Το βιβλίο του Τσέντομιλ Μιγάτοβιτς είναι ένα σπάνιο ντοκουμέντο που ρίχνει φως στο ιστορικό γεγονός που συγκλόνισε τον μεσαιωνικό κόσμο, επηρέασε και επηρεάζει την ιστορία της Ευρώπης. Αυτόπτες μάρτυρες και ιστοριογράφοι της εποχής συνθέτουν μέσα από μοναδικές πηγές πληθώρα κειμένων που δεν υπάρχουν στα Ελληνικά παρά μόνο στη γλώσσα συγγραφής τους. Ενα έργο ιδιαίτερης ιστορικής σημασίας. Με βαθιά γνώση, ο Τσέντομιλ Μιγάτοβιτς, υπουργός Εξωτερικών Σερβίας-Μαυροβουνίου στα τέλη του 19ου αιώνα, δημιούργησε μια συναρπαστική ιστορική μελέτη του Κωνσταντίνου Παλαιολόγου και της Αλωσης της Κωνσταντινούπολης.
Ο λόγος του Παλαιολόγου, καταγράφηκε από μνήμης από τον Γεώργιο Σφραντζή, παιδικό φίλο και συνεργάτη του αυτοκράτορα, στο «Χρονικόν της Αλώσεως»: «Ευγενέστατοι άρχοντες, εκλαμπρότατοι δήμαρχοι και στρατηγοί, γενναιότατοι στρατιώτες, τιμημένοι και πιστοί πολίτες, ξέρετε όλοι πολύ καλά ότι έφτασε η ώρα που ο εχθρός της πίστης μας αποφάσισε να μας πιέσει ακόμα περισσότερο με όλα τα πολεμικά μέσα και τεχνάσματα που διαθέτει. Θέλει να αρχίσει γενική επίθεση και πόλεμο από την ξηρά κι από τη θάλασσα, έτοιμος να μας δαγκώσει σαν φαρμακερό φίδι και να μας καταβροχθίσει σαν ανήμερο λιοντάρι. Γι΄αυτό το λόγο σας παρακαλώ να φερθείτε με γενναιότητα και θάρρος, όπως κάνατε μέχρι τώρα, απέναντι στους εχθρούς της πίστης μας. Αφήνω στα χέρια σας την την τύχη της δοξασμένης και λαμπρής πατρίδας μας, της μεγαλοπρεπέστατης και ευγενούς βασιλεύουσας όλων των πόλεων. Ξέρετε πολύ καλά, αδέρφια μου, ότι για τέσσερις λόγους είμαστε υποχρεωμένοι να προτιμήσουμε το θάνατο παρά τη ζωή.
Πρώτον, για την πίστη και τη θρησκεία μας, δεύτερον, για την πατρίδα, τρίτον, για το βασιλιά, τον αντιπρόσωπο του Κυρίου μας, και, τέταρτον, για τους συγγενείς και τους φίλους μας. Αν λοιπόν αδέρφια μου, πρέπει να αγωνιζόμαστε μέχρι θανάτου για έναν από τους παραπάνω λόγους, τότε έχουμε υποχρέωση να πολεμάμε ακόμα σκληρότερα όταν πρόκειται και για τέσσερα μαζί, διαφορετικά θα χάσουμε τα πάντα. Αν ο Θεός, εξαιτίας των αμαρτιών μας, δώσει τη νίκη στους απίστους, διατρέχουμε τον κίνδυνο να χάσουμε την άγια πίστη που μας έδωσε ο Χριστός με το αίμα του και είναι το σημαντικότερο πράγμα απ’όλα. Τι όφελος μπορεί να έχει κανείς αν κερδίσει ολόκληρο τον κόσμο αλλά χάσει την ψυχή του; Δεύτερον, θα χάσουμε την ένδοξη πατρίδα και την ελευθερία μας. Τρίτον, το άλλοτε ένδοξο κράτος μας, που τώρα πια είναι εξασθενημένο και ταπεινωμένο, θα πέσει στα χέρια του άπιστου τυρράνου. Τέλος, θα χάσουμε τα αγαπημένα μας παιδιά, τις γυναίκες και τους υπόλοιπους συγγενείς μας.
