρκειας, βιωματικής αειφορίας και αναδιοργάνωσης. Το βουνό είναι "σκληρό", απαιτεί γνώση, προσπάθεια και μακρά φροντίδα. Είναι ο τόπος μας, δεν είναι μονάχα ένα πέρασμα. Δεν έχει να προσφέρει έτοιμα προϊόντα μιας χρήσης προς κατανάλωση, αλλά καρπούς επιβίωσης και συμβίωσης.

Το σχολείο μας γι’ αυτούς τους λόγους δεν στήνεται σε κάποιο προάστιο ενός μεγάλου αστικού κέντρου στο οποίο μπουχτισμένοι γονείς αναζητούν μια σανίδα σωτηρίας και είναι έτοιμοι να πληρώσουν αδρά γι’ αυτό, αλλά στο ίδιο το βουνό, στην ίδια την ελληνική ύπαιθρο, η οποία αργοσβήνει από την διευρυμένη αστικοποίηση.

Η δημιουργία ενός Δημοκρατικού σχολείου του Βουνού, αφορμάται από την μακρά παράδοση ανοιχτότητας των αγροτικών τόπων μας τόσο σε επίπεδο οικονομικό( ανοιχτή πρόσβαση στα κοινά, δάση, λιβάδια, αγρούς) , όσο και σε επίπεδο σχέσεων, βασιζόμενοι στις αρχές της αμοιβαιότητας και της ισότητας με σκοπό την επιβίωση του Τόπου και του Ανθρώπου.

Στη θέση λοιπόν της λογικής της απλοποίησης και του τεμαχισμού της φύσης ως ένα ακόμη αγοραστικό προϊόν, προκρίνουμε το βουνό ως ζωντανό σύμβολο και οργανισμό, μιας σταθερής ενότητας με τη φύση, αναβίωσης του λαϊκού πολιτισμού, οικοδόμησης αυθεντικών σχέσεων καθώς και μιας ολιστικής επιδεξιότητας σώματος και πνεύματος.

Το Δημοκρατικό σχολείο του Βουνού δεν είναι ένα ακόμη μαζικό προϊόν, αλλά το άπλωμα του χεριού σε ανθρώπους που ερμηνεύουν κριτικά την πραγματικότητα, που αναζητούν και σέβονται το διαφορετικό και επιθυμούν την από κοινού δημιουργία των βασικών συνθηκών της ζωή τους, όπως είναι η ολόπλευρη μόρφωσή των ίδιων και των παιδιών τους.

Σε μια εποχή που τα παιδιά αντιμετωπίζονται με όρους μέλλοντος, όπλα αδειανά ενός ατελέσφορου πολεμικού αγώνα, το όραμά μας αποτελεί μίαν κραυγή φαντασίας, όπου η βαριά κληρονομία της ελευθερίας των βουνών μας, ζητά να συναντηθεί με τον Κόσμο και να του προσφέρει τα απολεσθέντα στοιχεία του μέτρου και της επάρκειας.

Ataxia School
Δημοκρατικό σχολείο του Βουνού
Για τη Γη, τη Ζωή, τον Πολιτισμό

Wednesday, November 29, 2023

Ο χειμώνας είναι μπροστά μας


Τoυ Πέτρου Κόκκαλη*

Η πρόκληση της κλιματικής κατάρρευσης, είναι οικουμενική, αφορά όλη την ανθρωπότητα που οφείλει να την αντιμετωπίσει ως ένα ζήτημα υπαρξιακής τάξεως. Η κλιματική κατάρρευση ή θα ανασχεθεί, ή θα μας καταστρέψει. Η ανάσχεση της έχει δύο πυλώνες:

Α. την αλλαγή του υπαρκτού καπιταλισμού, δηλαδή τον ενεργειακό, τον παραγωγικό, και τον καταναλωτικό μετασχηματισμό των αναπτυγμένων κυρίως κοινωνιών, και
Β. Τον αναστοχασμό μας σε ό,τι αφορά το ρόλο του κράτους και την ποιότητα της Δημοκρατίας σε συνθήκες κρίσης διαρκείας.

Η τάχιστη κατάργηση εξόρυξης, στα πλαίσια του εφικτού, της διάθεσης και ζήτησης ορυκτών καυσίμων, είναι το αυτονόητο πρώτο βήμα. Η οικονομία του πετρελαίου έχει πιάσει ταβάνι. Η ακρίβεια, οι τεχνητές διακυμάνσεις στην τιμή και άρα σε όλη την παραγωγική διαδικασία μέχρι το καλάθι του νοικοκυριού, έχουν κλιμακώσει τις ανισότητες στο μη παρέκει. Απέχουμε στιγμές από μία διάρρηξη της κοινωνικής συνοχής, χωρίς επιστροφή. Αυτό που επίσης έχει τελειώσει, ή πρέπει να τελειώσει, είναι η ελαστικότητα του αναπτυγμένου κόσμου προς αυταρχικά καθεστώτα που συνήθως ελέγχουν την παραγωγή και διάθεση πετρελαίου.

Αν οι κρίσεις του παρελθόντος δεν ήταν αρκετές για να μας πείσουν, ας πάρουμε το μάθημα της Ουκρανίας.

Την ίδια ώρα, η τιμή του ήλιου και του αέρα παρέμεινε και παραμένει δωρεάν. Έχουμε την τεχνολογία τα χρήματα και την ευκαιρία να καλύψουμε τις ενεργειακές ανάγκες της βιομηχανίας, της μετακίνησης και των νοικοκυριών από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, με έμφαση στην αυτοπαραγωγή, και τις ενεργειακές κοινότητες. Και όπου η παραγωγή υπολείπεται της ζήτησης, να κάνουμε όσα πρέπει ξεκινώντας από την μείωση της σπατάλης και προχωρώντας σε γενναία εξοικονόμηση. Η ιδέα της αέναης μεγέθυνσης καταρρέει αν αντιληφθούμε πως υπάρχουν πλανητικά όρια. Παραγωγικά έχουμε ξεπεράσει προ πολλού τις βασικές ανάγκες του ανθρώπου. Αυτό που οφείλουμε να κάνουμε τώρα είναι να μετασχηματίσουμε την κοινωνία μας σύμφωνα με τις αρχές μας, δηλαδή να θεσπίσουμε την στέγη, την ενέργεια, το νερό, την τροφή, την πρόσβαση στην υγεία και την παιδεία ως αδιαπραγμάτευτα ανθρώπινα δικαιώματα, που θα τα διασφαλίζει το κράτος για τους πολίτες του.

Το κράτος θα πρέπει να αναλάβει κι έναν ακόμα ρόλο. Η κλιματική κατάρρευση απαιτεί τεράστιες επενδύσεις σε υποδομές, αλλά και αποζημιώσεις των θυμάτων. Καμιά αγορά δεν είναι σε θέση να καλύψει αυτές τις επενδύσεις. Αντιθέτως, μαζί με τους πολίτες, η οικονομία θα χρειαστεί αυτές τις νέες υποδομές, όπως θα χρειαστεί τις κοινωνίες να παραμείνουν λειτουργικές, ειρηνικές. Η ιδέα της απορρύθμισης της αγοράς που επιδίωκε να υπάρξει έξω από το κράτος, ήταν η αιτία πίσω από τις κρίσεις που ζήσαμε και θα ζήσουμε. Μίας αγοράς που, πολύ κακώς, μας έπεισε πως το κράτος αποτελεί εμπόδιο στην ευμάρεια και την οικονομική ανάπτυξη, αλλά στην πραγματικότητα παρασιτούσε, δεν πλήρωνε φόρους, κακοπλήρωνε τους εργαζόμενους της, οι οποίοι σε ακραίες περιπτώσεις βασίζονταν στην κρατική αρωγή μέσω κουπονιών σίτισης αντί να ζουν από το μισθό τους, από την σχέση αποκλειστικής απασχόλησης. Το μοντέλο της απληστίας, όπως το περιγράφει συνοπτικά ο Μπέρνι Σάντερς.

Που είμαστε σήμερα, και που θέλουμε να πάμε αύριο. Σήμερα είμαστε στο στάδιο ενός βίαιου ξυπνήματος παρά τις προειδοποιήσεις των επιστημόνων για δεκαετίες πως οδηγούμαστε σε αδιέξοδο. Ακούγαμε πως η κλιματική δράση, η καταπολέμηση των αιτιών της κλιματικής κατάρρευσης, θα οδηγούσε σε επισιτιστική κρίση. Η πραγματικότητα είναι τελείως διαφορετική. Η κλιματική αδράνεια, η αδράνεια Μητσοτάκη για πέντε χρόνια, η υποχώρηση από κάθε έργο συντήρησης των υποδομών, αλλά και ανάπτυξης τους, σύμφωνα με τα ευρωπαϊκά πρότυπα και τις δεσμεύσεις μας για χρήματα που είχαμε εκταμιεύσει, μας οδήγησαν στην καταστροφή της Θεσσαλίας. Στην απώλεια του 20% της αγροτικής γης. Η αναγκαιότητα για κλιματική δράση δεν είναι πια έκκληση, σενάριο, εικασία, παράκληση. Είναι όρος επιβίωσης.

Η κλιματική αδράνεια δεν είναι το μεγαλύτερο έγκλημα της κυβέρνησης της Νέας Δημοκρατίας, όσο πολύτιμος κι αν είναι ο χρόνος. Το μεγαλύτερο έγκλημα είναι ο διχασμός της κοινής γνώμης, η μείωση της εμπιστοσύνης στο πολιτικό σύστημα και την πολιτική διαδικασία, και έτσι η ενίσχυση των συνωμοσιολόγων και των αρνητών κάθε επιστημονικής γνώσης και τεκμηρίωσης. Οι αλλαγές που πρέπει να κάνουμε είναι τεράστιες, αν θέλουμε να κρατήσουμε την ίδια ποιότητα ζωής. Αυτές δεν μπορούν να γίνουν από έναν. Απαιτείται σχεδιασμός, συμπράξεις, διαβουλεύσεις, συναινέσεις – εντός του πολιτικού συστήματος, όσο και με την κοινωνία. Αυτό έχει δυναμιτιστεί, όπως έχει πληγεί και η πίστη των πολιτών στις κρατικές λειτουργίες με όρους διαφάνειας και αξιοκρατίας.

Όσα περιγράφουμε μέχρι εδώ δεν αποτελούν ιδέες της αριστεράς, ή του γράφοντος, αλλά το ελάχιστο πεδίο συνεννόησης για την συνέχιση του ανθρώπινου πολιτισμού και επομένως για την συνέχιση της δραστηριότητας του, επιχειρηματικής ή άλλης. Προσωπικά πιστεύω ότι η επιχειρηματική τάξη έχει στοιχεία υψηλής προσαρμοστικότητας κι αν της δοθούν τα εργαλεία και οι σωστές πολιτικές κατευθύνσεις θα δουλέψει ακόμα καλύτερα στην νέα πραγματικότητα. Αυτό που με φοβίζει είναι η έλλειψη πολιτικής βούλησης λόγω του εθισμού στα ορυκτά καύσιμα.

Ο μετασχηματισμός των ενεργειακών κολοσσών και όσων εξαρτώνται από αυτούς, οφείλει να είναι προτεραιότητα όλων των πολιτικών δυνάμεων σε Ελλάδα και Ευρώπη, αλλά και ιδίων των μετόχων τους. Δεν μπορεί η πρόσκαιρη ευημερία πολύ λίγων να σημάνει το τέλος όλων. Οι κοινωνίες που θα προχωρήσουν ταχύτερα σε αυτή την νέα πραγματικότητα, θα είναι οι κοινωνίες που θα προσελκύσουν τις νέες επενδύσεις, γιατί θα παρέχουν ασφάλεια και κοινωνική ειρήνη. Αν το αυτονόητο της επιστημονικής γνώσης δεν είναι αρκετό, ας κοιτάξουμε τους εσωτερικούς πρόσφυγες της Εύβοιας, τις τιμές των τροφίμων μετά την καταστροφή της Θεσσαλίας, και ας θυμηθούμε πως είναι ακόμα μόνο Νοέμβριος. Πως ο χειμώνας είναι μπροστά μας.

