65 χρόνια από τη θυσία του Γρηγόρη Αυξεντίου

Ήταν Κυριακή Αποκριάς η 3η Μαρτίου, το 1957. Οι Αγγλικές κατοχικές δυνάμεις, μετά από προδοσία, είχαν φθάσει στα ίχνη του καταζητούμενου μαχητή της ΕΟΚΑ, Γρηγόρη Αυξεντίου.

Ο Κυβερνήτης του νησιού στρατάρχης Τζον Χάρντινγκ θεωρούσε θέμα τιμής να συλλάβει τον «τρομοκράτη», όπως αποκαλούσαν τον Αυξεντίου οι εφημερίδες και το ραδιόφωνο στην Βρετανία. Προς το παρόν το μόνο που είχε καταφέρει ήταν να ανεβάζει το ποσό της επικήρυξης. Είχε ξεκινήσει από τις 250 λίρες κι είχε φτάσει στις 5.000!

Οι Αγγλικές δυνάμεις κατοχής του νησιού έστησαν σιγά σιγά τον ιστό για να τον παγιδεύσουν. Πότε με το ξύλο, πότε με τα χρήματα είχαν πάρει κάποιους από τους αγωνιστές της ΕΟΚΑ με το μέρος τους. Μια πληροφορία από εδώ, κάποιες σκόρπιες κουβέντες από εκεί, κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι ο Αυξεντίου κρυβόταν στη Μονή Μαχαιρά, στο Τρόοδος.

Όταν βεβαιώθηκαν, έστησαν ολόκληρο επικοινωνιακό σώου για να τον συλλάβουν. Κάλεσαν δημοσιογράφους, κινηματογραφικά συνεργεία, φωτογράφους για να δείξουν σε όλο τον κόσμο τον θρίαμβό τους.

Είχαν φθάσει στην είσοδο της Σπηλιάς που κρυβόταν μαζί με τρεις συνεργάτες του, τον Αντώνη Παπαδόπουλο, τον Αυγουστή Ευσταθίου και τον Φειδία Παπαδόπουλο.

Όλες οι προσπάθειες να τον συλλάβουν ήταν μάταιες. Ο Αυξεντίου ζήτησε από τους συντρόφους του να παραδοθούν κι αυτός συνέχισε το αγώνα. Κάποια στιγμή έριξαν βενζίνη προσπαθώντας να τον κάψουν. Άρχισε να βρέχει…

Το σώου που είχαν στήσει γινόταν δράμα. Λίγο αργότερα βγήκε ήλιος. Έστειλαν τον Αυγουστή Ευσταθίου για να δει εάν είναι ζωντανός. Αποφάσισαν, μαζί, να κάνουν ηρωική έξοδο, ρίχνοντας μια χειροβομβίδα. Ο καπνός και οι πυροβολισμοί του Ευσταθίου θα του έδιναν τη δυνατότητα να διαφύγει. Το όπλο όμως του Ευσταθίου μπλόκαρε, καθυστέρησε να πυροβολήσει κι ο καπνός από τη χειροβομβίδα είχε ήδη διαλυθεί. Τότε ο πληγωμένος στο λαιμό Αυξεντίου αποφάσισε να πέσει σαν ήρωας. Διέταξε τον σύντροφο του να παραδοθεί κι αυτός θα έμενε εκεί. Όσο άντεχε.

Ντυμένος μοναχός για να αποφύγει τη σύλληψη από τους Άγγλους

Οι Άγγλοι που είχαν ήδη ένα νεκρό και μερικούς τραυματίες έριξαν μπιτόνια βενζίνης στην σπηλιά. Αυτή τη φορά κατάφεραν να βάλουν φωτιά! Ο ήρωας κάηκε ζωντανός. Το σώου που είχαν στήσει γύρισε μπούμερανγκ. Οι εικόνες που έκαναν τον γύρο του κόσμου έγιναν «διαφήμιση» για τους αποκαλούμενους τρομοκράτες και… δυσφήμιση για τις δυνάμεις «ασφαλείας» στο νησί που δεν ήταν τίποτε περισσότερο από στρατός Κατοχής.

