Η Αριστερά που μας λείπει

Του Περικλή Δημητρολόπουλου

Ο Τονίνο Τατό, ένα είδος φύλακα άγγελου του Ενρίκο Μπερλινγκουέρ, βρήκε τον ηγέτη του Κομμουνιστικού Κόμματος Ιταλίας στο σπίτι του. Εκείνος καθόταν στην άκρη της πολυθρόνας, σκυμμένος πάνω από το τραπεζάκι του σαλονιού. Φορούσε φανέλα, γκρι παντελόνι και δερμάτινες παντόφλες. Είχε το ένα μάτι μισόκλειστο για να μην μπαίνει ο καπνός από το τσιγάρο που κρεμόταν στην άκρη των χειλιών του, πάνω στο τραπεζάκι βρισκόταν ένα μελανοδοχείο και ανακατεμένα χαρτιά. Από το τελευταίο από τα τρία κείμενα που θα δημοσιευόταν στην επιθεώρηση Rinascita υπό τον τίτλο «Σκέψεις για την Ιταλία μετά τα γεγονότα της Χιλής» έλειπε η τελευταία φράση - ούτε καν αυτό, μόνο μερικές λέξεις. Ο Τατό τού ζήτησε να δει το κείμενο.

«Η σοβαρότητα της κατάστασης, έγραφε ο Μπερλινγκουέρ, οι επικείμενες απειλές από αντιδραστικά επεισόδια και η ανάγκη να οδηγήσουμε επιτέλους τη χώρα σε έναν ασφαλή δρόμο οικονομικής ανάπτυξης, κοινωνικής αναγέννησης και δημοκρατικής προόδου καθιστούν όλο πιο αναγκαίο, όλο και πιο ώριμο έναν...». Ο Μπερλινγκουέρ είχε σταματήσει σε εκείνο το σημείο. Η λέξη όμως στριφογύριζε ήδη στο μυαλό του: «συμβιβασμός». Εκείνο που χρειαζόταν ακόμη ήταν ένας επιθετικός προσδιορισμός που θα προσέδιδε στο ουσιαστικό «μια αίσθηση στρατηγικής διάρκειας». Κάπως έτσι γεννήθηκε ο ιστορικός συμβιβασμός στις 23 Σεπτεμβρίου 1973. Ο υπερβατικός όρος προκάλεσε ένα σφίξιμο στους φίλους και πολλή αμηχανία στους αντιπάλους. Κάποιος βρήκε «ατυχή» τη διατύπωση, άλλος «αόριστη και χοντροκομμένη». Ο ίδιος ο Μπερλινγκουέρ είχε αναγνωρίσει, σε μια συνάντησή του με φοιτητές, ότι ήταν μια προκλητική έκφραση και είχε παραδεχθεί ότι ο σκοπός του ήταν να τραβήξει την προσοχή. Είχε πετύχει διάνα. Επειτα από λίγες ημέρες, διηγείται ο δημοσιογράφος και συγγραφέας Φιλίπο Τσεκαρέλι στη Repubblica, ο Μπερλινγκουέρ συναντήθηκε με τους εργάτες ενός εργοστασίου στη Ραβέννα. «Το πρωί στο λεωφορείο δεν μιλάμε πια για ποδόσφαιρο», του είπε ένας από αυτούς. «Μιλάμε για τον ιστορικό συμβιβασμό». 

Ο Μπερλινγκουέρ δεν κατάφερε και πολλά πράγματα στην Ιταλία με τον ιστορικό συμβιβασμό. Η ιδέα δεν άρεσε ποτέ στους σκληρούς του ΚΚ και τη δεξιά πτέρυγα της Χριστιανικής Δημοκρατίας. Οι τίτλοι τέλους γράφτηκαν το 1978 με την εκτέλεση του Αλντο Μόρο από τις Ερυθρές Ταξιαρχίες. Η κληρονομιά που μας άφησε, όμως, είναι πολύτιμη. Σαράντα χρόνια από εκείνη την ημέρα στο σπίτι του Μπερλινγκουέρ στη Ρώμη, ξέρουμε ότι υπάρχει μια Αριστερά οραματική αλλά και υπεύθυνη, μαχητική αλλά κι έτοιμη να αναλάβει τις ευθύνες της. Μια Αριστερά που αποστρέφεται την ιδεοληψία και τον λαϊκισμό, προτιμά τη σύνθεση απόψεων και τη συνεννόηση και δεν ενδιαφέρεται να οικοδομήσει τον δικό της κόσμο πάνω στα συντρίμμια ενός άλλου. Αυτή είναι η Αριστερά που μας λείπει.

Πηγή: Εφημερίδα ΤΑ ΝΕΑ