*Ανεξάρτητος Ευρωβουλευτής

Πηγή: LIBRE

Tuesday, November 14, 2023

Κιμπούτς: Μια αναρχική θεώρηση κοινοτισμού και το κράτος του Ισραήλ

H πρόσφατη επίθεση της Χαμάς σε επιλεγμένα σημεία της ισραηλινής επικράτειας και ιδιαίτερα στα κιμπούτς, είναι μια αφορμή για να θυμηθούμε και να επεξεργαστούμε τις σύγχρονες τάσεις της παρουσίας των κιμπούτς στο Ισραήλ. Από την άλλη πλευρά, η επίθεση της Χαμάς, ως συνέχεια επιθέσεων από την ισραηλινή IDF και τον αποκλεισμό της Γάζας, «ξύπνησε» αντανακλαστικά αλληλεγγύης σε πολλούς αγωνιζόμενους ανθρώπους σε ολόκληρη τη γη. Επειδή δεν επιθυμούμε συνειδητά να ενταχθούμε σε μανιχαϊστικές λογικές του τύπου «καλός» Παλαιστίνιος / «κακός» Ισραηλινός, οι οποίες ουσιαστικά λειτουργούν ως στερεότυπα για την ανάπτυξη μιας σειράς αναλύσεων, θα προσπαθήσουμε, μέσα από την ιστορία των κιμπούτς να εξετάσουμε τις διαδρομές εκείνες που φωτίζουν τις διεργασίες εκείνες που έλαβαν χώρα διεθνώς από τους ριζοσπάστες εβραίους για την ίδρυση ή μη του Κράτους του Ισραήλ, τη σχέση πολλών εβραίων με τις αναρχικές απόψεις, καθώς και τα απόνερα της αποικιοκρατίας, τα οποία είναι διαρκώς παρόντα είτε στη Παλαιστίνη είτε στη Κύπρο και αλλού όπου εφαρμόστηκε σε σύγχρονους όρους το ρωμαϊκό «διαίρει και βασίλευε».

Τα πρώτα κιμπούτς, λοιπόν, οργανώθηκαν στις αρχές του 20ου αιώνα στο σημερινό βόρειο Ισραήλ και ήταν ουσιαστικά αυτοδιαχειριζόμενες οικοκοινότητες, βασισμένες πρώτιστα στη γεωργική παραγωγή. Με αυτό τον τομέα ασχολήθηκαν κυρίως για λόγους επαφής και σχέσης με τη φύση και όχι επειδή υπήρχε μια προτέρα γνώση. Οι πρώτοι κάτοικοι αυτών των κοινοτήτων ήταν εβραίοι μεγαλωμένοι στην Ευρώπη, κυρίως στην ανατολική, και για διαφόρους λόγους που θα δούμε στη συνέχεια επέλεξαν να ζήσουν στην Παλαιστίνη δημιουργώντας τα κιμπούτς. Την περίοδο εκείνη, η Παλαιστίνη αποτελούσε τμήμα της οθωμανικής Αυτοκρατορίας και οι μετακινήσεις νομάδων και πολυπληθών ομάδων ήταν συχνές, είτε εντός των διευρυμένων αυτοκρατορικών εδαφών είτε και σε/από άλλες αυτοκρατορίες. Μετά τον πρώτο παγκόσμιο πόλεμο τα ηνία της περιοχής τα πήρε η Βρετανία, η οποία διατήρησε την κυριαρχία της μέχρι τη δημιουργία του Κράτους του Ισραήλ. Και είναι εκείνη η δύναμη που δυναμίτιζε σε κάθε ευκαιρία τους δυο θρησκευτικά ετερόκλητους πληθυσμούς, τους Άραβες και τους Ιουδαίους. Να επισημάνουμε, ότι πάρα πολλοί κάτοικοι των κιμπούτς δήλωναν άθεοι και άλλοι, λόγω των αναρχικών και κομμουνιστικών τους πεποιθήσεων, ασκούσαν σκληρή κριτική απέναντι σε κάθε θρησκεία. Οι περισσότεροι είχαν μεγαλώσει σε ένα θρησκευτικό εβραϊκό περιβάλλον σε «γκέτο» ή στέτλ, μικρά εβραϊκά χωριά, στη κεντρική και ανατολική Ευρώπη. Είναι εκείνη η διάχυτη αναρχική και ριζοσπαστική σκέψη η οποία είναι παρούσα σε πάρα πολλούς ανθρώπους εβραϊκής καταγωγής του 19ου και 20ου αι. και αποτέλεσε αντικείμενο μελέτης και βαθύτερης ανάλυσης της σχέσης Αναρχίας και Εβραϊσμού, στο Διεθνές Συνέδριο Μελετών «Αναρχικοί και Εβραίοι», που διεξήχθη στις 5-7 Μάη 2000, στη Βενετία. Πρακτικά κείμενα του συγκεκριμένου συνεδρίου έχουν κυκλοφορήσει στην Ελλάδα από την Ελευθεριακή Κουλτούρα, «Αναρχικοί και Εβραίοι, ιστορία μιας συνάντησης» και από τις εκδόσεις Firebrand, «Εβραϊσμός και Αναρχισμός, ο άνεμος της μεσσιανικής τρέλας». Ο Μάικλ Λεβί σημείωνε: «Ξεκινώντας από τα τέλη του 19ου αι., βλέπουμε στην εβραϊκή κουλτούρα της Μεσευρώπης να εμφανίζεται ένα ρομαντικό ρεύμα που έλκεται περισσότερο από την ελευθεριακή ουτοπία παρά από τη σοσιαλδημοκρατία. Ένας σύνθετος ιστός δεσμών ενώνει τον ρομαντισμό, τη θρησκευτική εβραϊκή αναγέννηση, τον μεσσιανισμό, την αντιμπουρζουάδικη πολιτισμική εξέγερση και τον αντικρατισμό, την επαναστατική ουτοπία, τον σοσιαλισμό και τον αναρχισμό». Ο Amedeo Bertolo θεωρεί,ότι μια σύνθετη διαπλοκή κοινωνικο-πολιτισμικών παραγόντων είναι πιθανότερη ως εξήγηση της «συνάντησης» Αναρχίας και Εβραϊσμού παρά ως αιτία. Και συνεχίζει: «Δόθηκε και μια άλλη ερμηνεία(…): έχει να κάνει με την κοινοτιστική και ταυτοχρόνως ατομιστικιστική διάσταση της εβραϊκής κουλτούρας και ζωής». («Εβραϊσμός και Αναρχισμός, ο άνεμος της μεσσιανικής τρέλας», εκδόσεις Firebrand, σελ.15-16). Αυτές αποτελούν δυο από τις βασικές ερμηνείες για τη μετεγκατάσταση εβραίων στην Παλαιστίνη με στόχους και κίνητρα στο δρόμο προς την Ουτοπία.

Την ίδια περίοδο, τέλη 19ου και αρχές 20ου αι., εντείνονται οι διεργασίες για την ανάπτυξη του σιωνισμού με κύριο εκφραστή τον Τέοντορ Χέρτσλ. Μέσα στο σιωνιστικό κίνημα δεν υπήρχε μια και μοναδική τάση, όπως αντίστοιχα και στους εβραίους αναρχικούς. Συγκρούσεις υπήρχαν και στις δυο πλευρές και μάλιστα σφοδρές. Για πολλούς εβραίους, ο τρόπος και η στάση ζωής αιώνων τούς είχε κάνει πολίτες του κόσμου, κοσμοπολίτες, και δεν επιθυμούσαν να μπούν σε νέα καλούπια. Δεν ενδιαφέρονταν για δημιουργία ισραηλινού κράτους. Και αυτή η τάση, σημαντική μέσα στους κόλπους του σιωνισμού, προέβαλε τις αντιρρήσεις της για τη δημιουργία της νέας τότε πολιτικής τάσης της δημιουργίας ενός έθνους-κράτους. Είναι η εποχή που οι Αυτοκρατορίες διαμελίζονταν και προβάλλονταν τα έθνη-κράτη. Την ίδια στιγμή, οι εβραίοι αναρχικοί δήλωναν ότι «η εθνική και θρησκευτική καταγωγή στερούνταν σημασίας». Ο εντεινόμενος αντισημιτισμός στην Ευρώπη, όμως, σε συνδυασμό με τα εθνικιστικά αιτήματα του σιωνιστικού κινήματος, δημιουργούν και στην γίντις αναρχία θεωρητικές και πρακτικές ρήξεις μεγάλου εύρους. «Αφού εμείς κηρύττουμε την αναρχία – κάτι που σημαίνει ότι δεν επιθυμούμε ένα κράτος αλλά μια κοινωνία ελεύθερη. Δεν θέλουμε η Παλαιστίνη να αποτελέσει απλώς το έδαφος ενός κράτους στο οποίο οι παλιές αλυσίδες θα αντικατασταθούν με καινούργιες. Η δική μας αναζήτηση της Παλαιστίνης προέρχεται από τη δίψα για ελευθερία και από τη βούληση να ζήσουμε το μέλλον, εφόσον το μέλλον ανήκει στην Ανατολή», γράφει οΓκόρσεμ Σόλεμ (Tagesbucher, 1913-17, τόμος Ι, σελ. 81-82).

Για την ίδια περίοδο, ο μελετητής των κιμπούτς, Yaacov Oved, σημειώνει: «Η αναρχική βιβλιογραφία ήταν αρκετά γνωστή στα ιδρυτικά μέλη του κινήματος των kibbutz που είχαν μια θεωρητική σοσιαλιστική εκπαίδευση. Ανάμεσα στους αναρχικούς φιλοσόφους που είχαν άμεση επίδραση σε αυτούς τους κύκλους ήταν ο Peter Kropotkin και ο Gustav Landauer» (Ο αναρχισμός στο κίνημα των Kibbutz, περ. Ευτοπία, τχ. 8, 2001). Παρόμοια επίδραση είχαν και οι απόψεις του Τολστόι, ενώ, μετά τον πρώτο παγκόσμιο πόλεμο, όπου οι μεταναστευτικές ροές αυξήθηκαν σημαντικά και οι κοινότητες κιμπούτς επίσης, υπήρχαν εκδοτικές πρωτοβουλίες και μεταφράσεις αναρχικών κειμένων και βιβλίων, όπως το βιβλίο «Αλληλοβοήθεια» του Κροπότκιν. Διακεκριμένη προσωπικότητα μεταξύ των ιδρυτών των κιμπούτς ήταν ο Υ. Tabenkin, μια ετερόκλητη προσωπικότητα που, παράλληλα με τον θαυμασμό που έτρεφε προς τον αναρχοκομμουνισμό, διατύπωνε και θέσεις περί χρήσης των θεσμών του Κράτους. Παρ’ όλα αυτά, επηρέασε αρκετά μέλη των κιμπούτς σχετικά με τα οφέλη της αναρχίας και δήλωνε ότι «πρέπει να γνωρίζουμε τα βασικά σημεία της αναρχικής σκέψης, διότι μπορεί να εμπλουτίσει την επαναστατική μας σκέψη».