Ο βάρβαρος σουλτάνος μας έχει αποκλείσει 57 μέρες τώρα με όλες τις δυνάμεις του και μας πολιορκεί μέρα νύχτα με κάθε μέσο που διαθέτει, αλλά καταφέραμε να τον αποκρούσουμε με τη βοήθεια του Κυρίου μας Χριστού που βλέπει τα πάντα. Μη δειλιάσετε λοιπόν τώρα, αδέρφια μου. Είδατε ότι, ακόμα και στα μέρη όπου έπεσε το τείχος από τα τηλεβόλα και τις πολιορκητικές μηχανές, καταφέραμε να το επισκευάσουμε με τον καλύτερο τρόπο. ‘Εχουμε στηρίξει όλες τις ελπίδες μας στην ακαταμάχητη δόξα του Θεού. Οι εχθροί μας διαθέτουν όπλα, ιππικό, δύναμη και πλήθος, αλλά εμείς έχουμε εμπιστοσύνη στο όνομα του Κυρίου και Σωτήρα μας, στα χέρια μας και στη γενναιότητα που μας χάρισε ο Θεός.
Ξέρω ότι η τεράστια αγέλη των απίστων θα επιτεθεί εναντίον μας, όπως συνηθίζει, με βάναυση ορμή, αλαζονεία και θράσος επειδή είμαστε λίγοι, ώστε να μας τρομάξουν, να μας κουράσουν και να μας κάνουν να χάσουμε το ηθικό μας με τις φωνές και τους αλαλαγμούς τους. Εσείς όμως γνωρίζετε καλά πόσο ανόητα είναι αυτά και δε χρειάζεται να σας τα θυμίσω. Σε λίγο θα επιτεθούν και θα ρίξουν εναντίον μας πέτρες και βέλη αμέτρητα σαν την άμμο της θάλασσας, αλλά ελπίζω ότι δε θα πετύχουν τίποτα.
Σας βλέπω και χαίρομαι επειδή, αν και λίγοι, όλοι σας είστε έμπειροι, γενναίοι, αποφασιστικοί, δυνατοί και καλά προετοιμασμένοι. Να καλύψετε καλά το κεφάλι σας με τις ασπίδες τη στιγμή της συμπλοκής και να χρησιμοποιείτε με επιτυχία το δεξί σας χέρι με το σπαθί. Οι περικεφαλαίες, οι θώρακες, οι πανοπλίες και ο υπόλοιπος οπλισμός σας είναι σε θέση να σας βοηθήσουν αποτελεσματικά σ’ όλη τη διάρκεια της μάχης, επειδή οι εχθροί δε διαθέτουν ανάλογο εξοπλισμό. Εσείς θα είστε προφυλαγμένοι μέσα από τα τείχη, ενώ εκείνοι θα βρίσκονται εκτεθειμένοι στα χτυπήματά σας όταν θα κάνουν επίθεση. Για το λόγο αυτό, αγαπητοί μου συμπολεμιστές, να είστε έτοιμοι, άφοβοι, γενναίοι και βέβαιοι για τη βοήθεια του Θεού.
Μιμηθείτε τους λίγους ελέφαντες των Καρχηδονίων, οι οποίοι έτρεψαν σε φυγή το τεράστιο ρωμαϊκό ιππικό μόνο και μόνο με την εμφάνιση και τις φωνές τους. Αφού λοιπόν αυτό το πέτυχαν μερικά ζώα χωρίς λογικό, εμείς που τα εξουσιάζουμε πρέπει να τα καταφέρουμε πολύ καλύτερα. Οι εχθροί μας είναι χειρότεροι κι από τα ζώα. Χτυπήστε τους με δόρατα, σπαθιά, τόξα και ακόντια. Φανταστείτε ότι έχετε βγεί για κυνήγι αγριοχοίρων και δώστε στους άπιστους να καταλάβουν ότι δεν έχουν απέναντί τους ζώα χωρίς λογικό, αλλά τους απογόνους Ελλήνων και Ρωμαίων που εξουσιάζουν τα ζώα.