Υπάρχουν όμως και τα… αλλά. Ποιοι τον πρόδωσαν; Δύο από τους καταδότες ήταν εκεί και καθοδηγούσαν τον αγγλικό στρατό! Αργότερα ακολούθησαν τους Άγγλους. Έγιναν μόνιμοι κάτοικοι Λονδίνου. Μόνο άγνωστοι δεν ήταν…

Το ΡΙΚ κάποια στιγμή ασχολήθηκε το το θέμα. Πήγε στο Λονδίνο, έκανε ρεπορτάζ. Μίλησε ο ένας από τους δύο. Κι είπε πολλά και ενδιαφέροντα. Η συνέντευξη όμως δεν προβλήθηκε ποτέ. Η βιντεοταινία, αργότερα, λίγο έλειψε να σβηστεί. Σώθηκε την τελευταία στιγμή. Το υλικό αυτό, χρόνια αργότερα, αποτέλεσε τη βάση μιας εκπομπής αφιερωμένης στον Αυξεντίου. Από το 38΄και μετά αναφέρεται στις τελευταίες στιγμές του ήρωα, μιλούν οι τρεις που ήταν μαζί του και πιάστηκαν από τους Άγγλους, αλλά κι ο ένας καταδότης από την παρ΄ ολίγον σβησμένη βιντεοταινία. Υπάρχουν ακόμα και πλάνα από τα φιλμ των Άγγλων κινηματογραφιστών που δείχνουν όλη τη θηριωδία στην περίπτωση του Αυξεντίου

Τα αγγλικά επίκαιρα της εποχής, παρά την προσπάθεια, δεν μπορούσαν να δεν μπορούσαν να κρύψουν την αλήθεια. Ο μέσος Άγγλος αναρωτιόταν βλέποντας φιλμάκια όπως αυτό: «Κινητοποιήθηκαν ελικόπτερα, 60 στρατιώτες για να πιάσουν έναν άνθρωπο;»

Στην Ελλάδα ο κόσμος συγκινήθηκε. Η επίσημη πολιτεία όμως κράτησε… χαμηλούς τόνους. Η Αγγλία παρέμενε «φίλη» χώρα.

Ο Γιάννης Ρίτσος πάλι, βάρδος της αριστεράς συγκινήθηκε από τη θυσία και του αφιέρωσε ένα ποίημα. Ακούστε τον ίδιο να το απαγγέλλει:

Ποδοσφαιριστής στην Αμμόχωστο στα νιάτα του. Διακρίνεται στον κύκλο αριστερά

Ποιος όμως ήταν ο άνθρωπος που προτίμησε να πεθάνει και φώναζε «μολών λαβέ» στους διώκτες του; Ήταν ένα από παιδί από τη Λύση, ένα χωριό της Αμμόχωστου. Ήθελε να γίνει ποδοσφαιριστής και μικρός έπαιζε στην ομάδα. Μεγαλύτερος έπαιρνε το ταξί του πατέρα του και κατέβαινε στην πόλη για να δει την Ανόρθωση να παίζει…

Όταν τελείωσε το Γυμνάσιο ήρθε στην Αθήνα. Όνειρό του να μπει στη Σχολή Ευελπίδων. Δεν τα κατάφερε Υπηρέτησε όμως στον Ελληνικό Στρατό κι απολύθηκε το 1953 ως έφεδρος ανθυπολοχαγός. Επέστρεψε στην Κύπρο και γρήγορα στρατεύτηκε στον Απελευθερωτικό Αγώνα παίρνοντας διάφορα ψευδώνυμα. Το «Ζήδρος» ήταν ο χαρακτηριστικότερο.