Από τη δεκαετία του 1920, η επίδραση των ιδεών του Γ. Λαντάουερ ήταν σημαντική στη Παλαιστίνη γενικότερα. Ο στενός φίλος του, M. Μπούμπερ, μετά τη δολοφονία του Λαντάουερ, ανέλαβε να διαδώσει τις ιδέες του για τον κοινοτισμό και την αναρχία. Ο ίδιος διακρίνεται για την μεσσιανική του αντίληψη με σιωνιστικά χαρακτηριστικά και παρ’ ότι υπήρξαν για πάρα πολλά χρόνια στενοί φίλοι, είχαν διαφωνήσει έντονα στην έναρξη του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Ο Λαντάουερ, σταθερός στις απόψεις του και γνήσιος αντιμιλιταριστής και αντιεθνικιστής, δεν θα παρασυρθεί από τα λαϊκίστικα χαρακτηριστικά της εποχής που συνέβαλαν ώστε ακόμη και αναρχικοί και στοχαστές της αναρχίας να στραφούν σε μιλιταριστικές θέσεις. Ήταν μια εποχή μεγάλων ρήξεων, όπου απέναντι στα μεγάλα αφηγήματα και διακυβεύματα του Κράτους και της εξουσίας πολλοί θολώνουν την αντίληψή τους. Έτσι, ο Μπούμπερ θα παρασυρθεί από τον ενθουσιασμό του πολέμου και θα ελπίσει ότι ο πόλεμος θα ενώσει τους εβραίους σε μια υπερβατική υπόθεση. Πίστευε αφελώς, ότι η ένταξη των εβραίων στον ευρωπαϊκό στρατό θα καθιστούσε πιο αποδεκτές τις εβραϊκές κοινότητες στον μη εβραϊκό πληθυσμό. Ο Λαντάουερ διαφώνησε σφοδρά με τον φίλο του και τον χαρακτήρισε απαξιωτικά Kriegs-buber (Μπούμπερ του πολέμου). Ελάχιστα χρόνια μετά, ο Μπούμπερ θα καταλάβει το πόσο λάθος είχε στην ανάλυσή του. Οι διώξεις εναντίον των εβραίων εντείνονταν…

Την ίδια εποχή στα σιωνιστικά κινήματα δεν επικρατούσε μονάχα η άποψη για ίδρυση εβραϊκού κράτους αλλά, απεναντίας, διατυπώνονταν και εκ διαμέτρου αντίθετες απόψεις και από αναρχικούς εβραίους που συμμετείχαν σε εργασίες αυτού του κινήματος. Θα πρέπει να γίνει αντιληπτό, ότι δεν υπήρχε μια συμπαγής και ομοιόμορφη θέση μέσα στο σιωνιστικό κίνημα κατά τις πρώτες δεκαετίες του· αντιθέτως επικρατούσε μια κατάσταση που αντανακλούσε τη ρευστότητα της εποχής. Γι’ αυτό και συναντάμε τη συναναστροφή και αναρχικών με αυτό το κίνημα, προτού υπερισχύσουν ξεκάθαρα οι απόψεις περί ίδρυσης ισραηλινού κράτους στην Παλαιστίνη. Άλλωστε υπήρχαν θέσεις για δημιουργία τέτοιου κράτους σε άλλα σημεία του πλανήτη, όπως την Ουγκάντα και την Αργεντινή. Σίγουρα καταλυτική ήταν η απόφαση των Βρετανών, οι οποίοι είχαν καταλάβει την Παλαιστίνη μετά την πρώτη παγκόσμια ανθρωποσφαγή, όπου δήλωσαν μέσω της «Διακήρυξης Μπαλφούρ» το 1917 την πρόθεση τους στη δημιουργία ισραηλινού κράτους στην Παλαιστίνη. Η δήλωση αυτή κοινοποιήθηκε στον Ουόλτερ Ρότσιλντ, οικονομικό μεγιστάνα εβραϊκής καταγωγής, και αποτέλεσε την έναρξη των διπλωματικών ενεργειών για την ίδρυση του Κράτους. Άρα οι σιωνιστές που ενεργούσαν για τη δημιουργία κράτους είχαν λάβει κάτι χειροπιαστό από τη βρετανική υπερδύναμη της εποχής και ταυτόχρονα οι εβραίοι κάτοικοι της Ευρώπης βίωναν στο πετσί τους έναν έντονο αντισημιτισμό. Να θυμίσουμε, ότι και στην Ελλάδα, κυρίως στη Θεσσαλονίκη, λόγω της έλευσης χιλιάδων προσφύγων, αναπτύχθηκαν έντονες ανταγωνιστικές και ρατσιστικές τάσεις εναντίον των εβραίων με την υποστήριξη των ελληνικών κυβερνήσεων της εποχής. Από τη δεκαετία του ’20 υπήρξε μεταναστευτικό ρεύμα προς διάφορες χώρες και στη Παλαιστίνη. Μερικοί ιστορικοί σημειώνουν, ότι επειδή πολλοί εβραίοι θεσσαλονικείς εργάζονταν ως λιμενεργάτες και αχθοφόροι στο λιμάνι της και αναγκάστηκαν να μεταναστεύσουν στην Παλαιστίνη, εργάστηκαν σε αντίστοιχες θέσεις εκεί συμβάλλοντας σημαντικά στην ανάπτυξη του λιμανιού της Χάιφα. Στο σημείο αυτό, οφείλουμε να διατυπώσουμε, ότι η ροή μετανάστευσης ή προσφυγιάς για αρκετούς εβραίους της εποχής μεταξύ των δυο παγκοσμίων πολέμων δεν είχε σε καμία περίπτωση χαρακτηριστικά εποικισμού με την πολιτική έννοια του όρου. Ασφαλώς και οι σιωνιστές ευνοούνταν από αυτή τη κατάσταση και παράλληλα οι Βρετανοί βοηθούσαν προς αυτή τη κατεύθυνση, αλλά η πλειοψηφία των ανθρώπων εξαναγκάζονταν από τις περιστάσεις να αφήσουν τις εστίες τους στην Ευρώπη. Όπως επίσης, η εβραϊκή οικονομική ελίτ της Ευρώπης ως πρώτη επιλογή φυγής είχε τις χώρες πέραν του Ατλαντικού και όχι την εγκατάσταση στη Παλαιστίνη. Αυτά, λοιπόν, τα δημογραφικά και κοινωνικά χαρακτηριστικά των εβραίων που κατευθύνθηκαν στη Παλαιστίνη έδωσαν μεγάλη ώθηση στη δημιουργία κοινοτήτων και κιμπούτς. Πολλοί γνώριζαν τις αναρχικές και σοσιαλιστικές απόψεις και θέλησαν να εφαρμόσουν τη θεωρία στη πράξη. Είναι η εποχή που τα κιμπούτς αυξάνονται ραγδαία. Από το πρώτο κιμπούτς το 1909, φτάνουμε στα 12 το 1920, τα 29 το 1930, τα 82 το 1940 και τα 214 το 1950. Αντίστοιχα, τα μέλη των κιμπούτς από λίγες εκατοντάδες στην αρχή εκτοξεύθηκαν στις 70.000 περίπου το 1950, δύο χρόνια μετά την ίδρυση του ισραηλινού κράτους. Αξίζει να σημειώσουμε τα λόγια του James Horrox, συγγραφέα του βιβλίου Living Revolution: Anarchism in the Kibbutz Movement, συνεκδότη της αναρχικής εφημερίδας Freedom, και ο οποίος το 2009 σε διάλεξη του με τίτλο Radical Histories/Alternative Futures: Anarchism, Zionism and the Kibbutz, σημείωνε: «Ο σύγχρονος διάλογος για το ισραηλινό-παλαιστινιακό ζήτημα συχνά υπονομεύεται από μία επίμονη τάση ανάγνωσης του παρελθόντος μέσα από, όπως τις ονομάζει και ο Άγγλος ακαδημαϊκός W. H. Greenleaf, “μοντέρνες προκαταλήψεις” –εννοώντας την ηθικοποίηση των γεγονότων με μία οπτική που ερμηνεύει και αξιολογεί το παρελθόν μόνο μέσα από το πρίσμα των σημερινών πραγματικοτήτων. Η μυωπική, ωστόσο διεισδυτική, εφαρμογή της αντι-αποικιακής πείρας και γνώσης της αριστεράς και η ιδεολογικά κατευθυνόμενη διαστρέβλωση από την, μετά το 1948, εποχή της σιωνιστικής εγκαθίδρυσης κράτους, έχουν αναδρομικά αλλοιώσει την πολύπλοκη και πολυδιάστατη ιστορία των αρχικών κοινοτήτων κιμπούτς, αντιμετωπίζοντάς τα ως μία απλή και μονοδιάστατη εξέλιξη προς την κρατικοποίηση. Επικεντρώνοντας, σχεδόν αποκλειστικά, στη μετέπειτα κεντρική τους σχέση με το κράτος του Ισραήλ, αποτρέπεται η ανάπτυξη μιας ολιστικής κατανόησης των πρώτων εκφάνσεών τους και άρα αποκλείεται γι’ αυτά και μια δίκαιη θέση στο πάνθεον των ριζοσπαστικών εγχειρημάτων. Παρ’ όλο που δε μας εκπλήσσει αυτή η παραδρομή από την οπτική του σύγχρονου αναρχισμού, ιδιαίτερα σε ένα πλαίσιο γενικότερης έλλειψης ορθολογικού διαλόγου για οτιδήποτε σχετίζεται με το ισραηλινό-παλαιστινιακό ζήτημα, δεν μπορεί να παραβλεφθεί ότι, όχι μόνο αγνοεί ένα εφαρμόσιμο και δυνητικά παραδειγματικό μοντέλο συμμετοχικής οικονομίας και πολιτικής, αλλά εξαλείφει επιτυχώς μία ολόκληρη ιστορία, στην οποία οι ελευθεριακές ιδεολογίες έπαιζαν για κάποιο καιρό ένα σημαντικό ρόλο».

Έτσι, λοιπόν, οι πρωτοπόροι των κιμπούτς, μη βρίσκοντας κρατικές δομές, πέρα από τα καταρρέοντα αποικιακά τεχνάσματα των οθωμανών Τούρκων, και αργότερα των βρετανών, αναγνώρισαν στον καινούριο τους τόπο ένα πρωτόγνωρο κενό εξουσίας. Επιδιώκοντας να αποτρέψουν την ανάδυση του καπιταλισμού, με τη δημιουργία πρωτότυπων χώρων αυτόνομης παραγωγής, είδαν στη δημιουργία των κιμπούτς κολλεκτίβων έναν τρόπο μετάφρασης του ουτοπικού ιδανικού μιας συνεργατικής κοινότητας, ένα μόνιμο κοινωνικό σύστημα. Επρόκειτο για ένα σύστημα εκ διαμέτρου αντίθετο από αυτό που η Έμα Γκόλντμαν ονόμασε «το όνειρο των καπιταλιστών εβραίων… για έναν εβραϊκό κρατικό μηχανισμό που θα προστατεύει τα προνόμια των λίγων ενάντια σε αυτά των πολλών», οι οποίοι ως στόχο είχαν να χτίσουν μία ακρατική κοινωνία βασισμένη στην αυτοδιοίκηση, την ισότητα και τη συνεργασία με το γηγενή πληθυσμό σε τοπικό επίπεδο. Μέσα σε αυτές τις κοινότητες η περιουσία ήταν κοινή, η παραγωγή και η κατανάλωση οργανώνονταν συλλογικά, με την αυτοδιαχείριση και την κυκλική εργασία να διασφαλίζουν τη διατήρηση μιας αντι-ιεραρχικής οικονομικής κουλτούρας. «Το κίνημα των κιμπούτς όσο υπήρχε πριν την εγκαθίδρυση του κράτους του Ισραήλ λειτουργούσε πάνω-κάτω ως ένα βιώσιμο μοντέλο συμμετοχικής οικονομίας και πολιτικής, καθιστώντας το, όπως παρατήρησε και ένας ανταποκριτής της λονδρέζικης αναρχικής εφημερίδας Freedom τo 1962, «ένα από τα καλύτερα παραδείγματα δημοκρατίας που υπάρχει και σίγουρα το πιο κοντινό στην εφαρμογή του αναρχισμού. Οποιαδήποτε προσφιλής στον αναρχισμό θεωρία είναι τμήμα του καθημερινού προτύπου επιβίωσης. Εδώ στο μικρόκοσμο μπορούν να ιδωθούν οι αρχές αυτού που μπορεί να συμβεί σε μία αυθεντικά ελεύθερη κοινωνία». (James Horrox, Radical Histories/Alternative Futures: Anarchism, Zionism and the Kibbutz).