Ξέρετε ότι ο άπιστος και εχθρός της πίστης μας σουλτάνος διέλυσε χωρίς καμιά αιτία την ειρήνη που είχαμε μεταξύ μας, αθετώντας τους όρκους που είχε δώσει. Ύστερα ήρθε στο στενό των Ασωμάτων και έχτισε ένα φρούριο για να μπορεί να προκαλεί καθημερινά ζημιές στα χωράφια, στους κήπους και στα περιβόλια μας. Έκαψε τα σπίτια μας, σκότωσε και αιχμαλώτισε όσους χριστιανούς βρήκε μπροστά του, κατέστρεψε τη φιλία μας κι έκανε συμμαχία με τους κατοίκους του Πέραν, που νιώθουν χαρά επειδή δε γνωρίζουν το μύθο του γιού του γεωργού, ο οποίος έψηνε σαλιγκάρια και τους έλεγε: «Ανόητα ζώα, τα σπίτια σας καίγονται κι εσείς τραγουδάτε».
Ήρθε λοιπόν, αδέρφια μου, ο σουλτάνος, μας πολιόρκησε και είχε ορθάνοιχτο το τεράστιο στόμα του για να καταβροχθίσει τόσο εμάς όσο και την πόλη που έχτισε ο αείμνηστος μεγάλος αυτοκράτορας, ο Κωνσταντίνος, ο οποίος την αφιέρωσε στην Παναγία Δέσποινα Θεοτόκο και αειπαρθένο Μαρία, εκφράζοντας την ευχή να την έχουμε πάντα βοηθό και προστάτη της πατρίδας μας, που αποτελεί καταφύγιο των χριστιανών, ελπίδα και χαρά των Ελλήνων και καύχημα όλου του κόσμου. Ο άπιστος σουλτάνος όμως θέλει να υποδουλώσει την πόλη που ήταν κάποτε ένδοξη, ανθούσε σαν τριαντάφυλλο του αγρού και είχε υποτάξει ολόκληρη σχεδόν την υφήλιο: Πόντο και Αρμενία, Περσία και Παφλαγονία, Αμαζόνες και Καπαδοκία, Γαλατία και Μηδία, Κόλχους και Ίβηρες, Βοσποριανούς και Αλβανούς, Συρία, Κιλικία και Μεσοποταμία, Φοινίκη και Παλαιστίνη, Αραβία και Ιουδαία, Βακτριανούς και Σκύθες, Μακεδονία και Θεσσαλία, Ελλάδα, Βοιωτία, Λοκρούς και Αιτωλούς, Ακαρνανία, Αχαϊα και Πελοπόννησο, Ήπειρο και Ιλλυρία. Λυχνίτες της Αδριατικής, Ιταλία, Τοσκάνη, Κέλτες και Κελτογαλάτες, Ισπανία μέχρι τα Γάδειρα, Λιβύη, Μαυριτανία και Μαυρουσία, Αιθιοπία, Βελέδα, Σκούδη, Νουμηδία, Αφρική και Αίγυπτο.
Αυτή λοιπόν την πόλη, τη βασίλισσα όλων των άλλων πόλεων, θέλει να υποδουλώσει και να την έχει υπό την εξουσία του. Θέλει να πάρει τις άγιες εκκλησίες μας, όπου προσκυνάμε την Αγία Τριάδα και δοξολογούμε το Άγιο Πνεύμα του Θεού, και όπου οι άγγελοι υμνούν τον Θεό και την ενανθρώπισή Του, για να τις κάνει τόπο λατρείας της ψεύτικης θρησκείας του ανόητου ψευτοπροφήτη Μωάμεθ, και στάβλο για άλογα και καμήλες. Αδέρφια και συμπολεμιστές μου, θέλω να τα σκεφτείτε αυτά καλά, για να μείνει το όνομα, η δόξα και η ελευθερία σας στην αιωνιότητα.