Κατά τη δεκαετία του 1950 υπήρξε στα κιμπούτς μεγάλη εισροή αράβων οι οποίοι βιώνουν και αυτοί τα οφέλη της κοινοτικής ζωής ανεξαρτήτως φυλετικής καταγωγής. Αυτή η θετική αλληλεπίδραση μεταξύ των δυο διαφορετικών εθνοτικών ομάδων, όπως ξέρουμε από πάρα πολλές περιπτώσεις παγκοσμίως, υπονομεύεται από την κυριαρχία και τα κράτη. Γι’ αυτό και οι Παλαιστίνιοι και οι Ισραηλινοί είναι τα «θύματα μιας ιστορίας που γεννήθηκε από τον ανίερο γάμο έθνους και κράτους, κληρονομιά της αποικιοκρατίας και των διχασμών που έσπειρε παντού», δηλώνει ο κοινωνικός ανθρωπολόγος, Μάικλ Χέρτσφελντ του Πανεπιστημίου Χάρβαρντ.

Ο Άμος Οζ, νομπελίστας λογοτέχνης και κάτοικος των κιμπούτς στη Παλαιστίνη από τα 15 του χρόνια, είχε δηλώσει σε συνέντευξη του στο «Βήμα»: «(Το κιμπούτς) Υπήρξε για μένα το καλύτερο πανεπιστήμιο για τη μελέτη της ανθρώπινης φύσης. Έμαθα πολύ περισσότερα από όσα θα μάθαινα αν είχα κάνει δέκα φορές τον γύρο του κόσμου. Είναι μια μικρή κοινότητα, ένα χωριό 400-500 ανθρώπων. Γνώριζα τους πάντες και τα πιο μύχια μυστικά τους: ποιος κάνει τι, με ποιον, πίσω από την πλάτη ποιανού. Το τίμημα ήταν ότι και εκείνοι γνώριζαν για μένα περισσότερα απ’ όσα θα ήθελα να ξέρουν, αλλά δεν μπορούσε να γίνει αλλιώς. Ήταν μια κοινωνία χωρίς μυστικά. Ένα συναρπαστικό ανθρώπινο πείραμα, η μόνη επανάσταση του 20ού αιώνα στην οποία δεν χύθηκε αίμα. Ούτε γκουλάγκ, ούτε στρατόπεδα συγκέντρωσης, ούτε εκτελεστικό απόσπασμα. Ούτε ένας αστυνομικός δεν υπήρχε στο κιμπούτς. Πήγαινες με τη θέλησή σου, υπήρχε συλλογικότητα – και δεν ανήκε ποτέ στην κυβέρνηση. Ήταν μια συναρπαστική εμπειρία και μπορώ να πω ότι είχε πολλές θετικές πλευρές». Ενώ για τις αρνητικές δηλώνει: «Το μεγαλύτερο λάθος ήταν η πεποίθηση ότι μπορείς να αλλάξεις την ανθρώπινη φύση και μάλιστα μονομιάς. Οι ιδρυτικοί πατέρες και μητέρες πίστευαν πραγματικά ότι αν όλοι φορούσαν τα ίδια ρούχα, αν ζούσαν ακριβώς με τον ίδιο τρόπο, σε πανομοιότυπα σπίτια, τότε αυτομάτως ο εγωισμός, η διάθεση για κουτσομπολιό, και ο φθόνος θα εξαφανίζονταν. Αυτή ήταν μια αφελής πεποίθηση. Η ανθρώπινη φύση δεν μπορεί να αλλάξει. Συχνά αναρωτιέμαι, τι έχει αλλάξει, άραγε, από την εποχή της Βίβλου μέχρι σήμερα στην αγάπη, στον έρωτα; Ίσως το τσιγάρο “μετά”…». Ενώ ο Γ. Χαράρι, γνωστός ιστορικός από το Ισραήλ, σημείωσε μετά τις πρόσφατες επιθέσεις στα κιμπούτς: «Τα κιμπούτς κατά μήκος των συνόρων της Γάζας υπήρξαν σοσιαλιστικές κοινότητες και μερικά από τα πιο επίμονα προπύργια της ισραηλινής αριστεράς. Γνωρίζω ανθρώπους από αυτά οι οποίοι, μετά από χρόνια σχεδόν καθημερινών επιθέσεων με ρουκέτες από τη Γάζα, εξακολουθούσαν να προσκολλώνται στην ελπίδα της ειρήνης, σαν σε θρησκευτική λατρεία. Αυτά τα κιμπούτς έχουν μόλις εξαφανιστεί και μερικοί από τους τελευταίους ειρηνιστές είτε δολοφονήθηκαν, είτε θάβουν τους αγαπημένους τους, είτε κρατούνται όμηροι στη Γάζα. Για παράδειγμα, η Βίβιαν Σίλβερ, μια ακτιβίστρια υπέρ ειρήνης από το Κιμπούτς Μπέερι, η οποία εδώ και χρόνια μεταφέρει ασθενείς κατοίκους της Γάζας σε ισραηλινά νοσοκομεία, αγνοείται και πιθανότατα κρατείται όμηρος στη Γάζα». Είναι βέβαιο, ότι ελάχιστα κιμπούτς αυτή τη στιγμή στο Ισραήλ διατηρούν τις αρχικές αρχές και αξίες ως προς την αναρχική κουλτούρα, δεν θα μπορούσε όμως να γίνει και διαφορετικά, μέσα σε ένα κρατικό περίγυρο. Παρ’ όλα αυτά, διατηρούν ένα κοινοτικό τρόπο ζωής, όπου η κάθε συλλογική προσπάθεια τοποθετεί η ίδια τις δικές της αρχές. Δεν υπάρχουν αυταπάτες. Με τον έναν ή τον άλλο τρόπο το κάθε κράτος θα έβρισκε τους τρόπους για να ενσωματώσει και, εν τέλει, να αφυδατώσει τις πρώτες αυθεντικές προσπάθειες των ανθρώπων που πήγαν να καλλιεργήσουν και να παράξουν σε μια σχετικά άγονη γη.

Και επειδή ο Χαράρι αναφέρεται στην αριστερά, θα θέλαμε να υπενθυμίσουμε, ότι η ΕΣΣΔ ήταν το πρώτο κράτος που αναγνώρισε de jure το Ισραήλ, δηλώνοντας το 1947-’48 ότι: «Η Σοβιετική Ένωση τάσσεται υπέρ ενός ενιαίου ιουδαιο-αραβικού κράτους με ίσα δικαιώματα για τους Εβραίους και τους Άραβες», αλλά εάν αποδειχθεί ότι αυτή η λύση είναι ανέφικτη λόγω των ολοένα πιο τεταμένων σχέσεων μεταξύ Εβραίων και Αράβων, θα υποστήριζε τότε «τη διχοτόμηση αυτής της χώρας σε δύο ανεξάρτητα κράτη, ένα εβραϊκό και ένα αραβικό κράτος». Στις 29 Νοεμβρίου 1947, η Μόσχα ψήφισε το σχέδιο διχοτόμησης που αποφάσισε η Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών και στις 17 Μαΐου 1948, αναγνώρισε το Τελ Αβίβ. Επαινεί τον Ισραηλινό στρατιώτη «ολότελα πεπεισμένο ότι αγωνίζεται για ένα δίκαιο σκοπό, για την προστασία των δικαιωμάτων του, ενάντια στους Άραβες που είναι οι μαριονέτες του βρετανικού ιμπεριαλισμού». Αυτά τα φαιδρά υποστήριζε η ΕΣΣΔ το 1948, για να σηκώσει τα φιλοπαλαιστινιακά λάβαρα λίγα χρόνια μετά, όταν οι γεωπολιτικές της επιδιώξεις δεν καρποφόρησαν.Ο συνήθης καιροσκοπισμός της Αριστεράς σε πλήρη εξέλιξη.

Ως αναρχικοί, οφείλουμε να εξετάζουμε τα γεγονότα σε βάθος και να αναλύουμε όλες τις συνθήκες. Όταν τραγουδούμε «πατρίδα μας όλη η γη», το εννοούμε για όλους τους κατοίκους του πλανήτη. Και για τους παλαιστίνιους και για τους εβραίους και για τους άκρατους τσιγγάνους. Η επίκληση μιας ανταγωνιστικής ανάγνωσης της δημογραφικής ιστορίας, στη βάση τού ποιος κατοίκησε πρώτος πού και για πόσα χρόνια, ώστε να διατηρεί αποκλειστικό δικαίωμα εδαφικής χρήσης, είναι ξένη προς την αναρχία. Είτε είσαι άραβας είτε είσαι εβραίος. Η κρατική υπόσταση μολύνει τη σκέψη των ανθρώπων και η κατασκευασμένη εθνική και θρησκευτική ταυτότητα διαχωρίζει θανατηφόρα όλους τους ανθρώπους. Εάν δεν υπήρχαν κράτη και οι ανταγωνισμοί που τα περιβάλλουν, είναι βέβαιο, ότι στην Παλαιστίνη τα κιμπούτς θα ανθούσαν με μικτή κατανομή μελών, αποτελούμενα από άραβες και εβραίους, και θα συνιστούσαν ένα καλό παράδειγμα και έναυσμα για προχώρημα. Αναγνωρίζουμε, ότι η χιλιόχρονη παρουσία ανθρώπων με κοινά χαρακτηριστικά σε ένα τόπο αποτελεί μέρος της ταυτότητας τους. Το ίδιο ισχύει όμως και για εκείνους που εκδιώχθηκαν από μια περιοχή και για διαφόρους λόγους θέλουν να επιστρέψουν στη γενέθλια γη. Το πρόβλημα, λοιπόν, δεν είναι γιατί ο εβραίος επέστρεψε στη Παλαιστίνη αλλά γιατί εκδίωξε, περιόρισε, επιβλήθηκε στον άραβα, αλλά αυτά είναι απόρροια της δημιουργίας του έθνους-κράτους του Ισραήλ. Και σε αυτό, πρωταγωνιστικό και πρωτεύοντα ρόλο είχαν όλες οι κυρίαρχες δυνάμεις της εποχής. Δεξιές και Αριστερές.

Αναρχικός Πυρήνας Χαλκίδας

Δημοσιεύθηκε στην ΔΙΑΔΡΟΜΗ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ, φ.242, Νοέμβριος 2023

Saturday, November 4, 2023

Θυμάστε που επρόκειτο να θέσουμε υποψηφιότητα για τη διοργάνωση Μουντιάλ;


Του Θοδωρή Γεωργακόπουλου


Ηταν πριν μάθουμε για το στέγαστρο Καλατράβα. Μια παλαβή ιδέα ήταν, η πρόταση να συνδιοργανώσουμε το Μουντιάλ του 2030 μαζί με τη Σαουδική Αραβία και την Αίγυπτο. Δηλαδή, να είμαστε ο δυτικός φερετζές της Σαουδικής Αραβίας για να διοργανώσει Μουντιάλ, μόλις οκτώ χρόνια μετά το διασυρμό του Κατάρ. Ήμουν έξαλλος με αυτή την ιδέα, και δεν το είχα κρύψει. Ε, έχω να σας ενημερώσω πως, ευτυχώς, δεν θα γίνει πραγματικότητα. Επειδή η FIFA, η πιο διεφθαρμένη δομή του πλανήτη μετά το Χάμστερνταμ στην τρίτη σεζόν του "The Wire", τις προηγούμενες εβδομάδες έκανε κάτι το απίστευτο, ακόμα και για τα δικά της, διεφθαρμένα δεδομένα: αποφάσισε να αναθέσει πρόωρα τη διεξαγωγή του Μουντιάλ του 2030 στην Πορτογαλία, την Ισπανία και το Μαρόκο, και επιπλέον να ορίσει ότι τα τρία πρώτα παιχνίδια θα γίνουν στην Ουρουγουάη, την Παραγουάη και την Αργεντινή, καθότι συμπληρώνονται 100 χρόνια από τη διεξαγωγή του πρώτου Μουντιάλ, στην Ουρουγουάη. Με αυτό τον τρόπο, η FIFA εξασφάλισε ότι ούτε η Λατινική Αμερική, ούτε η Ευρώπη, ούτε η Αφρική θα μπορούν να θέσουν υποψηφιότητα για το Μουντιάλ του 2034. Και επιπλέον αποφάσισε ότι τυχόν υποψήφιες χώρες από την Ασία και την Ωκεανία θα έχουν μόνο 26 ημέρες περιθώριο για να θέσουν υποψηφιότητα για το 2034 επειδή, εντελώς αυθαίρετα, μετέφερε τη διαδικασία της απόφασης τρία χρόνια νωρίτερα από το προγραμματισμένο. Μόνο μία χώρα έθεσε (αμέσως) υποψηφιότητα. Μπορείτε να μαντέψετε ποια; Όλα αυτά μοιάζουν να έγιναν μόνο και μόνο για να εξασφαλιστεί ότι η Σαουδική Αραβία θα διοργανώσει Μουντιάλ, και μάλιστα μόνη της, χωρίς κανένα δυτικό φερετζέ. Και τα έκαναν ανοιχτά, όλα οφθαλμοφανή, καθώς κανείς δεν μπορεί να αγγίξει τη FIFA και το προϊόν της. Κανείς, εκτός από κάποιους που δεν ενδιαφέρονται και πολύ γι' αυτά: τους φιλάθλους.

Ένα απόσπασμα από όσα έγραφα για την ιδέα της διοργάνωσης Μουντιάλ στη Σαουδική Αραβία τον περασμένο Φεβρουάριο.


"Είναι, προφανώς δικαίωμά της. Και Μουντιάλ δικαιούται να διεκδικήσει, και Ολυμπιακούς Αγώνες, και το Παγκοσμίο Πρωτάθλημα Chessboxing (πραγματικό άθλημα -γκουγκλάρετέ το). Έχει ήδη επενδύσει στην προσέλκυση αθλητικών εκδηλώσεων (έναν αγώνα Formula 1, διεθνή τουρνουά γκολφ) για να ενισχύσει την πολύ κακή διεθνή της εικόνα. Γιατί έχει τόσο κακή διεθνή εικόνα; Μα επειδή είναι μια χώρα ακόμα πιο αντιδημοκρατική και οπισθοδρομική από το Κατάρ (και από τη Ρωσία). Μια χώρα που φυλακίζει και βασανίζει πολίτες που δεν συμπαθεί το καθεστώς για εγκλήματα όπως η “κατοχή απαγορευμένων βιβλίων” ή “συνεντεύξεις σε ξένα ΜΜΕ”. Μια χώρα που όπου δεν υπάρχουν εκλογές (ούτε σε τοπικό επίπεδο, ούτε καν για το θεαθήναι), όπου οι γυναίκες θεωρούνται λίγο-πολύ ιδιοκτησία του μπαμπά ή του συζύγου τους και αποτελούν μόλις το 5% του εργατικού δυναμικού (το χαμηλότερο ποσοστό στον κόσμο). Στη Σαουδική Αραβία σήμερα καταδικασμένοι σε θάνατο κρατούμενοι εκτελούνται δημοσίως με αποκεφαλισμό με σπαθιά. Το Κοράνι αναγνωρίζεται ως Σύνταγμα της χώρας και η λατρεία άλλων θρησκειών απαγορεύεται. Στη λίστα του Freedom House που κατατάσσει 210 χώρες ανάλογα με το πόσο “ελεύθερες” είναι, η Σαουδική Αραβία βρίσκεται στο νούμερο 199. Και, βεβαίως, πρόκειται μια χώρα που από το 2015 μακελεύει χιλιάδες αμάχους σε γειτονική της χώρα στην οποία έχει επιτεθεί, ένα διαρκές έγκλημα που εμείς σχεδόν ποτέ δεν σκεφτόμαστε επειδή συμβαίνει μακριά και τα θύματα δεν είναι λευκοί χριστιανοί".

Friday, October 27, 2023

Τι είναι ο Σιωνισμός

 
Ο Θε­ό­δω­ρος Χερ­τζλ και άλλοι βιεννέζοι σιωνιστές στο Cafe Louvre το 1896, Imagno/Getty Images.

Ίσραελ Σαχάκ και Νόρτον Μεζβίνσκυ*

Ο Σιω­νι­σμός –ή ε­βρα­ϊ­κός ε­θνι­κι­σμός– εί­ναι έ­να σύγ­χρο­νο πο­λι­τι­κό κί­νη­μα. Ο βα­σι­κός πυ­ρή­νας της ι­δε­ο­λο­γί­ας του εί­ναι ό­τι ό­λοι οι Ε­βραί­οι α­πο­τε­λούν έ­να έ­θνος, και ό­χι α­πλά μια θρη­σκεί­α ή ε­θνι­κή κοι­νό­τη­τα και ε­πι­πλέ­ον ό­τι η μό­νη λύ­ση στον α­ντί-ση­μι­τι­σμό εί­ναι η συ­γκέ­ντρω­ση ό­σο το δυ­να­τόν πε­ρισ­σό­τε­ρων Ε­βραί­ων στην Πα­λαι­στί­νη και η δη­μιουρ­γί­α κρά­τους σ’ αυ­τή.

Η Πα­γκό­σμια Σιω­νι­στι­κή Ορ­γά­νω­ση δη­μιουρ­γή­θη­κε α­πό τον Θε­ό­δω­ρο Χερ­τζλ στα 1897 δια­κη­ρύσ­σο­ντας ό­τι ο βα­σι­κός σκο­πός του Σιω­νι­σμού ή­ταν η ε­γκα­θί­δρυ­ση “ε­νός έ­θνους που θα α­πο­τε­λέ­σει το σπί­τι των Ε­βραί­ων και θα δια­σφα­λί­ζε­ται υ­πό κα­θε­στώς Δι­καί­ου”.
Ο Σιω­νι­σμός εκ­με­ταλ­λεύ­τη­κε τη συ­σχέ­τι­ση της ε­βρα­ϊ­κής θρη­σκεί­ας με την πό­λη της Ιε­ρου­σα­λήμ και τη γη του Ισ­ρα­ήλ (Ε­ρέ­τζ Ισ­ρα­ήλ). Ό­μως οι πο­λι­τι­κές του σιω­νι­σμού ή­ταν ε­πη­ρε­α­σμέ­νες και α­πό ε­θνι­κι­στι­κές ι­δε­ο­λο­γί­ες και α­ντί­στοι­χες α­ποι­κιο­κρα­τι­κές, ε­μπο­τι­σμένες με το ευ­ρω­πα­ϊ­κό αί­τη­μα για ε­πέ­κτα­ση και ε­γκα­τά­στα­σή του και σε άλ­λα μέ­ρη του κό­σμου.
Ο Σιω­νι­σμός βρή­κε α­πή­χη­ση με­τα­ξύ των Ε­βραί­ων και υ­πο­στη­ρί­χθη­κε α­πό πολ­λούς Δυ­τι­κούς ως συ­νέ­πεια των δο­λο­φο­νι­κών διώ­ξε­ων κα­τά των Ε­βραί­ων (γνω­στά ως πο­γκρόμ) στη Ρω­σι­κή Αυ­το­κρα­το­ρί­α, στα τέ­λη του 19ου αι. και στις αρ­χές του 20ού. Ε­πι­πλέ­ον η γε­νο­κτο­νί­α των Να­ζί (ο­λο­καύ­τω­μα) έ­να­ντι των Ε­βραί­ων κα­τά τη διάρ­κεια του Β’ πα­γκο­σμί­ου Πο­λέ­μου, που εί­χε σαν α­πο­τέ­λε­σμα την ε­ξό­ντω­ση πά­νω α­πό έ­ξι ε­κα­τομ­μυ­ρί­ων αν­θρώ­πων, συ­νη­γό­ρη­σε στην ε­δραί­ω­ση της διε­θνούς υ­πο­στή­ρι­ξης για τη δη­μιουρ­γί­α ε­νός Ε­βρα­ϊ­κού Κρά­τους.

Υ­πάρ­χουν πολ­λές δια­φο­ρε­τι­κές μορ­φές σιω­νι­σμού. Α­πό το 1920 έ­ως το 1970, η κυ­ρί­αρ­χη μορ­φή ή­ταν ο Ερ­γα­τι­κός Σιω­νι­σμός ο ο­ποί­ος ε­πι­χει­ρού­σε τη σύν­δε­ση του σο­σια­λι­σμού με τον ε­θνι­κι­σμό. Α­πό το 1920, οι Ερ­γα­τι­κοί Σιω­νι­στές στη Πα­λαι­στί­νη ε­γκαι­νί­α­σαν το κί­νη­μα των κι­μπούτ­ς (συ­νε­ται­ρι­στι­κές κοι­νό­τη­τες, κυ­ρί­ως στον α­γρο­τι­κό το­μέ­α), το ε­βρα­ϊ­κό συν­δι­κα­λι­στι­κό κί­νη­μα και το α­ντί­στοι­χο συ­νε­ται­ρι­στι­κό, τις κύ­ριες ε­βρα­ϊ­κές ε­θνο­φρου­ρές και τα πο­λι­τι­κά κόμ­μα­τα, τα ο­ποί­α συγ­χω­νεύ­τη­καν στο Ερ­γα­τι­κό Κόμ­μα του Ισ­ρα­ήλ το 1968. Η­γέ­της του Ερ­γα­τι­κού Σιω­νι­σμού ή­ταν ο Δα­βίδ Μπεν Γκου­ριόν που έ­γι­νε και πρω­θυ­πουρ­γός του Ισ­ρα­ήλ.