Ευγενείς Βενετοί, αγαπημένα αδέρφια μας, στο όνομα του Χριστού και Θεού μας, γενναίοι, δυνατοί και έμπειροι στρατιώτες που πολλές φορές σκοτώσατε αμέτρητους αγαρηνούς με τα κοφτερά σπαθιά και με τη χάρη του Θεού, κάνοντας το αίμα τους να τρέξει σαν ποτάμι στα χέρια σας, σας παρακαλώ σήμερα να υπερασπίσετε με όλη σας την ψυχή αυτήν την πόλη που βρίσκεται σε τόσο άσχημη κατάσταση. Ξέρετε καλά ότι πάντοτε την είχατε σαν δεύτερη πατρίδα και μητέρα σας. Γι’ αυτό σας παρακαλώ και πάλι να φερθείτε σαν φίλοι, ομόπιστοι και αδέρφια μας στις δύσκολες στιγμές που περνάμε.
Εντιμότατοι Λιγούριοι, αδέρφια μας, γενναίοι και ένδοξοι πολεμιστές, ξέρετε και καταλαβαίνετε ότι η δυστυχισμένη αυτή πόλη δεν ήταν μόνο δική μου, αλλά και δική σας για πολλούς λόγους. Πολλές φορές τη βοηθήσατε πρόθυμα και τη σώσατε από τους αγαρηνούς εχθρούς της. Να όμως που ήρθε πάλι η στιγμή να δείξετε την αγάπη σας προς το Χριστό, βοηθώντας τη με την γενναιότητά και την ανδρεία σας. Δεν υπάρχει χρόνος για περισσότερα λόγια. Παραδίδω στα χέρια σας το ταπεινό μου σκήπτρο για να το φυλάξετε με αγάπη. Σας παρακαλώ να δείξετε αφοσίωση και υπακοή στους στρατηγούς σας, τους δημάρχους και τους εκαντόταρχους. Να αγωνιστείτε όλοι σύμφωνα με τη θέση και το αξίωμά σας. Να έχετε υπόψη σας ότι, αν κάνετε με πίστη όσα σας είπα, έχω την ελπίδα ότι ο Θεός θα απαλλάξει όλους εμάς τους αμαρτωλούς για μία ακόμη φορά από τη δίκαιη απειλή Του. Μας περιμένει στον ουρανό το αμάραντο στεφάνι και στη γή η αιώνια δόξα.
Λοιπόν αδέρφια και συμπολεμιστές μου, να είστε όλοι έτοιμοι το πρωί. Με τη δύναμη που μας δίνει ο Θεός και τη βοήθεια της Αγίας Τριάδας, στην οποία στηρίζουμε όλες μας τις ελπίδες, ας κάνουμε τους εχθρούς μας να φύγουν νικημένοι από την πόλη μας».
Μετά τον λόγο αυτό, ο αυτοκράτορας προσευχήθηκε στο ναό της Αγίας Σοφίας και κοινώνησε των αχράντων μυστηρίων. Αγκάλιασε όσους βρίσκονταν την ώρα εκείνη μέσα στον ιερό ναό και ζήτησε συγχώρεση αν ποτέ είχε πικράνει ή αδικήσει κάποιον. Σύμφωνα με τον Τσέντομιλ Μιγιάτοβιτς «ως χριστιανός αυτοκράτορας, και χριστιανός στρατιώτης, προετοιμαζόταν, ενώπιον του λαού του, να εμφανιστεί μπροστά στον Θεό».
No comments:
Post a Comment