Έ­να δεύ­τε­ρο εί­δος σιω­νι­σμού ή­ταν το α­να­θε­ω­ρη­τι­κό –“ρε­βι­ζιο­νι­στι­κό”– κί­νη­μα με η­γέ­τη τον Βλα­δί­μη­ρο Ζα­μπο­τίν­σκι. Πή­ρε το ό­νο­μα “ρε­βι­ζιο­νι­στι­κό”, για­τί ή­θε­λε να α­να­θε­ω­ρή­σει τα σύ­νο­ρα της ε­βρα­ϊ­κής γης και να ε­πε­κτα­θεί πέ­ραν της Πα­λαι­στί­νης, στα α­να­το­λι­κά πε­ρί­χω­ρα του Ιορ­δά­νη πο­τα­μού. Στα 1920 και 1930, δια­φο­ρο­ποιού­νται α­πό τους ερ­γα­τι­κούς σιω­νι­στές ε­ξαγ­γέλ­λο­ντας α­νοι­χτά τον σκο­πό της ί­δρυ­σης ε­βρα­ϊ­κού κρά­τους στη Πα­λαι­στί­νη (και ό­χι μια α­κα­θό­ρι­στη “ε­θνι­κή ε­στί­α”). Πί­στευαν ό­τι οι στρα­τιω­τι­κές δυ­νά­μεις θα ή­ταν α­πα­ραί­τη­τες για την ί­δρυ­ση ε­νός τέ­τοιου κρά­τους. Οι ορ­γα­νώ­σεις τους, που πε­ρι­λαμ­βά­νουν το κί­νη­μα της νε­ο­λαί­ας Betar, την ETZEL (ε­θνι­κή στρα­τιω­τι­κή ορ­γά­νω­ση), α­πο­τέ­λε­σαν τον πυ­ρή­να αυ­τού που ο­νο­μά­στη­κε Χε­ρούτ –Κόμ­μα της Ε­λευ­θε­ρί­ας, με­τά την α­πε­λευ­θέ­ρω­ση του Ισ­ρα­ήλ. Αυ­τό το κόμ­μα έ­γι­νε εν συ­νε­χεί­α η βά­ση για τη δια­μόρ­φω­ση του κόμ­μα­τος Λι­κού­ντ που εί­ναι το με­γα­λύ­τε­ρο ­δε­ξιό κόμ­μα με­τά το 1970.

Αν και πολ­λοί Ε­βραί­οι έ­γι­ναν σιω­νι­στές α­πό τις αρ­χές του 20ού αι., μέ­χρι την ά­νο­δο του Α­δόλ­φου Χί­τλερ και τη δια­μόρ­φω­ση της “τε­λι­κής λύ­σης” –που σκό­πευε να ε­ξα­λεί­ψει τον ε­βρα­ϊ­σμό– η πλειο­ψη­φί­α των Ε­βραί­ων δεν εί­χαν γί­νει α­κό­μη σιω­νι­στές. Οι πε­ρισ­σό­τε­ροι ορ­θό­δο­ξοι Ε­βραί­οι ή­ταν μά­λι­στα α­ντί-σιω­νι­στές. Πί­στευαν πως μό­νο ο θε­ός θα συ­νέ­νω­νε πά­λι τους Ε­βραί­ους στη γη της ε­παγ­γε­λί­ας και θε­ω­ρού­σαν πως ο Σιω­νι­σμός ή­ταν μια πα­ρα­βί­α­ση της θέ­λη­σης του Θε­ού. Κά­ποιοι Ε­βραί­οι της δια­σπο­ράς, πε­ρι­λαμ­βα­νο­μέ­νων και αυ­τών στις Η.Π.Α., α­ντι­τί­θε­νται στον Σιω­νι­σμό θε­ω­ρώ­ντας πως κιν­δύ­νευαν τα δι­καιώ­μα­τά τους στις χώ­ρες που ζού­σαν, ε­φό­σον οι Ε­βραί­οι θα α­να­γνω­ρί­ζο­νταν ως ξε­χω­ρι­στή κρα­τι­κή ο­ντό­τη­τα.

Ό­μως οι τε­ρα­τω­δί­ες του ο­λο­καυ­τώ­μα­τος μεί­ω­σαν κα­τά πο­λύ την α­ντί­δρα­ση των Ε­βραί­ων και την α­ντι­πά­θεια στον σιω­νι­σμό, ε­νώ με­τά τον Β΄ πα­γκό­σμιο Πό­λε­μο οι πε­ρισ­σό­τε­ροι Ε­βραί­οι σε ό­λο τον κό­σμο υ­πο­στή­ρι­ξαν το σιω­νι­στι­κό κί­νη­μα και το αί­τη­μά του για δη­μιουρ­γί­α α­νε­ξάρ­τη­του κρά­τους.
Πα­ρό­τι οι ορ­θό­δο­ξοι Ε­βραί­οι συ­νέ­χι­ζαν να α­ντι­τί­θε­νται στη δη­μιουρ­γί­α του ε­βρα­ϊ­κού κρά­τους για πολ­λές δε­κα­ε­τί­ες α­κό­μα, ω­στό­σο υ­πο­στή­ρι­ζαν τη μα­ζι­κή ε­γκα­τά­στα­ση Ε­βραί­ων στην Πα­λαι­στί­νη ως έ­να μέ­σο για την προ­στα­σί­α και την ε­νί­σχυ­ση της κοι­νό­τη­τας. Με­τά τον α­ρα­βο­ϊσ­ρα­η­λι­νό πό­λε­μο του 1967, οι πε­ρισ­σό­τε­ροι α­πό αυ­τούς που προ­η­γου­μέ­νως α­ντι­δρού­σαν στον σιω­νι­σμό α­πο­δέ­χτη­καν τε­λι­κά την ά­πο­ψη ό­τι η ο­λο­κλη­ρω­τι­κή νί­κη του Ισ­ρα­ήλ ή­ταν ση­μά­δι της θε­ϊ­κής υ­πο­στή­ρι­ξης. Οι πε­ριο­χές που κα­τε­λή­φθη­σαν το 1967, ει­δι­κά η Δυ­τι­κή Ό­χθη, εί­χαν ι­διαί­τε­ρη ση­μα­σί­α για τους θρη­σκευό­με­νους ε­βραί­ους για­τί α­πο­τε­λού­σαν τον πυ­ρή­να της Βι­βλι­κής γης του Ισ­ρα­ήλ (Ιου­δαί­α και Σα­μά­ρεια). Κα­τά συ­νέ­πεια, η νί­κη του Ισ­ρα­ήλ το 1967 ε­νί­σχυ­σε μια πλέ­ον θρη­σκευ­τι­κή εκ­δο­χή του Σιω­νι­σμού. Με­ρι­κά α­πό τα υ­παρ­κτά πο­λι­τι­κά κόμ­μα­τα που α­ντι­προ­σώ­πευαν τους Ορ­θο­δό­ξους Ε­βραί­ους α­πο­δέ­χτη­καν τον θρη­σκευ­τι­κό ε­θνι­κι­σμό, ε­νώ ι­δρύ­θη­καν και­νούρ­για κόμ­μα­τα και κι­νή­μα­τα για να προ­ω­θή­σουν τον μό­νι­μο έ­λεγ­χο και την ε­πέ­κτα­ση των ε­βρα­ϊ­κών ε­γκα­τα­στά­σε­ων στη Δυ­τι­κή ό­χθη και στη Γά­ζα.

Τα θρη­σκευ­τι­κά-ε­θνι­κι­στι­κά κόμ­μα­τα και ορ­γα­νώ­σεις, που συ­γκρο­τούν την ευ­ρύ­τε­ρη δε­ξιά του ε­βρα­ϊ­κού πο­λι­τι­κού φά­σμα­τος, δια­τη­ρούν μια σκλη­ρή γραμ­μή ό­σον α­να­φο­ρά θέ­μα­τα που σχε­τί­ζο­νται με τα σύ­νο­ρα και την α­ρα­βο­ϊσ­ρα­η­λι­νή σύ­γκρου­ση. Έ­χουν συμ­μα­χή­σει με το Λι­κού­ντ. Αν και το Ερ­γα­τι­κό Κόμ­μα εί­χε υ­πο­στη­ρί­ξει την ε­βρα­ϊ­κή ε­γκα­τά­στα­ση στη Δυ­τι­κή Ό­χθη και στη Γά­ζα, μια βα­σι­κή δια­φο­ρά ή­ταν η ε­πι­θυ­μί­α να γί­νει μια χω­ρο­τα­ξι­κή ρύθ­μι­ση με τους Πα­λαι­στί­νιους προ­κει­μέ­νου να λυ­θεί η κρί­ση. Το Λι­κού­ντ και οι σύμ­μα­χοί του α­ντι­τί­θε­νται σε κά­θε μορ­φή α­πο­χώ­ρη­σης α­πό τα ε­δά­φη στα ο­ποί­α βρί­σκο­νται. Στα 1977, το Λι­κού­ντ κέρ­δι­σε τις ε­κλο­γές και για πρώ­τη φο­ρά έ­χα­σε το Ερ­γα­τι­κό Κόμ­μα που κυ­βερ­νού­σε τη χώ­ρα συ­νε­χώς α­πό την α­νε­ξαρ­τη­σί­α. Α­πό τό­τε το Λι­κού­ντ και το Ερ­γα­τι­κό Κόμ­μα δια­δέ­χο­νται το έ­να το άλ­λο σαν κυ­βερ­νώ­ντα κόμ­μα­τα, ε­νώ κά­ποιες φο­ρές δη­μιούρ­γη­σαν κυ­βέρ­νη­ση συ­νερ­γα­σί­ας, ό­ταν κα­νέ­νας α­πό τους δύ­ο δεν μπο­ρού­σε να κερ­δί­σει μια ξε­κά­θα­ρη ε­κλο­γι­κή νί­κη.

Μια μειο­νό­τη­τα Ε­βραί­ων α­νή­κει στον ευ­ρύ­τε­ρο χώ­ρο της σιω­νι­στι­κής α­ρι­στε­ράς ο ο­ποί­ος δη­μιούρ­γη­σε μια πο­λι­τι­κή συμ­μα­χί­α, γνω­στή ως Meretz. Το Με­ρέ­τζ συ­χνά συμ­με­τέ­χει στις κυ­βερ­νή­σεις που προ­έρ­χο­νται α­πό το ερ­γα­τι­κό κόμ­μα. Οι α­ρι­στε­ροί σιω­νι­στές εί­ναι α­δια­πραγ­μά­τευ­τοι σε ό,τι α­φο­ρά στη δια­τή­ρη­ση του Ισ­ρα­ήλ ως ε­βρα­ϊ­κού κρά­τους, αλ­λά τεί­νουν να εί­ναι πιο διαλ­λα­κτι­κοί α­πό το Ερ­γα­τι­κό Κόμ­μα για συμ­βι­βα­σμούς στα ε­δα­φι­κά ζη­τή­μα­τα, ε­νώ δεί­χνουν με­γα­λύ­τε­ρη συ­μπά­θεια στη πα­λαι­στι­νια­κή διεκ­δί­κη­ση για έ­να αυ­τό­νο­μο κρά­τος. Μια πο­λύ μι­κρή μειο­νό­τη­τα ακρο-α­ρι­στε­ρών Ε­βραί­ων αυ­το­χα­ρα­κτη­ρί­ζο­νται ως μη σιω­νι­στές και α­ντί­θε­τοι στον σιω­νι­σμό. Με­ρι­κοί α­πό αυ­τούς φα­ντά­ζο­νται Ισ­ρα­η­λι­νούς και Πα­λαι­στί­νιους να ζουν μα­ζί στο ί­διο κρά­τος με τα ί­δια δι­καιώ­μα­τα για ό­λους τους πο­λί­τες ε­νώ άλ­λοι προ­πα­γαν­δί­ζουν τη δη­μιουρ­γί­α ε­νός πα­λαι­στι­νια­κού κρά­τους σε ό­λη τη Δυ­τι­κή Ό­χθη και στη Λω­ρί­δα της Γά­ζας.

*Κείμενο που δημοσιεύθηκε στο Middle East Report και είναι απόσπασμα από το βιβλίο των Ίσραελ Σαχάκ και Νόρτον Μεζβίνσκυ, Jewish Fundamentalism in Israel, Pluto Press, Λονδίνο 1999, σσ. 58-62. Στα ελληνικά δημοσιεύτηκε στο βιβλίο Εβραίοι εναντίον του Σιωνισμού, Εναλλακτικές Εκδόσεις.

Saturday, September 30, 2023

Τότε και τώρα: Οι τρεις «παράπλευρες απώλειες» των ρωσοτουρκικών αρραβώνων


Του Νικόλα Δημητριάδη

Καθώς παρακολουθούμε από το 2020 την εθνοκάθαρση των Αρμενίων στο Νανγκόρνο Καραμπάχ, υπό την υψηλή εποπτεία της Ρωσίας και της Τουρκίας, δεν μπορούμε παρά να θυμηθούμε τι συνέβη στα ίδια μέρη πριν από έναν αιώνα, την πρώτη, δηλαδή, φορά που δημιουργήθηκε μία ρωσοτουρκική συμμαχία.

Η Αρμενία, όπως και το Αζερμπαϊτζάν, απέκτησαν την ανεξαρτησία τους από τη Ρωσία το 1918, μετά την Οκτωβριανή Επανάσταση και τη συνθήκη του Μπρεστ-Λιτόβσκ, πριν οι μπολσεβίκοι υιοθετήσουν την αυτοκρατορική πολιτική των προκατόχων τους και επανακαταλάβουν τις βραχύβιες αυτές δημοκρατίες το 1920.

Στα δύο χρόνια που κράτησε η ανεξαρτησία της, και ενώ η συνθήκη των Σεβρών προέβλεπε τη δημιουργία μίας «Μεγάλης Αρμενίας» (που θα περιελάμβανε τα λεγόμενα «αρμενικά βιλαέτια» της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας), οι Αρμένιοι βρισκόταν σε διαρκείς μάχες, τόσο με το Αζερμπαϊτζάν, όσο και με τους κεμαλικούς. Εν τέλει, δέχθηκαν και την επίθεση του Κόκκινου Στρατού και τον Δεκέμβριο του 1920 η απομονωμένη Αρμενία ανακηρύχθηκε «Σοβιετική Δημοκρατία».

Τον επόμενο χρόνο, η «Συμφωνία της Μόσχας» μεταξύ Κεμάλ και Λένιν, καθώς και η «Διάσκεψη του Καρς», οριοθέτησαν τα σύνορα των κρατών της περιοχής, καθορίζοντάς τα μέχρι σήμερα. Ο ρωσοτουρκικός αρραβώνας απαίτησε κατ’ αρχήν τη θυσία της Αρμενίας: Οι μεγάλες αρμενικές επαρχίες του Καρς και του Αρδαχάν δόθηκαν ως προίκα στην Τουρκία. Οι δύο αυτές επαρχίες ήταν πριν τον πόλεμο τμήμα της Ρωσικής Αυτοκρατορίας, ο πληθυσμός τους δε ήταν στη συντριπτική του πλειοψηφία αρμενικός. Παρ’όλα αυτά, δόθηκαν από τους Ρώσους στην Τουρκία, για να ακολουθήσει, ασφαλώς, η συνηθισμένη διαδικασία: εθνοκάθαρση του εγχώριου στοιχείου, εποικισμός, βίαιη τουρκοποίηση (όπως συνέβη, και συμβαίνει ακόμη, σε όλα τα μέρη που πάτησε πόδι η Τουρκία: Αλεξανδρέτα, κατεχόμενα Κύπρου, βόρεια Συρία κ.λπ.)

Οι επαρχίες του Καρς και του Αρδαχάν μάς υπενθυμίζουν πως ο δήθεν «εθνικοαπελευθερωτικός», «αντιμπεριαλιστικός» και «αντιαποικιακός» αγώνας των Τούρκων υπό τον Κεμάλ δεν περιορίστηκε μόνο στην απόπειρα διατήρησης των εδαφών της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και τη γενοκτονία του χριστιανικού πληθυσμού της. Περιελάμβανε επίσης και την (ιμπεριαλιστικότατη!) κατάκτηση ξένων εδαφών, με αλλοεθνείς πληθυσμούς.

Από την άλλη, των ρωσοτουρκικών συμφωνιών εκείνων επωφελήθηκε αναλόγως και το Αζερμπαϊτζάν, που έλαβε τον θύλακα του Νανγκόρνο Καραμπάχ. Εκεί οι πλειοψηφούντες Αρμένιοι συγκρούονταν με τους Αζέρους από το 1918, μέχρι που κατελήφθη η περιοχή το 1920 από τον Κόκκινο Στρατό (ο οποίος, όπως και σήμερα, παρίστανε την «ειρηνευτική δύναμη»). Επίσης οι Αζέροι έλαβαν και την αυτόνομη επαρχία του Ναχιτσεβάν, αποκτώντας έτσι κοινά σύνορα με τους κεμαλικούς. Από τη μια στιγμή στην άλλη, λοιπόν, οι Αρμένιοι γνώρισαν τη Γενοκτονία, τον εδαφικό ακρωτηριασμό και την απώλεια της ανεξαρτησίας τους, συνθλιβόμενοι ανάμεσα στους δύο κατακτητές τους.

Όπως βλέπουμε, οι σημερινές εξελίξεις στην Αρμενία έχουν τις ρίζες τους στον πρώτο εκείνο ρωσοτουρκικό αρραβώνα. Σήμερα, με τον δεύτερο αρραβώνα εν εξελίξει, Τούρκοι και Αζέροι βρήκαν την ευκαιρία να πάνε ένα βήμα παραπέρα, στη διαχρονική προσπάθειά τους να εξαλείψουν κομμάτι-κομμάτι τον «ενοχλητικό» αρμενικό παράγοντα. Όσο για τη Ρωσία, το πράσινο φως που άναψε για το ξερίζωμα των Αρμενίων από το Νανγκόρνο Καραμπάχ δείχνει ότι επιθυμεί να μετατρέψει την Αρμενία σε έναν «σύμμαχο» ηττημένο, αδύναμο και απόλυτα εξαρτημένο από αυτήν. Έτσι υποθέτει ότι η Αρμενία θα σταματήσει να αλλοιθωρίζει προς τη Δύση και θα προστεθεί στη μακρά σειρά των διαλυμένων κρατών, προτεκτοράτων, κρατιδίων και κατεχόμενων εδαφών που συναπαρτίζουν σήμερα τον περίφημο «Ρωσικό Κόσμο», μαζί με τη Λευκορωσία, την Αμπχαζία, την Οσσετία, τη «Λαϊκή Δημοκρατία του Ντονμπάς» κ.ά.

Ο πρώτος εκείνος ρωσοτουρκικός αρραβώνας είχε βέβαια και άλλες παράπλευρες απώλειες. Όλοι γνωρίζουμε το πόσο καθοριστική υπήρξε για τη Μικρασιατική Καταστροφή η ρωσική στρατιωτική και οικονομική συνδρομή στον Κεμάλ. Εξίσου καθοριστική υπήρξε και για την αποτυχία του ποντιακού αντάρτικου. Μάταια περιμέναν οι Έλληνες αντάρτες στήριξη από τους «ομόδοξους αδελφούς». Στέλνανε αποστολές στη Ρωσία για να ζητήσουν βοήθεια και οι Ρώσοι τούς συνελάμβαναν και τους παρέδιδαν στους Τούρκους για να τους εκτελέσουν.

Υπήρξε, όμως, και μία τρίτη παράπλευρη απώλεια, πιο παράδοξη. Μαζί με τους «ομόδοξους αδελφούς», ο Κεμάλ απαίτησε ως προίκα και τους… ιδεολογικούς αδελφούς! Έτσι, έναν μήνα πριν υπογράψει τη συμφωνία με τους μπολσεβίκους, ο Κεμάλ συνέλαβε την ηγεσία του Τουρκικού Κομμουνιστικού Κόμματος, τους έβαλε όλους σε ένα πλοίο και το έστειλε αύτανδρο στον πάτο της Μαύρης Θάλασσας, ανοιχτά της Τραπεζούντας. Η ανίερη συμμαχία μπορούσε τώρα να συνεχίσει απρόσκοπτα.

Οι μπολσεβίκοι εξήγησαν στους επιζήσαντες «συντρόφους» του ΚΚΤ, πως όφειλαν να παραμερήσουν την «προλεταριακή επανάσταση» για χάρη της… ρεάλ πολιτίκ. Οι οδηγίες από τη Μόσχα έλεγαν ότι οι συνθήκες στην Τουρκία δεν ήταν ακόμη κατάλληλες για την «κομμουνιστική υπόθεση». Όφειλαν, συνεπώς, να συμβάλουν πρώτα στο να σταθεί το τουρκικό κράτος τα πόδια του και να κάνουν… υπομονή, ελπίζοντας ότι κάποια στιγμή «θα έρθει και η ώρα τους».

Κάτι τέτοιες νουθεσίες υποθέτουμε θα έχουν και σήμερα οι Ρώσοι για τους εν Ελλάδι οπαδούς τους, που βλέπουν με παράπονο το «ξανθό γένος» να εναγκαλίζεται όλο και πιο σφιχτά με την Τουρκία και το ισλάμ.

Πηγή: Εφημερίδα ΡΗΞΗ

Friday, September 8, 2023

Γιατί πνίγηκε η Μαγνησία και γιατί πνιγόμαστε γενικά!

Η γέφυρα στα Καλά Νερά Μαγνησίας που κατέρρευσε

Συγκλονιστικές εικόνες βλέπουμε αυτές τις μέρες στις οθόνες μας από την ασύλληπτη καταστροφή στον Βόλο, στα χωριά του Πηλίου, στην Μαγνησία γενικότερα και δυστυχώς οι περιοχές που έχουν θέματα συνεχώς αυξάνονται (Σποράδες, Εύβοια, Καρδίτσα, Τρίκαλα, Αττική κ.α.). Το γεγονός είναι ακόμα σε εξέλιξη και ευχόμαστε πραγματικά να μην θρηνήσουμε άλλα θύματα σε αυτόν τον έρημο τόπο. Με κάθε σεβασμό στους ανθρώπους που επλήγησαν και στους ανθρώπους που παλεύουν για την διάσωση και φροντίδα τους γράφουμε αυτό το σύντομο άρθρο για να βοηθήσουμε στο να επικεντρωθεί η προσοχή ως προς το τι φταίει, στις πραγματικές αιτίες του φαινομένου και όχι στις επίπλαστες που χρησιμοποιούν ως άλλοθι οι αρχές. Όπως πάντα θα χρησιμοποιήσουμε διαχρονικές αεροφωτογραφίες, επίγειες αυτοψίες και την επιστημονική εμπειρία των ειδικών, μα πάνω από όλα την κοινή λογική. Πάμε να δούμε λοιπόν γιατί πνίγηκε η Μαγνησία και γιατί πνιγόμαστε γενικά!

Πρώτη φορά ξανάγινε στον Βόλο - Η περίπτωση του ρέματος του Κραυσίδωνα

Ο Βόλος και το ποτάμι του που περνάει από το κέντρο του, ο Κραυσίδωνας ήταν το πρώτο θέμα συζήτησης πριν μερικές μέρες στα ΜΜΕ. Στο ίδιο έργο θεατές, ακούμε ξανά τα ίδια αφηγήματα, τα ίδια ρεπορτάζ, τις ίδιες δικαιολογίες. Έβρεξε πολύ, ακραία καιρικά φαινόμενα, δεν είχαν γίνει τα αντιπλημμυρικά έργα, οι καθαρισμοί των ρεμάτων κτλ κτλ.

Δηλαδή μας λένε ότι είτε φταίει ο καιρός, είτε τα έργα που δεν έχουν γίνει από την άλλη.

- Όχι ότι στις εκβολές οι προηγούμενοι επέλεξαν να φτιάξουν το λιμάνι του Βόλου και επειδή δεν βόλευε το ποτάμι που πήγαινε προς τα ανατολικά το πήγαμε προς τα δυτικά με μια στροφούλα κιόλας λίγο πριν τις εκβολές
- Όχι ότι οι εκβολές από 240 μέτρα πλάτος το 1945 έχουν σήμερα 40 μέτρα πλάτος!!! (συνημμένη φωτογραφία για τους δύσπιστους)
- Όχι ότι όλα τα ρέματα της πόλης είναι καναλοποιημένα, ευθυγραμμισμένα και μπετοποιημένα
- Όχι ότι η αντιπλημμυρική προστασία του Περιφερειακού δρόμου της πόλης είναι ανεπαρκής για τέτοιες περιπτώσεις και λειτουργεί πρακτικά σαν τάπα.
- Όχι ότι δεν καθαρίζονται ποτέ τα φρεάτια και τα μπάζα από τα ρέματα παρά μόνο εξαφανίζουμε την μόνη δικλίδα ασφαλείας για την αντιπλημμυρική προστασία μιας περιοχής, την αυτοφυή βλάστηση.

Στις αεροφωτογραφίες του Κτηματολογίου φαίνονται σε εικόνα όσα γράφτηκαν παραπάνω. Με μπλε η κοίτη του ποταμού με κίτρινο και πράσινο περίγραμμα η περιοχή των εκβολών το 1945 αριστερά (240 μέτρα) και το 2015 δεξιά (40 μέτρα).

Είδαμε έξαλλο τον Δήμαρχο Βόλου να φωνάζει να μείνουν μέσα οι κάτοικοι γιατί το ρέμα θα πλημμυρίσει. Βέβαια είναι σίγουρο ότι το επόμενο Δημοτικό Συμβούλιο θα ψηφίσει υπέρ μιας ακόμα καναλοποίησης ποταμού, μιας ακόμα τσιμεντοποίησης στο όνομα της κλιματικής κρίσης. Αυτό είναι το πλάνο των αρχών πλέον. Στις φωτιές τρέχουμε μακριά από το σπίτι μας και στις πλημμύρες μένουμε μέσα και ρίξε τσιμέντο μάστορα.

Πρώτη φορά ξανάγινε στον Βόλο - Η περίπτωση του ρέματος του Ξηριά

Μιας και η βροχή από χτες έφτασε και στην Αθήνα και ο καθένας πλέον έχει επίκαιρη την αίσθηση της βροχής (και ενός ποταμού στον δρόμο του και μιας λίμνης στο μπαλκόνι του) ας δούμε το ρέμα Ξηριά του Βόλου, το οποίο είναι και το μεγαλύτερο της περιοχής. Όπως γράψαμε και για τον Κραυσίδωνα είμαστε στο ίδιο έργο θεατές, ακούμε ξανά τα ίδια αφηγήματα, τα ίδια ρεπορτάζ, τις ίδιες δικαιολογίες. Έβρεξε πολύ, ακραία καιρικά φαινόμενα, δεν είχαν γίνει τα αντιπλημμυρικά έργα, οι καθαρισμοί των ρεμάτων κτλ κτλ.

Δηλαδή μας λένε πάλι ότι φταίει ο καιρός, το νερό, το ρέμα, τα έργα που δεν έχουν γίνει.

- Όχι ότι στις εκβολές και αυτού του ρέματος οι προηγούμενοι επέλεξαν να αλλάξουν τις χρήσεις γης και εκεί που ήταν υγρότοπος να γίνει μπαζότοπος, πάρκινγκ και λιμάνι
- Όχι ότι οι εκβολές από 640 μέτρα πλάτος το 1945 έχουν σήμερα 40 μέτρα πλάτος! (συνημμένη φωτογραφία για τους δύσπιστους)
- Όχι ότι όλα τα ρέματα της πόλης είναι καναλοποιημένα, ευθυγραμμισμένα και μπετοποιημένα
- Όχι ότι όλα τα έργα που ονομάζονται αντιπλημμυρικά και γίνονται και στον Βόλο είναι μιας παρωχημένης αντίληψης του περασμένου αιώνα που μας οδήγησε να βλέπουμε τέτοιες εικόνες. Δρόμους να γίνονται ποτάμια, αφού πρώτα βέβαια κάναμε τα ποτάμια δρόμους.

Στις αεροφωτογραφίες του Κτηματολογίου φαίνονται οι εκβολές του Ξηριά το 1945 (αριστερά 640 μέτρα) και σήμερα (δεξιά 40 μέτρα).

Η κατάρρευση της γέφυρας των Καλών Νερών

Η γέφυρα στα Καλά Νερά Μαγνησίας που κατέρρευσε

Είδαμε και την κατάρρευση μιας ακόμα γέφυρας που απέκοψε όλο το Νότιο Πήλιο από την υπόλοιπη Μαγνησία, στα Καλά Νερά. Εμείς ως δύσπιστοι πήγαμε πάλι να δούμε τις αεροφωτογραφίες αυτούς τους αδιάψευστους μάρτυρες και βρήκαμε πάλι το τι επεμβάσεις έχουν κάνει οι άνθρωποι τόσο ανάντι όσο κατάντι της γέφυρας. Ας το δούμε.

Στις πρώτες αεροφωτογραφίες φαίνεται η ευρύτερη περιοχή του ρέματος στο ύψος της γέφυρας τόσο πάνω προς το βουνό (ανάντι) όσο και κάτω προς την θάλασσα (κατάντι). Με κίτρινη γραμμή αριστερά είναι η ιστορική κοίτη του ποταμού, το 1945 και δεξιά με πράσινο η ίδια κοίτη στην σημερινή πραγματικότητα.

Η ευρύτερη περιοχή του ρέματος στο ύψος της γέφυρας των Καλών Νερών

Διαπιστώνουμε λοιπόν πως τόσο στις εκβολές όσο και πριν την γέφυρα έχουν γίνει επικίνδυνες παρεμβάσεις, που αλλοίωσαν τη φυσική πραγματικότητα και τις ιστορικές διαστάσεις του ρέματος και που οδήγησαν στην κατάρρευση της σε συνδυασμό φυσικά με το απίστευτα πολύ νερό που έπεσε. Αλλά το σημαντικό είναι να καταλάβουμε ότι δεν ευθύνεται το πολύ νερό, κάτι που θα βόλευε πολλούς να ισχύει. Ας το δούμε όμως ακόμα πιο αναλυτικά. Πάμε στις εκβολές.

Οι εκβολές του ρέματος στα Καλά Νερά

Στις προηγούμενες αεροφωτογραφίες φαίνεται ότι οι εκβολές σχημάτιζαν ένα δέλτα το 1945 (εικόνα αριστερά) και σήμερα είναι ευθυγραμμισμένες σε μια διευθετημένη κοίτη (εικόνα δεξιά). Επομένως το νερό που κατέβηκε βρήκε μια τάπα εκεί, που σημαίνει ότι το νερό στην κοίτη αυξήθηκε γιατί δεν μπορούσε να βρει εύκολη διέξοδο. Ας δούμε όμως τι έχει συμβεί και ανάντι της γέφυρας.
Ανάντι της γέφυρας των Καλών Νερών

Εδώ τώρα παρατηρούμε πως ανάντι της γέφυρας το ποτάμι το 1945 έκανε μια στροφή και αμέσως μετά σχημάτιζε δυο κοίτες με νησίδα στην μέση (εικόνα αριστερά). Δεξιά βλέπουμε ότι σήμερα έχει μπαζωθεί το μισό, η νησίδα έχει εξαφανιστεί και παραμένει μόνο μια κοίτη. Επομένως ο τεράστιος όγκος νερού που κατέβηκε πέρασε από ένα στενό σημείο με αποτέλεσμα να αυξηθεί η ταχύτητα ροής του νερού.

Ο συνδυασμός αυτών των δύο περιπτώσεων, στένωμα στην κοίτη τόσο ανάντι όσο και κατάντι της γέφυρας οδήγησαν στην κατακόρυφη αύξηση τόσο της ταχύτητας του νερού όσο και του όγκου που έπρεπε να περάσει από την γέφυρα με αποτέλεσμα η γέφυρα να μην αντέξει, σε τέτοιες πιέσεις.

Συμπεραίνουμε λοιπόν ότι και αυτή η γέφυρα έπεσε όχι γιατί έβρεξε πολύ αλλά γιατί έβρεξε πολύ σε μια περιοχή που ο άνθρωπος έκανε λανθασμένες επεμβάσεις στον χώρο του ρέματος.

Μα ποια είναι η λύση;

Η μόνη λύση είναι να επαναφέρουμε τον χώρο που πήραμε από τα ρέματα στα ρέματα. Το νερό θέλει τον χώρο που του πήραμε. Δεν θέλει άλλα τσιμέντα, άλλα συρματοκιβώτια άλλες κοπές δέντρων και καθαρισμούς αυτοφυούς βλάστησης. Θέλει χώρο. Θέλει έργα διαχείρισης πλημμυρών σύμφωνα με την τρέχουσα επιστημονική πραγματικότητα (φυσική μηχανική) και όχι αντιπλημμυρικά έργα όπως τα κάναμε 50 χρόνια πριν. Όλα τα άλλα είναι δικαιολογίες και συνυπευθυνότητα στα εγκλήματα που γίνονται.

Καλά τα λες εσύ αλλά δεν έχουμε λεφτά (το κόστος για τα κατάλληλα έργα ως δικαιολογία απραξίας)

Όπως γράφει και ο φίλος και ειδικός από την WWF Θάνος Γιαννακάκης "Και να μην λάβουμε υπόψη τις ανθρώπινες απώλειες, ούτως ή άλλως η ιστορία και οι υπεύθυνοι έχουν δείξει ότι ουδόλως ενδιαφέρονται για το πόσοι άνθρωποι θα πεθάνουν (π.χ. Τέμπη, Πύλος,, κ.α.) ... ας πάρουμε την οικονομική διάσταση που μάλλον ενδιαφέρει περισσότερο (δήλωση Π/Θ: "η οικονομική ανάπτυξη θα εξισορροπήσει την βαριά ατμόσφαιρα από τις πυρκαγιές"): Ο Ιανός το 2020 είχε στοιχίσει πάνω από 1 δις ευρώ, τώρα ποιος ξέρει πόσα παραπάνω θα στοιχίσει ο Daniel; Αντίστοιχα το κόστος στην οικονομία από τις φετινές πυρκαγιές θα ξεπεράσει τα 1.7 δισεκ ευρώ σύμφωνα με το Bloomberg. Φαίνεται λοιπόν ότι και αυτό το αφήγημα κάπου μπάζει...

...Σύμφωνα με στοιχεία που παρατίθενται σε έκθεση του wwf το κόστος των πλημμυρών για την προηγούμενη 10ετια ανέρχονταν στα 3,5 δις., δηλαδή 350 εκ ανά έτος. Ο Ιανός στοίχισε πάνω από 1 δις μόνο στη Δ. Θεσσαλία (δεν έχω στοιχεία για Ιόνια και Φθιώτιδα) ενώ ανάλογα αν όχι περισσότερο θα στοιχίσει ο Daniel. Είμαστε ακόμα στην αρχή της δεκαετίας και πλησιάζουμε τα 3.5. Με τέτοιους ρυθμούς το 2030 οι πλημμύρες θα έχουν στοιχίσει πάνω από 10 δις. Τι στο καλό περιμένουμε για να δράσουμε..."


Ως επίλογος

Ας ξυπνήσουμε επιτέλους και ας διεκδικήσουμε τα αυτονόητα. Αγάπη για τον τόπο και αξιοπρέπεια για τους κατοίκους του. Αν δεν δει ο τόπος αυτός ανθρώπους με όραμα και αγάπη για τον τόπο και τον άνθρωπο τότε σε κάθε πλημμύρα θα ανακαλύπτουμε ότι πρώτη φορά ξανάγινε αυτό που ζήσαμε στην Μάνδρα, στην Κρήτη, στην Καρδίτσα, στην Εύβοια τώρα στον Βόλο και αύριο στην δική σας γειτονιά.

Το κλίμα αλλάζει, εμείς;